Vikipedio

Hindustana lingvo

hindarja lingvo parolata en Barato kaj Pakistano, kies normaj formoj estas la hindia lingvo kaj urduo

La hindustana lingvo (Hindustani: हिन्दुस्तानी, ہندوستانی kun signifo laŭvorte "el Hindustano"[1]) estas lingvo parolata ĉefe kiel lingvafrankao en norda Barato kaj Pakistano,[2][3] (nome Hindustano) historie konata ankaŭ sub la nomoj Hindavi, Dehlvi kaj Reĥta. Ĝi estas lingvo el la Hindarja lingvaro kaj ĉefe devenas el la Ĥaribola dialekto el Delhio, sed ankaŭ prunteprenis parton da sia vortaro el la lingvoj persa, araba, sanskrita kaj ĉagataja.[4][5]

Hindustana lingvo
हिन्दुस्तानी, ہندوستانی, Hindustānī
natura lingvo • moderna lingvo • vulgara lingvo
okcidentaj hindiaj lingvoj
Parolata en Barato, Pakistano
Denaskaj parolantoj proksimume 490 milionoj
Fremdlingvo / dua lingvo por proksimume 165 milionoj
Skribo nagario, urdua ortografio, Kaithi, Informal Roman Urdu
Lingvistika klasifiko
Hindeŭropaj
hind-iranaj
hind-arjaj
Hindustaní

Oficiala statuso
Reguligita de Centra Hindilingva Direkcio
Lingvaj kodoj
  Glottolog hind1270
Angla nomo Hindustani
Franca nomo hindoustani
v • d • r
Hindustana lingvo
हिन्दुस्तानी
natura lingvo • moderna lingvo • vulgara lingvo
okcidentaj hindiaj lingvoj
Parolata en Barato
Skribo nagario
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en  Barato
Reguligita de Centra Hindilingva Direkcio
Lingvaj kodoj
  Glottolog hind1270
Angla nomo Hindustani
Franca nomo hindoustani
Vikipedio
Emblemo de Vikipedio Vizitu vikipedion en la hindia lingvo!
v • d • r
Hindustana lingvo
ہندوستانی
natura lingvo • moderna lingvo • vulgara lingvo
okcidentaj hindiaj lingvoj
Parolata en Pakistano
Skribo araba
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en  Pakistano
Reguligita de Centra Hindilingva Direkcio
Lingvaj kodoj
  Glottolog hind1270
Angla nomo Hindustani
Franca nomo hindoustani
Vikipedio
Emblemo de Vikipedio Vizitu vikipedion en la urdua lingvo!
v • d • r

Ĝi estas plurcentra lingvo, kun du oficialaj formoj de la hindustana, kiuj estas konataj kiel moderna norma hindia lingvo kaj moderna norma urdua lingvo[6], kiuj estas normaj lingvoregistroj kaj kiuj estas nomataj Hindustana aŭ Hind-Urdua, kiam oni konsideras ilin kune. La hindia lingvo, oficiala en Barato kaj en pluraj barataj provincoj, estas skribata per nagario; la urdua, oficiala en Pakistano kaj parte en islamaj barataj provincoj, uzas la araban alfabeton. La du variaĵoj de la lingvo ekestis per la divido de Brita Hindio je la 15-a de aŭgusto 1947 al islama kaj hindua partoj. La antaŭe komuna nomo hindustana de tiam rilatas precipe al la ĉiutaga lingvaĵo, preskaŭ identa. La oficialaj formoj restis gramatike preskaŭ identaj, iliaj fakaj vortaroj iom disevoluis; en la urdua estas pli da influoj araba, persa kaj centra-azia, en la hindia pli da sanskrita.[7][8]

Barataj filmoj produktataj en Mumbajo (nome ĉe Bolivudo) klopodas uzi iom neŭtralan hindustanan lingvaĵon por havi pli grandan merkaton. Pakistanaj filmoj, produktataj precipe en Lahore, koncentriĝas al la urdua formo. En titoloj kaj subtekstoj okazas, ke aperas foje latinlitera transskribado aldone al la nagaria kaj araba formoj.

Oficialeco

redakti

La hindia estas unu el la 23 oficialaj lingvoj de Barato. Ĝi krome estas oficiala en 9 el la 28 barataj subŝtatoj kaj tri uniaj teritorioj (Delhio, Ĉandigaro, Andamanoj kaj Nikobaroj).

La urdua estas unu el la oficialaj lingvoj de Pakistano kaj oficiala en jenaj barataj subŝtatoj: Andra-Pradeŝo, Biharo, Ĝamuo kaj Kaŝmiro, Delhio, Utarakando kaj Utar-Pradeŝo.

En Fiĝio estas oficiala la fiĝa hinda lingvo, kutime skribata per latinaj literoj aŭ nagario. Ĝi ne estas identa al la hindustana, tamen grandparte interkomprenebla.

Historio

redakti

Fruaj formoj de nuntempa Hindustana lingvo disvolviĝis el la landaj mezaj hindarjaj lingvoj apabhraṃśa el nuntempa Norda Barato en la 7a–13a jarcentoj.[9][10] La hindustana lingvo aperis kiel kontakta lingvi apud Delhi, kiel rezulto de la pliiĝanta lingva diverseco kiu okazis rilate al la islama regado.[11] Amir Ĥusraŭ], kiu vivis en la 13-a jarcento dum la periodo de la Delhia Sultanlando en Norda Hindio, uzis tiujn formojn (kiu estis la lingua franca (lingvafrankao) de la periodo) en siaj verkoj kaj referencis ĝin kiel Hindavi (perse ھندوی).[12][13] Ĉirkaŭ la fino de la jarcento, la militaj atingoj de Alauddin Ĥalĝi, enkondukis la lingvon en la Dekkana regiono, kio kondukis al la disvolviĝo de ties suda dialekto Dekkana, kio estis promociita de la islamaj regantoj en Dekkano.[14][15]

La Delhia Sultanlando, kiu enhavis kelkajn tjurkajn kaj afganajn dinastiojn kiuj regis multon de la subkontinento el Delhi,[16] estis sukcedita de la Mogola Imperio en 1526 kaj antaŭita de la Gurida dinastio kaj de la Gaznavida Imperio antaŭ tio.

Antaŭaĵoj de la lingvo estis konataj kiel Hindui, Hindavi, Zabān-e Hinda ('Lingvo de Hindio'), Zabān-e Hindustana ('Lingvo de Hindustano'), Hindustan ki boli ('Lingvo de Hindustano'), Reĥta, kaj Hindi.[2][3] Ties regionaj dialektoj iĝis konataj kiel Zabān-e Dakhani en suda Hindio, Zabān-e Guĝari ('Lingvo de Guĝaroj') en Guĝarato, kaj kiel Zabān-e Dehlavi aŭ Urdua ĉirkaŭ Delhi. Ĝi estas Hindarja lingvo, kun bazo derivinta ĉefe el la okcident-Hindia dialekto de Delhi, konat ankaŭ kiel Malnova Hindia aŭ Ĥariboli.[17]

Kvankam la Mogoloj estis de Timurida (Gurkānī) tjurk-mongola deveno,[18] ili estis persiigitaj, kaj la persa lingvo laŭgrade estis iĝante la ŝtata lingvo de la Mogola Imperio post Babur,[19][20][21][22] kiel kontinuigo ekde la enkonduko de la persa lingvo fare de la centraziaj tjurkaj regantoj en la Hindia Subkontinento,[23] kaj ties patronigo fare de la pli frua tjurk-afgana Delhia Sultanlando. La bazo ĝenerale por la enkonduko de la persa lingvo en la subkontinento estis promiciita, el ties plej fruaj tagoj, fare de variaj persiigitaj centraziaj tjurkaj kaj afganaj dinastioj.[24]

 
Kovrilpaĝo de A Grammar of the Urdu or Hindustani Language.

Hindustana ekformiĝis kiel persiigita landa lingvo dum la Delhia Sultanlando (1206–1526 n.e.) kaj la Mogola Imperio (1526–1858 n.e.) en Suda Azio.[25] Hindustana retenis la hindustanajn gramatiko kaj kernan vortotrezoron de la loka Delhia dialekto.[25][26] Tamen, kiel aperanta komuna dialekto, la Hindustana lingvo absorbis grandajn nombrojn de persaj, arabaj, kaj tjurkaj prunvortoj, kaj dum la mogolaj konkeroj kreskiĝis, ĝi etendiĝis kiel lingvofrankao tra multo de norda Hindio; tio estis rezulto de la kontakto inter hindua kaj islama kulturoj en Hindustano kio kreis kombinitan interkulturon "Ganga-Jamuni tehzeeb".[27][28][29][30] La lingvo estis konata ankaŭ kiel Reĥta, aŭ 'miksita', kio supozigas, ke ĝi estas miksita kun persa.[31][32] Skribita en la pers-araba, Devanagari,[33] kaj foje en Kaitia aŭ Gurmuka skribsistemoj,[34] ĝi restis la unuaranga lingvofrankao de norda Hindio por la sekvaj kvar jarcentoj, kvankam ĝi variis ege multe laŭ la vortotrezoro depende de la loka lingvo. Kun la persa, ĝi atingis la statuson de literatura lingvo en islamaj kortegoj kaj estis uzataj ankaŭ por literaturaj celoj en variaj aliaj etosoj kiel tiuj de Sufiismo, sanktuloj aŭ Nirgun Sant, Kriŝna Bhakta, kaj raĝputaj hinduaj kortegoj. Ties ĉefaj centroj de disvolviĝo estis la mogolaj kortegoj de Delhi, Lucknow, Agra kaj Lahore same kiel la raĝputaj kortegoj de la regnoj Amber kaj Jaipur.[35]

En la 18-a jarcento, ĉirkaŭ la fino de la Mogola periodo, je la fragmentado de la imperio kaj de la elita sistemo, variaĵo de Hindustana lingvo, nome unu el la posteaĵoj de la apabhraṃśa landaj lingvoj de Delhi, kaj de najbaraj urboj, venis laŭgrade anstataŭi la persan kiel la lingua franca inter la kler-elita supra klaso aparte en norda Hindio, kvankam la persa ankoraŭ retenis multon de sia hegemonio dum mallonga periodo. La terminon Hindustana oni donis al tiu lingvo.[36] La pers-araba skribmaniero formo de tiu lingvo suferis normigan procezon kaj pluan persiigon dum tiu periodo (18a jarcento) kaj iĝis konata kiel Urdua, nomo derivita el la persa: Zabān-e Urdū-e Mualla ('lingvo de la kortego') aŭ Zabān-e Urdū (زبان اردو, 'lingvo de kampadejo'). La etimologio de la vorto Urdu estas de Ĉagataja deveno, Ordū ('kampadejo'), simila al la angla kaj alilingva vorto horde, kaj konata en loka traduko kiel Laŝkari Zabān (لشکری زبان),[37] kio estas mallongigita al Laŝkari (لشکری).[38] Tio estas rilata al ĝia origino kiel komuna parolmaniero de la mogola armeo. Kiel literatura lingvo, Urdua formiĝis en kortegaj, elitaj lokoj. Kun la angla, ĝi iĝis la oficiala lingvo de Brita Hindio en 1850.[39][40]

 
Urdua esprimo Laŝkari Zabān en Nasĥa skribmaniero.

Hindia kiel normiga literatura registro de la Hindustana starigis en la 19-a jarcento. Kvankam la unuaj literaturaj verkoj (ĉefe tradukoj de pli fruaj verkoj) en sanskritiigita Hindustana estis jam verkitaj en la komenco de la 19-a jarcento kiel parto de literatura projekto kiu inkludis kaj hinduajn kaj islamajn verkistojn (ekz. Lallu Lal, Inŝa Allah Ĥan), la alvoko por aparta sanskritigita normigo de la Hindustana skribita en Devanagari laŭ la nomo de Hindia iĝi pli kaj pli politikigita laŭlonge de la jarcento kaj atingis hegemonion ĉirkaŭ 1880 en klopodo por anstataŭi la oficialan pozicion de la Urdua.[41]

John Fletcher Hurst en sia libro publikigita en 1891 menciis, ke la Hindustana aŭ kampadeja lingvo de la kortegoj de la Mogola Imperio ĉe Delhi ne estas konsiderata de filologoj kiel aparta lingvo, sed nur kiel dialekto de Hindia kun mikso de persa. Tiukadre li aldonis: "Sed ĝi havas la tutan grandecon kaj gravon de aparta lingvo. Ĝi estas lingva rezulto de la islama regado de la 11a kaj 12a jarcentoj kaj estas parolata (escepte ĉe rura Bengalio) fare de multaj Hinduoj en Norda Barato kaj fare de islamaj populacioj en ĉiuj partoj de Barato." Kun la angla ĝi estis la oficiala lingvo de Brita Hindio, estis ordinare skribita en arabaj aŭ persaj karaktroj, kaj estis parolata de proksimume cent milionoj da personoj.[42] La procezo por hibridiĝo kondukis ankaŭ al la formado de vortoj en kiuj la unua elemento de la kombinaĵo estis el Ĥari Boli kaj la dua el la Persa, kiel ekzemple ĉe rajmahal 'palaco' (raja 'reĝa, reĝo' + mahal 'domo, loko') kaj rangmahal 'mododomo' (rang 'koloro, tinkturo' + mahal 'domo, loko').[43] Dum la islama regado en la Hindia subkontinento etendiĝis, parolantoj de Hindustana lingvo veturis al foraj partoj de Hindio kiel administraciantoj, soldatoj, komercistoj, kaj metiartistoj. Dum ili atingis novajn areojn, la Hindustana plue hibridiĝis kun lokaj lingvoj. En la Dekkana regiono, por ekzemplo, la Hindustana miksiĝis kun la Telugua kaj nomiĝis Dekkana lingvo aŭ Daĥani. En Daĥani, aspiraciitaj konsonantoj estis anstataŭitaj per siaj neaspiraciitaj korespondaĵoj; por ekzemplo, deĥ 'vidi' iĝis dek, ghula 'dissolvita' iĝis gula, kuĉ 'kelka' iĝis kuc, kaj samajh 'kompreni' iĝis samaj.[44]

Kiam la Britoj koloniigis la Hindan subkontinenton el la fino de la 18-a ĝis la fino de la 19-a jarcentoj, ili uzis la vortojn 'Hindustani', 'Hindi', kaj 'Urdu' interŝanĝeble. Ili disvolvis ĝin kiel la lingvon de administracio de la Brita Hindio,[45] plue preparante ĝin kiel la oficiala lingvo de modernaj Barato kaj Pakistano. Tamen, je la sendependeco, la uzado de la vorto 'Hindustana' malpliiĝis, estante tre multe anstataŭita per de 'Hindia' kaj 'Urdua', aŭ 'Hindi-Urdua' kiam neniu el tiuj estis tro specifa.[46] Pli ĵuse, la vorto 'Hindustana' estis uzata por la konversacia lingvo de la Bolivudaj filmoj, kiuj estas popularaj kaj en Barato kaj en Pakistano kaj kiuj ne povas estis neambigue identigitaj kiel ĉu Hindia aŭ Urdua.

La britia regado super Hindio enkondukis ankaŭ kelkajn anglalingvajn vortojn en la Hindustana, kaj tiuj anglalingvigaj influoj pliiĝis je la posta etendo de la angla lingvo kiel tutmonda lingvo. Tio kreis novan variaĵon de Hindustana lingvo konata foje kiel Hinglish.[47][48][49][50]

Uzataj skribsistemoj

redakti

Araba-persa skribo uzata de la urdua lingvo:

جھ ڄ ج پ ث ٺ ٽ ٿ ت ڀ ٻ ب ا
ɟʱ ʄ ɟ p s ʈʰ ʈ tʰ t bʱ ɓ b *
ڙ ر ذ ڍ ڊ ڏ ڌ د خ ح ڇ چ ڃ
ɽ r z ɖʱ ɖ ɗ dʰ d x h cʰ c ɲ
ڪ ق ڦ ف غ ع ظ ط ض ص ش س ز
k x pʰ f ɣ ∅ z t z s ? s z
ي ه و ڻ ن م ل ڱ گھ ڳ گ ک
* h * ɳ n m l ŋ ɡʱ ɠ ɡ kʰ

Nagaria skribo uzata de la hindia formo:

अ आ इ ई उ ऊ ए ऐ ओ औ
a ā i ī u ū e ai o au
क ख ख़ ग ॻ ग़ घ ङ
k kʰ x ɡ ɠ ɣ ɡʱ ŋ
च छ ज ॼ ज़ झ ञ
c cʰ ɟ ʄ z ɟʱ ɲ
ट ठ ड ॾ ड़ ढ ढ़ ण
ʈ ʈʰ ɖ ɗ ɽ ɖʱ ɽʰ ɳ
त थ द ध न
t tʰ d dʱ n
प फ फ़ ब ॿ भ म
p pʰ f b ɓ bʱ m
य र ल व
j r l ʋ
श ष स ह
ʃ ʂ s h

Bazara hindustana

redakti

La vorto hindustana (lingvo) foje estas uzata por dialektoj kaj ĉiutagaj variaĵoj de la hindia kaj urdua lingvoj kontraste al la normaj. Tiusence la hindia kaj la urdua estas tavoloj de la hindustana.

Ĉi tiun sencon emfazas la termino "bazara hindustana", nome lingvo surstrata aŭ bazara. Ĝi estas uzata kiel lingvafrankao kaj emas neglekti fleksion cele al pli vasta komprenebleco. Ĝi havas trajtojn de piĝino.

Diasporaj parolantoj

redakti

Per migrado de sia parolantoj la hindustana atingis ankaŭ aliajn landojn. Nombre signifaj parolantaroj ekzistas en

Krome la lingvo estas uzata de malgrandaj komunumoj en Ameriko, nome ĉefe en Usono, kaj Karibio (Trinidado kaj Tobago, Gujano, Surinamo, Jamajko), Eŭropo kaj Afriko.

La "patro nia"

redakti

La patronia urdue kaj hindie tekstas jene, en transliterita formo[51] (por la originalaj skriboj vidu la eksterajn ligilojn):

Urdua

redakti
Ai hamāre bāp, tū jo āsmān par hai:
terā nām pāk mānā jāe.
Terī bādśāhat āe.
Terī marzī jaise āsmān par pūrī hotī hai, zamīn par bhī ho.
Hamārī roz kī roțī āj hameṉ de.
Aur jis tarah ham apne qarzdāroṉ ko muāf kiyā hai,
tū bhī hamāre qarz hameṉ muāf kar.
Aur hameṉ āzmāiś meṉ na lā,
balki burāī se bacā.
Kyoṉki bādśāhat aur qudrat aur jalāl hameśa terā haiṉ.

Hindia

redakti
He hamāre pitā, tū jo svarga mē hai;
terā nāma pavitra mānā jāe;
terā rājya āe;
terī icchā jaisī svarga mē pūrī hotī hai, vaise
pŗthvī para bhī ho;
hamāri dina bhara kī roțī āja hamē de;
aura jisa prakāra hama me apare aparādhiyõ ko kșamā kara.
Aura hamē parīkșā mē na lā,
parantu burāī se bacā;
kyõkī rājya aura parākrama aura mahimā sadā
tere hī hai.

Referencoj

redakti
  1. ↑ About Hindi-Urdu. North Carolina State University. Arkivita el la originalo je 2009-08-15. Alirita 2009-08-09 . Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2009-08-15. Alirita 2016-02-01 .
  2. ↑ 2,0 2,1 Mohammad Tahsin Siddiqi (1994), Hindustani-English code-mixing in modern literary texts, University of Wisconsin, https://books.google.com/?id=vnrTAAAAMAAJ, "... Hindustani is the lingua franca of both India and Pakistan ..." 
  3. ↑ 3,0 3,1 Lydia Mihelič Pulsipher, Alex Pulsipher, Holly M. Hapke (2005), World Regional Geography: Global Patterns, Local Lives, Macmillan, (ISBN 0-7167-1904-5), https://books.google.com/?id=WfNaSNNAppQC, "... By the time of British colonialism, Hindustani was the lingua franca of all of northern India and what is today Pakistan ..." 
  4. ↑ Michael Hŭley (editor) (1935), The Geographical magazine, Volume 2, Geographical Press, https://books.google.com/?id=Z1xOAAAAIAAJ, "... For new terms it can draw at will upon the Persian, Arabic, Turkish and Sanskrit dictionaries ..." 
  5. ↑ Great Britain, Royal Society of Arts (1948), Journal of the Royal Society of Arts, Volume 97, https://books.google.com/?id=fx_SAAAAMAAJ, "... it would be very unwise to restrict it to a vocabulary mainly dependent upon Sanskrit, or mainly dependent upon Persian. If a language is to be strong and virile it must draw on both sources, just as English has drawn on Latin and Teutonic sources ..." 
  6. ↑ Robert E. Nunley, Severin M. Roberts, George W. Wubrick, Daniel L. Roy (1999), The Cultural Landscape an Introduction to Human Geography, Prentice Hall, (ISBN 0-13-080180-1), https://books.google.com/?id=7wQAOGMJOqIC, "... Hindustani is the basis for both languages ..." 
  7. ↑ Hindi de Yamuna Kachru
  8. ↑ Students' Britannica: India: Select essays de Dale Hoiberg, Indu Ramchandani paĝo 175
  9. ↑ (1993) First Encyclopaedia of Islam: 1913-1936 (angle). Brill Academic Publishers. ISBN 9789004097964. “Whilst the Muhammadan rulers of India spoke Persian, which enjoyed the prestige of being their court language, the common language of the country continued to be Hindi, derived through Prakrit from Sanskrit. On this dialect of the common people was grafted the Persian language, which brought a new language, Urdu, into existence. Sir George Grierson, in the Linguistic Survey of India, assigns no distinct place to Urdu, but treats it as an offshoot of Western Hindi.”.
  10. ↑ Mody, Sujata Sudhakar. (2008) Literature, Language, and Nation Formation: The Story of a Modern Hindi Journal 1900-1920 (angle). University of California, Berkeley. “...Hindustani, Rekhta, and Urdu as later names of the old Hindi (a.k.a. Hindavi).”.
  11. ↑ (2011) Kathleen Kuiper: The Culture of India (angle). Rosen Publishing. ISBN 9781615301492. “Hindustani began to develop during the 13th century AD in and around the Indian cities of Dehli and Meerut in response to the increasing linguistic diversity that resulted from Muslim hegemony.”.
  12. ↑ Keith Brown; Sarah Ogilvie (2008), Concise Encyclopedia of Languages of the World, Elsevier, (ISBN 978-0-08-087774-7), https://books.google.com/books?id=F2SRqDzB50wC, "Apabhramsha seemed to be in a state of transition from Middle Indo-Aryan to the New Indo-Aryan stage. Some elements of Hindustani appear ... the distinct form of the lingua franca Hindustani appears in the writings of Amir Khusro (1253–1325), who called it Hindwi[.]" 
  13. ↑ Kesavan, B. S. (1997). History Of Printing And Publishing In India. National Book Trust, India. p. 31. ISBN 978-81-237-2120-0. "It might be useful to recall here that Old Hindi or Hindavi, which was a naturally Persian- mixed language in the largest measure, has played this role before, as we have seen, for five or six centuries."
  14. ↑ Prakāśaṃ, Vennelakaṇṭi. (2008) Encyclopaedia of the Linguistic Sciences: Issues and Theories. Allied Publishers. ISBN 9788184242799. “In Deccan the dialect developed and flourished independently. It is here that it received, among others, the name Dakkhni. The kings of many independent kingdoms such as Bahmani, Ādil Shahi and Qutb Shahi that came into being in Deccan patronized the dialect. It was elevated as the official language.”.
  15. ↑ Mustafa 2008, p. 185.
  16. ↑ Gat, Azar. (2013) Nations: The Long History and Deep Roots of Political Ethnicity and Nationalism. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-00785-7.
  17. ↑ (2010) Concise Encyclopedia of Languages of the World (angle). Elsevier. ISBN 978-0-08-087775-4. “Hindustani is a Central Indo-Aryan language based on Khari Boli (Khaṛi Boli). Its origin, development, and function reflect the dynamics of the sociolinguistic contact situation from which it emerged as a colloquial speech. It is inextricably linked with the emergence and standardisation of Urdu and Hindi.”.
  18. ↑ Zahir ud-Din Mohammad (10a de Septembro 2002), Thackston, Wheeler M., ed., The Baburnama: Memoirs of Babur, Prince and Emperor, Modern Library Classics, (ISBN 978-0-375-76137-9), https://archive.org/details/babarinizam00babu, "Note: Gurkānī is the Persianized form of the Mongolian word "kürügän" ("son-in-law"), the title given to the dynasty's founder after his marriage into Genghis Khan's family." 
  19. ↑ B.F. Manz, "Tīmūr Lang", en Enciklopedio de Islamo, Reta Eldono, 2006
  20. ↑ Encyclopædia Britannica, "Timurid Dynasty", Online Academic Edition, 2007. (Quotation: "Turkic dynasty descended from the conqueror Timur (Tamerlane), renowned for its brilliant revival of artistic and intellectual life in Iran and Central Asia. ... Trading and artistic communities were brought into the capital city of Herat, where a library was founded, and the capital became the centre of a renewed and artistically brilliant Persian culture.")
  21. ↑ “Timurids”, The Columbia Encyclopedia.
  22. ↑ Encyclopædia Britannica article: Consolidation & expansion of the Indo-Timurids, Online Edition, 2007.
  23. ↑ Bennett, Clinton. (2012) South Asian Sufis: Devotion, Deviation, and Destiny. A&C Black. ISBN 978-1-4411-5127-8.
  24. ↑ Laet, Sigfried J. de Laet. (1994) History of Humanity: From the seventh to the sixteenth century. UNESCO. ISBN 978-92-3-102813-7.
  25. ↑ 25,0 25,1 About Hindi-Urdu (angle). The University of North Carolina at Chapel Hill (1997). Arkivita el la originalo je 19a de Aprilo 2010. Alirita 30a de Junio 2019 .
  26. ↑ Strnad, Jaroslav. (2013) Morphology and Syntax of Old Hindī: Edition and Analysis of One Hundred Kabīr vānī Poems from Rājasthān (angle). Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-25489-3. “Quite different group of nouns occurring with the ending -a in the dir. plural consists of words of Arabic or Persian origin borrowed by the Old Hindi with their Persian plural endings.”.
  27. ↑ Dhulipala, Venkat (2000). The Politics of Secularism: Medieval Indian Historiography and the Sufis. University of Wisconsin–Madison. p. 27. "Persian became the court language, and many Persian words crept into popular usage. The composite culture of northern India, known as the Ganga Jamuni tehzeeb was a product of the interaction between Hindu society and Islam."
  28. ↑ "Women of the Indian Sub-Continent: Makings of a Culture - Rekhta Foundation". Google Arts & Culture. Alirita la 25an de Februaro 2020. "The "Ganga-Jamuni tehzeeb" is one such instance of the composite culture that marks various regions of the country. Prevalent in the North, particularly in the central plains, it is born of the union between the Hindu and Muslim cultures. Most of the temples were lined along the Ganges and the Khanqah (Sufi school of thought) were situated along the Yamuna river (also called Jamuna). Thus, it came to be known as the Ganga-Jamuni tehzeeb, with the word "tehzeeb" meaning culture. More than communal harmony, its most beautiful by-product was "Hindustani" which later gave us the Hindi and Urdu languages."
  29. ↑ Indian Journal of Social Work, Volume 4. Tata Institute of Social Sciences. 1943. p. 264. "... more words of Sanskrit origin but 75% of the vocabulary is common. It is also admitted that while this language is known as Hindustani, ... Muslims call it Urdu and the Hindus call it Hindi. ... Urdu is a national language evolved through years of Hindu and Muslim cultural contact and, as stated by Pandit Jawaharlal Nehru, is essentially an Indian language and has no place outside."
  30. ↑ Farooqi, M.. (2012) Urdu Literary Culture: Vernacular Modernity in the Writing of Muhammad Hasan Askari (angle). Springer Publishing. ISBN 978-1-137-02692-7. “Historically speaking, Urdu grew out of interaction between Hindus and Muslims.”.
  31. ↑ Hindustani (2005). Keith Brown (eld.). Encyclopedia of Language and Linguistics (2a eld.). Elsevier. ISBN 0-08-044299-4.
  32. ↑ Alyssa Ayres. (23a de Julio 2009) Speaking Like a State: Language and Nationalism in Pakistan. Cambridge University Press, p. [htt://archive.org/details/sakinglikestat00ayre/e/n32 19]–. ISBN 978-0-521-51931-1.
  33. ↑ Pollock, Sheldon. (2003) Literary Cultures in History: Reconstructions from South Asia. University of California Press. ISBN 978-0-520-22821-4.
  34. ↑ Rekhta: Poetry in Mixed Language, The Emergence of Khari Boli Literature in North India. Columbia University. Arkivita el la originalo je 28a de Marto 2016. Alirita 23a de Aprilo 2018 .
  35. ↑ Rekhta: Poetry in Mixed Language, The Emergence of Khari Boli Literature in North India. Columbia University. Arkivita el la originalo je 28a de Marto 2016. Alirita 23a de Aprilo 2018 .
  36. ↑ Nijhawan, S. 2016. "Hindi, Urdu or Hindustani? Revisiting 'National Language' Debates through Radio Broadcasting in Late Colonial India." South Asia Research 36(1):80–97. COI:10.1177/0262728015615486.
  37. ↑ Khalid, Kanwal. "Lahore During the Ghanavid Period".
  38. ↑ Aijazuddin Ahmad. (2009) Geography of the South Asian Subcontinent: A Critical Approach. Concept Publishing Company, p. 120–. ISBN 978-81-8069-568-1.
  39. ↑ Coatsworth, John. (2015) Global Connections: Politics, Exchange, and Social Life in World History. United States: Cambridge Univ Pr, p. 159. ISBN 9780521761062.
  40. ↑ Tariq Rahman (2011). “Urdu as the Language of Education in British India”, Pakistan Journal of History and Culture 32 (2), p. 1–42. 
  41. ↑ King, Christopher R.. (1994) One Language, Two Scripts: The Hindi Movement in Nineteenth Century North India. New Delhi: Oxford University Press.
  42. ↑ Hurst, John Fletcher. (1992) Indika, The country and People of India and Ceylon. Concept Publishing Company. GGKEY:P8ZHWWKEKAJ.
  43. ↑ Hindustani language | Origins & Vocabulary | Britannica (2022-04-01). Arkivita el la originalo je 2022-04-01. Alirita 2022-04-17 .
  44. ↑ Hindustani language | Origins & Vocabulary | Britannica (angle). Alirita 2022-04-17 .
  45. ↑ Coulmas, Florian. (2003) Writing Systems: An Introduction to Their Linguistic Analysis. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78737-6.
  46. ↑ Masica, Colin. (1991) The Indo-Aryan Languages. Cambridge University Press, p. 430. “after Partition in 1947 and subsequent linguistic polarization it [Hindustani] fell into disfavor; census of 1951 registered an enormous decline (86-98 per cent) in no. of persons declaring it as their mother language”.
  47. ↑ "Hindi, Hinglish: Head to Head". read.dukeupress.edu. Alirita la 29an de Oktobro 2023.
  48. ↑ Salwathura, A. N. "Evolutionary development of ‘hinglish’language within the indian sub-continent." International Journal of Research-GRANTHAALAYAH. Vol. 8. No. 11. Granthaalayah Publications and Printers, 2020. 41-48.
  49. ↑ Vanita, Ruth (1a de Aprilo 2009). "Eloquent Parrots; Mixed Language and the Examples of Hinglish and Rekhti". International Institute for Asian Studies Newsletter (50): 16–17.
  50. ↑ Singh, Rajendra (1a de Januaro 1985). "Modern Hindustani and Formal and Social Aspects of Language Contact". ITL - International Journal of Applied Linguistics. 70 (1): 33–60. doi:10.1075/itl.70.02sin. ISSN 0019-0829.
  51. ↑ Thomas Olander, Adam Hyllested: Paternoster polyglotta. www.tommeltot.dk/files/paternoster.pdf Arkivigite je 2010-12-31 per la retarkivo Wayback Machine. Alirita je 2012-11-03

Literaturo

redakti

En Esperanto

redakti

Monato, internacia magazino sendependa, numero 1993/06, paĝo 20: La hindustana verkita de Bradley Kendal.

Alilingve

redakti
  • Asher, R. E. (1994). Hindi. In Asher (Eld.) (pp. 1547–1549).
  • Asher, R. E. (Ed.). (1994). The Encyclopedia of language and linguistics. Oxford: Pergamon Press. ISBN 0-08-035943-4.
  • Bailey, Thomas G. (1950). Teach yourself Hindustani. London: English Universities Press.
  • Chatterji, Suniti K. (1960). Indo-Aryan and Hindi (rev. 2nd ed.). Calcutta: Firma K.L. Mukhopadhyay.
  • Dua, Hans R. (1992). Hindi-Urdu as a pluricentric language. In M. G. Clyne (Ed.), Pluricentric languages: Differing norms in different nations. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-012855-1.
  • Dua, Hans R. (1994a). Hindustani. In Asher (Ed.) (pp. 1554).
  • Dua, Hans R. (1994b). Urdu. In Asher (Ed.) (pp. 4863–4864).
  • Rai, Amrit. (1984). A house divided: The origin and development of Hindi-Hindustani. Delhi: Oxford University Press. ISBN 0-19-561643-X.

Vidu ankaŭ

redakti

Eksteraj ligiloj

redakti
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Hindustana_lingvo&oldid=8780110"