Giuseppe Verdi
Giuseppe VERDI ([d͡ʒuˈzɛppe ˈverdi]; Esperantigite: Ĝuzeppe Verdi) (naskiĝis la 9-an de oktobro 1813, ĉe Busseto, tiam en Provinco de Parmo, mortis la 27-an de januaro 1901 en Milano) estis itala komponisto, de la epoko de Romantisma muziko, konata ĉefe pro siaj operoj.
_signature_(cropped).jpg)
Li estas konsiderata, kun Richard Wagner, la elstara operkomponisto de la 19a jarcento.[1] Verdi hegemomiis en la itala opera scenejo post la epokoj de Bellini, Donizetti kaj Rossini. Liaj verkoj estas ofte plenumitaj en operejoj tra la tuta mondo kaj, trans la limoj de la ĝenro, kelkaj el liaj temoj ekdelonge enradikiĝis en la populara kulturo, kiaj ekzemple "La donna è mobile" el Rigoletto, "Libiamo ne' lieti calici" (La drinkokanto) el La traviata, "Va, pensiero" (La ĥoro de la judaj sklavoj) el Nabucco, la "Coro di zingari" (Ambosa ĥoro) el Il trovatore kaj eble ĉefe la "Triumfa Marŝo" el Aida.
Movita de la morto de samlandano Alessandro Manzoni, Verdi verkis Rekvieman Diservon en 1874 honore al Manzoni, verko nun konsiderata kiel majstroverko de la tradicio de oratorio kaj atestaĵo pri lia kapablo ekster la fako opero.[2] Idealisto kaj politike engaĝiĝinta, li restis – kun Garibaldi kaj Cavour – simbola figuro de la reunuiga procezo (nome Risorgimento) de la Itala duoninsulo.
Biografio
redaktiKomencaj jaroj: Le Roncole, Busseto kaj Milano
redakti
Giuseppe Verdi naskiĝis en 1813 el neriĉa familio de kampara gastejo. Verdi naskiĝis la filo de Carlo Giuseppe Verdi (1785–1867) kaj Luigia Uttini (1787–1851) en Le Roncole, vilaĝo ĉe Busseto, tiam en la departemento Taro kaj ene de la limoj de la Unua Franca Imperio post la aneksado de la Duklando de Parma kaj Piacenza.
La bapta registro, preparita la 11-an de oktobro, listigas liajn gepatrojn Carlo kaj Luigia kiel "gastejestro" kaj "ŝpinistino" respektive. Aldone, ĝi listigas Verdi kiel "naskiĝinta hieraŭ", sed kiam tagoj estis ofte konsiderataj komencintaj ĉe la sunapero, tio signifus ĉu la 9-a aŭ la 10-a de oktobro. Nune, lia naskotago estas celebrata la 10-an de oktobro, kiel ekzemple ĉe la du-centjariĝo en 2013. La venontan tagon, li estis baptita en la Romkatolika Eklezio en latina kiel Joseph Fortuninus Franciscus. La tago post tio (mardo), la patro de Verdi portis sian ĵus naskiton tri mejlojn for al Busseto, kie la bebo estis registrita kiel Joseph Fortunin François, ĉar la pastro skribis en franca. Kiel biografiisto George Martin notas, "okazis, ke por la civila kaj civitana mondo, Verdi naskiĝis franco."[3]
Kiam Verdi estis preskaŭ trijaraĝa, liaj gepatroj havis bebinon, Giuseppa. Tamen ŝi mortiĝis en 1833. El la aĝo de kvar, Verdi ricevis privatan instruadon en Latino kaj itala fare de la vilaĝa bazlerneja instruisto, Baistrocchi, kaj 6jaraĝa li ĉeestis la lokan lernejon. Samtempe, ŝajne li komencis lerni muzikon ĉe la orgenisto de sia vilaĝo, kaj li pli kaj pli estis allogita de muziko ke liaj gepatroj finfine havigis al li spineton. Kiel unu el la plej gravaj biografiistoj de la komponisto nome Mary Jane Phillips-Matz notis, "la kapablo de Verdi por muziko evidentiĝis tiam, eĉ ĉirkaŭ 1820 aŭ 1821.[4] Tiu periodo ekis ankaŭ lian asocion kun la loka preĝejo, servante en la ĥorejo, kaj kiel messervanto dum tempo, kaj ricevante orgenan instruadon. Post la morto de la instruisto Baistrocchi, Verdi iĝis la oficiala pagata orgenisto ĉe la aĝo de ok.[5]
1820 al 1832: Muzika edukado en Busseto
redakti
En konsidero al la familia fono de Verdi, muzikologo Roger Parker indikas ke ambaŭ la gepatroj de Verdi "apartenis al familioj de malgrandaj terposedantoj kaj komercistoj, certe ne al la analfabetaj kamparanoj de kiuj Verdi poste ŝatis prezenti sin kiel aperinta". Ankaŭ, dum tiu tempo, "Carlo Verdi estis energia en pluigado de la edukado de sia filo... io kion poste Verdi tendenis kaŝi en pli posta vivo"[6] kaj, pli poste, Parker asertas ke, dum tiuj fruaj jaroj en Busseto, "la bildo aperas de juneca frumatureco fervore nutrite de ambicia patro kaj de daŭranta, sofistika kaj kompleksa formala eduko [sed pri kiu, pli poste en vivo, Verdi donus] la impreson [esti havinte] plejparte mem-edukon kaj neklaran junaĝon."[6]
En 1823, kiam li estis 10jaraĝa, la gepatroj de Verdi aranĝis ke la knabo por ĉeesti lernejon en Busseto, rekrutante lin en Ginnasio, nome supra lernejo por knaboj prizorgita fare de Don Pietro Seletti. Li estis zorgita poste fare de Pietro Michiara kaj lia muzika familio dum la gepatroj restis en zorgo de la gastejo en Le Roncole. Tamen, Verdi revenis regule por ludi la orgenon je dimanĉoj, ĉirkaŭpaŝante la plurajn kilometrojn.[7] En Busseto, la eduko de la estonta komponisto estis tre faciligita per vizitoj al la granda urbobiblioteko kun ĝiaj 10,000 volumoj. En la aĝo de 11 li komencis esti edukita en la itala, la latina, humaneco kaj en retoriko. Antaŭ la tempo li estis 12jaraĝa, Verdi komencis lecionojn kun Ferdinando Provesi, maestro di cappella ĉe San Bartolomeo, direktoro de la municipa muziklernejo kaj kundirektoro de la loka Società Filarmonica (Filarmonia Societo). Estis kun Provesi kiam Verdi ricevis siajn unuajn lecionojn en kunmetaĵo kaj, komenciĝante unu jaron aŭ du poste, li skribis tion:
 |
|
La alia direktoro de la Filarmoniorkestra Socio estis Antonio Barezzi, 29-jaraĝa pogranda nutraĵbutikisto kaj distilisto, kiu estis priskribita fare de samtempulo kiel "mania amatoro" kiam li venis al muziko [kaj kiu], kiel Phillips-Matz notis, "majstris plurajn instrumentojn, inter ili la fluton, klarneton, kaj ofikleidon".[9] Regula membro de la filarmonia orkestro, Barezzi invitis membrojn al la vasta salono de sia urba domo kie ili aranĝis provludojn kaj prezentojn. Dum tiuj jaroj, la Busseta Filarmonia Orkestro estis kunmetita de 38 muzikistoj, konsiderinda nombro el kiuj ludis dum pli ol 15 jaroj. Ili ankaŭ povis kalkuli ankaŭ kvar tenorojn, du basojn, unu sopranon aŭ du, kaj plie plenan refrenkoruson.[10]
La juna Verdi ne tuj iĝis engaĝita kun la Filarmonio, tiel peniga estis liaj aliaj devontigoj kaj la larĝa gamo da siaj studoj. Tio rezultigis kelkajn konfliktojn kun liaj du ĉefinstruistoj - Provesi por muziko kaj la pastro Seletti ĉe la Ginasio kie li pasigis akademiajn studojn, sed antaŭ junio 1827, li kompletigis la akademian laboron, diplomiĝante kun honoroj. Post tiu tempo, li povis lerni sole muzikon ĉe Provesi ĝis junio 1829. Hazarde, kiam Verdi estis 13, li estis petita interveni kiel anstataŭaĵo por ludi en kio iĝis lia unua publika okazaĵo en la urbo; li estis tuja sukceso plejparte ludante sian propran muzikon por la surprizo de multaj kaj ĝi donis al li tujan rekonon en lia hejmurbo.[9]
Ĉirkaŭ 1829/30, Verdi establis sin kiel gravan forton en la filarmonio: "neniu de ni povis konkuri kun li" la sekretario de la organizo raportis, nome Giuseppe Demaldė, kiu estis la kuzo de Barezzi. Lia raporto pri tiuj tempoj, Ceni biografici del Maestro Verdi aperas en la biografio de Phillips-Matz.[9] Plie, tiuj jaroj vidis Verdi evoluigi dumvivan intereson en la verkoj de William Shakespeare (plurajn da kies verkoj li transformis en operojn de 1847 antaŭen); de Alessandro Manzoni kies I promessi sposi - grava verko de itala fikcio - havis signifan efikon al la 16-jaraĝa Verdi kiam li legis ĝin; kaj, trie, de la dramisto Vittorio Alfieri.
Estis la dramo de Alfieri, Ŝaul, kion Verdi utiligis kiel la bazon de ok-movada kantato nomita I deliri di Saul verkita en la aĝo de 15 kaj kiu rezultis en Bergamo al bonega agnosko, pri kio Demaldè notis: "La kunmetaĵo estas reala juvelo, juvelŝtono." kaj Barezzi deklaris ke ĝi estis "la unua laboro de iu signifo ... en kiu li montras viglan fantazion, filozofian perspektivon, kaj sonjuĝon en la aranĝo de instrumentaj partoj".[11]
Fine de 1829, iĝis klara ke Verdi bezonis vastigi siajn muzikajn horizontojn per alia dediĉo aŭ per plia studo. Li estis kompletiginta siajn studojn kun Provesi, kiu deklaris ke li havis ne pli por instrui al li, li estis malakceptita por la posteno de loka preĝejorgenisto, kaj li planis reveni al Le Roncole. Estis ĉe tiu punkto kiam Barezzi intervenis, deklarante "Vi naskiĝis por io pli supra ol tio".[12]
La ĉiam pli proksima ligo de la juna viro al la Barezzi-familio havis unun alian sekvon. Naskita kelkajn monatojn antaŭ Verdi, la plej aĝa filino de la Barezzi, Margherita, iĝis plenumebla kantisto kaj ŝia patro komencis serĉi ŝancojn por ŝi por studi en Milano. Verdi donis kanto- kaj piano-lecionojn al Margherita kaj ili pasigis tempon kune ludante kaj parolante pri muziko. Sed antaŭ 1830, la patrino de Margherita malkovris ke la juna paro estis ĵus enamiĝinta. Tio plue determinis Antonio'n por havi lian filinon for.
En la sama tempo, Carlo Verdi, kies familia entrepreno havis profundan problemon, esploris eblecojn por ke lia filo studu muzikon, kaj li produktis petskribon por financado al la Monte di Pietà e d'Abbondanza en Busseto, malantaŭenirita per fortaj referencoj de Provesi kaj aliaj. Verdi estis invitita por resti en la Barezzi-domanaro kaj ekloĝis enen, por daŭre helpi al la filarmonio per kopiado de dudekopo kaj ĉia maniero de rilataj taskoj dum ĉiuj atendis novaĵojn pri la Pietà-stipendio.
1832 al 1834: Muzika eduko en Milano
redakti
(Litografio de Alessandro Focosi, ĉ. 1840)
Verdi direktis siajn rigardojn al Milano, tiam la kultura ĉefurbo de norda Italio sed, kiam la sukcesa rezulto de lia postulo de stipendio al la Monte di Pietà e d'Abbondanza estis sciigita, li eksciis ke li devos atendi ĝis 1833 ĝis financoj estos haveblaj. Bonŝance, Barezzi rekonis kaj deziris instigi la talenton de la juna viro kaj li garantiis komencan financan subtenon por unu jaro. Verdi, 18jaraĝa, iris al Milano en junio 1832 akompanite de sia patro kaj Provesi.[13]
En Milano, kie li restis ĉe la hejmo de lia iama instruisto, Seletti, li postulis studi ĉe la konservatorio, sed post atendado je pluraj tagoj, li estis malakceptita pro pluraj kialoj. La rezonado de la konservatorio estis bazita sur lia limigita piantekniko (konsiderita kiel decida de unu instruisto), lia ne loĝado en la Lombardia/Venetia regiono, kaj ke li estis pli aĝa ol la normala aĝo por komenci studon tie. Seletti skribis al Barezzi kun la novaĵoj kaj instigis lin por veni al Milano, sed Barezzi faris aranĝojn por ke la juna viro iĝu privata lernanto de Vincenzo Lavigna, pagita fare de li. Lavigna estis maestro concertatore en Teatro alla Scala kaj li donis lecionojn pri kontrapunkto kune kun pli larĝa gamo da muzikaj studoj, kie la klasoj de Verdi komencis en julio kaj lia instruisto priskribis liajn kunmetaĵojn kiel "tre esperigajn."[14] Verdi komencis partopreni operecajn prezentojn kaj koncertojn.
Unu jaron pasis antaŭ ol la juna viro revenis nelonge al Busetto. Novaĵo venis pri la morto de Provesi kaj la sinteno de Verdi direkte al liaj studoj ŝajnis ŝanĝiĝi kiam li ĝuis urbovivon. Li ofte ĉeestis ĉe la Teatro alla Scala kaj, ekzemple dum la sezono de 1834-35, li povintus vidi Giuditta Pasta kiel Norma kaj Maria Malibran en la opero de Rossini Otello kaj en La sonnambula inter aliaj, same kiel verkojn de Luigi Ricci, Gaetano Donizetti, kaj Saverio Mercadante.[15] Ankaŭ, estis dum tiu periodo kiam li ĉeestis ĉe la Salotto Maffei, salono de la grafino Clara Maffei en Milano. Verdi iĝis dumviva amiko kaj korespondanto.
Dum lia studtempo en Milano, Verdi komencis la procezon faradi ligojn al la mondo de muziko kiuj devis elteni lin en bona loko. Kiel la komponisto rakontis ĝin - 48 jarojn poste - en sia Membiografia Skizo de 1879[16] verkita ĉe Sant'Agata, tiuj ligoj inkludis enkondukon fare de Lavigna al amatora korusgrupo, nome la Società Filarmonica, gvidita fare de Pietro Massini, viro kiun li priskribis:
| |
|
Sekvante la Società ofte en 1834, Verdi baldaŭ trovis sin funkcianta kiel provluddirektoro kaj kontinua ludanto por Die Schöpfung (La Kreado) kiam, en la foresto de ĉiuj tri provluddirektistoj, Massini petis al Verdi akompani provludon, kion li faris kun sukceso. Verdi klarigas kiel Massini "proponis ke mi skribu operon por la Teatro Filodrammatico... Li sendis al mi libreton, kiu post estado reviziita fare de Solera, iĝis Oberto, Conte di San Bonifacio".[17]
Revenante nelonge al Milano de Busseto en 1836, li kondukis La Cenerentola de Rossini[18] sed multajn ŝtupojn oni bezonis antaŭ ol Oberto iĝis realaĵo sur la operscenejo. En lia "Skizo" de 1879, Verdi liveris la anekdotojn de kiel lia unua opero okazis, sed antaŭ ol tio povis komenci okazi, li revenis al Busseto dum du-kaj-duono da jaroj.
1834 al 1839: Reveno al Busetto
redakti
Carlo Verdi venis al Milano por preni la junan viron reen hejme meze de 1834 dirante ke li devas esti en Busseto kiam la decido ĉirkaŭ kiu sukcedos Provesi estos farita. Tamen, okazis rivalfrakcioj en la urbo kampanjantaj kontraŭ li, kaj Verdi ne ricevis la postenon, kvankam poste - kun la helpo de Barezzi - li akiris la sekularan postenon de maestro di musica. Li instruis, donis lecionojn, kaj kondukis la filharmonianojn dum pluraj monatoj antaŭ reveno al Milano komence de 1835.[19] En Milano li estis apogita ree fare de Barezzi kiu gastigis lin en loĝejo kun alia de siaj protektatoj, nome Luigi Martelli. Verdi estis atendita instrui lin, dum oni atendis ankaŭ ke li prenos lecionojn de Lavigna por esti formale kvalifikita por preni supran instruistoficon. Ĉirkaŭ julio 1835 li akiris sian atestilon de Lavigna kiu deklaris ke "mi tial kredas lin preta por plenumi sian profesion je la nivelo de maestro di cappella.[20]
unua edzino de Verdi.
(Muzeo La Scala, Milano)
Reen en Busseto en 1835, la posteno de direktoro de la muziklernejo restis malplena. Verdi iĝis ĝia direktoro per trijara kontrakto. Li geedziĝis kun Margherita en majo 1836, kaj antaŭ marto 1837, ŝi naskis ilian unuan filon, Virginia Maria Luigia la 26an de marto 1837. Icilio Romano sekvis la 11an de julio 1838, sed ambaŭ mortis dum Verdi laboris pri siaj unua kaj dua operoj, Virginia la 12an de aŭgusto 1838 dum la paro daŭre estis en Busseto kaj Ilicio la 22an de oktobro 1839 post kiam la paro estis reveninta al Milano en februaro 1839.
Verdi profitis la ligon kiun li faris al Pietro Massini, informante lin en serio de leteroj de 1835 ĝis 1837 koncerne la progreson direkte al verkado de sia unua opero utiligante la libreton kiu estis liverita fare de Massini. Ĝi estis bazita sur laboro fare de Antonio Piazza, milana "ĵurnalisto kaj verkisto".[21] Ĝis tiam li estis ricevinta la verkon Rocester kaj la juna komponisto esprimis esperon de produktado ĉe la Teatro Ducale en Parmo kun profesiaj kantistoj. Nur kiam li renkontis malfacilaĵojn je tiu ideo - la entrepreno ne ŝajnis esti interesita pri nova laboro de nekonata komponisto - li revenis al Massini en Milano. En postaj leteroj, li daŭre demandis ke la asistado de Massini enscenigu la operon en Milano.[22]
Komencoj de Verdi kiel operkomponisto
redakti1839 al 1840: Reveno al Milano: Oberto (unua opero) kaj Un giorno di regno
redakti
Oberto (17a de Novembro 1839, La Scala, Milano). Ĉu Rocester fakte iĝis la bazo por Oberto, kiam Verdi kaj Margherita estis revenintaj al Milano en februaro 1839 post plenumado de du-kaj-duono da jaroj de lia kontrakto en Busseto, estas kondiĉigitaj de iu malkonsento inter akademiuloj. Kiom multe de Rocester restis videbla en Oberto[23] estas diskutita fare de Roger Parker, kiu sugestas ke "en tiu formo-ŝanĝiĝanta tendenco, la opero estis, kompreneble, tre multe de sia tempo."[24]
Impressario (entreprenisto) de La Scala
En liaj rememoroj de 1879 nome "Skizo" (citita en Budden), Verdi priskribas kiel li estis invitita por renkonti la entrepreniston de la Teatro alla Scala nome Bartolomeo Merelli, kiu aŭdis konversacion pri la muziko de la opero inter soprano Giuseppina Strepponi kaj Giorgio Ronconi en kiuj ŝi laŭdis ĝin. Merelli tiam ofertis surscenigi Oberto-n en novembro 1839 kio ricevis ĉirkaŭkalkule 13 kromajn prezentojn. Post ĝia sukceso, Merelli ofertis al Verdi kontrakton por tri pliaj verkoj.[25]
Un giorno di regno (5a de Septembro 1840, La Scala, Milano). Estis kiam li laboris pri sia dua opero, Un giorno di regno, kiam Margherita mortis pro encefalito en la aĝo de 26.[26][27] Verdi adoris sian edzinon kaj filojn kaj estis detruita per iliaj mortoj. La opero, Un giorno di regno, komedio, estis ricevita en septembro 1840, nur kelkajn monatojn post la morto de lia edzino.
Un giorno estis fiasko kaj nur donis tiun unuan prezenton. Verdi agnoskis ke la fiasko estis parte okazigita pro siaj propraj personaj cirkonstancoj[28] dum la periodo kondukanta al kaj dum ĝia kunmetaĵo. Kontribuanta faktoro estis ke la nuraj kantistoj kiujn la impresario de la Teatro alla Scala havis disponeblaj estis tiuj kunvenitaj por serioza opero, nome Il templario de Otto Nicolai, kaj ili havis neniun sperton kun komedio: "La rolantaro estis kunvenita ĉefe por la prezento de la plej sukcesa novaĵo de la sezono, Il templario, versio de Nicolai de Ivanhoe", notis la fakulo pri Verdi Julian Budden.[25] Aliaj faktoroj kiuj estis menciitaj inkludas la grandecon de Teatro alla Scala mem (notite fare de biografiisto George Martin kiel "tro granda por la peco") kaj plie la sufiĉe malmoderna naturo de la verko mem, kiu estis skribita en stilo kiu rapide iris for el modo.[29]
Septembro de 1840 al aŭtuno de 1841: malespera jaro de Verdi, poste Nabucco
redaktiEn la vivo de Verdi okazis malfacila periodo. Lia dua opero malsukcesis, liaj unua edzino kaj filoj mortis, kaj Verdi pensis forlasi la muzikon. Sed li revenis per Nabucco, kiu triumfiĝis. Tiu verko estas la unua manifestaĵo de la genio de Verdi.
(La Scala Museum)
Nabucco (9a de Marto 1842, La Scala, Milano). Post la fiasko de Giorno, Verdi ĵuris neniam komponi denove, sed en "Membiografia skizo" verkita en 1879, li rakontas kiel li estis dufoje persvadita fare de Merelli por skribi novan operon.[30] Tamen, la distanco de 38 jaroj eble kondukis al iom romanecigita vido (aŭ, kiel Verdi-akademiulo Julian Budden notas: "li estis koncernita por teksi protektan legendon pri li mem [poste] ĝi estis ĉio parto de lia furioza sendependeco de spirito".)[31] Skribante dek jarojn pli proksime al la okazaĵo, Michele Lessona donis tre malsaman version de la okazaĵoj post ricevi la rakonton rekte de Verdi mem.[32]
Merelli donis al li kopion de la libreto de Temistocle Solera kiu estis malaprobita fare de la komponisto Otto Nicolai[30] kaj Verdi priskribas kiel li prenis ĝin hejme kaj ĵetis "ĝin sur la tablo kun preskaŭ perforta gesto ... Falante, ĝi malfermiĝis de si mem; sen intenco mia, miaj okuloj gluiĝis al la malferma paĝo kaj al unu speciala linio: "Va pensiero, sull' ali dorate".[17][33] Supozeble, Verdi daŭre legis ĝin kaj li legis kaj ripetis la libreton tri fojojn, sed aliaj deklaris ke li legis la libreton tre kontraŭvole[34] aŭ, kiel rakontite de Lessona, ke li "ĵetis la libreton en angulo sen rigardado ĝin pli longe, kaj dum la venontaj kvin monatoj li daŭrigis kun sia legado de malbonaj romanoj ... [kiam] direkte al la fino de majo li trovis sin kun tiu benita verko en siaj manoj: li legis la lastan scenon denove, tiu kun la morto de Abigaille (kiu poste estis tranĉita), sidiĝis preskaŭ meĥanike ĉe la piano ... kaj donis muzikon al la scenon."[32][35]
Tamen, Verdi daŭre rifuzis komponi la muzikon, portante la manuskripton reen al la impresario la venontan tagon. Tiu akceptis neniun rifuzon, kaj Merelli tuj ŝtopis la verkon reen en la poŝon de Verdi kaj - kiel Verdi rakontas - "ne nur ĵetis min el sia oficejo, sed knalfermis la pordon en mia vizaĝo kaj ŝlosis sin ene."[17]
Verdi asertas ke iom post iom li laboris pri la muziko: "Tiun verson hodiaŭ, morgaŭ tiun, ĉi tie noton, tie tutan frazon, kaj iom post iom la opero estis skribita".[17] La versioj de Verdi kaj de Lessona interkonsentas, ke temas pri kompleta teksto de lia tria opero, kiu estis dekomence konata kiel Nabucodonosor sed fine, en 1844, kaj la titolo kaj la nomo de la ĉefa rolulo iĝis Nabucco.[35]
Premierite la 9an de marto 1842, la de Nabucco "publika sukceso en Milano estis senprecedenca",[36] dominante la operojn de Donizetti kaj Giovanni Pacini tiam modaj. Dum publiko iĝis freneza pro entuziasmo, la kritikistoj moderigis sian aprobon de la opero. Otto Nicolai, kiu malaprobis la libreton, estis iritita, sed liaj opinioj estis en la malplimulto. Nabucco certigis la sukceson de Verdi ĝis sia emeritiĝo de la teatro, dudek naŭ operoj (inkluzive de kelkaj reviziitaj kaj ĝisdatigitaj versioj) poste.
Komencaj laboraj jaroj: Nabucco al La battaglia di Legnano
redakti
(daŭrigota)
Dum la postaj dek jaroj, Verdi multe laboris, verkanta dek-du operojn, eĉ prizorganta elekton de kantistoj kaj scenaĵo.
Iom post iom, operon post opero, li iĝis fama. Inter 1851 kaj 1853 li prezentis sian trilogion, Rigoletto, La Traviata, Il Trovatore kiu estis la pinto de la tiuepoka opera tradicio.
De tiam, li malpli verkis kaj evoluis al moderna teatraĵo. Kiam alvenis la Vagneria revolucio, Verdi estis preta. Li adoptis la novan spiriton, kaj tion pruvis per Otello (1887) kaj Falstaff (1893).
Li forpasis en 1901, amata de ĉiuj italoj, ne nur pro lia muziko, sed ankaŭ pro lia daŭra subteno de la memstaranta Italio.
Populareco, politiko kaj aŭtorrajtoj
redakti
Giuseppe Verdi mortis la 27-an de januaro 1901 en Milano, post 6 tagoj de agonio konsekvence de cerbatako. La strato ĉe lia ĉambro, nome de la Granda Hotelo de Milano (kie li loĝis proksime de la teatro La Scala), estis dum tiuj tagoj ŝirmita el pajlo, por ke la bruo de ĉevaloj kaj ĉaroj ne ĝenu la faman komponiston. Tio estis ekzemplo de la aprezo fare de la municipo kaj la milananoj ĝenerale al lia figuro.[37] Li estis verkinta preskaŭ 30 operojn kaj ĝis nun ankoraŭ ĉiam liaj verkoj estas prezentataj ie en la mondo.
En la populareco de Verdi inter milananoj, norditaloj kaj italoj ĝenerale luds gravan rolon lia figuro kiel personeco de la kontraŭo al la aŭstrimperia hegemoni en la Norda Italio. kio malhelpis la vojon al la Unuigo de Italio. "Vivu VERDI!" iĝis moto de tiu movado por la itala unuigo. Amuze kaj hazarde lia familinomo koincidis kun la inicialoj de V.E.R.D.I. (Vittorio Emanuele Re D'Italia, tio estas Viktor-Emanuelo, reĝo de Italio), kaj tiel tiu aperis pentrita sur muroj tra tuta Italio kun evidenta politika signifo kontraŭ Aŭstrio. Tio estis okazanta ĉirkaŭ la 1950-aj jaroj.[37] Iam kiam Verdi laboris hejme, falis surgrunden libreto de Nabucco, opero kiun li ĝis tiam ne deziris verki, kaj la teksto montriĝis en la koruso de la hebreoj –Va pensiero–. Verdi reprenis, eklegis ĝin kaj tiam li decidis sin al la muzikigo. Multaj sekvantoj konsideras, ke tiu peco iel estu kultura himno de Italio, kiel ĝi ja estis de la italaj revoluciuloj de la mezo de la 19-a jarcento.[37]
Verdi estis la unua operkomponisto kiu aperigis rolulojn de la ĉiutaga vivo: al kiuj okazas ĉiutagaj aferoj, kiuj okazas al iu ajna. Por la unua fojo en opero, la kantistoj vestis kiel surstrate. Li komponis cele al la partituro kaj cele al la tiama publiko: tiel li kongruigis sian komponarton al la akceptado de sia publiko.[37] La heroinoj de liaj operoj venkis sian destinon survoje al la idealo. Verdi estis granda defendanto de virinoj, kaj liaj inaj roluloj aperas montrantaj pozitivajn trajtojn, tiam maloftajn en opero.[37]
Tiam, same kiel nuntempe, la artistoj devis zorgi pri siaj rajtoj al siaj verkoj, nome kontraŭ piratado. La fama ario de la tenoro "La donna e mobile" (Virinoj estas moviĝemaj) estis provludita sekrete hejme kun la kantisto. La orkestranoj ne ricevis la partituron ĝis nur kelkajn horojn antaŭ la premiero. La komponisto konsciis, ke tiu "kanzoneto", estos furorkanto kaj temis la ŝtelon.[37] Tiel la impresario premis, ke li plenumu siajn verkopromesojn. Lia eldonisto postulis finigon de verko kiun Verdi prokrastis dum jaroj: nome la fama "Otelo". Oni rakontas anekdoton: la malespera eldonisto kristnaske donacis al Verdi tipan italan dolĉaĵon "panettone" ornamitan per statueto de "senkrura maŭro", alude al la projekto pri Otelo.[37]
Verkoj
redaktiOperoj
redakti.jpg)
- Oberto, Conte di San Bonifacio
- Un giorno di regno (1840)
- Nabucco (1842)
- I due Foscari (1844)
- Macbeth (1847)
- Il corsaro (1848)
- Luisa Miller (1849)
- Rigoletto (1851)
- Il Trovatore (1853)
- La Traviata (1853)
- I Vepri Siciliani (1855)
- Simon Boccanegra (1857)
- Un balo in Maschera (1859)
- La Forza del destino : La Forto de la Destino (1862)
- Don Carlo (1867)
- Aïda Aida (1871)
- Otello (1887)
- Falstaff (1893)
Aliaj verkoj
redaktiBildaro
redakti
Notoj kaj referencoj
redakti- ↑ Paul Levy, "Bob Dylan: Verdi and/or Wagner: Two Men, Two Worlds, Two Centuries by Peter Conrad", The Guardian (London), 13a Novembro 2011. Konsultita la 21an de Junio de 2013
- ↑ Rosen 1995
- ↑ Martin 1984, p. 3
- ↑ Phillips-Matz 1993, p. 17—18
- ↑ Phillips-Matz 1993, p. 21
- ↑ 6,0 6,1 Parker 1998, in Sadie, Vol. 4, p. 933
- ↑ Phillips-Matz 1993, p. 20—21
- ↑ Verdi, quoted in Parker 1998, p. 933
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Phillips-Matz 1993, p. 27—30
- ↑ Phillips-Matz 1993, p. 32
- ↑ Kaj Demaldè kaj Barezzi cititaj en Phillips-Matz 1993, p. 32
- ↑ Dolore, Verdi informis pri la vortoj de Barezzi je tempo de lia morto al Clara Maffei, 30a de Junio 1867, en Phillips-Matz 1993, p. 35. Legebla en itala ankaŭ ĉe laretejo de Museo Casa Barezzi: tu sei nato a qualche cosa di meglio, e non sei fatto per vendere il sale e lavorare la terra
- ↑ Parker 1998 in Sadie, pp. 30—31
- ↑ Seletii to Barezzi, 8 August 1832, in Phillips-Matz 1993, p. 46
- ↑ Phillips-Matz 1993, p. 66
- ↑ George Martin 1984, "Autobiographic Sketch and Nabucco" pp. 81—85
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Werfel kaj Stefan 1973, pp. 80—93
- ↑ Budden 1984, pp. 45-46
- ↑ Parker 1998, p. 933
- ↑ Phillips-Matz1993, p. 67
- ↑ Verdi al Massini 1837, en Parker 1998, p. 9
- ↑ Philips-Matz 1993, pp.79-80
- ↑ Ekzemple, vidu Budden 1973, Vol. 1 pp. 47—50, pri konfliktaj asertoj kaj neperfektaj memoroj.
- ↑ Parker 1998, pp. 10-11
- ↑ 25,0 25,1 Budden 1973, vol 1, p. 71
- ↑ "Giuseppe Verdi: La Vita" on magiadellopera.com itale notas: "On 18 June 1840 Margherita Barezzi's life was cut short by violent encephalitis."
- ↑ "Margherita Barezzi" on museocasabarezzi.it itale notas: "She died the following year [1840] on 18 June, aged only 26 years, while Verdi was working on his ill-fated second opera, Un Giorno di Regno."
- ↑ Budden, p. 71
- ↑ Martin, George (2013), "Un giorno di regno: Background" in Sarasota Opera's 2013 program book, p. 75
- ↑ 30,0 30,1 Verdi, "An Autobiographical Sketch" 1879 in Werfel and Stefan 1973, pp. 87–92
- ↑ Budden 1973, p. 92
- ↑ 32,0 32,1 Lessona, Volere è potere ("Where there's a will ..."), pp. 297–98, in Budden 1973, p. 92
- ↑ Vidu George Martin (1984), Chapter 9 "Autobiographical Sketch and Nabucco", pp. 81—85
- ↑ David Kimbell, in Holden, p. 978–979
- ↑ 35,0 35,1 "Nabucodonosor" Arkivigite je 2014-11-29 per la retarkivo Wayback Machine on giuseppeverdi.it itale. Konsultita la 21an de novembro 2014
- ↑ Parker 1998, p. ?
- ↑ 37,0 37,1 37,2 37,3 37,4 37,5 37,6 Manuel Antonio Cerezo Gallego, Verdi, los derechos de autor y el amor de Italia, Público, 28/01/2021, alirita la 28/01/2021.
Literaturo
redakti- Budden, Julian (1973). The Operas of Verdi, Volume I (3rd ed.). Oxford University Press. ISBN 0-19-816261-8.
- Budden, Julian (1973). The Operas of Verdi, Volume II (3rd ed.). Oxford University Press. ISBN 0-19-816262-6.
- Budden, J. (1973). The Operas of Verdi, Volume III (3rd ed.). Oxford University Press. ISBN 0-19-816263-4.
- Kamien, R. (1997). Music: an appreciation - student brief (3rd ed.). McGraw Hill. ISBN 0-07-036521-0.
- Gal, H. (1975). Brahms, Wagner, Verdi: Drei Meister, drei Welten. Fischer. ISBN 3-10-024302-1.
- Martin, G. (1963). Verdi: His Music, Life and Times (1st ed.). Dodd, Mead & Company. ISBN 2001456720.
- Parker, Roger (2001). "Giuseppe Verdi". Grove Music Online. Oxford University Press.
- Parker, Roger (1992). "The New Grove Dictionary of Opera". In ed. Stanley Sadie. The New Grove Dictionary of Opera. ISBN 0-333-73432-7.
- Phillips-Matz, Mary Jane (1993). Verdi: A Biography (1st ed.). Oxford University Press. ISBN 0-19-313204-4.
- Michels, Ulrich (1992). dtv-Atlas zur Musik: Band Zwei (7th ed.). Deutscher Taschenbuch Verlag. ISBN 3-423-03023-2.
Vidu ankaŭ
redaktiEksteraj ligiloj
redakti- Oficiala retejo Arkivigite je 2004-11-01 per la retarkivo Wayback Machine
- MP3
- Operoj
- Biografio Arkivigite je 2006-12-31 per la retarkivo Wayback Machine
