Esperanto-movado

La Esperanto-movado estas socia movado por disvastigi Esperanton en la tuta mondo. La tradicia celo estas la fina venko, do la stato, ke la plimulto de la homoj (aŭ de la edukitaj homoj, de la legipovuloj) parolu Esperanton kiel sian duan lingvon por povi interkompreniĝi kun ĉiu alia^[1]. Ĉar la Esperanta lingvokomunumo ne povas kalkuli je laŭgeneracia transdono garantianta ĝian daŭron, la Esperanto-movado aperas kiel provo stabiligi tiun komunumon varbante por la lingvo kaj instigante okupiĝadi pri ĝi^[2].

Estas multaj diversaj kialoj, pro kiuj oni provas disvastigi ĝin. Kelkaj faras tion, ĉar ili volas subteni internacian kompreniĝon aŭ mondan pacon, aliaj simple volas komuniki kun homoj tra la tuta mondo, pliaj por organizi mondskale la laboristan lukton kaj iuj faras ĝin batalante por lingva egaleco. Kelkaj ankaŭ subtenas la disvastigon de Esperanto pro la ŝparado rilate al fremdlingva lernado, tradukado ks.

Movado kaj komunumo

Tradicie en la Esperanto-asocioj per la nomo 'Esperanto-movado' oni nomas ĉion, kio rilatas al Esperanto. Ekde la sepdekaj jaroj de la 20a jarcento sociologoj pli kaj pli atentigas, ke la aktuala Esperanto-fenomeno ne plu estas "movado" en la kutima senco; ĝi ne plu havas ĉefan karakteron kompareblan kun ekzemple la pac-movado aŭ la feminisma movado, kie la antaŭenigo de la celo estas la ĉefa okupo de la partoprenantaj homoj.

El la origina 'Esperanto-movado' por disvastigi Esperanton fariĝis en la daŭro de la jardekoj 'Esperanto-komunumo', kiu ĉefe aplikas Esperanton. Multaj komunumanoj ne plu okupiĝas pri la disvastigo de Esperanto, sed nur uzas la lingvon en diversaj manieroj. Sekve multaj homoj hodiaŭ ŝatas distingon inter 'movado' (do la Esperanto-organizoj kun la klopodado disvastigi Esperanton) kaj 'komunumo' (la Esperanto-parolantoj, la renkontiĝoj, la eldonejoj, la muzika kulturo, Pasporta Servo, Vikipedio ktp.).

Lige al tiu enkonduko de la nocio 'komunumo' multaj homoj ankaŭ transiris de la nocio 'Esperantisto' al 'Esperanto-parolanto'.

La fakta ŝanĝiĝo de movado al komunumo estas konstatebla ankaŭ en la karaktero de la kunvenoj: Antaŭ kelkaj jardekoj temis ĉefe pri 'Esperanto-kongresoj', en kiuj oni traktis kaj plu traktas la disvastigon de la lingvo. Hodiaŭ ekzistas pli kaj pli da 'Esperanto-renkontiĝoj', en kiuj la disvastigo de la lingvo apenaŭ plu ludas rolon; temas pri aplikado de la lingvo en prelegoj, kursoj, promenoj, teatraĵoj, koncertoj, ekskursoj ktp.

Aspektoj de movado kaj komunumo en unu sama agado

En multaj Esperanto-agadoj miksiĝas aspektoj de movado kaj komunumo: En renkontiĝo la Esperanto-kursoj, la gazetara laboro kaj ofte kelkaj prelegoj apartenas pli al la movado, dum la resto de la aktivecoj kutime ne. Simile ĉe Vikipedio oni povas kreskigi ĝin por doni enciklopedion al la lingva komunumo - aŭ por povi uzi la nombron de artikoloj en la informado pri Esperanto kaj por montri la ligon al esperantlingvaj artikoloj en alilingvaj vikipedioj.

Movadaj asocioj

En la Esperanto-movado troviĝas mondskalaj asocioj kiaj UEA, TEJO, SAT, ILEI kaj la transnacia Esperanta Civito, inspirita de raŭmismo, kaj celanta esti subjekto de internacia juro.

Movadaj institucioj

Ĉirkaŭ la Esperanto-movado ekzistas diversaj interlingvistikaj instancoj, kiel ekzemple Centro de Esploro kaj Dokumentado pri Mondaj Lingvaj Problemoj (CED).

Referencoj

↑ Kp. Unua Libro por germanoj, p. 26, "meine Sprache" soll "dazu kommen, dass der größte Teil derjenigen, welche lesen und schreiben können, sie mit Fertigkeit spreche". Iom aliaj formuloj en la angla kaj franca versioj: "(...) aspires to being spoken by the majority of educated people"; "(...) que la plupart des gens du monde sachent la parler couramment"
↑ (en, eo, de) Guilherme Fians, Die Neutralität einer politischen Partei: Sprachpolitik und Aktivismus für Esperanto. en: Jahrbuch der Gesellschaft für Interlinguistik 2018, 11-33, Academie.edu

Vidu ankaŭ

Desuprismo - Desubismo
Finvenkismo kaj Fina venko
Historio de la Esperanto-movado
Interna ideo
Sektecaj trajtoj en la Esperanto-movado
Henriette Ith-Wille
La Espero
Instituto Fina Venko, mallongtempa iniciato de 2014 ĝis 2017

Eksteraj ligiloj

Kategorio Esperanto-movado en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Esperanto-movado en Vikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)

(eo) Podkasto.net Movada vidpunkto: Podkasto de Johannes Mueller, Eva Fitzelová kaj Julia Noe. Komenciĝis en 2015 kaj traktas temojn el la Esperanto-movado.
Esperantoland: Esperanto-grupoj tutmonde.
Esperanto tra la Mondo^{[rompita ligilo]} Ligoj al 350 gravaj esperantaj retejoj
Artikoloj pri Esperanto-movado esperante

[1] Kp. Unua Libro por germanoj, p. 26, "meine Sprache" soll "dazu kommen, dass der größte Teil derjenigen, welche lesen und schreiben können, sie mit Fertigkeit spreche". Iom aliaj formuloj en la angla kaj franca versioj: "(...) aspires to being spoken by the majority of educated people"; "(...) que la plupart des gens du monde sachent la parler couramment"

[2] (en, eo, de) Guilherme Fians, Die Neutralität einer politischen Partei: Sprachpolitik und Aktivismus für Esperanto. en: Jahrbuch der Gesellschaft für Interlinguistik 2018, 11-33, Academie.edu

[1]

[2]