Amoniako
| Amoniako | ||
 | ||
| Plata kemia strukturo de amoniako | ||
 | ||
| Tridimensia strukturo de amoniako | ||
| Alternativa(j) nomo(j) | ||
| ||
| Kemia formulo | ||
| CAS-numero-kodo | 7664-41-7 | |
| ChemSpider kodo | 217 | |
| PubChem-kodo | 222 | |
| Merck Index | 14,492 | |
| Fizikaj trajtoj | ||
| Aspekto | senkolora gaso kun akra odoro | |
| Molmaso | 17.03 g·mol−1 | |
| Denseco | 0.769 kg m3 | |
| Fandpunkto | −77.73 °C | |
| Bolpunkto | −33.34 °C | |
| Refrakta indico | 1,3327 | |
| Ekflama temperaturo | 11 °C | |
| Memsparka temperaturo | 651 °C | |
| Acideco (pKa) | 32.5 | |
| Acideco (pKb) | 4.75 | |
| Solvebleco | Akvo: | |
| Solvebleco |
| |
| Mortiga dozo (LD50) |
| |
| Sekurecaj Indikoj | ||
| Risko | R10 R11 R19 R20 R23/24/25 R50 R67 | |
| Sekureco | S7 S9 S16 S26 S36/37 S61 | |
| Pridanĝeraj indikoj | ||
| Danĝero
| ||
| GHS etikedigo de kemiaĵoj | ||
| GHS Signalvorto | Toksa kaj koroda gaso | |
| GHS Damaĝo-piktogramo |    
| |
| GHS Deklaroj pri damaĝoj | H221, H280, H314, H331, H400 | |
| GHS Deklaroj pri antaŭgardoj | P210, P261, P273, P280, P310, P310, P305+351+338 | |
Amoniako (NH3) estas senkolora, pikodora gaso, plej simpla kombinaĵo de nitrogeno kaj hidrogeno. Ĝi estas bazmaterialo por multaj N-kombinaĵoj. Ĝin produktis unuafoje Joseph Priestley en 1774, la konsiston difinis Claude Louis Berthollet en 1785.
Amoniako tre bone solviĝas en akvo, dume estiĝas lesiva solvaĵo, amoniaka hidroksido. En akva solvaĵo, ĝi estas pli reakciema kaj reagas kun multaj materialoj. Amoniako estas facile fluidigebla en media temperaturo, per granda premo, je −33 °C. Ties vaporiĝado fortiras energion el la medio (1377 ĵulo je gramo); pro tio oni uzas ĝin en glaciŝrankoj kaj aerreguliloj kiel malvarmigaĵon.
Industria amoniak-produktado okazas grandparte per la Haber–Bosch-sintezo el elementoj. Krom tio estiĝas amoniako eĉ kiel kromprodukto de koakso-produktado.
Uzado
redaktiOni uzas amoniakon plej ofte kiel kemian sterkon. Oni uzas ĝin kiel fluidigitan gason rekte en la grundon aŭ en formoj de amonia nitrato, amonia fosfato aŭ aliaj amoniaj saloj.
En la teksindustrio, oni uzas ĝin por produktado de sintezaj fibroj, ekz. nilono aŭ rajono, kolorigado kaj sengrasigo de kotono, lano aŭ silko. Krom tio oni uzas ĝin kiel katalizilon dum produktado de bakelito kaj aliaj sintezaj rezinoj. Pli gravas, ke amoniako neŭtraligas la acidajn kromproduktojn dum naftorafinado. Ĝi malhelpas koaguliĝon de la kruda latekso dum gumproduktado.
Amoniako estas bazmaterialo ankaŭ por la sodoproduktado de Solvay kaj la azotacida produktado de Ostwald.
Ĝi estas uzata en diversaj metalurgiaj metodoj, ĉar nitridigo de la alojitaj lamenoj fortigas la surfacan durecon.
Ĉar ĝi estas facile liverebla kaj malkombinebla, oni uzas ĝin por veldado kiel fonton de atoma oksigeno.
Nitrogenhavaj kombinaĵoj
redakti| Neorganikaj Nitrogenaj derivaĵoj | |||
| HNO | Nitrokzilo | N2O5.4 SO3. 3 H2O | Nitrosulfata acido |
| HNO2 | Nitrita acido | 3 HCl . 1 HNO3 | Reĝakvo |
| HNO3 | Nitrata acido | NO | Nitrata oksido |
| H2N2O2 | Hiponitrita acido | NO2 | Nitrata nitrita oksido |
| H3N | Nitrida acido | N2O | Nitrita oksido |
| NH3 | Amoniako | N2O3 | Dunitrogena trioksido |
| HN3 | Hidrazoata acido | N2O5 | Dunitrogena kvinoksido |