brzeczka

See also: brzęczka, brzëczka, Brzęczka, brzeczką, brzęczką, and Brzęczką

Old Polish

Alternative forms

• brzęczka, wrzeczka

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *brečьka. First attested in 1450.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /br̝ɛt͡ʃʲka/
• IPA^(key): (15^th CE) /br̝ɛt͡ʃʲka/

Noun

brzeczka f

1. (attested in Lesser Poland, Southern Borderlands, Greater Poland, brewing) wort (malt extract from which beer is made)
   • 1450, rkps Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. KP 224., Uście Solne, Lviv:

     Brzecka braxidium, id quod primo exit de braseo, cum coquitur cerevisia

     [Brzeczka braxidium, id quod primo exit de braseo, cum coquitur cerevisia]

   • 1440, rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza z rękopisu znajdującego się w zbiorach Biblioteki Klasztornej oo. Paulinów na Jasnej Górze pod sygn. II 25 z r. 1444, page 38r:

     Braxibium […] dicitur esse illud quod primo exit de braseo cum coquitur ceruisia proprie brzeczka

     [Braxibium […] dicitur esse illud quod primo exit de braseo cum coquitur ceruisia proprie brzeczka]

   • 1450, Piotr z Uścia, Rozariusz kapitulny, Ujście: Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej, sygn. Ms 224, page 30r:

     Braxidium […] et dicitur esse illud quod primo exit de braseo cum coquitur ceruisia proprie brzecka

     [Braxidium […] et dicitur esse illud quod primo exit de braseo cum coquitur ceruisia proprie brzeczka]

   • [XV p. post.], rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rkpsie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 381, z r. 1457, page 40va:

     Braxibium […] dicitur quod prius exit de braseo cum quoquitur ceruisia vlg. br[z]aczka

     [Braxibium […] dicitur quod prius exit de braseo cum quoquitur ceruisia vlg. brzeczka]

   • XV p. post., rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rękopisie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 3297, z r. 1476, page 34r:

     Braxibium […] dicitur esse illud quod prius exit de braseo cum coquitur ceruisia proprie brzeczka

     [Braxibium […] dicitur esse illud quod prius exit de braseo cum coquitur ceruisia proprie brzeczka]

   • XV p. post., Rękopiśmienne ekscerpty - glosy z rozariusza w rękopisie Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, obecnie we Wrocławiu, o sygn. 1630, page 14r:

     Braxidium […] dicitur esse illud quod primo exit de braseo vlg. brzeczca

     [Braxidium […] dicitur esse illud quod primo exit de braseo vlg. brzeczka]

   • XV p. post., Wokabularz petersburski II, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.F.ch.XVI.12, page 9:

     Brixinium wrzeczka

     [Brixinium wrzeczka]

   • XV p. post., Wokabularz petersburski III, Cesarskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu, sygn. Lat.Q.ch.XVI.32., page 10:

     Braxivium brzyeczka

     [Braxivium brzeczka]

2. (attested in Greater Poland) sweet drink
   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[1], Lubiń, page 5:

     Nectar brzeczka secundum polonos

     [Nektar brzeczka secundum polonos]

   • ca 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 87r:

     Nectar est dulcis potus vel claretum lauter getranck brzeczka secundum Polonos

     [Nectar est dulcis potus vel claretum lauter getranck brzeczka secundum Polonos]

   • ca 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 87v:

     Nectar dulcis potus brzeczką

     [Nectar dulcis potus brzeczka]

Descendants

• Polish: brzeczka, brzedka (Middle Polish)
  • → Old Ruthenian: бречка (brečka)
• Silesian: brzyczka

References

• Bańkowski, Andrzej (2000) “brzeczka”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “brzeczka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “brzeczka”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• brzedka (Middle Polish)

Etymology

Inherited from Old Polish brzeczka.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈbʐɛt͡ʂ.ka/

• (Middle Polish) IPA^(key): (16^th c.) /ˈbr̝ɛt͡ʂ.ka/, (17^th–18^th c.) /ˈbʐɛt͡ʂ.ka/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛt͡ʂka
• Syllabification: brzecz‧ka

Noun

brzeczka f (related adjective brzeczkowy)

1. (brewing) wort (liquid that arises during the early part of brewing beer or mead)
2. (tanning) leather softener (liquid used in the tanning industry to soften animal skins)
3. (obsolete, figuratively) Synonym of napój

Declension

Declension of brzeczka

	singular	plural
nominative	brzeczka	brzeczki
genitive	brzeczki	brzeczek
dative	brzeczce	brzeczkom
accusative	brzeczkę	brzeczki
instrumental	brzeczką	brzeczkami
locative	brzeczce	brzeczkach
vocative	brzeczko	brzeczki

Descendants

• → Old Ruthenian: бречка (brečka)

Further reading

• brzeczka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• brzeczka in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “brzeczka”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “brzeczka”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “brzeczka”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “brzeczka”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 217
• brzeczka in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego