za: difference between revisions
m incorporate a=GA into {{IPA|en}} |
|||
Line 401: | Line 401: | ||
{{head|zlw-opl|preposition}} |
{{head|zlw-opl|preposition}} |
||
# {{ng|denotes location where an action is directed}} [[toward]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Masovia}} {{ng|denotes location where an action is directed}} [[toward]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:De morte|448|Geszthly... vethknye '''sza''' nadrą kapyczą|Jestli... wetknie '''za''' nadrę kapicę|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:De morte|448|Geszthly... vethknye '''sza''' nadrą kapyczą|Jestli... wetknie '''za''' nadrę kapicę|-}} |
||
# {{ng|denotes movement to a location behind something}} [[behind]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{ng|denotes movement to a location behind something}} [[behind]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
Line 409: | Line 409: | ||
# {{ng|denotes distance}} [[behind]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{ng|denotes distance}} [[behind]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:BZ|IV Reg|20,11|Naywodl cyen pan po tich rzøtkoch, gymysz ivsz bil sstøpyl na orloiv Achasowu zasyø '''za''' dzesyøcz slopyenyow (retrorsum decem gradibus)|Nawiodł cień Pan po tych rządkoch, jimiż już był zstąpił na orłoju Achasowu zasię '''za''' dzesięć słopieniow (retrorsum decem gradibus)|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:BZ|IV Reg|20,11|Naywodl cyen pan po tich rzøtkoch, gymysz ivsz bil sstøpyl na orloiv Achasowu zasyø '''za''' dzesyøcz slopyenyow (retrorsum decem gradibus)|Nawiodł cień Pan po tych rządkoch, jimiż już był zstąpił na orłoju Achasowu zasię '''za''' dzesięć słopieniow (retrorsum decem gradibus)|-}} |
||
# {{ng|denotes location of grabbing or contact}} [[by]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes location of grabbing or contact}} [[by]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Kal|131|1405|Yaco Yan... rwal gi '''sza''' wlosi|Jako Jan... rwał ji '''za''' włosy|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Kal|131|1405|Yaco Yan... rwal gi '''sza''' wlosi|Jako Jan... rwał ji '''za''' włosy|-}} |
||
# {{ng|denotes how long an action occurs}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes how long an action occurs}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Kśw|cv 41|Taco tih crolew [syn boży żądnie tam] o chacal, ize '''za''' trinadesce dny ot narodena gih {{...}}|Tako tych krolew [Syn Boży żądnie tam]o czakał, iże '''za''' trzynadzieście dni ot narodzenia jich {{...}}|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Kśw|cv 41|Taco tih crolew [syn boży żądnie tam] o chacal, ize '''za''' trinadesce dny ot narodena gih {{...}}|Tako tych krolew [Syn Boży żądnie tam]o czakał, iże '''za''' trzynadzieście dni ot narodzenia jich {{...}}|-}} |
||
# {{ng|denotes length after which an action will begin}} [[in]] {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes length after which an action will begin}} [[in]] {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Kościan|376|1408|Jaco Potrasz Iandrzeya ne wranczil do pana santoczskego w pancz grziwen, ale '''za''' dve nedzeli na postauene|Jako Piotrasz Jędrzeja nie wręczył do pana Sątocskiego w pięć grzywien, ale '''za''' dwie niedzieli na postawienie|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Kościan|376|1408|Jaco Potrasz Iandrzeya ne wranczil do pana santoczskego w pancz grziwen, ale '''za''' dve nedzeli na postauene|Jako Piotrasz Jędrzeja nie wręczył do pana Sątocskiego w pięć grzywien, ale '''za''' dwie niedzieli na postawienie|-}} |
||
# {{ng|denotes position in time relative to a certain moment before}} |
# {{ng|denotes position in time relative to a certain moment before}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Wisł|783|1464|Ale ya thesch mlodzyenyecz we szyrzoda wthora '''za''' Popyelecz przed obyadem pyszma dokonal|Ale ja też młodzieniec we śrzodę wtorą '''za''' Popielec przed obiadem pisma dokonał|-}} |
|||
# {{ng|denotes frequency of payment}} [[for]]; [[per]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Masovia}} {{ng|denotes frequency of payment}} [[for]]; [[per]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Sul|47|Aby... pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey '''za''' kaszdy thydzen (pro qualibet septimana) wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą|Aby... pieniędzy swych pożyczając, nie więcej '''za''' każdy tydzień (pro qualibet septimana) wziąć mieli, niżli (czy niźli) tylko jeną kwartę|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Sul|47|Aby... pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey '''za''' kaszdy thydzen (pro qualibet septimana) wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą|Aby... pieniędzy swych pożyczając, nie więcej '''za''' każdy tydzień (pro qualibet septimana) wziąć mieli, niżli (czy niźli) tylko jeną kwartę|-}} |
||
# {{ng|with an [[ordinal number]]; denotes which time in a sequence}}; [[for]] the _ time {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|with an [[ordinal number]]; denotes which time in a sequence}}; [[for]] the _ time {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#: {{syn|zlw-opl|po}} |
#: {{syn|zlw-opl|po}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Dział|58|Acz... w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, '''za''' pyrwe ma wzącz syekyrą, za wtore syekyrą, plascz y suknya, za trzecze woly abo konye ma wzącz|Acz... w lesie drwa ku swemu pożytku rąbał, ten, czyj las jest, '''za''' pirwe ma wziąć siekirę, za wtore siekirę, płaszcz i suknią, za trzecie woły abo konie ma wziąć|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Dział|58|Acz... w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, '''za''' pyrwe ma wzącz syekyrą, za wtore syekyrą, plascz y suknya, za trzecze woly abo konye ma wzącz|Acz... w lesie drwa ku swemu pożytku rąbał, ten, czyj las jest, '''za''' pirwe ma wziąć siekirę, za wtore siekirę, płaszcz i suknią, za trzecie woły abo konie ma wziąć|-}} |
||
# {{ng|used in verb [[government]]}} {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{ng|used in verb [[government]]}} {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
# {{ng|denotes [[benefactive]] action}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Masovia|Silesia}} {{ng|denotes [[benefactive]] action}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Bogur| |
#* {{RQ:zlw-opl:Bogur|C|O swyathy Voczyesze..., prosz sza '''nasz''' gospodna|O święty Wociesze..., proś za '''nas''' Gospodna|-}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Bogur|E|O swyathy Voczyesze..., prosz sza '''nasz''' gospodna|O święty Wociesze..., proś za '''nas''' Gospodna|-}} |
|||
# {{ng|denotes function or similarity}} [[as]]; [[for]] |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes function or similarity}} [[as]]; [[for]] |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Gn|5a|Tako isczy Rymane szøcz gy ony '''sza''' boga bily mely|Tako iżci Rzymianie sąć ji oni '''za''' boga byli mieli|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Gn|5a|Tako isczy Rymane szøcz gy ony '''sza''' boga bily mely|Tako iżci Rzymianie sąć ji oni '''za''' boga byli mieli|-}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Rozm|109|Od tego tako omdlal, yze owscheya '''za''' marthwe (quasi mortuus) lyezal|Od tego tako omdlał, iże owszeją '''za''' martwe (quasi mortuus) leżał|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Rozm|109|Od tego tako omdlal, yze owscheya '''za''' marthwe (quasi mortuus) lyezal|Od tego tako omdlał, iże owszeją '''za''' martwe (quasi mortuus) leżał|-}} |
||
# {{ng|denotes cost}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes cost}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Pozn|22|1387|Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal '''za''' szecz grziwen|Jako ten skot, czso ji ręczył Prędota Maciejewi, ten stał '''za''' szeć grzywien|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Pozn|22|1387|Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal '''za''' szecz grziwen|Jako ten skot, czso ji ręczył Prędota Maciejewi, ten stał '''za''' szeć grzywien|-}} |
||
# {{ng|denotes replacement}} [[with]], [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes replacement}} [[with]], [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|108|'''Za''' to (pro eo), by mø mylowaly, wwloczyly sø mne|'''Za''' to (pro eo), by mię miłowali, uwłoczyli są mnie|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|108|'''Za''' to (pro eo), by mø mylowaly, wwloczyly sø mne|'''Za''' to (pro eo), by mię miłowali, uwłoczyli są mnie|-}} |
||
# {{ng|denotes cause}} [[because of]] {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes cause}} [[because of]] {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Kśw|cr 17|S taynego sircha [strumienie gor]skich slez '''za '''grehi uilige|Z tajnego sirca [strumienie gor]skich słez za '''grzechy''' wylije|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Kśw|cr 17|S taynego sircha [strumienie gor]skich slez '''za '''grehi uilige|Z tajnego sirca [strumienie gor]skich słez za '''grzechy''' wylije|-}} |
||
# {{ng|denotes manner}} {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Masovia}} {{ng|denotes manner}} {{+obj|zlw-opl|acc}} or {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Sul|46|Abi nygeden... zemyenyn... kostek nye gygral na pozyczki..., yano tylko '''za''' pyenyądze gothowe (pecunia pro parata)|Aby nijeden... ziemienin... kostek nie jigrał na pożyczki..., jano tylko '''za''' pieniądze gotowe (pecunia pro parata)|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Sul|46|Abi nygeden... zemyenyn... kostek nye gygral na pozyczki..., yano tylko '''za''' pyenyądze gothowe (pecunia pro parata)|Aby nijeden... ziemienin... kostek nie jigrał na pożyczki..., jano tylko '''za''' pieniądze gotowe (pecunia pro parata)|-}} |
||
# {{ng|denotes aim or goal}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes aim or goal}} [[for]] {{+obj|zlw-opl|acc}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|Ath 36|Genze cyrpal gest '''za''' zbawyenye nasze (pro salute nostra)|Jenże cirpiał jest '''za''' zbawienie nasze (pro salute nostra)|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|Ath 36|Genze cyrpal gest '''za''' zbawyenye nasze (pro salute nostra)|Jenże cirpiał jest '''za''' zbawienie nasze (pro salute nostra)|-}} |
||
# {{ng|denotes position behind something}} [[behind]] {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes position behind something}} [[behind]] {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:RtGn|125|1403|Yaco Jarochna... rosipala copcze s prawem vsute a '''za''' timi kopczi vczinila dwadzeszcza grziwen scodi Zacharzewi, poszegwszi domi y dzena|Jako Jarochna... rozsypała kopce z prawem usute a '''za''' tymi kopcy uczyniła dwadzieścia grzywien szkody Zacharzewi, pożegwszy domy i dzienia|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:RtGn|125|1403|Yaco Jarochna... rosipala copcze s prawem vsute a '''za''' timi kopczi vczinila dwadzeszcza grziwen scodi Zacharzewi, poszegwszi domi y dzena|Jako Jarochna... rozsypała kopce z prawem usute a '''za''' tymi kopcy uczyniła dwadzieścia grzywien szkody Zacharzewi, pożegwszy domy i dzienia|-}} |
||
# {{ng|denotes the leader or causer of an action}} |
# {{ng|denotes the leader or causer of an action}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:BiblWarsz|1861|III|34|1398|Tedi poslali comornika hy vosnego... prossącz gych prze bok, aby gim othpuscili przissangą hy kgnew pirwey, nisli posli hy ius copczi począti snamonowacz '''za''' nimi|Tedy posłali komornika hi woźnego... prosząc jich prze Bog, aby jim otpuścili przysięgę hi [k]gniew pirwej, niżli (czy niźli) poszli hi już kopcy poczęty snamionować '''za''' nimi|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:BiblWarsz|1861|III|34|1398|Tedi poslali comornika hy vosnego... prossącz gych prze bok, aby gim othpuscili przissangą hy kgnew pirwey, nisli posli hy ius copczi począti snamonowacz '''za''' nimi|Tedy posłali komornika hi woźnego... prosząc jich prze Bog, aby jim otpuścili przysięgę hi [k]gniew pirwej, niżli (czy niźli) poszli hi już kopcy poczęty snamionować '''za''' nimi|-}} |
||
# {{ng|denotes connection with someone}} [[with]] {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes connection with someone}} [[with]] {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|62,8|Przistala iest dusza moia '''za''' tobø (adhaesit... post te)|Przystała jest dusza moja '''za''' tobą (adhaesit... post te)|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|62,8|Przistala iest dusza moia '''za''' tobø (adhaesit... post te)|Przystała jest dusza moja '''za''' tobą (adhaesit... post te)|-}} |
||
# {{ng|denotes when something occurs}} [[at]], [[during]] {{+obj|zlw-opl|ins}} or {{+obj|zlw-opl|gen}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes when something occurs}} [[at]], [[during]] {{+obj|zlw-opl|ins}} or {{+obj|zlw-opl|gen}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:HubeZb|118|1404|Iacom Maczeya ne szyndowal swym pomocznykem '''za''' dnem any za noczø korzystnø rzeczø|Jakom Macieja nie szyndował swym pomocnikiem '''za''' dniem ani za nocą korzystną rzeczą|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:HubeZb|118|1404|Iacom Maczeya ne szyndowal swym pomocznykem '''za''' dnem any za noczø korzystnø rzeczø|Jakom Macieja nie szyndował swym pomocnikiem '''za''' dniem ani za nocą korzystną rzeczą|-}} |
||
# [[based on]] {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} [[based on]] {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:HubeZb|101|1402|Eze Groth yma trzi grziwni y osm groszi na Cusszowey czøsczi y '''za''' nim szedzi i plat yemu ma placzicz|Eże Grot ima trzy grzywny i ośm groszy na Kuszowej części i '''za''' nim siedzi i płat jemu ma płacić|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:HubeZb|101|1402|Eze Groth yma trzi grziwni y osm groszi na Cusszowey czøsczi y '''za''' nim szedzi i plat yemu ma placzicz|Eże Grot ima trzy grzywny i ośm groszy na Kuszowej części i '''za''' nim siedzi i płat jemu ma płacić|-}} |
||
# {{ng|denotes actions occurring alongside other actions}} {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes actions occurring alongside other actions}} {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Kościan|1064|1424|Iaco kedy *nyeprzyeczele byezeli w zemya a [a] sskodzyly zemyą a kyedy pan Barthoss byezal za pogonem..., tedy nye slal do domv pana Gila, aby byezal '''za''' nyeprzyaczelmy|Jako kiedy nieprzyjaciele bieżeli w ziemię a [a] szkodzili ziemię a kiedy pan Bartosz bieżał za pogonem..., tedy nie słał do domu pana Gila, aby bieżał '''za''' nieprzyjacielmi|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Kościan|1064|1424|Iaco kedy *nyeprzyeczele byezeli w zemya a [a] sskodzyly zemyą a kyedy pan Barthoss byezal za pogonem..., tedy nye slal do domv pana Gila, aby byezal '''za''' nyeprzyaczelmy|Jako kiedy nieprzyjaciele bieżeli w ziemię a [a] szkodzili ziemię a kiedy pan Bartosz bieżał za pogonem..., tedy nie słał do domu pana Gila, aby bieżał '''za''' nieprzyjacielmi|-}} |
||
# {{ng|denotes object of payment for work}} {{+obj|zlw-opl|ins}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Lesser Poland}} {{ng|denotes object of payment for work}} {{+obj|zlw-opl|ins}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|Ann 7|Napelneny pyrzwey, '''za''' chlebmy sø se posadzely (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)|Napełnieni pirzwej, '''za''' chlebmi są sie posadzieli (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Fl|Ann 7|Napelneny pyrzwey, '''za''' chlebmy sø se posadzely (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)|Napełnieni pirzwej, '''za''' chlebmi są sie posadzieli (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)|-}} |
||
# {{ng|denotes an accompanying object}} |
# {{lb|zlw-opl|attested in|Greater Poland}} {{ng|denotes an accompanying object}} |
||
#* {{RQ:zlw-opl:Kal|52|1402|Kedi[by] mi ne dal tego lista, tedibi mi swog mal na sø dacz '''sza''' swø peczanczø|Kiedy[by] mi nie dał tego lista, tedyby mi swoj miał na się dać '''za''' swą pieczęcią|-}} |
#* {{RQ:zlw-opl:Kal|52|1402|Kedi[by] mi ne dal tego lista, tedibi mi swog mal na sø dacz '''sza''' swø peczanczø|Kiedy[by] mi nie dał tego lista, tedyby mi swoj miał na się dać '''za''' swą pieczęcią|-}} |
||
Revision as of 10:51, 1 June 2024
Translingual
Symbol
za
English
Etymology 1
Shortened from pizza.
Alternative forms
Pronunciation
Noun
za (countable and uncountable, plural zas)
- (US, Canada, slang, 1970s, 1980s) Pizza.
- 1994, Sara Borins, The Real Guide to Canadian Universities, →ISBN, page 130:
- In fact, not ordering a SUB or ZA (pizza) is almost impossible since places to eat in Sackville include Subway (subs), Ed's (subs), Joey's (subs and za), Pizza Delight (mostly za), The Snack Shop (subs and za) and One Plus One (subs and za).
- 2006, Lee Simon, The restaurant dream?: an inside look at restaurant development, from concept to reality, →ISBN, page 44:
- But Chris, using some of his dated terminology, insisted that he wanted "za" for dinner. Back when Chris was a youngster in college, "za" was short for pizza--as if pizza were a lengthy word needing abbreviating.
- 2010, Jim Butcher, Turn Coat:
- They call me the Za-Lord.
Translations
Etymology 2
From an apheretic pronunciation of exotic. Compare zaza (“exotic marijuana”).
Noun
za (uncountable)
- (slang) Exotic marijuana.
- Synonyms: see Thesaurus:marijuana
- 2021 April 23, “Just Say Det”, in A Gangsta's Pain[1], performed by Moneybagg Yo:
- Give me some Za, Percs, drank (Wow) / Lambo starburst paint (Wow)
Etymology 3
Pronunciation
Article
za
- Nonstandard spelling of the, mimicking foreign accents.
- Synonym: ze
Etymology 4
From an apheretic pronunciation of wossat or (directly) of what's that.
Pronunciation
- (General American) IPA(key): /zə˧˥/, /zɑ˧˥/
Interjection
za
- An expression of surprise or confusion; compare wha, huh, eh.
- 2022 May 11, Dan Shive, El Goonish Shive (webcomic), Comic for Wednesday, May 11, 2022:
- "Really, the best evidence that Liam was under mind control is that everyone here is still alive." "Za?"
References
- “za n.”, in Green’s Dictionary of Slang, Jonathon Green, 2016–present
Further reading
- “za”, in Urban Dictionary, launched 1999.
Anagrams
Czech
Etymology
Inherited from Old Czech za, from Proto-Slavic *za.
Pronunciation
Preposition
za [with accusative]
- behind (movement) (to a place behind)
- by (to grab by, to take by) (denotes the object being grabbed)
- Smím tě vzít za ruku? ― Can I hold your hand?
- in (time taken) (after time elapsed)
- for (amount accumulated during a certain period)
- údaje za leden 2022 ― data for January 2022
- for (in exchange of / in return for) (e.g. price)
- Kolik dolarů dostanu za 100 korun? ― How many dollars will I get for 100 crowns?
- for (struggle/fight for)
- boj za nezávislost ― struggle for independence
- on behalf of, for
- za vládu ― on behalf of the government
- (responsible) for
- Kdo za to odpovídá? ― Who is responsible for that? / Who is behind that?
- for (apologize for / grateful for)
- Se omlouvám za to, co jsem včera řekl. ― I apologize for what I said yesterday.
- Jsem vděčný za příležitost. ― I'm grateful for the opportunity.
- for, in favor of
- as (consider as, recognize as)
- Pokládali jsme ho za přítele. ― We considered him a friend.
- per
- 100 km za hodinu ― 100 km per hour
Preposition
za [with instrumental]
- behind, beyond (location)
- Zahrada je za domem. ― The garden is behind the house.
- after
- behind (figuratively: in support)
- Všichni stojíme za vámi. ― We're all behind you.
- behind (indicating the cause)
- Ona je za tím vším? ― She is behind all this?
Preposition
za [with genitive]
- during (during the time of)
- Brali jsme se za války. ― We got married during the war.
- Telefonovala za jízdy. ― She was talking on the phone while she was driving.
Antonyms
- před (space science)
Further reading
- “za”, in Příruční slovník jazyka českého (in Czech), 1935–1957
- “za”, in Slovník spisovného jazyka českého (in Czech), 1960–1971, 1989
French
Noun
za
Friulian
Alternative forms
- ğa (alternative orthography)
Etymology
From Latin iam. Compare Italian già.
Adverb
za
Derived terms
Hadza
Etymology
- Bantu, cf. Isanzu -za 'to come'
Pronunciation
Verb
za
- to come
- Synonym: botcho
Isthmus Zapotec
Noun
za
Japanese
Romanization
za
Kalasha
Noun
za
Kashubian
Alternative forms
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *za. Sense 1 is a semantic loan from Polish za.
Pronunciation
- Template:csb-IPA
- Syllabification: za
Preposition
za
- in, during [with genitive]
- behind, beyond, after denotes location [with instrumental]
- behind, beyond denotes movement [with accusative]
Particle
za
Related terms
Further reading
- Stefan Ramułt (1893) “za”, in Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), page 258
- Eùgeniusz Gòłąbk (2011) “za”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi[4], volume 2, page 1439
- “za”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022
Lower Sorbian
Alternative forms
- sa (obsolete)
Etymology
From Proto-Slavic *za.
Pronunciation
Preposition
za
- for [with accusative]
- Žarim za nowy kompjuter. ― I’m saving for a new computer.
- Mam list za tebje. ― I have a letter for you.
- Wóna jo za amt kandiděrowała. ― She ran for an office.
- Něnto pokuśim za swóje zmólki. ― I’m paying for my mistakes now.
- Ja som raz za njogo źěłał. ― I used to work for him.
- Smej awto za 200 euro kupiłej. ― We bought a car for 200 euros.
- Za ten lětny cas jo južo pśeliš górucy. ― It’s already too hot for this time of year.
- in (after a period of time) [with accusative]
- Buźom tam za pěś minuty. ― I’ll be there in five minutes.
- behind (goal-oriented) [with accusative]
- Wón jo šeł za dom. ― He went behind the house.
- behind (stationary location) [with instrumental]
- Wón stoj za domom. ― He’s standing behind the house.
Mandarin
Romanization
za
- Nonstandard spelling of zā.
- Nonstandard spelling of zǎ.
- Nonstandard spelling of zá.
Usage notes
- Transcriptions of Mandarin into the Latin script often do not distinguish between the critical tonal differences employed in the Mandarin language, using words such as this one without indication of tone.
Masurian
Lua error in Module:languages/errorGetBy at line 16: The language code "zlw-mas" in the first parameter is not valid (see Wiktionary:List of languages).
Etymology
Lua error in Module:languages/errorGetBy at line 16: The language code "zlw-mas" in the first parameter is not valid (see Wiktionary:List of languages). Inherited from Lua error in Module:parameters at line 360: Parameter 1 should be a valid language or etymology language code; the value "zlw-mas" is not valid. See WT:LOL and WT:LOL/E..
Pronunciation
- Template:zlw-mas-IPA
- Lua error in Module:parameters at line 360: Parameter 1 should be a valid language or etymology language code; the value "zlw-mas" is not valid. See WT:LOL and WT:LOL/E.
Particle
Lua error in Module:parameters at line 360: Parameter 1 should be a valid language or etymology language code; the value "zlw-mas" is not valid. See WT:LOL and WT:LOL/E.
Preposition
Lua error in Module:parameters at line 360: Parameter 1 should be a valid language or etymology language code; the value "zlw-mas" is not valid. See WT:LOL and WT:LOL/E.
- behind, beyond, after denotes location Lua error in Module:parameters at line 360: Parameter 1 should be a valid language or etymology language code; the value "zlw-mas" is not valid. See WT:LOL and WT:LOL/E.
Mezquital Otomi
Alternative forms
Pronunciation
Noun
zǎ
Derived terms
References
- Andrews, Enriqueta (1950) Vocabulario otomí de Tasquillo, Hidalgo[5] (in Spanish), México, D.F.: Instituto Lingüístico de Verano, pages 40, 46, 63, 70
- Hernández Cruz, Luis, Victoria Torquemada, Moisés (2010) Diccionario del hñähñu (otomí) del Valle del Mezquital, estado de Hidalgo (Serie de vocabularios y diccionarios indígenas “Mariano Silva y Aceves”; 45)[6] (in Spanish), second edition, Instituto Lingüístico de Verano, A.C., page 397
Northern Ndebele
Etymology
From Proto-Bantu *-jìja.
Verb
-za
- (intransitive) to come
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Nupe
Etymology
Pronunciation
Noun
zà (plural zàzhì)
- Alternative form of ezà (“person; individual”)
Old Czech
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *za.
Pronunciation
Preposition
za
- in, during [with genitive]
- behind, beyond denotes movement [with accusative]
- for, as, being
- in, after with time constructions [with accusative]
- behind denotes location [with instrumental]
Descendants
- Czech: za
References
- Jan Gebauer (1903–1916) “za”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění
Old Polish
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *za. First attested in the 14th century
Pronunciation
Preposition
za
- (attested in Masovia) denotes location where an action is directed toward [with accusative]
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][7], Mierzeniec, Płock, line 448:
- Geszthly... vethknye sza nadrą kapyczą
- [Jestli... wetknie za nadrę kapicę]
- denotes movement to a location behind something behind [with accusative]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[8], page 820:
- Vzyąly (pro zvyązaly) yemu rącze opak albo za szye
- [Zwią[za]li jemu ręce opak albo za sie]
- denotes general location by, at [with accusative]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[9], page 630:
- Yze spadl stolcza vznak za drzvy
- [Iże spadł z stolca wznak za drzwi]
- denotes distance behind [with accusative]
- 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[10], section 20,11:
- Naywodl cyen pan po tich rzøtkoch, gymysz ivsz bil sstøpyl na orloiv Achasowu zasyø za dzesyøcz slopyenyow (retrorsum decem gradibus)
- [Nawiodł cień Pan po tych rządkoch, jimiż już był zstąpił na orłoju Achasowu zasię za dzesięć słopieniow (retrorsum decem gradibus)]
- (attested in Greater Poland) denotes location of grabbing or contact by [with accusative]
- (attested in Lesser Poland) denotes how long an action occurs for [with accusative]
- c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[12], Miechów, page cv 41:
- Taco tih crolew [syn boży żądnie tam] o chacal, ize za trinadesce dny ot narodena gih […]
- [Tako tych krolew [Syn Boży żądnie tam]o czakał, iże za trzynadzieście dni ot narodzenia jich […] ]
- (attested in Greater Poland) denotes length after which an action will begin in [with accusative] or [with instrumental]
- 1967 [1408], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 376, Kościan:
- Jaco Potrasz Iandrzeya ne wranczil do pana santoczskego w pancz grziwen, ale za dve nedzeli na postauene
- [Jako Piotrasz Jędrzeja nie wręczył do pana Sątocskiego w pięć grzywien, ale za dwie niedzieli na postawienie]
- denotes position in time relative to a certain moment before
- 1877-1881 [Ale ya thesch mlodzyenyecz we szyrzoda wthora za Popyelecz przed obyadem pyszma dokonal], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 783, page 1464:
- Ale ja też młodzieniec we śrzodę wtorą za Popielec przed obiadem pisma dokonał
- [-]
- (please add an English translation of this quotation)
- (attested in Masovia) denotes frequency of payment for; per [with accusative]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 47:
- Aby... pyenyądzi szwych poszyczayącz, nye wyączey za kaszdy thydzen (pro qualibet septimana) wszącz myely, nyszly tylko geną qwartą
- [Aby... pieniędzy swych pożyczając, nie więcej za każdy tydzień (pro qualibet septimana) wziąć mieli, niżli (czy niźli) tylko jeną kwartę]
- (attested in Lesser Poland) with an ordinal number; denotes which time in a sequence; for the _ time [with accusative]
- Synonym: po
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[13], Lesser Poland, page 58:
- Acz... w lesye drwa kv swemv poszythkv rąbal, ten, czyg lyas gest, za pyrwe ma wzącz syekyrą, za wtore syekyrą, plascz y suknya, za trzecze woly abo konye ma wzącz
- [Acz... w lesie drwa ku swemu pożytku rąbał, ten, czyj las jest, za pirwe ma wziąć siekirę, za wtore siekirę, płaszcz i suknią, za trzecie woły abo konie ma wziąć]
- used in verb government [with accusative] or [with instrumental]
- (attested in Masovia, Silesia) denotes benefactive action for [with accusative] or [with instrumental]
- (attested in Lesser Poland) denotes function or similarity as; for
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[16], Krakow, page 5a:
- Tako isczy Rymane szøcz gy ony sza boga bily mely
- [Tako iżci Rzymianie sąć ji oni za boga byli mieli]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[17], page 109:
- Od tego tako omdlal, yze owscheya za marthwe (quasi mortuus) lyezal
- [Od tego tako omdlał, iże owszeją za martwe (quasi mortuus) leżał]
- (attested in Greater Poland) denotes cost for [with accusative]
- 1959 [1387], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 22, Poznań:
- Jaco ten scot, czso gy ranczil Prandotha Maczeyewy, ten stal za szecz grziwen
- [Jako ten skot, czso ji ręczył Prędota Maciejewi, ten stał za szeć grzywien]
- (attested in Lesser Poland) denotes replacement with, for [with accusative]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][18], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 108:
- Za to (pro eo), by mø mylowaly, wwloczyly sø mne
- [Za to (pro eo), by mię miłowali, uwłoczyli są mnie]
- (attested in Lesser Poland) denotes cause because of [with accusative] or [with instrumental]
- c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie[19], Miechów, page cr 17:
- S taynego sircha [strumienie gor]skich slez za grehi uilige
- [Z tajnego sirca [strumienie gor]skich słez za grzechy wylije]
- (attested in Masovia) denotes manner [with accusative] or [with instrumental]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 46:
- Abi nygeden... zemyenyn... kostek nye gygral na pozyczki..., yano tylko za pyenyądze gothowe (pecunia pro parata)
- [Aby nijeden... ziemienin... kostek nie jigrał na pożyczki..., jano tylko za pieniądze gotowe (pecunia pro parata)]
- (attested in Lesser Poland) denotes aim or goal for [with accusative]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][20], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ath 36:
- Genze cyrpal gest za zbawyenye nasze (pro salute nostra)
- [Jenże cirpiał jest za zbawienie nasze (pro salute nostra)]
- (attested in Greater Poland) denotes position behind something behind [with instrumental]
- 1981 [1403], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, t. V, A. Roty gnieźnieńskie, s. 76-274, number 125, Gniezno:
- Yaco Jarochna... rosipala copcze s prawem vsute a za timi kopczi vczinila dwadzeszcza grziwen scodi Zacharzewi, poszegwszi domi y dzena
- [Jako Jarochna... rozsypała kopce z prawem usute a za tymi kopcy uczyniła dwadzieścia grzywien szkody Zacharzewi, pożegwszy domy i dzienia]
- denotes the leader or causer of an action
- 1861 [1398], Pismo poświęcone naukom, sztukom i przemysłowi[21], volume III, Biblioteka Warszawska, page 34:
- Tedi poslali comornika hy vosnego... prossącz gych prze bok, aby gim othpuscili przissangą hy kgnew pirwey, nisli posli hy ius copczi począti snamonowacz za nimi
- [Tedy posłali komornika hi woźnego... prosząc jich prze Bog, aby jim otpuścili przysięgę hi [k]gniew pirwej, niżli (czy niźli) poszli hi już kopcy poczęty snamionować za nimi]
- (attested in Lesser Poland) denotes connection with someone with [with instrumental]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][22], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page 62,8:
- Przistala iest dusza moia za tobø (adhaesit... post te)
- [Przystała jest dusza moja za tobą (adhaesit... post te)]
- (attested in Greater Poland) denotes when something occurs at, during [with instrumental] or [with genitive]
- 1888 [1404], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[23], Greater Poland, page 118:
- Iacom Maczeya ne szyndowal swym pomocznykem za dnem any za noczø korzystnø rzeczø
- [Jakom Macieja nie szyndował swym pomocnikiem za dniem ani za nocą korzystną rzeczą]
- (attested in Greater Poland) based on [with instrumental]
- 1888 [1402], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV[24], Greater Poland, page 101:
- Eze Groth yma trzi grziwni y osm groszi na Cusszowey czøsczi y za nim szedzi i plat yemu ma placzicz
- [Eże Grot ima trzy grzywny i ośm groszy na Kuszowej części i za nim siedzi i płat jemu ma płacić]
- (attested in Greater Poland) denotes actions occurring alongside other actions [with instrumental]
- 1967 [1424], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 1064, Kościan:
- Iaco kedy *nyeprzyeczele byezeli w zemya a [a] sskodzyly zemyą a kyedy pan Barthoss byezal za pogonem..., tedy nye slal do domv pana Gila, aby byezal za nyeprzyaczelmy
- [Jako kiedy nieprzyjaciele bieżeli w ziemię a [a] szkodzili ziemię a kiedy pan Bartosz bieżał za pogonem..., tedy nie słał do domu pana Gila, aby bieżał za nieprzyjacielmi]
- (attested in Lesser Poland) denotes object of payment for work [with instrumental]
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][25], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], page Ann 7:
- Napelneny pyrzwey, za chlebmy sø se posadzely (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)
- [Napełnieni pirzwej, za chlebmi są sie posadzieli (pro panibus se locaverunt I Reg 2, 5)]
- (attested in Greater Poland) denotes an accompanying object
- 1974 [1402], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kaliskie[26], volume IV, number 52, Kalisz:
- Kedi[by] mi ne dal tego lista, tedibi mi swog mal na sø dacz sza swø peczanczø
- [Kiedy[by] mi nie dał tego lista, tedyby mi swoj miał na się dać za swą pieczęcią]
Postposition
za
- The meaning of this term is uncertain.
- 1959 [1398], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 381, Poznań:
- Yssze Marczin ne odmouil Yana szoltisa od rok za swego pana za Wolwrama
- [Iże Marcin nie odmowił Jana sołtysa od rok za swego pana za Wolframa]
Particle
za
- interrogative particle: introduces a yes-no question
- Synonym: azali
- 1901 [1463-1465], Jan Rozwadowski, editor, De morte prologus [Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią][27], Mierzeniec, Płock, line w. 82:
- Wstan, mystrzv, othpovyecz, gyesthly vmyesz. Za po polskv nye *roszvnyesz?
- [Wstań, mistrzu, otpowiedz, jestli umiesz. Za po polsku nie rozumiesz?]
- combines with interrogatigives to mean what kind (of)
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 26:
- Czo za prawo myedzy thema dwema?
- [Co za prawo miedzy tema dwiema?]
Derived terms
Descendants
- Lua error in Module:parameters at line 360: Parameter 1 should be a valid language, etymology language or family code; the value "zlw-mas" is not valid. See WT:LOL, WT:LOL/E and WT:LOF.
- Polish: za
- Silesian: za
References
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “za”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
Etymology
Inherited from Old Polish za.
Pronunciation
Particle
za
- overly, excessively, too
- Synonym: zbyt
- Ta koszula jest dla mnie za mała. ― This shirt is too small for me.
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), za (particle) is one of the most used words in Polish, appearing 1 time in scientific texts, 0 times in news, 0 times in essays, 8 times in fiction, and 59 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 68 times, making it the 957th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
Preposition
za
- behind, beyond, after denotes location [with instrumental]
- Dzieci schowały się za murem. ― The children hid behind the wall.
- Skręć w prawo tuż za restauracją. ― Turn right just after the restaurant.
- behind indicates the cause of something [with instrumental]
- Ciekawe, co kryje się za jej dziwnym zachowaniem. ― I wonder what's behind her strange behaviour.
- for, in favour of [with instrumental]
- Jestem za strajkiem. ― I am in favour of the strike.
- Czy ona jest za naszym pomysłem? ― Is she for our idea?
- after later in time or sequence [with instrumental]
- Synonym: po
- godzina za godziną ― hour after hour
- behind, beyond denotes movement [with accusative]
- Wyjeżdżamy za granicę na kilka dni. ― We're going abroad for a few days. (literally, “We're going beyond the border for a few days.”)
- by denotes the object being grabbed [with accusative]
- Trzymać kogoś za rękę. ― To hold someone by the hand.
- in, to with time constructions [with accusative]
- Za miesiąc będę miał 25 lat. ― In a month I'll be 25 years old.
- za pięć szósta ― five (minutes) to six
- for, in return for [with accusative]
- On był wdzięczny za naszą pomoc. ― He was grateful for our help.
- Ile zapłaciłeś za to? ― How much did you pay for this?
- in, during [with genitive]
- za starych czasów ― in olden times/in olden times
- za królowej Wiktorii ― during Queen Victoria's reign
Derived terms
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), za (particle) is one of the most used words in Polish, appearing 170 times in scientific texts, 192 times in news, 226 times in essays, 412 times in fiction, and 336 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 1336 times, making it the 30th most common word in a corpus of 500,000 words.[2]
References
- ^ Ida Kurcz (1990) “za (particle)”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 723
- ^ Ida Kurcz (1990) “za (particle)”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 723
Further reading
- za in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- za in Polish dictionaries at PWN
- “ZA_I”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
- “ZA_II”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.07.2009
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “za”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “za”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “za”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 6
Rwanda-Rundi
Etymology
From Proto-Bantu *-jìja.
Verb
-za (infinitive kūza, perfective -je)
- to come
Usage notes
Both the present and perfective stems cause the preceding vowel to be lengthened.
Serbo-Croatian
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *za.
Pronunciation
Preposition
za (Cyrillic spelling за)
- for (expressing a reason) [with accusative]
- glasati za nekoga ― to vote for somebody
- prodati nešto za 100 dolara ― to sell something for a hundred dollars
- platiti za radoznalost ― to pay for one's curiosity
- bojati se za nekoga ― to fear for somebody
- doći kući za praznike ― to come home for the holiday season
- behind, in back of, at (without change of position, answering the question gdjȅ/gdȅ) [with instrumental]
- sjediti/sedeti za stolom ― to sit at the table
- Idi za mnom. ― Follow me. (Go behind me.)
- during [with genitive]
- za dana ― during the day, during daylight
- za života ― during one's life
- za vr(ij)eme rata ― during the war
- to, toward [with accusative]
- cesta za Beč ― the road to Vienna
- putovati za Beč ― to travel to Vienna
- in (in expressions with time) [with accusative]
- doći opet za nekoliko dana ― to come back in a few days
- pretrčati 100 metara za 9 sekundi ― to run 100 meters in 9 seconds
- by [with accusative]
- uzeti za ruku ― to take by the hand
- uhvatiti za ruku ― to grab by the arm
- vući za uši ― to pull by the ears
- for, as (with verbs denoting naming, appointing, declaring, considering, etc.) [with accusative]
- postaviti nekoga za preds(j)ednika ― to appoint somebody president
- držati nekoga za pametnog čov(j)eka ― to consider somebody a smart person
- after [with instrumental]
- jedan za drugim ― one after another
- praviti grešku za greškom ― to make one error after another; to make errors repeatedly
- Ponovite za mnom. ― Repeat after me.
- for [with instrumental]
- tugovati za nekim ― to grieve for somebody
- čeznuti za srećom ― to yearn for happiness
- Ljudi koji svakodnevno imaju potrebu za čokoladnim stvarima. ― People who have a daily need for chocolate stuff.
- Često se misli da je želja za određenom vrstom hrane psihološke prirode. ― It is often thought that the desire for certain type of food is of psychological nature.
Sicilian
Etymology
From Late Latin thia, from Ancient Greek θεία (theía).
Noun
za
Related terms
Silesian
Etymology
Inherited from Old Polish za.
Pronunciation
Preposition
za
- denotes location; behind [with instrumental]
- denotes movement; behind, beyond [with instrumental]
- denotes period; in, during [with genitive]
- denotes object of emotions; for [with instrumental]
- denotes object of exchange; for [with accusative]
- denotes source or cause; for [with genitive]
- denotes desired object; for [with accusative]
- denotes time; in [with accusative]
- Synonym: po
- with repeated nouns; denotes time after [with instrumental]
- Synonym: po
- dziyń za dniym ― day after day
- denotes location not within; outside [with instrumental]
- with an ordinal number and rŏz for (the Xth time) [with instrumental]
- Synonym: po
- indicates amount; for [with accusative]
- used to denote elapsing time; in [with accusative]
- denotes profession. [with accusative]
- denotes a trait; for, as [with accusative]
Related terms
Further reading
Slovene
Etymology
From Proto-Slavic *za.
Pronunciation
Preposition
za
- This term needs a translation to English. Please help out and add a translation, then remove the text
{{rfdef}}
. [with genitive] - behind (stationary) [with instrumental]
- after, following (in time) [with instrumental]
- behind (motion to) [with accusative]
- for [with accusative]
Further reading
- “za”, in Slovarji Inštituta za slovenski jezik Frana Ramovša ZRC SAZU, portal Fran
Slovincian
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *za.
Pronunciation
- Template:zlw-slv-IPA
- Syllabification: za
Preposition
za [with case]
- Denotes movement; behind, beyond [with accusative]
- Denotes object being grabbed; by [with accusative]
- Denotes time after which something happens; in [with accusative]
- Denotes object of defense, help, etc.; for [with accusative]
- Denotes object of exchange; for [with accusative]
- Denotes aim or object of determination; for [with accusative]
- Denotes manner of buying and selling; for [with accusative]
- Denotes location; behind [with instrumental]
- Denotes object of desire; for [with instrumental]
Derived terms
Further reading
- Lorentz, Friedrich (1912) “zã”, in Slovinzisches Wörterbuch[28] (in German), volume 2, Saint Petersburg: ОРЯС ИАН, page 1284
Spanish
Interjection
za (¡za!)
Further reading
- “za”, in Diccionario de la lengua española, Vigésima tercera edición, Real Academia Española, 2014
Sumerian
Romanization
za
- Romanization of 𒍝 (za)
Swahili
Other scripts | |
---|---|
Ajami | زَـ |
Particle
za
Tedim Chin
Etymology
From Proto-Kuki-Chin *yan, from Proto-Sino-Tibetan *b-r-gya.
Numeral
za
References
- Zomi Ordbog based on the work of D.L. Haokip
Xhosa
Etymology
From Proto-Bantu *-jìja.
Pronunciation
Verb
-za
- (intransitive) to come
Inflection
This verb needs an inflection-table template.
Related terms
Zou
Etymology
From Proto-Kuki-Chin *yan, from Proto-Sino-Tibetan *b-r-gya.
Numeral
za
References
- Lukram Himmat Singh (2013) A Descriptive Grammar of Zou, Canchipur: Manipur University
Zulu
Etymology
From Proto-Bantu *-jìja.
Pronunciation
Verb
-za
- (intransitive) to come
Inflection
Related terms
References
- C. M. Doke, B. W. Vilakazi (1972) “za”, in Zulu-English Dictionary, →ISBN: “za”
- Translingual lemmas
- Translingual symbols
- ISO 639-1
- English 1-syllable words
- English terms with IPA pronunciation
- Rhymes:English/ɑː
- Rhymes:English/ɑː/1 syllable
- English lemmas
- English nouns
- English uncountable nouns
- English countable nouns
- American English
- Canadian English
- English slang
- English terms with quotations
- Rhymes:English/ə
- Rhymes:English/ə/1 syllable
- English articles
- English nonstandard forms
- English interjections
- Czech terms inherited from Old Czech
- Czech terms derived from Old Czech
- Czech terms inherited from Proto-Slavic
- Czech terms derived from Proto-Slavic
- Czech terms with IPA pronunciation
- Czech terms with audio pronunciation
- Czech lemmas
- Czech prepositions
- Czech terms with collocations
- Czech terms with usage examples
- French lemmas
- French nouns
- French terms with obsolete senses
- fr:Music
- Friulian terms inherited from Latin
- Friulian terms derived from Latin
- Friulian lemmas
- Friulian adverbs
- Hadza terms with IPA pronunciation
- Hadza lemmas
- Hadza verbs
- Isthmus Zapotec lemmas
- Isthmus Zapotec nouns
- Japanese non-lemma forms
- Japanese romanizations
- Kalasha lemmas
- Kalasha nouns
- Kashubian terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Kashubian terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Kashubian terms derived from Proto-Indo-European
- Kashubian terms inherited from Proto-Indo-European
- Kashubian terms inherited from Proto-Slavic
- Kashubian terms derived from Proto-Slavic
- Kashubian semantic loans from Polish
- Kashubian terms derived from Polish
- Kashubian lemmas
- Kashubian prepositions
- Kashubian particles
- Lower Sorbian terms inherited from Proto-Slavic
- Lower Sorbian terms derived from Proto-Slavic
- Lower Sorbian terms with IPA pronunciation
- Lower Sorbian lemmas
- Lower Sorbian prepositions
- Lower Sorbian terms with usage examples
- Hanyu Pinyin
- Mandarin non-lemma forms
- Mandarin nonstandard forms
- Mezquital Otomi terms with IPA pronunciation
- Mezquital Otomi lemmas
- Mezquital Otomi nouns
- Northern Ndebele terms inherited from Proto-Bantu
- Northern Ndebele terms derived from Proto-Bantu
- Northern Ndebele lemmas
- Northern Ndebele verbs
- Northern Ndebele intransitive verbs
- Nupe clippings
- Nupe terms with IPA pronunciation
- Nupe lemmas
- Nupe nouns
- Old Czech terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Old Czech terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Old Czech terms derived from Proto-Indo-European
- Old Czech terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Czech terms inherited from Proto-Slavic
- Old Czech terms derived from Proto-Slavic
- Old Czech terms with IPA pronunciation
- Old Czech lemmas
- Old Czech prepositions
- Old Polish terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Old Polish terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Indo-European
- Old Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Old Polish terms derived from Proto-Slavic
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish prepositions
- Masovia Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Greater Poland Old Polish
- Lesser Poland Old Polish
- Silesia Old Polish
- Old Polish postpositions
- Old Polish terms with uncertain meaning
- Old Polish particles
- Polish terms derived from Proto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Polish terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Polish terms derived from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Proto-Indo-European
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish lemmas
- Polish particles
- Polish terms with usage examples
- Polish prepositions
- Rwanda-Rundi terms inherited from Proto-Bantu
- Rwanda-Rundi terms derived from Proto-Bantu
- Rwanda-Rundi lemmas
- Rwanda-Rundi verbs
- Serbo-Croatian terms inherited from Proto-Slavic
- Serbo-Croatian terms derived from Proto-Slavic
- Serbo-Croatian terms with IPA pronunciation
- Serbo-Croatian lemmas
- Serbo-Croatian prepositions
- Serbo-Croatian terms with collocations
- Serbo-Croatian terms with usage examples
- Sicilian terms inherited from Late Latin
- Sicilian terms derived from Late Latin
- Sicilian terms derived from Ancient Greek
- Sicilian lemmas
- Sicilian nouns
- scn:Female family members
- Silesian terms derived from Proto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Silesian terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Silesian terms derived from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Proto-Indo-European
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/a
- Rhymes:Silesian/a/1 syllable
- Silesian lemmas
- Silesian prepositions
- Silesian terms with collocations
- Slovene terms inherited from Proto-Slavic
- Slovene terms derived from Proto-Slavic
- Slovene 1-syllable words
- Slovene terms with IPA pronunciation
- Slovene lemmas
- Slovene prepositions
- Slovincian terms derived from Proto-Balto-Slavic
- Slovincian terms inherited from Proto-Balto-Slavic
- Slovincian terms derived from Proto-Indo-European
- Slovincian terms inherited from Proto-Indo-European
- Slovincian terms inherited from Proto-Slavic
- Slovincian terms derived from Proto-Slavic
- Slovincian lemmas
- Slovincian prepositions
- Spanish lemmas
- Spanish interjections
- Sumerian non-lemma forms
- Sumerian romanizations
- Swahili non-lemma forms
- Swahili particle forms
- Tedim Chin terms inherited from Proto-Kuki-Chin
- Tedim Chin terms derived from Proto-Kuki-Chin
- Tedim Chin terms inherited from Proto-Sino-Tibetan
- Tedim Chin terms derived from Proto-Sino-Tibetan
- Tedim Chin lemmas
- Tedim Chin numerals
- Xhosa terms inherited from Proto-Bantu
- Xhosa terms derived from Proto-Bantu
- Xhosa terms with IPA pronunciation
- Xhosa lemmas
- Xhosa verbs
- Xhosa intransitive verbs
- Zou terms inherited from Proto-Kuki-Chin
- Zou terms derived from Proto-Kuki-Chin
- Zou terms inherited from Proto-Sino-Tibetan
- Zou terms derived from Proto-Sino-Tibetan
- Zou lemmas
- Zou numerals
- Zulu terms inherited from Proto-Bantu
- Zulu terms derived from Proto-Bantu
- Zulu terms with IPA pronunciation
- Zulu lemmas
- Zulu verbs
- Zulu intransitive verbs
- Zulu verbs with tone L
- Zulu verbs with latent i