კოწახური
Georgian
editAlternative forms
editEtymology
editFrom კოწახი (ḳoc̣axi, “sour”) + -ური (-uri), referring to the sour flavor of berries and leaves. Typologically compare the barberry's name in other languages: German Sauerdorn, Essigbeere, Russian кисли́ца (kislíca), dialectal Turkish ekşimen.[1]
Cognate with synonymous Laz კაწახური (ǩaǯaxuri), Mingrelian კორწოხული (ḳorc̣oxuli), Svan გვაწხირ (gvac̣xir), გოწხირ (goc̣xir).
Pronunciation
editNoun
editკოწახური • (ḳoc̣axuri) (plural კოწახურები)
- barberry, Berberis
- Synonyms: ეკალძმარა (eḳalʒmara), ესკალძმარა (esḳalʒmara)
Inflection
edit| Declension of კოწახური (see Georgian declension) | |||
|---|---|---|---|
| singular | plural | archaic plural | |
| nominative | კოწახური (ḳoc̣axuri) | კოწახურები (ḳoc̣axurebi) | კოწახურნი (ḳoc̣axurni) |
| ergative | კოწახურმა (ḳoc̣axurma) | კოწახურებმა (ḳoc̣axurebma) | კოწახურთ(ა) (ḳoc̣axurt(a)) |
| dative | კოწახურს(ა) (ḳoc̣axurs(a)) | კოწახურებს(ა) (ḳoc̣axurebs(a)) | კოწახურთ(ა) (ḳoc̣axurt(a)) |
| genitive | კოწახურის(ა) (ḳoc̣axuris(a)) | კოწახურების(ა) (ḳoc̣axurebis(a)) | კოწახურთ(ა) (ḳoc̣axurt(a)) |
| instrumental | კოწახურით(ა) (ḳoc̣axurit(a)) | კოწახურებით(ა) (ḳoc̣axurebit(a)) | |
| adverbial | კოწახურად(ა) (ḳoc̣axurad(a)) | კოწახურებად(ა) (ḳoc̣axurebad(a)) | |
| vocative | კოწახურო (ḳoc̣axuro) | კოწახურებო (ḳoc̣axurebo) | კოწახურნო (ḳoc̣axurno) |
| Notes: archaic plurals might not exist. | |||
| Postpositional inflection of კოწახური (see Georgian postpositions) | ||
|---|---|---|
| postpositions taking the dative case | singular | plural |
| -ზე (-ze, “on”) | კოწახურზე (ḳoc̣axurze) | კოწახურებზე (ḳoc̣axurebze) |
| -თან (-tan, “near”) | კოწახურთან (ḳoc̣axurtan) | კოწახურებთან (ḳoc̣axurebtan) |
| -ში (-ši, “in”) | კოწახურში (ḳoc̣axurši) | კოწახურებში (ḳoc̣axurebši) |
| -ვით (-vit, “like”) | კოწახურივით (ḳoc̣axurivit) | კოწახურებივით (ḳoc̣axurebivit) |
| postpositions taking the genitive case | singular | plural |
| -თვის (-tvis, “for”) | კოწახურისთვის (ḳoc̣axuristvis) | კოწახურებისთვის (ḳoc̣axurebistvis) |
| -ებრ (-ebr, “like”) | კოწახურისებრ (ḳoc̣axurisebr) | კოწახურებისებრ (ḳoc̣axurebisebr) |
| -კენ (-ḳen, “towards”) | კოწახურისკენ (ḳoc̣axurisḳen) | კოწახურებისკენ (ḳoc̣axurebisḳen) |
| -გან (-gan, “from/of”) | კოწახურისგან (ḳoc̣axurisgan) | კოწახურებისგან (ḳoc̣axurebisgan) |
| -ადმი (-admi, “in relation to”) | კოწახურისადმი (ḳoc̣axurisadmi) | კოწახურებისადმი (ḳoc̣axurebisadmi) |
| postpositions taking the instrumental case | singular | plural |
| -დან (-dan, “from/since”) | კოწახურიდან (ḳoc̣axuridan) | კოწახურებიდან (ḳoc̣axurebidan) |
| -ურთ (-urt, “together with”) | კოწახურითურთ (ḳoc̣axuriturt) | კოწახურებითურთ (ḳoc̣axurebiturt) |
| postpositions taking the adverbial case | singular | plural |
| -მდე (-mde, “up to”) | კოწახურამდე (ḳoc̣axuramde) | კოწახურებამდე (ḳoc̣axurebamde) |
Descendants
edit- → Abkhaz: а-каҵахәыр (a-kʼacʼaxʷər)
- → Middle Armenian: կոծոխուր (kocoxur), կոծուխոռ (kocuxoṙ), կծօխուր (kcōxur)
- Armenian: կծոխուր (kcoxur)
- → Svan: გოწხირ (goc̣xir), გუ̂აწხირ (gûac̣xir), გოწხილ (goc̣xil)
References
edit- ^ Bläsing, Uwe (2019) “Die armenischen Pflanzennamen in Peter Simon Pallas’ Flora Rossica. Eine Studie zu Etymologie und sprachlicher Interaktion”, in U. Bläsing, J. Dum-Tragut, T.M. van Lint, editors, Armenian, Hittite, and Indo-European Studies: A Commemoration Volume for Jos J.S. Weitenberg (Hebrew University Armenian Studies; 15) (in German), Leuven: Peeters, pages 29–31
Further reading
edit- Ačaṙean, Hračʻeay (1973) “կոծոխուր”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume II, Yerevan: University Press, page 617a
- Fähnrich, Heinz (2007) Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch [Kartvelian Etymological Dictionary] (Handbuch der Orientalistik; VIII.18) (in German), Leiden, Boston: Brill, page 251
- Maq̇ašvili, Aleksandre (1961) “კოწახური”, in Boṭaniḳuri leksiḳoni [Botanical Dictionary][1], 2nd edition, Tbilisi: Sabč̣ota Sakartvelo
- Pallas, Peter Simon (1788) “Berberis vulgaris”, in Flora Rossica (in Latin), volume I, part II, St. Petersburg: Academy Press, page 41, recorded as kodsachuri
- Tschenkéli, Kita (1960–1974) “კოწახური”, in Georgisch-Deutsches Wörterbuch, appeared in 26 fascicles, since fascicle 8 edited by Yolanda Marchev, Zürich: Amirani-Verlag, page 67b
- Čanṭlaʒe, Iza (2012) Kevin Tuite, Šušana Puṭḳaraʒe, Ketevan Margiani-Subari, editors, Kartveluri leksiḳis isṭoriidan [From the History of Kartvelian Vocabulary] (in Georgian), pages 84–89
- Ivanišvili, Marine (2009) “Mcenareta saxelebi kartvelurši: „ḳoc̣axuri“ [Proto-Kartvelian Plant Names: "koc’axuri" (Lat. berberis)]”, in Enatmecnierebis saḳitxebi (in Georgian), volumes I–II, Tbilisi: Tbilisis universiṭeṭis gamomcemloba, pages 43–45