Ωραιόκαστρο Ιωαννίνων
Συντεταγμένες: 39°59′13.78″N 20°33′10.84″E / 39.9871611°N 20.5530111°E
| Ωραιόκαστρο Ιωαννίνων | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Διοίκηση Ηπείρου-Δυτικής Μακεδονίας |
| Περιφέρεια | Ηπείρου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Ιωαννίνων |
| Δήμος | Πωγωνίου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Ήπειρος |
| Νομός | Ιωαννίνων |
| Υψόμετρο | 552 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 64 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 44006 |
| Τηλ. κωδικός | 2657 |
Το Ωραιόκαστρο είναι χωριό της Τοπικής Κοινότητας με το ίδιο όνομα. Ανήκει στο Δημοτική Ενότητα Άνω Πωγωνίου του Δήμου Πωγωνίου της Περιφέρειας Ηπείρου.
Τοποθεσία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Είναι κτισμένο και από τις δύο όχθες του ποταμού Γορμού που πηγάζει από το Βουνό Μερόπη (Νεμέρτζικα) και χύνεται στον Καλαμά. Είναι κτισμένο στις πλαγιές του όρους Κουτσόκρανο, σε θέση που του παρέχει ωραία θέα πάνω από το ομώνυμο κάμπο.
Στην αριστερή πλευρά του ποταμού βρίσκονται τα ερείπια της Ακρόπολης του Λαχανόκαστρου που χρονολογείται από τον 3ο αιώνα π.Χ. και διατηρεί ακόμα στοιχεία από τη μεσαιωνική περίοδο.
Κοντά στο χωριό βρίσκεται ο τεχνητός καταρράκτης στην θέση «Δέση», σε μια περιοχή με πλούσια βλάστηση, η πηγή του ποταμού Γορμού (Γκλάβα), η πηγή Κεφαλόβρυσο, ένας νερόμυλος με δύο νεροτριβές, καθώς και πέτρινο δίτοξο γεφύρι το «Κατωγέφυρο».Τα άφθονα νερά επιτρέπουν την καλλιέργεια κηπευτικών στον ομώνυμο κάμπο.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μέχρι το 1955 λεγόταν Λαχανόκαστρο[1].
Για την ετυμολογία της λέξης "Λαχανόκαστρο" υπάρχουν αρκετές εκδοχές εκ των οποίων επικρατέστερη θεωρείται η εξήγηση ότι το κάστρο βρίσκεται σε περιοχή πλούσια σε καλλιέργειες λάχανων. Άλλη εκδοχή ότι ήταν σπουδαία πόλη-οχυρή θέση των Χαόνων, το Χαονόκαστρο, που περιέπεσε σε Λαχανόκαστρο.
Υπάρχει και μια ερμηνεία για κάποιο Βυζαντινό Λαχανά, εκ του οποίου το όνομα πήρε και το συγκεκριμένο Κάστρο.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παρά τη γενική δημογραφική ερήμωση της Επαρχίας Πωγωνίου, το Λαχανόκαστρο προσπαθεί να διατηρηθεί ζωντανό χάρις στις φυσικές ομορφιές του.
Η περιοχή γύρω από το χωριό κατοικήθηκε από την παλαιολιθική εποχή όπως μαρτυρούν οι ανασκαφές σε τύμβους στην Κοιλάδα του Γορμού ποταμού, που ανάγονται στην 7η χιλιετία π.χ.
Ίχνη ζωής φαίνονται και στην Εποχή του Χαλκού, όπως μαρτυρά χάλκινη φυλλόσχημη αιχμή δόρατος της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (1.500-1.000 π.Χ.) καθώς και η ανακάλυψη τριών κιβωτιόσχημων τάφων.
Η πρώτη φορά που το Λαχανόκαστρο αναφέρεται από μεσαιωνικές πηγές είναι στο «Χρονικό των Ιωαννίνων» το οποίο αφηγείται την ιστορία των Ιωαννίνων στα χρόνια που Δεσπότης της Ηπείρου ήταν ο Σέρβος Θωμάς Πρελούμπος ή Πρελιούμποβιτς (1366-1384)[2], ο οποίος αντιμετώπισε ληστρικές επιδρομές Αλβανών με την βοήθεια των Τούρκων, που έστειλαν ένα ασκέρι 3.000 αντρών υπό την ηγεσία του αρνησίθρησκου Αλβανού Ισαήμ ή Τζαΐμ. Ο Ισαήμ πέτυχε στην αποστολή του και απώθησε τους Αλβανούς. Όμως το τούρκικο ασκέρι συνέχισε με λεηλασίες και αγριότητες σε βάρος των Ελλήνων, ιδίως στη Βελλά[2].
Το 1458 το Λαχανόκαστρο καταστράφηκε από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του Σκεντέρμπεη στην Αλβανία. Για να τον αντιμετωπίσουν οι Τούρκοι έστειλαν δύο εκστρατευτικά σώματα, το ένα εκ των οποίων κινήθηκε από νότο με επικεφαλής τον Γιακούμπ μπέη. Τα μόνα κάστρα που αντιστάθηκαν ήταν η Βελλά και το Λαχανόκαστρο, τα οποία ωστόσο πολιορκήθηκαν και κατεστράφθηκαν εντελώς, μαζί με τους οικισμούς.[2]
Βόρεια του χωριού και στην αριστερή όχθη Γορμού βρίσκεται ο ομώνυμος λόφος Λαχανόκαστρο, περιμετρικά του οποίου διακρίνονται ίχνη αρχαίας οχύρωσης ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων (3ος-1ος αιώνας π.Χ.). Σήμερα, διατηρούνται τα ερείπια δύο τουλάχιστον αρχαίων πυλών (η μια τοξωτή) και τριών τουλάχιστον πύργων (ο ένας ημικυκλικός)[2]. Το αρχαίο κάστρο των Μολοσσών φέρει μεγάλες μεταγενέστερες προσθήκες και επιδιορθώσεις σε τέτοιο βαθμό, που να κυριαρχεί η βυζαντινή ή μεσαιωνική χρήση του χώρου σε μεταχριστιανικούς αιώνες. Οι δύο υστερότεροι περίβολοι μήκους 550 μ. και 750 μ. περίπου (εσωτερικός και εξωτερικός) είναι κατασκευασμένοι στη γραμμή της αρχαίας οχύρωσης.[2]
Στη θέση «Μετερίζια» αναφέρονται ίχνη ύπαρξης αρχαίου οικισμού, ενώ βαθύ σπήλαιο υπάρχει στην περιοχή.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Πανδέκτης: Lachanokastron -- Oraiokastron». pandektis.ekt.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2025.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Παπαθανασίου, Μανώλης. «Λαχανόκαστρο». Καστρολόγος. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2025.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- N.G.L. Hammond, Epirus, Oxford 1967, 270-271