Οίκος των Βαλουά-Βουργουνδίας

Ο Οίκος των Βαλουά-Βουργουνδίας, γαλλ. Maison de Valois-Bourgogne, ή νεότερος Οίκος της Βουργουνδίας ήταν ένας ευγενής Οίκος, κλάδος του Οίκου των Βαλουά, που και αυτός ήταν κλάδος του Οίκου των Καπετιδών. Κυβέρνησαν το δουκάτο της Βουργουνδίας (1363-1482) και μετά το Αρτουά, τη Φλάνδρα, το Λουξεμβούργο, το Αινώ, την κομητεία της Βουργουνδίας, κ.ά. δια μέσου επιγαμιών.

Το 1363 ο Ιωάννης Β΄ της Γαλλίας έδωσε στον τέταρτο γιο του Φίλιππο Β΄ το δουκάτο της Βουργουνδίας. Κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς Πολέμου οι δούκες εξεγέρθηκαν και μαζί με άλλους εξαδέλφους τους φεουδάρχες σχεδίαζαν να ιδρύσουν αυτόνομο βασίλειο. Ο δισέγγονος του Κάρολος προκάλεσε τους Βουργουνδικούς Πολέμους και το 1477 στη μάχη του Νανσύ, σκοτώθηκε. Η κόρη του Μαρία δεν κατάφερε να επιβληθεί: το δουκάτο της Βουργουνδίας επέστρεψε στο βασίλειο της Γαλλίας και μόνο οι εκτός της Γαλλίας κτήσεις της πέρασαν στο γιο της Φίλιππο των Αψβούργων και έγιναν οι Κάτω Χώρες.

Ιστορία

Το Φραγκικό βασίλειο της Βουργουνδίας διαιρέθηκε το 843 με τη Συνθήκη του Βερντέν σε Ανατολικό και Δυτικό. Το Ανατολικό εξελίχθηκε στο βασίλειο της Αρλ και στην ελεύθερη κομητεία της Βουργουνδίας και το 1032 ενσωματώθηκε στη Γερμανία. Το Δυτικό αποτέλεσε το 918 το δουκάτο της Βουργουνδίας και το 1002 έγινε υποτελές φέουδο στη Γαλλία του Ροβέρτου Β΄. Οι Βουργουνδοί ευγενείς του ζητούσαν αυτονομία και έτσι ο βασιλιάς το έδωσε στον γιο του Ροβέρτο Α΄ δούκα της Βουργουνδίας. Ο τελευταίος απόγονός του Φίλιππος Α΄ Καπετιδών-Βουργουνδίας απεβίωσε άτεκνος το 1361 και το δουκάτο επέστρεψε στον βασιλιά της Γαλλίας Ιωάννη Β΄ Βαλουά. Δύο έτη μετά το παραχώρησε ως πρόσοδο (appanage) στον τέταρτο γιο του Φίλιππο Β΄ τον Τολμηρό. Το 1384 απεβίωσε ο πεθερός του Φιλίππου Β΄ και η σύζυγός του Μαργαρίτα Γ΄ κληρονόμησε τις κομητείες της Φλάνδρας, του Αρτουά, του Ρετέλ, του Νεβέρ και την ελεύθερη κομητεία της Βουργουνδίας.

Ο γιος του Ιωάννης ο Άφοβος κατείχε όλες τις κτήσεις των γονιών του εκτός της Ρετέλ και το Νεβέρ, που τις παραχώρησε στα αδέλφια του Αντώνιο και Φίλιππο Β΄ αντίστοιχα. Στον Εκατονταετή Πόλεμο δεν βοήθησε τη Γαλλία, που μαστιζόταν από τις επιδρομές. Άνδρες του σκότωσαν τον εξάδελφό του Λουδοβίκο Α΄ δούκα της Ορλεάνης, αντίπαλο στην επεκτατική πολιτική του Ιωάννη Β΄. Οι σύμμαχοι του Λουδοβίκου Α΄, οι Αρμανιάκ έκαναν πόλεμο με τον Ιωάννη Β΄, που κατέλαβε το Παρίσι, αλλά παρασύρθηκε σε ενέδρα και σκοτώθηκε από τον αρχηγό των Αρμανιάκ. Εν τω μεταξύ ο Αντώνιος κληρονόμησε από τη θεία του τις κομητείες Βραβάντης και Λίμπουργκ, που περιήλθαν στο γιο του Φίλιππο Α΄.

Ο επόμενος δούκας της Βουργουνδίας Φίλιππος Γ΄ ο Καλός απέκτησε την κομητεία του Ναμύρ (υποτελή στη Γερμανία) και κληρονόμησε τη Βραβάντη και το Λίμπουργκ από τον άτεκνο εξάδελφό του Φίλιππο Α΄. Το 1436 κληρονόμησε την εξαδέλφη του Ζακελίν των Βίττελσμπαχ κόμισσα του Αινώ, Ολλανδίας, Ζάαλαντ και Φρισίας (όλα υποτελή στη Γερμανία). Το 1441 αγόρασε την κομητεία του Λουξεμβούργου από την Ελισάβετ του Γκέρλιτς.

Ο γιος του Κάρολος ο Ριψοκίνδυνος, ιδεατή απεικόνιση ιππότη, απέκτησε το Γκέλντερς. Πρότεινε τον γάμο της Μαρίας, μόνου τέκνου του, με τον γιο του Φρειδερίκο Γ΄ των Αψβούργων, τον Μαξιμιλιανό, αν τον αναβάθμιζε σε βασιλιά. Ο Φρειδερίκος Γ΄ ήταν απρόθυμος και ο Κάρολος ενεπλάκη σε πόλεμο με αυτόν, τη Λωρραίνη και την Ελβετία (Βουργουνδικοί πόλεμοι). Το 1477 στη μάχη του Νανσύ σκοτώθηκε· επτά μήνες μετά ο Μαξιμιλιανός νυμφεύτηκε τη Μαρία. Ο Γάλλος βασιλιάς κατέλαβε το δουκάτο της Βουργουνδίας και το Αρτουά. Ο Οίκος των Αψβούργων ανήλθε σε κύρος στην Ευρώπη με τίμημα την αντιπαλότητα με τη Γαλλία.

Γενεαλογία Βαλουά-Βουργουνδίας

Iωάννης B΄ βασ. Γαλλίας ΟΙΚΟΣ ΒΑΛΟΥΑ

Κάρολος Ε΄ βασ. Γαλλίας

Λουδοβίκος Α΄ δούκας του Ανζού ΚΛΑΔΟΣ ΒΑΛΟΥΑ-ΑΝΖΟΥ

Ιωάννης δούκας του Μπερύ

Φίλιππος Β΄ δούκας Βουργουνδίας ΚΛΑΔΟΣ ΒΑΛΟΥΑ-ΒΟΥΡΓΟΥΝΔΙΑΣ

Κάρολος ΣΤ΄ βασ. Γαλλίας

Ιωάννης δούκας Βουργουνδίας

Αντώνιος δούκας της Βραβάντης

Φίλιππος Β΄ κόμης του Νεβέρ

Κάρολος Ζ΄ βασ. Γαλλίας

Φίλιππος Γ΄ δούκας Βουργουνδίας

Ιωάννης Δ΄ δούκας της Βραβάντης

Φίλιππος Α΄ δούκας της Βραβάντης

Κάρολος Α΄ κόμης του Νεβέρ

Ιωάννης Β΄ κόμης του Νεβέρ

Λουδοβίκος ΙΑ΄ βασ. Γαλλίας

Κάρολος δούκας Βουργουνδίας

(νόθος) Κορνήλιος κυβερνήτης του Λουξεμβούργου

(νόθος) Αντώνιος κύριος Λα Ρος, Σαιν-Μενεούλ, Γκινές

(νόθος) Δαυίδ επίσκοπος Τερουάν, Ουτρέχτης

(νόθος) Φίλιππος επίσκοπος της Ουτρέχτης

Μαρία δούκισσα της Βουργουνδίας σύζ. Μαξιμιλιανός Α΄ Αψβούργων βασ. της Γερμανίας

Πηγές

• Hugh Chisholm (ed.). Encyclopædia Britannica 11th ed. 15. Cambridge University Press.