Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ξενοφών Παιονίδης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ξενοφών Παιονίδης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1863
Χαλκιδική
Θάνατος1933
Χαλκιδική
Αιτία θανάτουέμφραγμα του μυοκαρδίου
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
ΣπουδέςΤεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααρχιτέκτονας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα
Οικία Νεδέλκου (1909), Εγνατία 109, Θεσσαλονίκη.

Ο Ξενοφών Παιονίδης (Φούρκα Χαλκιδικής, 1863 – Βασιλικά Χαλκιδικής, 1933) ήταν ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες, κατά το τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα, που επηρέασαν την αρχιτεκτονική της πόλης της Θεσσαλονίκης. Διετέλεσε επίσης γερουσιαστής Χαλκιδικής[1] από το 1929 έως τον θάνατό του.

Η ζωή του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Ξενοφών Παιονίδης γεννήθηκε το 1863 στη Φούρκα της Χαλκιδικής, αλλά η οικογένειά του καταγόταν από την Έδεσσα. Σπούδασε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πολυτεχνείο του Μονάχου. Εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1892 όπου συνεργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά με την ελληνική κοινότητα της πόλης.

Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης, επί της δημαρχίας του Οσμάν Σαΐτ Ιμπραήμ Χακή Βέη και του Κωνσταντίνου Αγγελάκη[2] και για ένα διάστημα διηύθυνε την τεχνική υπηρεσία του δήμου. Εξελέγη γερουσιαστής Χαλκιδικής, στις 21 Απριλίου 1929, με το Κόμμα Φιλελευθέρων για θητεία 6 ετών.[1] Διετέλεσε έφορος των σχολείων της Θεσσαλονίκης και του Παπαφείου Ορφανοτροφείου, και υπήρξε μέλος του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης.

Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα μετέβαινε συχνά στην Λίμνη των Γιαννιτσών, όπου σχεδίαζε τα φυλάκια, τις οχυρώσεις και τις διαβάσεις των Βουλγάρων ανταρτών. Τα σχέδια αυτά, μέσω του ελληνικού προξενείου στη Θεσσαλονίκη, διανέμονταν στους αρχηγούς των ελληνικών στρατιωτικών ομάδων στην Μακεδονία.

Για τη δράση του τιμήθηκε με το παράσημο Γ΄ Τάξης.

Πέθανε από καρδιακή προσβολή το Μάιο του 1933 στη Μονή Αγίας Αναστασίας. Ο τάφος του σώζεται στο νεκροταφείο της Ευαγγελίστριας στη Θεσσαλονίκη.

Το έργο του

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η έπαυλη του Σεϊφουλάχ Πασά (Βίλα Μορντώχ- πρώην Δημοτική Πινακοθήκη) (1905), Βασ. Όλγας & 25ης Μαρτίου, Θεσσαλονίκη

Τα σημαντικότερα έργα του Παιονίδη, εiναι:

  • το Παπάφειο Ορφανοτροφείο, αντιπροσωπευτικό δείγμα του κλασικισμού, που χτίστηκε κατά την περίοδο 1894 -1904 με δωρεά του Ιωάννη Παπάφη
  • το νοσοκομείο της ελληνικής κοινότητας Άγιος Δημήτριος, που ολοκληρώθηκε το 1903. Και τα δύο αυτά έργα ανατέθηκαν στον Παιονίδη από την Ελληνική Κοινότητα της Θεσσαλονίκης και την Μητρόπολη.
  • η Ιωαννiδειος Αστική Σχολή στο Ιπποδρόμιο (το σημερινό 40ό Δημοτικό Σχολεiο),
  • η Αστική Σχολή Ανάληψης,
  • η Κεντρική Αστική Σχολή στην οδό Ιασωνίδου, που αργότερα κατεδαφίστηκε
  • η στοά του Αγίου Μηνά.
Κτίριο Νεδέλκου (1924), Πλατεία Αγ. Σοφίας, Θεσσαλονίκη

Εκτός από δημόσια κτίρια μια σειρά από κατοικίες χτίστηκαν σε σχέδια του Ξενοφώντα Παιονίδη:

  • η Έπαυλη Χατζηλαζάρου–Σιάγα, Έτος κατασκευής 1899, Λεωφ. Βασ. Όλγας 131 & Π. Συνδίκα[3]
  • η Βίλα Μορντώχ (πρώην Δημοτική Πινακοθήκη), Έτος κατασκευής 1905 στη συμβολή των οδών Βασ. Όλγας και 25ης Μαρτίου,
  • Έπαυλη Χαφήζ Μπέη (Σχολή Τυφλών) (1907), Λεωφ. Βασ. Όλγας 32, Θεσσαλονίκη
    η Έπαυλη Χαφήζ Μπέη (σημερινή Σχολή Τυφλών), Έτος κατασκευής 1907, Λεωφ. Βασ. Όλγας 32, Θεσσαλονίκη. Ήταν επίσης η πρώην οικία του αυτοεξόριστου Πρωθυπουργού της Αλβανίας Χασάν Πρίστινα και στέγασε επίσης την εμπορική σχολή Κωνσταντινίδη και το Βρεφοκομείο Άγιος Στυλιανός.
  • Έπαυλη Μανουήλ Ραφαέλ Σαλέμ (πρώην Ιταλικό Προξενείο) (1907), Λεωφ. Βασ. Όλγας 20, Θεσσαλονίκη
    η Έπαυλη του Εβραίου δικηγόρου Μανουήλ Ραφαέλ Σαλέμ (όπου στεγαζόταν παλαιότερα το Ιταλικό Προξενείο), Έτος κατασκευής 1907, Λεωφ. Βασ. Όλγας 20, Θεσσαλονίκη[3]
  • η οικία Χατζή Αγκιάχ, αργότερα Τορνιβούκα, Έτος κατασκευής 1911, Κατεδαφίστηκε το 1960. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο του κτηρίου ήταν ο περσικός κρεμμυδόσχημος τρούλος της που δέσποζε στην παραλία[4]
  • η οικία του ιατρού Ιωάννη Νεδέλκου (η σημερινή Αγιορείτικη Εστία στην οδό Εγνατία 109)[5]
  • το κτήριο Νεδέλκου (1924) στην Πλατεία Αγ. Σοφίας[6]
  • Μέγαρο Κούφα, Έτος κατασκευής 1923, Οδός Ερμού & Καρόλου Ντήλ, Σήμερα έχει κατεδαφιστεί[7]
  • Μέγαρο Σ. Μάου-Π. Βιμπλή, Έτος κατασκευής 1923, Οδός Ερμού, Σήμερα έχει κατεδαφιστεί[7]
  • το κτήριο της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης (ΦΑΑΘ), Έτος κατασκευής 1924-1925, στην Πλατεία Αγίας Σοφίας[7][8][9]
  • Οικία Μανόλη Αναγνωστάκη (1925), Μητρ. Γενναδίου & Ιουστινιανού 25
    Οικία Μανόλη Αναγνωστάκη (Οικία Μπέλλα), Έτος κατασκευής 1925, Μητρ. Γενναδίου & Ιουστινιανού 29[10]
  • η στοά Πελοσώφ (το παλιό ταχυδρομείο) στην οδό Τσιμισκή.
  • Ξενοδοχείο Αύγουστος (1923), Ελ. Σβορώνου & Πτολεμαίων, Θεσσαλονίκη
    Ξενοδοχείο "Αύγουστος", Έτος κατασκευής 1923, Σβορώνου & Πτολεμαίων, Θεσσαλονίκη[11]
Κτήριο ΦΑΑΘ (1924-1925), Πλατεία Αγίας Σοφίας, Θεσσαλονίκη

Η δραστηριότητά του επεκτάθηκε και σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας. Με σχέδιά του χτίστηκαν το ημιγυμνάσιο Πολυγύρου, τα δημοτικά σχολεια της Επανωμής, του Σοχού, της Όσσας[12], των Βασιλικών, της Ορμύλιας,της Νικήτης, του Παρθενώνα, των Βραστών, της Κασσανδρείας, της Συκιάς κ. α., η εκκλησιαστική σχολή της Μονής Αγίας Αναστασίας, η εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στη Βέροια και τα διοικητήρια των Σερρών και του Μοναστηρίου. Τέλος είχε κάνει τα σχέδια για το νέο Συνοδικό Μέγαρο της μονής Ιβήρων στο Άγιο Όρος, το έργο όμως δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας του Α’ Παγκοσμίου πολέμου. Ακόμη σχεδίασε το 1911 το Παρθεναγωγείο Κοζάνης[13] (σημερινό Δημοτικό Σχολείο Χαρίσιος Μούκας) με την πρωταρχική ονομασία "Εκπαιδευτήρια Θηλέων", όπως αναγράφει επικρεμάμενη επί της κυρίας εισόδου μαρμάρινη επιγραφή.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ 1,0 1,1 «Βουλή των Ελλήνων - Μητρώον Γερουσιαστών και Βουλευτών [1929-1974]» (PDF). Διαδικτυακή Πύλη της Βουλής των Ελλήνων. σελ. 15. 
  2. ↑ Ο Κωνσταντίνος Αγγελάκης (1874-1965) ήταν ιατρός και πολιτικός. Διετέλεσε δήμαρχος της Θεσσαλονίκης από το 1916 μέχρι το 1920. Ήταν ο πρώτος Έλληνας δήμαρχος μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.
  3. ↑ 3,0 3,1 Κολώνας Βασίλης 2014. Εικονογραφία της Συνοικίας των Εξοχών (1885-1912). University Studio Press. 
  4. ↑ Archive, Saloni ca (27 Σεπτεμβρίου 2020). «Οικία Χατζή Αγκιάχ, αργότερα Τορνιβούκα». Saloni.ca Archive. Ανακτήθηκε στις 25 Ιανουαρίου 2023. 
  5. ↑ Τζήμου, Κύα (4 Μαΐου 2014). «Ο χάρτης της πόλης: Αγιορείτικη εστία». Parallaxi Magazine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
  6. ↑ «ΟΙΚΙΑ ΝΕΔΕΛΚΟΥ». thessarchitecture (στα Αγγλικά). 5 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2020. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Κολώνας Βασίλης (2012). Θεσσαλονίκη 1912-2012. Η Αρχιτεκτονική μιας εκατονταετίας. UNIVERSITY STUDIO PRESS. 
  8. ↑ Τζήμου, Κύα (15 Νοεμβρίου 2016). «Μέγαρο ΦΑΑΘ: Μπαίνουμε σε ένα κτίριο-στολίδι της Θεσσαλονίκης!». Parallaxi Magazine (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2020. 
  9. ↑ «Το Κτίριο της Φιλόπτωχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης». 
  10. ↑ Δισλή Ε. (2016). Αποκατάσταση – επανάχρηση διατηρητέου κτιρίου στην οδό Ιουστινιανού 27,. Διπλωματική Εργασία ΑΠΘ. 
  11. ↑ Κολώνας Βασίλης (2015). Εκατό χρόνια φιλοξενίας (1914-2014) Τα Ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης. University Studio Press. 
  12. ↑ «ANEO Αρχείο Διατηρητέων Κτηρίων: Δημοτικό Σχολείο, Όσσα Θεσσαλονίκης». ANEO Αρχείο Διατηρητέων Κτηρίων. 19 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2021. 
  13. ↑ Λιούφης, Παναγιώτης (1924). Ιστορία της Κοζάνης. Αθήναι: Βάρτσος. σελ. 164. 

Πηγές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Θεσσαλονικέων Πόλις, Δεκέμβριος 2007, τεύχος 23
  • ΤΟ ΔΕΡΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ: Βίλλα Μορντώχ #35(TV100-01/05/22)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ξενοφών_Παιονίδης&oldid=10821251"