Μυρώνι
| Ανθρίσκος το χαιρέφυλλον (Anthriscus cerefolium) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Εικονογράφηση του Anthriscus cerefolium.
| ||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||
| Ανθρίσκος το χαιρέφυλλον (Anthriscus cerefolium) (L.) Hoffm. |
To μυρώνι ή ανθρίσκος (Ανθρίσκος το χαιρέφυλλον [Anthriscus cerefolium]), που στην Ελλάδα ανάλογα με τον τόπο ονομάζεται και κάντζικο, κτενόχορτο της Αφροδίτης, μερόνα, μερόνι, μπερόνικα, μυριαλίδα, μυρωνήθρα, πορτσαλίδα ή γαλλικός μαϊντανός, είναι ένα ευαίσθητο ετήσιο βότανο το οποίο σχετίζεται με τον μαϊντανό. Συνήθως χρησιμοποιείται για τον ήπιο αρωματισμό πιάτων και είναι ένα συστατικό του γαλλικού μείγματος των «εκλεπτυσμένων χορταρικών» (fines herbes)[Σημ. 1] της γαλλικής κουζίνας, το οποίο περιλαμβάνει επίσης το εστραγκόν, το σχοινόπρασο και τον μαϊντανό. Κατά το μάζεμά του από τους αγρούς χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, καθώς εμφανισιακά ομοιάζει με το φυτό κώνειο, το οποίο είναι ιδιαιτέρως τοξικό και δηλητηριώδες για τον άνθρωπο.
Βιολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μέλος της οικογένειας των Απιίδων (Apiaceae), το μυρώνι είναι εγγενές στον Καύκασο, αλλά διαδόθηκε από τους Ρωμαίους στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, όπου έχει πλέον εγκλιματισθεί.[1]
Τα φυτά αναπτύσσονται σε ύψος 40-70 cm (16-28 in), με τριπτεροειδή (tripinnate) φύλλα που μπορεί να είναι σγουρά. Τα μικρά λευκά άνθη του σχηματίζουν μικρά σκιάδια μήκους 2,54-5 cm (1,00-1,97 in). Ο καρπός έχει μήκος περίπου 1 cm και είναι επιμήκης ωοειδής με ένα λεπτό ραβδωτό ράμφος.[1]
Χρήσεις και ο αντίκτυπος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μαγειρικές τέχνες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μυρώνι είναι πολύ ευαίσθητο και διατηρείται στο ψυγείο μία ή δύο ημέρες, αποξηραίνεται πολύ εύκολα και χρειάζεται διπλάσια ποσότητα για να αποδώσει αρωματικά.[2] Είναι ένα από τα «εκλεπτυσμένα χορταρικά» (fines herbes) της γαλλικής κουζίνας, η οποία περιλαμβάνει επίσης το εστραγκόν, τον μαϊντανό και το σχοινόπρασο.[3] Σε αντίθεση με τα πιο πικάντικα, ισχυρά βότανα, όπως το θυμάρι, δενδρολίβανο κ.λπ., τα οποία είναι ανθεκτικά στο παρατεταμένο μαγείρεμα, τα «εκλεπτυσμένα χορταρικά» (fines herbes) προστίθενται την τελευταία στιγμή σε σαλάτες, ομελέτες και σούπες.
Επειδή η γεύση του είναι χαρακτηριστική και πολύ έντονη, χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες στις χορτόπιτες ή προστίθεται σε ελάχιστη φυσική ποσότητα -για άρωμα- στις τυρόπιτες. Μαγειρεύεται με αρνάκι ή κατσίκι και του Ευαγγελισμού όπως και των Βαΐων το φτιάχνουν με μπακαλιάρο.[2]
Το μυρώνι χρησιμοποιείται ιδιαιτέρως στη Γαλλία, για να αρωματίσει πουλερικά, θαλασσινά και νεαρά λαχανικά της άνοιξης (όπως καρότα), σούπες και σάλτσες. Πιο ευαίσθητο από τον μαϊντανό, έχει την αχνή γεύση της γλυκόριζας ή του γλυκάνισου.[4]
Κηπουρική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με ορισμένους, οι γυμνοσάλιαγκες έλκονται από τα μυρώνια και το φυτό μερικές φορές χρησιμοποιείται ως δόλωμά τους.[5]
Υγεία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μυρώνι έχει διάφορες χρήσεις στην παραδοσιακή ιατρική. Φέρεται να είναι χρήσιμο ως ενισχυτικό της πέψης, για τη μείωση της υψηλής πίεσης του αίματος και, εμποτισμένο με ξύδι, για τη θεραπεία του λόξυγγα.[6] Πέραν των χωνευτικών του ιδιοτήτων, χρησιμοποιείται ως ήπιο διεγερτικό.[4]
Το μυρώνι εμπλέκεται επίσης με τη χορτοκοπτική (strimmer) δερματίτιδα ή φυτοφωτοδερματίτιδα (phytophotodermatitis), λόγω ψεκασμού από τα κοπτικά των ζιζανίων και τις άλλες μορφές επαφής. Άλλα φυτά της οικογένειας των Απιίδων (Apiaceae) μπορεί να έχουν παρόμοια αποτελέσματα.[7]
Το μυρώνι είναι χωνευτικό, διουρητικό, αποχρεμπτικό, διεγερτικό, τονωτικό.[8] Ο χυμός που εξάγεται από το φρέσκο ανθοφόρο βότανο χρησιμοποιείται ευρέως για διάφορους σκοπούς, που περιλαμβάνουν τη χελώνια, το έκζεμα, τις πέτρες ουρικής αρθρίτιδας, τα αποστήματα, την ιατρική υδρωπικία και κοιλιακές ενοχλήσεις γυναικών.[8] Η έγχυσή του χρησιμοποιείται ευρέως στην Ευρώπη για τη μείωση της αρτηριακής πίεσης.[8]
Το μυρώνι περιέχει θειάφι και τα φύλλα του καπνίζονται ως ένα μη-νικοτινούχο υποκατάστατο του τσιγάρου.[9] Τέλος, αστρολογικά κυβερνάται από τον Δία.[9]
Καλλιέργεια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην Ελλάδα, αυτά τα σπάνια χόρτα βρίσκονται στην Ηλεία, Κορινθία, Αιτωλία και Βοιωτία (συγκεκριμένα στον Ελικώνα σε υψόμετρο πάνω από 600 m).[2] Επίσης, είναι γνωστό ότι υπάρχουν και στη Σκιάθο (σ.σ. τα αναφέρει και ο Παπαδιαμάντης).[2]
Η μεταφύτευση των μυρωνιών μπορεί να είναι δύσκολη, λόγω της μακράς κεντρικής ρίζας (taproot).[Σημ. 2][6] Προτιμά δροσερά και υγρά μέρη, διαφορετικά γρήγορα πηγαίνει προς σπορά (επίσης γνωστή και ως αποσκίρτηση (bolting)).[Σημ. 3][6] Συνήθως καλλιεργείται ως μια καλλιέργεια κρύας εποχής, όπως το μαρούλι και θα πρέπει να φυτευτεί νωρίς την άνοιξη και αργά το φθινόπωρο ή σε χειμερινό θερμοκήπιο. Η τακτική συγκομιδή των φύλλων, επίσης, βοηθά στην αποτροπή της αποσκίρτησης (bolting).[6] Αν παρά τις προφυλάξεις τα φυτά αποσκιρτήσουν, το φυτό μπορεί να σπαρθεί περιοδικά ολόκληρη την καλλιεργητική περίοδο, με αποτέλεσμα την παραγωγή νωπών φυτών, καθώς τα μεγαλύτερα φυτά αποσκιρτούν και βγαίνουν εκτός παραγωγής.
Το μυρώνι αναπτύσσεται σε 12 έως 24 in (300 έως 610 mm) ύψος και 6 έως 12 in (150 έως 300 mm) πλάτος.[6]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Τα εκλεπτυσμένα χορταρικά (fines herbes προφορά ΔΦΑ [finzɛʁb]), ορίζουν ένα σημαντικό συνδυασμό χορταρικών, ο οποίος αποτελεί τον βασικό πυλώνα της Γαλλικής κουζίνας. Τα βασικά εκλεπτυσμένα χορταρικά (fines herbes) της Γαλλικής υψηλής μαγειρικής, περιλαμβάνουν ψιλοκομμένο μαϊντανό, σχοινόπρασο, εστραγκόν και μυρώνι.[Παρ. Σημ. 1]
- ↑ Σε ένα φυτό με ένα σύστημα κύριας ρίζας (taproot), η κύρια ρίζα είναι η μεγαλύτερη, κεντρικότερη και η πιο κυρίαρχη ρίζα, από την οποία άλλες ρίζες βλαστάνουν πλευρικά. Συνήθως, μια κύρια ρίζα είναι κάπως ευθεία, πολύ παχιά, κωνικού σχήματος και αναπτύσσεται κατευθείαν προς τα κάτω.[Παρ. Σημ. 2]
- ↑ Στη βοτανική, η αποσκίρτηση (bolting), είναι η πρόωρη παραγωγή της ταξιανθίας (ή των στελεχών) στις γεωργικές και κηπευτικές καλλιέργειες πριν από τη συγκομιδή της σοδειάς, σε μια φυσική προσπάθεια παραγωγής σπόρων και, επομένως, αναπαραγωγής. Αυτά τα ανθοφόρα στελέχη, συνήθως είναι έντονες επεκτάσεις των υφιστάμενων φύλλων που φέρουν μίσχους και προκειμένου για την παραγωγή τους, το φυτό εκτρέπει τους πόρους μακριά από την παραγωγή βρώσιμων μερών όπως φύλλα ή ρίζες, με αποτέλεσμα, από την άποψη του παραγωγού, την κακή ποιότητα της συγκομιδής. Τα φυτά που έχουν παραγάγει ανθοφόρα στελέχη κατ' αυτόν τον τρόπο, λέγεται ότι έχουν αποσκιρτήσει (bolted). Οι καλλιέργειες που έχουν την τάση να αποσκιρτούν, περιλαμβάνουν το μαρούλι, βασιλικό, παντζάρι, λάχανο, σπανάκι, σέλινο και το κρεμμύδι.[Παρ. Σημ. 3]
- Παραπομπές σημειώσεων
- ↑ [1]
- ↑ Botany Manual: Ohio State University
- ↑ Stefan Buczacki & Keith Harris (1998). Pests, Diseases & Disorders of Garden Plants. Collins. σελίδες 604–5. ISBN 0 00 220063 5.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Vaughan, J.G.· Geissler, C.A. (1997). The New Oxford Book of Food Plants. Oxford University Press.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Νίκος Δ.Πλατής (2003). «Μυρώνι (Μπαχ.)». Μπαχαρικό Λεξικό. Ελλάδα: Εκδόσεις Κέδρος Α.Ε. σελίδες 320–321. ISBN 960-04-2303-2.
- ↑ Julia Child, Mastering the Art of French Cooking vol. I p 18.
- ↑ 4,0 4,1 Gualtiero Simonetti (1990). Stanley Schuler, επιμ. Simon & Schuster's Guide to Herbs and Spices
. Simon & Schuster, Inc. ISBN 0-671-73489-X.
- ↑ Fern Marshall Bradley, Barbara W. Ellis, Deborah L. Martin, "Chervil is irresistible to slugs" in The Organic Gardener's Handbook of Natural Pest and Disease, Page 363.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 McGee, Rose Marie Nichols· Stuckey, Maggie (2002). The Bountiful Container. Workman Publishing.
- ↑ Drugge, Rhett· Dunn, Heather. «Botanical Dermatology Phytophotodermatitis». Electronic Textbook of Dermatology. The Internet Dermatology Society, Inc. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2012.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 John Lust (Δεκεμβρίου 1974). «095 Chevril». The Herb Book (The most complete catalog of nature's "miracle plants" ever published). Published simultaneously in the USA & Canada: Bantam. σελίδες 154. ISBN 0-553-26770-1.
- ↑ 9,0 9,1 John Lust (Δεκεμβρίου 1974). «Sulfur. Tobacco Subtitutes and Additives, Astrological Signs & Some Of The Plants They Rule (Jupiter. Rules 4) medicinal plants affecting the arterial system or liver, parts of the body ruled by Jupiter:)». The Herb Book (The most complete catalog of nature's "miracle plants" ever published). Published simultaneously in the USA & Canada: Bantam. σελίδες 505, 569, 573. ISBN 0-553-26770-1.
Πρόσθετη ανάγνωση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- (Αγγλικά) Howard, Michael. Traditional Folk Remedies (Century, 1987), p. 118.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη βοτανική χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |