Κολοσσός της Ρόδου
| Κολοσσός της Ρόδου | |
|---|---|
| Κολοσσός της Ρόδου | |
.jpg) | |
 | |
| Είδος | lost sculpture, colossal statue, Wonder of the Ancient World και πρώην κτίριο ή κατασκευή |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 36°27′4″N 28°13′40″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Αρχαία Ρόδος |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 284 π.Χ. |
| Ύψος | 33 μέτρα |
| Υλικά | μπρούντζος |
| Αρχιτέκτονας | Χάρης ο Λίνδιος |
| Δημιουργός | Χάρης ο Λίνδιος |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Ο Κολοσσός της Ρόδου θεωρείται ως ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ήταν ένα τεράστιο σε διαστάσεις άγαλμα το οποίο απεικόνιζε τον θεό Ήλιο. Ανεγέρθηκε από τον Χάρη τον Λίνδιο μαθητή του Λύσιππου τον 3ο αιώνα π.Χ. .Το Άγαλμα της Ελευθερίας που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη είχε το ίδιο περίπου μέγεθος με τον Κολοσσό της Ρόδου, αν και στηριζόταν σε υψηλότερη βάση. Η όψη του αγάλματος λέγεται ότι διακρινόταν από την είσοδο του λιμένα της Ρόδου.
Εισαγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σύμφωνα με τον θρύλο, τον 4ο αιώνα π.Χ. ο θεός Ήλιος έσωσε τον λαό της Ρόδου από μία επίμονη πολιορκία του Μακεδόνα στρατηγού Δημητρίου του Πολιορκητή. Ως έκφραση ευγνωμοσύνης προς τον προστάτη θεό τους, οι Ρόδιοι ανήγειραν τον Κολοσσό, ένα γιγαντιαίο μπρούντζινο άγαλμα, που υψωνόταν περίπου 33 μέτρα[1] πάνω από το μαρμάρινο βάθρο του, δηλαδή ήταν δυόμισι φορές υψηλότερο από το άγαλμα του Δία στην Ολυμπία, το έργο του Φειδία.
Περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κολοσσός, ενσάρκωση του θεού Ήλιου, με την μπρούντζινη επιδερμίδα του να αντανακλά το φως του ήλιου, πρέπει να εντυπωσίαζε τους επισκέπτες ως πειστική εικόνα του θεού. Όπως παρατηρεί ο Φίλων ο Βυζάντιος, ο γλύπτης Χάρης από τη Λίνδο είχε πετύχει το απίστευτο, κάνοντας τον θεό του «πραγματικό θεό». Ο Χάρης στην ουσία, είχε δημιουργήσει έναν «δεύτερο ήλιο», που αντίκριζε τον πρώτο».
Ιστορικό Υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι συνθήκες, όμως, που οδήγησαν στη δημιουργία του Κολοσσού ήταν εξίσου θαυμαστές με το ίδιο το άγαλμα. Το 305 π.Χ., ο Αντίγονος Α΄, που φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει στην αυτοκρατορία του νεκρού πλέον Αλέξανδρου, έστειλε τον γιο του Δημήτριο να τιμωρήσει τους Ροδίους, επειδή αρνήθηκαν να εκστρατεύσουν μαζί του κατά του Πτολεμαίου Α΄ Σωτήρ της Αιγύπτου (οι Ρόδιοι του έδωσαν τον τίτλο Σωτήρ). Οι δύο αντίπαλοι, που κάποτε ήταν στρατηγοί του Αλέξανδρου, διεκδικούσαν τον έλεγχο του εμπορίου στο Αιγαίο πέλαγος, στο οποίο διέπρεπαν οι Ρόδιοι.
Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής κατέπλευσε στη Ρόδο με 200 πολεμικά πλοία, στα οποία επέβαιναν 40.000 στρατιώτες. Οι Ρόδιοι είχαν να αντιπαρατάξουν μόνον 6.000 - 7.000 άνδρες. Με έναν πολιορκητικό πύργο ύψους 46 μέτρων κι επενδυμένο με σιδερένια φύλλα, ο Δημήτριος σφυροκοπούσε τα τείχη της πόλης. Αν και προκλήθηκαν ρήγματα στα τείχη, οι Ρόδιοι απώθησαν τους πολιορκητές, αναγκάζοντάς τους να συμβιβαστούν. Με το χαρακτηριστικό επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, οι Ρόδιοι πούλησαν τον πύργο και τον υπόλοιπο πολεμικό εξοπλισμό αντί ενός υπέρογκου ποσού, το οποίο διέθεσαν για να τιμήσουν τον θεό που τους έσωσε.
Αναπαράσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χάρης, ο γλύπτης και μηχανικός στον οποίο είχε να ανατεθεί ο σχεδιασμός και η κατασκευή του μνημείου του Ήλιου, ήταν μαθητής του γλύπτη Λύσιππου, που ήταν γνωστός για τις ρεαλιστικές προτομές του Αλέξανδρου. Αν και ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Χάρης είχε δώσει στο πρόσωπο του Κολοσσού τα χαρακτηριστικά του Αλέξανδρου, ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για την ακριβή όψη του αγάλματος, ενώ οι αντικρουόμενες αρχαιολογικές ενδείξεις δυσχεραίνουν τις απόπειρες αναπαράστασης του Κολοσσού. Σε πολλά ελληνικά νομίσματα ο θεός φέρει συμβατικά ηλιακά σύμβολα, όπως στεφάνι από ηλιαχτίδες γύρω από το κεφάλι του, αλλά σε άλλα νομίσματα αυτές οι ηλιαχτίδες απουσιάζουν.
Το 1932 ανακαλύφθηκαν στη Ρόδο τα θραύσματα ενός ανάγλυφου με το πάνω μέρος του σώματος του θεού Ήλιου ή του Απόλλωνα. Το ανάγλυφο αυτό, που συνέβαλε στην αναπαράσταση του Κολοσσού, απεικόνιζε τον στεφανωμένο με ηλιαχτίδες θεό, να σκιάζει με το δεξί του χέρι τα μάτια και να ακουμπά το αριστερό χέρι στο ισχίο. Άλλοι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο θεός κρατούσε στο δεξί του χέρι πυρσό. Σε αυτή τη σύλληψη στηρίχτηκε και η στάση του Αγάλματος της Ελευθερίας. Τελικά, το μαρμάρινο ανάγλυφο απεικόνιζε έναν αθλητή που αυτοστεφανώνεται.
Εξίσου αντικρουόμενες είναι οι απόψεις για το κάτω μέρος του σώματος του θεού. Ο θεός Ήλιος πιθανότατα ήταν ολόγυμνος. Όμως, το τεράστιο βάρος του αγάλματος μεταβιβαζόταν μόνο στους λεπτούς του αστραγάλους; Το Άγαλμα της Ελευθερίας, που στήθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης στα τέλη του 19ου αιώνα, είναι τυλιγμένο σε πλούσιες πτυχώσεις, που κρύβουν το κάτω μέρος του σώματος και βοηθούν στην ομαλή κατανομή του βάρους του ογκώδους κορμού. Μήπως ο Κολοσσός της Ρόδου υποστηριζόταν από ένα μανδύα, που κρεμόταν από τον ώμο ή το μπράτσο του;
Ωστόσο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι ο Χάρης δεν επιχείρησε να φιλοτεχνήσει ένα άγαλμα με τα πόδια σε διάσταση. ώστε τα πλοία να περνούν ανάμεσα στα σκέλη του, όπως υπέθεσαν καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, ο θεός Ήλιος θα είχε άχαρη στάση, καθώς τα άκρα των ποδιών του θα πρέπει να απείχαν τουλάχιστον 100 μέτρα το ένα από το άλλο· ούτε οι ιδιοφυείς μηχανικοί των ελληνιστικών χρόνων δεν θα μπορούσαν να επιλύσουν τέτοιο πρόβλημα.
Κατασκευή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Για την κατασκευή του Κολοσσού χρησιμοποιήθηκαν μεγάλες ποσότητες χαλκού και σιδήρου. Αν και το νησί της Ρόδου ήταν δημοφιλές για την χύτευση χαλκού, οι συνηθισμένοι λάκκοι που χρησιμοποιούνταν για την δημιουργία χάλκινων φύλλων μπορούσαν προμηθεύσουν μόνο ένα μικρό μέρος του αγάλματος. Για την λύση του προβλήματος αυτού, ο γλύπτης Χάρης αποφάσισε να φτιάξει έναν πολύ μεγαλύτερο λάκκο χύτευσης. Στη βάση του τοποθετήθηκαν τεράστιες πήλινες πλάκες οι οποίες καλύφτηκαν με κερί. Το κερί έδινε στο χαλκό τα συγκεκριμένα σχήματα που χρειαζόταν για τα διάφορα μέρη του αγάλματος.
Ταυτόχρονα, αυτό διαμόρφωνε ανάλογα και τις πήλινες πλάκες οι οποίες θερμαίνονταν από κάτω από τις δυνατές φλόγες. Χάρη στη θερμότητα, επιτρεπόταν στον πηλό να στερεωθεί σωστά στο επιθυμητό σχήμα ενώ την ίδια στιγμή το κερί αποστραγγιζόταν κι ο υγρός χαλκός χυνόταν από πάνω στο κενό. Αφού κρύωνε ο χαλκός έπαιρνε το σχήμα του απαιτούμενου κομματιού. Με αυτή τη διαδικασία, κομμάτι-κομμάτι δημιουργήθηκε και σχηματίστηκε σταδιακά ο Κολοσσός.
Το βάθρο του αγάλματος ήταν από λευκό μάρμαρο. Το ότι τα πόδια του Κολοσσού ήταν ενωμένα, σήμαινε ότι ο Χάρης έπρεπε να δώσει λύσεις σε αρκετά τεχνικά προβλήματα. Μετά την αγκύρωση των πελμάτων του αγάλματος στο βάθρο ύψους 12 μέτρων, ο Χάρης κατασκεύασε έναν τεράστιο σκελετό από πέτρινα υποστυλώματα και σιδερένιες ράβδους, πάνω στον οποίο προσαρμόστηκαν χυτά μπρούντζινα φύλλα. Όσο η κατασκευή έφτανε στο πάνω μέρος του σώματος, άλλο ένα πρόβλημα προέκυψε. Λόγω του τεράστιου ύψους και μεγέθους του αγάλματος, ήταν πολύ δύσκολο να φτάσουν τα υπόλοιπα κομμάτια και τα οικοδομικά υλικά. Ο Χάρης έδωσε τη λύση και σ’ αυτό το πρόβλημα δημιουργώντας ένα γήλοφο γύρω από το Κολοσσό και θάβοντάς τον μέσα του! Ύστερα έφτιαξε μια ράμπα κι έτσι οι εργάτες μπορούσαν να συνεχίσουν τη κατασκευή. Όσο το άγαλμα ψήλωνε, τόσο ψήλωνε και ο λόφος καλύπτοντας το άγαλμα. Στην ουσία ο Χάρης δούλευε στα τυφλά, αφού το τελειωμένο κομμάτι του έργου ήταν ολοκληρωτικά θαμένο στη Γη![2]
Η γιγαντιαία μορφή, που ολοκληρώθηκε σε 12 χρόνια, καλύφθηκε με μπρούντζινη επένδυση. Όταν απομακρύνθηκε ο βοηθητικός τεχνητός γήλοφος που περιέβαλλε το άγαλμα, και ο θεός Ήλιος αποκαλύφθηκε στους κατοίκους της Ρόδου, ο Χάρης πρέπει να άφησε ένα στεναγμό ανακούφισης. Είχε επίσης πάρει αποτελεσματικά μέτρα κατά του κινδύνου των ισχυρών ανέμων, που θα μαστίγωναν την εύθραυστη κατασκευή.
Ο Φίλων ο Βυζάντιος αναφέρει ότι χρησιμοποιήθηκαν 15 τόνοι από μπρούντζο και 9 τόνοι σιδήρου. Υπολογίζεται, όμως, ότι οι αληθινές ποσότητες ήταν πολύ μεγαλύτερες. Λαμβάνοντας υπ`όψιν ότι το Άγαλμα της Ελευθερίας στην Νέα Υόρκη έχει το ίδιο περίπου μέγεθος και βάρος 225 τόνους, ο Κολοσσός πρέπει να είχε ανάλογο βάρος.
Καταστροφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το άγαλμα ήταν μια ευφυής «διαφήμιση» της πόλης που το ανήγειρε, απτή απόδειξη του πλούτου και της τεχνολογίας της. Δυστυχώς, όμως, το 222 π.Χ.,[3] περίπου 60 χρόνια μετά τα αποκαλυπτήρια, ο Κολοσσός κατέρρευσε, καθώς τα γόνατά του τσακίστηκαν από ένα σεισμό.[4] Πέφτοντας λέγεται ότι γκρέμισε 30 σπίτια. Χρησμός μαντείου λέει σχετικά με την πιθανή επανατοποθέτησή του «μην κίνει τα κείμενα» και ο Κολοσσός δεν στάθηκε ποτέ πια όρθιος.[5]
Παρά την ολέθρια πτώση του, το άγαλμα δεν έπαψε να συγκαταλέγεται στα μεγάλα θαύματα του κόσμου. Το μπρούντζινο σώμα του βρισκόταν ήδη πάνω από εκατό χρόνια σωριασμένο στο έδαφος, σαν Τιτάνας που τον γκρέμισαν από τον ουρανό, όταν ο Αντίπατρος της Σιδώνας, συγγραφέας ελληνοφοινικικής καταγωγής, συμπεριέλαβε τον Κολοσσό στον κατάλογό του με τα επτά θαύματα. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος ανέφερε χαρακτηριστικά: «...ακόμα και σωριασμένο στο έδαφος, παραμένει ένα θαύμα. Λίγοι άνθρωποι μπορούν να αγκαλιάσουν με τα μπράτσα τους τον αντίχειρα αυτής της μορφής, που τα δάχτυλά της είναι μεγαλύτερα από τα περισσότερα αγάλματα».
Το 654 μ.Χ., 900 χρόνια μετά την κατάρρευση του Κολοσσού, οι Σαρακηνοί λεηλάτησαν τη Ρόδο και πούλησαν τον τεμαχισμένο Ήλιο ως μέταλλο. Λέγεται ότι ο αγοραστής χρησιμοποίησε 900 καμήλες για τη μεταφορά των θραυσμάτων στη Συρία. Έτσι το είδωλο του θεού που κάποτε έσωσε την πόλη από την ξένη εισβολή είχε μια μοίρα ανάλογη με εκείνη της πολιορκητικής μηχανής του Δημήτριου, που με την πώλησή της χρηματοδοτήθηκε η ανέγερση του Κολοσσού. Το γιγαντιαίο άγαλμα του Χάρη ήταν ένα θαύμα, που ταυτίστηκε με το μεγαλείο αλλά και τη ματαιότητα της ανθρώπινης φιλοδοξίας.
Επίλογος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Κολοσσός της Ρόδου δεν ήταν μόνο ένα έργο απαράμιλλης τέχνης και αισθητικής. Χτίστηκε ως ευγνωμοσύνη προς τον θεό Ήλιο, προστάτη του νησιού, και συμβόλιζε την ελευθερία και ανεξαρτησία των Ροδίων. Παρ `όλο που το έργο καταστράφηκε 60 μόλις χρόνια μετά την κατασκευή του, η φήμη του πέρασε τα όρια της Ελλάδας, και έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ως εκ τούτου, μέχρι σήμερα η λέξη «Κολοσσιαίο» σημαίνει στα Ελληνικά ένα εντυπωσιακό, μεγάλο σε μέγεθος, έργο και έχει υπεισέλθει με την ίδια σημασία σε όλες τις Λατινογενείς γλώσσες. Έτσι, το θέατρο της Αρχαίας Ρώμης (80 μ.Χ.), λόγω του μεγέθους του και της μεγαλοπρέπειάς του, ονομάστηκε Κολοσσαίο (Colosseum).
Εν κατακλείδι, η τεχνική του αγάλματος ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες ανά τους αιώνες. Στην είσοδο του Κολοσσαίου δέσποζε ένα άγαλμα (με εμφανή επιρροή κι ομοιότητα με τον Κολοσσό της Ρόδου), το οποίο μετά τον θάνατο του Νέρωνα αφιερώθηκε στον θεό Ήλιο. Χιλιετίες αργότερα, ο Γάλλος γλύπτης Φρεντερίκ Ωγκύστ Μπαρτολντί (Frédéric Auguste Bartholdi) στην προσπάθεια του να αποτυπώσει με σύγχρονα μέσα το μέγεθος, την τεχνική αλλά και τον συμβολισμό του Κολοσσού της Ρόδου, έφτιαξε το Άγαλμα της Ελευθερίας, το οποίο θεωρείται ένα σύγχρονο θαύμα μοναδικής τέχνης.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Reynold Higgens, "The Colossus of Rhodes", The Seven Wonders of the Ancient World, edited by Peter A. Clayton and Martin Jessop Price. Psychology Press, 1988, p. 130. ISBN 9780415050364
- ↑ «Κολοσσός της Ρόδου - Ένα Από Τα 7 Θαύματα Του Αρχαίου Κόσμου». GREtour. 20 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" (Δρανδάκη), τ. 10, 1939. σελ.760
- ↑ Στράβων, Γεωγραφικά ΙΔ 2.5 «ἄριστα δὲ ὅ τε τοῦ Ἡλίου κολοσσός͵ ὅν φησιν ὁ ποιήσας τὸ ἰαμβεῖον ὅτι ἑπτάκις δέκα Χάρης ἐποίει πηχέων ὁ Λίνδιος. κεῖται δὲ νῦν ὑπὸ σεισμοῦ πεσὼν περικλασθεὶς ἀπὸ τῶν γονάτων· οὐκ ἀνέστησαν δ᾽ αὐτὸν κατά τι λόγιον. τοῦτό τε δὴ τῶν ἀναθημάτων κράτιστον (τῶν γοῦν ἑπτὰ θεαμάτων ὁμολογεῖται)»
- ↑ «μέταλλα, ορυχεία, κοσμήματα, επιμετάλλωση, τόρνος, δερας, μπαταρία, αλχημεία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2002. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2002.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- National Geographic Society, «Τα Θαύματα του Κόσμου», Ελληνική Έκδοση, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, 1998
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Οδηγός της Ρόδου
- University of Florida
- Κολοσσός της Ρόδου
- Τα 7 θαύματα του Αρχαίου Κόσμου - O Κολοσσός της Ρόδου
Ο κολοσσός του Ήλιου (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
Συντεταγμένες: 36°27′04″N 28°13′40″E / 36.45111°N 28.22778°E