Μετάβαση στο περιεχόμενο

Κλασική παράδοση

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Βιργίλιος οδηγεί τον Δάντη στο ταξίδι του στην Κόλαση, μια εικόνα που δραματοποιεί τη συνέχεια της κλασικής παράδοσης[1] (Δάντης και Βεργίλιος στην Κόλαση του Ευγένιου Ντελακρουά, 1823)

Η δυτική κλασική παράδοση αναφέρεται στην ενσωμάτωση της κλασικής ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας από μεταγενέστερους πολιτισμούς, και ιδιαίτερα τη μετακλασική Δύση.[2] Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει κείμενα, εικόνες, αντικείμενα, ιδέες, θεσμούς, μνημεία, αρχιτεκτονική, πολιτιστικά αντικείμενα, τελετουργίες, πρακτικές και ρητά.[3] Η φιλοσοφία, η πολιτική σκέψη και η μυθολογία είναι τρία κύρια παραδείγματα του πώς ο κλασικός πολιτισμός επιβιώνει και συνεχίζει να έχει επιρροή.[4] Η Δύση είναι ένας από τους παγκόσμιους πολιτισμούς που θεωρείται ότι έχουν κλασική παράδοση. Άλλοι τέτοιοι πολιτισμοί είναι ο ινδικός, ο κινεζικός και ο ισλαμικός.[5]

Η μελέτη της κλασικής παράδοσης διαφέρει από την κλασική φιλολογία, η οποία επιδιώκει να ανακτήσει «τις έννοιες που είχαν τα αρχαία κείμενα στα αρχικά τους συμφραζόμενα».[6] Εξετάζει τόσο τις μεταγενέστερες προσπάθειες για την αποκάλυψη της πραγματικότητας του ελληνορωμαϊκού κόσμου όσο και τις «δημιουργικές παρεξηγήσεις» που επανερμηνεύουν αρχαίες αξίες, ιδέες και αισθητικά μοντέλα για σύγχρονη χρήση.[7] Ο κλασικιστής και μεταφραστής Σαρλ Μαρτιντάλ έχει ορίσει την πρόσληψη της κλασικής αρχαιότητας ως «μια αμφίδρομη διαδικασία ... στην οποία το παρόν και το παρελθόν βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους».[8]

Ωτόσο, κάποιοι ιστορικοί, όπως ο Κάρολ Κουίγκλεϊ στο βιβλίο του Η εξέλιξη των πολιτισμών,[9] υποστηρίζουν ότι ο δυτικός πολιτισμός γεννήθηκε γύρω στο 500 μ.Χ., μετά την πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αφήνοντας ένα κενό για την άνθηση νέων ιδεών που ήταν αδύνατο να υπάρξουν στις κλασικές κοινωνίες. Σε κάθε περίπτωση, την περίοδο ανάμεσα στην πτώση της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την Αναγέννηση, η Δύση (ή εκείνες οι περιοχές που αργότερα θα γίνονταν η καρδιά του «δυτικού πολιτισμού») γνώρισαν μια περίοδο παρακμής και στη συνέχεια επαναπροσαρμογής, επαναπροσανατολισμού και σημαντικής ανάπτυξης.[10] Ο κλασικός πολιτισμός του αρχαίου δυτικού κόσμου διατηρήθηκε εν μέρει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου λόγω της επιβίωσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας αλλά και της Καθολικής Εκκλησίας. Επεκτάθηκε επίσης πολύ από την αραβική επίδραση[11][12] καθώς και από την επιδράση της Ινδίας και της Κίνας στην Ευρώπη.[13][14]

Ο Αινείας κουβαλά τον πατέρα του και οδηγεί τον γιο του από την ερημωμένηΤροία, μια δημοφιλής εικόνα στην Αναγέννηση για την ανάκτηση του παρελθόντος ως τρόπου οικοδόμησης του μέλλοντος. Η φιγούρα της συζύγου του, Κρέουσας, που δεν επέζησε, συμβουλίζει αυτό που χάθηκε[15] (Φεντερίκο Μπαρότσι, 1598)

Η αρχή μιας συνειδητής κλασικής παράδοσης εντοπίζεται συνήθως στην Αναγέννηση, με το έργο του Πετράρχη στην Ιταλία του 14ου αιώνα.[16] Αν και ο Πετράρχης πίστευε ότι ανακτούσε μια ανεμπόδιστη άποψη για ένα κλασικό παρελθόν που είχε επισκιαστεί για αιώνες, η κλασική παράδοση στην πραγματικότητα είχε συνεχιστεί αδιάκοπα κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα.[17] Δεν υπήρξε ούτε στιγμή ρήξης όταν οι κάτοικοι της πρώην Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας πήγαν για άφησαν την αρχαιότητα και πέρασαν στον μεσαιωνικό κόσμο. Αντίθετα, ο πολιτισμικός μετασχηματισμός συνέβη με την πάροδο των αιώνων. Η χρήση και το νόημα της κλασικής παράδοσης μπορεί να φαίνεται, ωστόσο, να αλλάζει δραματικά με την εμφάνιση του ουμανισμού.[18]

Η φράση "κλασική παράδοση" είναι από μόνη της μια μεταγενέστερη ετικέτα, που διατυπώθηκε κυρίως μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τα έργα Η κλασική παράδοση: Ελληνικές και ρωμαϊκές επιδράσεις στη λογοτεχνία της Δύσης του Γκίλμπερτ Χάιετ (1949)[19] και The Classical Heritage and Its Beneficiries του Ρ. Ρ. Μπόλγκαρ (1954). Η αγγλική λέξη "παράδοση" και η έννοια ότι η κλασική κουλτούρα "παραδόθηκε", προέρχεται από το λατινικό ρήμα trado, tradere, traditus (παραδίδω).[16]

Συγγραφείς και καλλιτέχνες επηρεασμένοι από την κλασική παράδοση κατονομάζουν τα αρχαία μοντέλα τους ή αναφέρονται σε αυτά στα έργα τους. Συχνά οι μελετητές συμπεραίνουν την κλασική επιρροή μέσω συγκριτικών μεθόδων που αποκαλύπτουν πρότυπα σκέψης. Ενίοτε, αντίγραφα ελληνικών και λατινικών κειμένων των συγγραφέων περιέχουν χειρόγραφους σχολιασμούς που προσφέρουν άμεσες αποδείξεις για το πώς διάβασαν και κατανόησαν τα κλασικά τους μοντέλα. Για παράδειγμα, στα τέλη του 20ού αιώνα, η ανακάλυψη του αντιγράφου του Λουκρητίου από τον Μισέλ ντε Μοντέν έδωσε τη δυνατότητα στους μελετητές να τεκμηριώσουν μια επιρροή που είχε αναγνωριστεί από καιρό.[17]

  1. Anthony Grafton, Glenn W. Most, and Salvatore Settis, preface to The Classical Tradition (Harvard University Press, 2010), pp. viii–ix.
  2. Anthony Grafton, Glenn W. Most, and Salvatore Settis, preface to The Classical Tradition (Harvard University Press, 2010), pp. vii–viii.
  3. Grafton, Most, and Settis, preface to The Classical Tradition, p. viii.
  4. Grafton, Most, and Settis, entry on "mythology", in The Classical Tradition, p. 614 et passim.
  5. Grafton, Most, and Settis, preface to The Classical Tradition, p. x.
  6. Craig W. Kallendorf, introduction to A Companion to the Classical Tradition (Blackwell, 2007), p. 2.
  7. Grafton, Most, and Settis, preface to The Classical Tradition, p. vii; Kallendorf, introduction to Companion, p. 2.
  8. Charles Martindale, "Reception", in A Companion to the Classical Tradition (2007), p. 298.
  9. «The Evolution of Civilizations – An Introduction to Historical Analysis (1979)». 10 Μαρτίου 2001. σελ. 84. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2014. 
  10. «History of Europe - Crisis, Recovery, Resilience | Britannica». www.britannica.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2024. 
  11. «Outline of History Part II». www.ibiblio.org. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2024. 
  12. Lewis, Bernard (2002). What Went Wrong. Oxford University Press. σελ. 3. ISBN 978-0-06-051605-5.  "For many centuries the world of Islam was in the forefront of human civilization and achievement ... In the era between the decline of antiquity and the dawn of modernity, that is, in the centuries designated in European history as medieval, the Islamic claim was not without justification."
  13. «Science, civilization and society». Es.flinders.edu.au. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2011. 
  14. Richard J. Mayne Jr. «Middle Ages». Britannica.com. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2011. 
  15. Peter Gillgren, Siting Federico Barocci and the Renaissance Aesthetic (Ashgate, 2011), pp. 165–167.
  16. 16,0 16,1 Kallendorf, introduction to Companion, p. 1.
  17. 17,0 17,1 Kallendorf, introduction to Companion, p. 2.
  18. Kallendorf, introduction to Companion, pp. 1–2.
  19. «Η κλασική παράδοση». ΜΙΕΤ. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2024.