Μετάβαση στο περιεχόμενο

Ντένις Χόπερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτή είναι η τρέχουσα έκδοση της σελίδας Ντένις Χόπερ, όπως διαμορφώθηκε από τον Nikosguard (συζήτηση | συνεισφορές) στις 08:59, 9 Δεκεμβρίου 2022. Αυτό το URL είναι ένας μόνιμος σύνδεσμος για αυτή την έκδοση της σελίδας.
(διαφ.) ← Παλαιότερη έκδοση | Βλέπε τελευταία έκδοση (διαφ.) | Νεότερη έκδοση → (διαφ.)
Ντένις Χόπερ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Dennis Hopper (Αγγλικά)
Γέννηση17  Μαΐου 1936[1][2][3]
Dodge City[4]
Θάνατος29  Μαΐου 2010[5][2][4]
Βένις[6]
Αιτία θανάτουκαρκίνος του προστάτη
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςJesus Nazareno Cemetery[7]
ΚατοικίαΚάνσας
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής[8]
Ύψος173 cm Edit this on Wikidata
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσαΑγγλικά
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[2][9]
ΣπουδέςActors Studio
Helix High School[10]
Kansas City Art Institute
Ινστιτούτο Θεάτρου και Κινηματογράφου «Λι Στράσμπεργκ»[11]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταηθοποιός τηλεόρασης
ηθοποιός ταινιών
σκηνοθέτης κινηματογράφου
ηθοποιός[12][13]
φωτογράφος[14][15][16]
σεναριογράφος[17]
συγγραφέας
ζωγράφος
καρατερίστας
καλλιτέχνης[18][19][20]
εικαστικός καλλιτέχνης
ηθοποιός φωνής
γλύπτης[21]
συλλέκτης τέχνης[22]
χαράκτης[23]
σκηνοθέτης[24]
Αξιοσημείωτο έργοΕπαναστάτης Χωρίς Αιτία
Ξένοιαστος Καβαλάρης
Αποκάλυψη Τώρα
Μπλε βελούδο
Colors
Περίοδος ακμής1955 - 2010[25]
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΡεπουμπλικανικό Κόμμα
Οικογένεια
ΣύζυγοςΜπρούκ Χέιγουορντ (1961–1969)[26]
Μισέλ Φίλιπς (Οκτώβριος 1970 – Νοέμβριος 1970)
Ντάρια Χάλπριν (1972–1976)
Κάθριν ΛαΝάσα (1989–1992)
Βικτόρια Ντάφι (1996–2010)[27]
ΤέκναΧένρι Χόπερ
Ρουθάνα Χόπερ
Μάριν Χόπερ[28]
ΓονείςΤζέι Μίλαρντ Χόπερ και Μάρτζορι Μέι Χόπερ
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΔιοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων
βραβείο Ντονόστια (2002)
National Society of Film Critics Award for Best Supporting Actor (1986)
Κινηματογραφικό Βραβείο MTV για τον καλύτερο κακό (1995)
Χρυσό Βατόμουρο Χειρότερου Β' ανδρικού ρόλου (1995)
Αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ (26  Μαρτίου 2010)[29][30]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

O Ντένις Λι Χόπερ (17 Μαΐου 1936 – 29 Μαΐου 2010) ήταν Αμερικανός ηθοποιός, σκηνοθέτης και φωτογράφος. Σπούδασε στο Actors Studio, έκανε την πρώτη του τηλεοπτική εμφάνιση το 1954 και λίγο αργότερα εμφανίστηκε στην ταινία Ο γίγας (1956).Τα επόμενα χρόνια έγινε γνωστός στην τηλεόραση και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 είχε εμφανιστεί σε αρκετές ταινίες, όπως Ο μεγάλος δραπέτης (1967) και Κρεμάστε τους ψηλά (1968). Ο Χόπερ άρχισε επίσης τη σημαντική του καριέρα στη φωτογραφία κατά τη δεκαετία του 1960.[31]

Ο Χόπερ έκανε το ντεμπούτο του ως σκηνοθέτης με την ταινία Ξένοιαστος καβαλάρης (Easy Rider) (1969), το σενάριο της οποίας έγραψε μαζί με τον συμπρωταγωνιστή του, Πίτερ Φόντα, και τον Τέρι Σάουδερν. Η ταινία χάρισε στον Χόπερ ένα βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών και μια υποψηφιότητα για Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου (μαζί με τους Φόντα και Σάουδερν). Ο κινηματογραφικός κριτικός Μάθιου Χέιζ έγραψε: "καμία άλλη περσόνα δεν συμβολίζει καλύτερα τον χαμένο ιδεαλισμό της δεκαετίας του 1960 από τον Ντένις Χόπερ".

Μετά την αποτυχία της δεύτερης σκηνοθετικής του απόπειρας με την ταινία Η τελευταία ταινία (1971), δούλεψε σε διάφορες ανεξάρτητες και ξένες παραγωγές, όπως Mad Dog Morgan (1976) και Ένας Αμερικανός φίλος (1977). Έγινε διάσημος για τον ρόλο του ως Αμερικανού φωτορεπόρτερ στο Αποκάλυψη, τώρα! (1979). Το 1986, γνώρισε μεγάλη επιτυχία με τις ερμηνείες του στα Μπλε βελούδο και Πάθος για το μπάσκετ. Για το τελευταίο, μάλιστα, προτάθηκε για Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου.

Οι επόμενες δουλειές του Χόπερ περιλαμβάνουν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο στην τηλεοπτική σειρά Crash (2008–2009), που βασίστηκε στην ομώνυμη ταινία. Εμφανίστηκε σε τρεις ταινίες που κυκλοφόρησαν μετά τον θάνατό του:(Γ)λυκάκια (2010), The Last Film Festival (2016)[32] και The Other Side of the Wind (2018), η οποία είχε γυριστεί στις αρχές της δεκαετίας του 1970.[33]

Ο Χόπερ γεννήθηκε στις 17 Μαΐου 1936, στο Ντοτζ Σίτι του Κάνσας. Ήταν γιος της Μάρτζορι Μέι (το γένος Ντέιβις) και του Τζέιμς Μίλαρντ Χόπερ. [34] Η οικογένειά του είχε σκοτσέζικες ρίζες. [35] Ο Χόπερ είχε δυο αδελφούς, τον Μάρβιν και τον Ντέιβιντ. [36]

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η οικογένεια μετακόμισε στο Κάνσας Σίτι (Μιζούρι), όπου ο μικρός Χόπερ έκανε μαθήματα ζωγραφικής. Στα 13 του, ο Χόπερ και η οικογένειά του μετακόμισαν στο Σαν Ντιέγκο όπου η μητέρα του εργαζόταν ως δασκάλα ναυαγοσωστικής και ο πατέρας του ως διευθυντής ταχυδρομείου, έχοντας περάσει και από το Γραφείο Στρατηγικών Υπηρεσιών, όπως ονομαζόταν παλιότερα η CIA, στα χρόνια του πολέμου. [37][38] Ο Χόπερ ψηφίστηκε ως πλέον υποσχόμενος μαθητής στο γυμνάσιο Helix High, όπου δραστηριοποιήθηκε στον θεατρικό όμιλο, στον δημόσιο λόγο και στη χορωδία. [39] Ο Χόπερ έγινε φίλος με τον ηθοποιό Βίνσεντ Πράις, του οποίου το πάθος για τη ζωγραφική τον επηρέασε. Του άρεσαν ιδιαίτερα τα θεατρικά έργα του Ουίλιαμ Σαίξπιρ.

Ο Χόπερ το 1960

Ο Χόπερ έπαιξε για πρώτη φορά στον κινηματογράφο σε δύο ταινίες του Τζέιμς Ντιν (τον οποίο θαύμαζε απεριόριστα): στα Επαναστάτης χωρίς αιτία (1955) and Ο γίγας (1956). Ο θάνατος του Ντιν από τροχαίο ατύχημα τον Σεπτέμβριο του 1955 σημάδεψε βαθιά τον νεαρό Χόπερ.

Ο ιστορικός της ποπ μουσικής Πίτερ Γκούραλνικ αναφέρει ότι το 1956, όταν ο Έλβις Πρίσλεϊ γύριζε την πρώτη του ταινία στο Χόλιγουντ, ο Χόπερ συγκατοικούσε με έναν ηθοποιό ονόματι Νικ Άνταμς. Οι τρεις άντρες έγιναν φίλοι και έκαναν παρέα. Το 1959, ο Χόπερ μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει υποκριτική στο Actors Studio. Το 1961, ο Χόπερ έπαιξε τον πρώτο του πρωταγωνιστικό ρόλο στο ατμοσφαιρικό θρίλερ Night Tide.

Τον Δεκέμβριο του 1994, σε μια συνέντευξή του, ο Χόπερ είπε ότι ο Τζον Γουέιν έσωσε την καριέρα του, όταν, όπως είπε, δεν μπορούσε να βρει δουλειά στο Χόλιγουντ επί επτά χρόνια λόγω του μοναχικού του χαρακτήρα. Κατά τα λεγόμενά του, επειδή ήταν γαμπρός της ηθοποιού Μάργκαρετ Σάλιβαν, φίλης του Γουέιν, ο Γουέιν έσωσε στον Χόπερ έναν ρόλο στο Και οι τέσσερις ήταν γενναίοι (1965), γεγονός που του επέτρεψε να ξαναρχίσε την καριέρα του. Ο Χόπερ συμμετείχε σε μία ακόμη ταινία μαζί με τον Τζον Γουέιν, το Αληθινό θράσος (1969), κατά τα γυρίσματα της οποίας γνωρίστηκε καλά με τον Γουέιν.

Ο Χόπερ με τη δεύτερη σύζυγό του Μισέλ Φίλιπς το 1970, στο μοντάζ της Τελευταίας ταινίας

Το 1968, ο Χόπερ γύρισε μαζί με τους Πίτερ Φόντα, Τέρι Σάουδερν και Τζακ Νίκολσον την ταινία Ξένοιαστος καβαλάρης που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 1969. Ο Χόπερ πήρε πολύ καλές κριτικές ως σκηνοθέτης της ταινίας για τις αυτοσχεδιαστικές του μεθόδους και για το καινοτόμο του μοντάζ. [40] Η παραγωγή αμαυρώθηκε από τις καλλιτεχνικές διαφορές ανάμεσα στον Φόντα και τον Χόπερ, τη διάλυση του γάμου του Χόπερ με την Μπρουκ Χέιγουορντ και την κατάχρηση ναρκωτικών και αλκοόλ. [41] "Στις ΗΠΑ άρχισε να υπάρχει πρόβλημα κοκαΐνης εξαιτίας μου. Δεν υπήρχε κοκαΐνη στην πιάτσα πριν από τον Ξένοιαστο καβαλάρη. Έκτοτε, ήταν παντού". [42]

Εκτός από τις σκηνές χρήσης ναρκωτικών, η ταινία ήταν μία από τις πρώτες που έδειχνε τον τρόπο ζωής των χίπις. Ο Χόπερ έγινε στερεότυπο των νεαρών που απέρριπταν τις παραδοσιακές ασχολίες και την αμερικανική κουλτούρα. Ως αποτέλεσμα της ακραίας για την εποχή εμφάνισης του Φόντα και του Χόπερ, οι ηθοποιοί είχαν πρόβλημα να μπουν σε ξενοδοχεία και εστιατόρια. Ιδιαίτερα τα μακριά μαλλιά έγιναν σημείο αναφορά σε διάφορες σκηνές της ταινίας.

Ο Χόπερ επωφελήθηκε από την επιτυχία της ταινίας. Το 1970, γύρισε την Τελευταία ταινία, η οποία κέρδισε βραβείο CIDALC στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας το 1971. Την περίοδο του Χαλοουίν του 1970, ο Χόπερ είχε νυμφευτεί την τραγουδίστρια των The Mamas and the Papas Μισέλ Φίλιπς. Ο γάμος τους κράτησε οκτώ ημέρες.

Ο Χόπερ έπαιξε σε πολλές ταινίες χαμηλού προϋπολογισμού και σε ευρωπαϊκές ταινίες κατά την υπόλοιπη δεκαετία του 1970 ώστε να διατηρήσει τον δαπανηρό τρόπο ζωής του. Μερικές από αυτές ήταν: Mad Dog Morgan (1976), Tracks (1976) και Ένας Αμερικανός φίλος (1977). Με την τεράστια επιτυχία του Φράνσις Φορντ Κόπολα Αποκάλυψη, τώρα! (1979), ο Χόπερ επέστρεψε στη δημοσιότητα. Το 1980, πήρε πολύ καλές κριτικές για τη σκηνοθεσία και την ερμηνεία του στο Οι ξεγραμμένοι. Εκείνη την εποχή, κατά τα λεγόμενα του Πίτερ Μπίσκιντ, ο Χόπερ κατανάλωνε καθημερινά τρία γραμμάρια κοκαΐνη, 30 μπίρες, μαριχουάνα και κοκτέιλ Κούβα λίμπρε.

Μετά από μια σκηνοθετημένη "απόπειρα αυτοκτονίας" σε ένα φέρετρο γεμάτο δυναμίτη στο Πανεπιστήμιο Ράις, που κινηματογραφήθηκε από τον καθηγητή και κινηματογραφιστή Μπράιαν Χούμπερμαν, [43] και από μια περίοδο εξαφάνισής του στην έρημο, ο Χόπερ μπήκε σε πρόγραμμα απεξάρτησης το 1983.

Αν και ο Χόπερ πήρε εξαιρετικές κριτικές για τις εμηνείες του στις ταινίες Ο αταίριαστος (1983) του Κόπολα και Όστερμαν, το 48ωρο των κατασκόπων (1983) του Σαμ Πέκινπα (1983), η καριέρα του δεν αναβίωσε μέχρι το 1986, με τη συμμετοχή του στο Μπλε βελούδο του Ντέιβιντ Λιντς. Μόλις διάβασε το σενάριο, ο Χόπερ είπε στον Λιντς: "Βάλε με να παίξω τον Φρανκ Μπουθ. Γιατί είμαι ο Φρανκ Μπουθ!" Για τον ρόλο του, πήρε διθυραμβικές κριτικές και αρκετά βραβεία. Την ίδια χρονιά, προτάθηκε για βραβείο Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου για τον ρόλο του στην ταινία Πάθος για το μπάσκετ, όπου υποδυόταν έναν αλκοολικό βοηθό διαιτητή καλαθοσφαίρισης. Το 1988, ο Χόπερ σκηνοθέτησε Τα χρώματα της βίας με θέμε τη βία στο Λος Άντζελες στην οποία πρωταγωνίστηκσαν οι Σον Πεν και Ρόμπερτ Ντιβάλ.

Dennis Hopper and Jack Nicholson wearing tuxedos and holding drinks
Ο Χόπερ (αριστερά) με τον φίλο και συμπρωταγωνιστή του στον Ξένοιαστο Καβαλάρη Τζακ Νίκολσον το 1990

Ο Χόπερ προτάθηκε για Βραβείο Έμμυ [44] για την ταινία του HBO Paris Trout (1991). Το 1994, συμπρωταγωνίστησε στη μεγάλη επιτυχία Speed με τους Κιάνου Ριβς και Σάντρα Μπούλοκ και ενσάρκωσε τον συγγραφέα Χ. Φ. Λάβκραφτ στην τηλεταινία Witch Hunt.

Το 2008, ο Χόπερ έπαιξε τον Θάνατο στην ταινία του Βιμ Βέντερς Palermo Shooting. Η τελευταία αξιοσημείωτη συμμετοχή του σε ταινία ήταν στην ταινία Ελεγεία ενός έρωτα (2008) με τους Μπεν Κίνγκσλεϊ, Πενέλοπε Κρουθ και Ντέμπι Χάρι.

Ο Χόπερ εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην τηλεόραση το 1955, σε ένα επεισόδιο της σειράς του Ρίτσαρντ Μπουν Medic, στον ρόλο ενός νεαρού επιληπτικού.

Ερμήνευσε τον ρόλο του Γιούτα Κινγκ το 1956 σε ένα επεισόδιο του γουέστερν σίριαλ Cheyenne. Το 1958, εμφανίστηκε στο πρώτο επεισόδιο της δημοφιλούς σειράς The Rifleman. Το συγκεκριμένο επεισόδιο είχε γράψει ο Σαμ Πέκινπα. [45]

Τέλος, εμφανίστηκε σε 140 επεισόδια τηλεοπτικών σειρών, όπως Gunsmoke, Μπονάντσα, Petticoat Junction, Η ζώνη του λυκόφωτος, The Barbara Stanwyck Show και Μάχη.

Στις 30 Σεπτεμβρίου 1970, ο Χόπερ συμμετείχε στο δεύτερο επεισόδιο του δεύτερου κύκλου του The Johnny Cash Show, όπου τραγούδησε ντουέτο με τον Τζόνι Κας το τραγούδι "Goin' Up Goin' Down". Ο Κας είπε ότι το τραγούδι είχε γράψει ο Κρις Κριστόφερσον για τον Χόπερ.

Ο Χόπερ γύρισε μια σειρά διαφημίσεων για τη Nike στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στις οποίες εμφανιζόταν ως τρελός διαιτητής. [46]

Φωτογραφία και ζωγραφική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Χόπερ τον Ιούνιο του 2008

Ο Χόπερ είχε και άλλες καλλιτεχνικές ανησυχίες πέρα από τον κινηματογράφο. Ήταν πολύ παραγωγικός φωτογράφος, ζωγράφος και γλύπτης.

Η εμμονή του Χόπερ για την τέχνη άρχισε με τα μαθήματα ζωγραφικής που έκανε στην παιδική του ηλικία στο Κάνσας Σίτι (Μιζούρι). Από μικρός ζωγράφιζε και έγραφε ποίηση, αν και πολλά έργα του καταστράφηκαν σε πυρκαγιά το 1961. Το ζωγραφικό του στιλ κινείται μεταξύ αφηρημένου ιμπρεσιονισμού και φωτορεαλισμού με συχνές αναφορές στον κινηματογράφο και σε άλλους καλλιτέχνες. [31][47]

Εξορισμένος από τα χολιγουντιανά στούντιο λόγω της φήμης του ως "δύσκολος" ηθοποιός, ο Χόπερ στράφηκε στη φωτογραφία το 1961 με μια μηχανή που του είχε αγοράσει η πρώτη του σύζυγος, Μπρουκ Χέιγουορντ. Εκείνη την περίοδο, τράβηξε φωτογραφίες για το εξώφυλλο του δίσκου των Άικ και Τίνα Τέρνερ River Deep – Mountain High που κυκλοφόρησε το 1966. Οι πρώτες του φωτογραφίες από τη δεκαετία του 1960 ήταν πορτρέτα για το Vogue και άλλα περιοδικά. Φωτογραφίες του Χόπερ από προσωπικές στιγμές των Άντι Γουόρχολ, [48] Τζέιν Φόντα, [48] The Byrds, Πoλ Νιούμαν, [48] Άικ και Τίνα Τέρνερ, [48] Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, [48] Τζον Γουέιν, [48] Ντιν Μάρτιν, [48] Κλάες Όλντενμπουργκ, Τζέιμς Μπράουν, Πίτερ Φόντα, Grateful Dead [48] και Τίμοθι Λίρι, Ροζέ Βαντίμ [48] μεταξύ άλλων, έγιναν τον θέμα εκθέσεων σε μουσεία και γκαλερί και δημοσιεύθηκαν σε διάφορα βιβλία. Πριν γυρίσει τον Ξένοιαστο καβαλάρη, ο Χόπερ είχε τραβήξει 18.000 φωτογραφίες καλλιτεχνών, μουσικών, ηθοποιών, εκδηλώσεων, διαδηλώσεων και συναυλιών εκείνης της περιόδου. Ο Γερμανός κινηματογραφικός σκηνοθέτης Βιμ Βέντερς είπε ότι, αν ο Χόπερ ήταν φωτογράφος, θα ήταν ένας από τους σημαντικότερους φωτογράφους του 20ού αιώνα. [49] Στο περιοδικό The New Yorker, ο φωτογράφος Χόπερ περιγράφεται ως "σημαντικός και παραδόξως πανταχού παρών καταγραφέας της εποχής του. [49]

Ο Χόπερ άρχισε να απασχολείται ως ζωγράφος και ποιητής καθώς και ως συλλέκτης έργων τέχνης, ιδίως ποπ αρτ, στη δεκαετία του 1960.

Ο Χόπερ με την τέταρτη σύζυγό του Κάθριν Λανάζα στα 62α Βραβεία Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου το 1990

Σύμφωνα με το περιοδικό Rolling Stone, ο Χόπερ ήταν επί 20 χρόνια "ένας από τους πιο διαβόητους ναρκομανείς στο Χόλιγουντ". Πέρασε μεγάλο μέρος της δεκαετίας του 1970 και των αρχών της δεκαετίας του 1980 ως απόκληρος στην περιοχή Τάος του Νιου Μέξικο μετά την επιτυχία του Ξένοιαστου καβαλάρη. Πασίγνωστες ήταν επίσης οι ταραχώδεις σχέσεις του με τις γυναίκες, όπως με τη Μισέλ Φίλιπς, η οποία τον χώρισε μετά από έγγαμο βίο οκτώ ημερών. [50] Ο Χόπερ παντρεύτηκε πέντε φορές.

Αν και έχει γίνει γνωστό ότι ο Χόπερ ήταν νονός της ηθοποιού Άμπερ Τάμπλιν, σε μια συνέντευξή του το 2009 η Τάμπλιν εξήγησε ότι η λέξη "νονός" είχε μια χαλαρή έννοια για τον Χόπερ, τον Ντιν Στόκγουελ και τον Νιλ Γιανγκ, τρεις διάσημους φίλους του πατέρα της, που σύχναζαν στο σπίτι όταν ήταν μικρή και την επηρέασαν πολύ. [51]

Το 1994, ο ηθοποιός Ριπ Τορν έκανε αγωγή στον Χόπερ για δυσφήμιση εξαιτίας δηλώσεών του στην εκπομπή The Tonight Show with Jay Leno. Ο Χόπερ είχε ισχυριστεί ότι ο Τορν τον απείλησε με μαχαίρι στα γυρίσματα του Ξένοιαστου καβαλάρη. Ο Τορν επρόκειτο να παίξει αρχικά στην ταινία, αλλά αντικαταστάθηκε από τον Τζακ Νίκολσον μετά το περιστατικό. Σύμφωνα με τον Τορν, ο Χόπερ ήταν αυτός που τράβηξε μαχαίρι εναντίον του. Το δικαστήριο δικαίωσε τον Τορν και επέβαλε στον Χόπερ να καταβάλει αποζημίωση 475.000 δολαρίων. Μετά από έφεση του Χόπερ, ο Τορν δικαιώθηκε και πάλι, επιβάλλοντας στον Χόπερ να καταβάλει άλλα 475.000 δολάρια. [52]

Ο Χόπερ τιμήθηκε με το παράσημο του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων σε τελετή που έγινε στο Παρίσι.

Αν και ρεπουμπλικανός, ο Χόπερ στήριξε τον Μπαράκ Ομπάμα στις προεδρικές εκλογές των Ηνωμένων Πολιτειών 2008, ενώ υποστήριξε ότι ο λόγος που δεν ψήφισε τους ρεπουμπλικανούς ήταν η επιλογή της Σάρας Πέιλιν ως υποψήφιας αντιπροέδρου των ΗΠΑ. [53]

Διαζύγιο από τη Βικτόρια Ντάφι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 14 Ιανουαρίου 2010, ο Χόπερ κατέθεσε αίτηση διαζυγίου από την πέμπτη του σύζυγο, Βικτόρια Ντάφι. Μετά από πολλές κατηγορίες, μεταξύ των οποίων και της παράνοιας, ο Χόπερ επέβαλε στην Ντάφι περιοριστικά μέτρα στις 11 Φεβρουαρίου 2010. Η Ντάφι αρνήθηκε να μετακομίσει από το σπίτι του Χόπερ παρά τη δικαστική απόφαση.

Στις 5 Απριλίου 2010, το δικαστήριο αποφάσισε ότι η Ντάφι μπορούσε να παραμείνει στο σπίτι του Χόπερ, ενώ εκείνος θα της πλήρωνε 12.000 δολάρια τον μήνα διατροφή για την ίδια και την κόρη τους, Γκέιλεν. Ο Χόπερ δεν παρευρέθηκε στη δίκη για λόγους υγείας. Παρά τις προσπάθειες της Ντάφι να παραμείνει η μοναδική δικαιούχος του ασφαλιστικού συμβολαίου του Χόπερ, αξίας πολλών εκατομμυρίων δολλαρίων, το δικαστήριο αποφάσισε να της επιδικάσει το ένα τέταρτο του ποσού.

Στις 14 Νοεμβρίου 2010, έγινε γνωστό ότι, παρά τη δήλωση της Ντάφι στο δικαστήριο τον Φεβρουάριο ότι ο Χόπερ ήταν πνευματικά ανίκανος και ότι τα παιδιά του είχαν αλλάξει τη διαθήκη του εξαιρώντας την ίδια και την κόρη τους Γκέιλεν, η Γκέιλεν τελικά κληρονομούσε το 40% της περιουσίας του. [54]

Ασθένεια και θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Χόπερ στην τελετή απονομής του αστεριού του στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλιγουντ στις 26 Μαρτίου 2010, δύο μήνες πριν από τον θάνατό του

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2009, ο 73χρονος Χόπερ μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο του Μανχάταν με μάσκα οξυγόνου και διασωληνωμένος. [55] Στις 2 Οκτωβρίου, πήρε εξιτήριο μετά από θεραπεία για αφυδάτωση. [56]

Στις 29 Οκτωβρίου 2009, ο ατζέντης του Χόπερ Σαμ Μέιντιου ανέφερε ότι ο Χόπερ πάσχει από προχωρημένο καρκίνο του προστάτη. Τον Ιανουάριο του 2010, ανακοινώθηκε ότι ο καρκίνος είχε κάνει μετάσταση στα οστά.

Στις 18 Μαρτίου 2010, ο Χόπερ τιμήθηκε με το 2.403ό αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας στο Χόλιγουντ.

Τον Μάρτιου του 2010, ο Χόπερ ζύγιζε μόνο 45 κιλά και δεν μπορούσε να μιλήσει. Σύμφωνα με τα έγγραφα του διαζυγίου του, δεν ήταν σε θέση να υποβληθεί σε χημειοθεραπεία. [57]

Ο Χόπερ πέθανε στο σπίτι του στο παραλιακό Βένις (Λος Άντζελες), 12 μόλις ημέρες μετά τα 74α γενέθλιά του, το πρωί της 29 Μαΐου 2010. [58][59] Η κηδεία του έγινε στις 3 Ιουνίου 2010 στο Τάος του Νιου Μέξικο, όπου και ετάφη.

Η ταινία (Γ)λυκάκια, όπου έπαιξε έναν από τους τελευταίους του ρόλους, ήταν αφιερωμένη σε αυτόν, όπως και η ταινία Restless του 2011, με πρωταγωνιστή τον γιο του, Χένρι Χόπερ.

Έτος Πρωτότυπος τίτλος Ελληνική μετάφραση Ρόλος
Δεκαετία 1950
1955 Rebel Without a Cause Επαναστάτης χωρίς αιτία Γκουν
I Died a Thousand Times Τζο
1956 Giant Ο γίγας [60] Τζόρνταν Μπένεντικτ Γ΄
1957 Gunfight at the O.K. Corral Αίμα στον πράσινο βάλτο [61] Μπίλι Κλάντον
The Story of Mankind Ναπολέων Βοναπάρτης
Sayonara Σαγιονάρα στρατονόμος
1958 From Hell to Texas Τομ Μπόιντ
1959 The Young Land Χάρτφιλντ Καρνς
Δεκαετία 1960
1960 Key Witness Γουίλιαμ Τόμκινς
1961 Night Tide Τζόνι Ντρέικ
1964 Thirteen Most Beautiful Boys, TheThe Thirteen Most Beautiful Boys Ντένις Χόπερ
Tarzan and Jane Regained... Sort of
1965 The Sons of Katie Elder Και οι τέσσερις ήταν γενναίοι Ντέιβ Χέιστινγκς
1966 Queen of Blood Πολ Γκραντ
1967 The Trip Αμαρτωλό ταξίδι Μαξ
Cool Hand Luke Ο μεγάλος δραπέτης [61] Μπαμπαλούγκατς
Luke Ντένις Χόπερ
The Glory Stompers Τσίνο
1968 Panic in the City Γκοφ
Hang 'Em High Κρεμάστε τους ψηλά προφήτης
Head άντρας σε εστιατόριο
Easy Rider Ξένοιαστος καβαλάρης Μπίλι
1969 True Grit Αληθινό θράσος Μουν
Δεκαετία 1970
1970 Festival Game, TheThe Festival Game Ντένις Χόπερ
1971 The Last Movie Η τελευταία ταινία [60] Κάνσας
American Dreamer, TheThe American Dreamer Ντένις Χόπερ
1972 Crush Proof
1973 Kid Blue Μπίκφορντ Γουέινερ
1976 Mad Dog Morgan Ντάνιελ Μόργκαν
1977 Tracks Τζακ Φέιλεν
The American Friend Ένας Αμερικανός φίλος [60] Τομ Ρίπλεϊ
Les apprentis sorciers κατάσκοπος
1978 Flesh Color Μελ
Last In, First Out Μέντφορντ
1979 Apocalypse Now Αποκάλυψη, τώρα! [60] φωτορεπόρτερ
Bloodbath Τσίκεν
Δεκαετία 1980
1980 Out of the Blue Οι ξεγραμμένοι [60] Ντον
1981 King of the Mountain Καλ
1982 Human Highway Κράκερ
1983 Rumble Fish Ο αταίριαστος [60] πατέρας
The Osterman Weekend Όστερμαν, το 48ωρο των κατασκόπων [60] Ρίτσαρντ Τρεμέιν
White Star Κένεθ Μπάρλοου
1984 Slagskämpen Μίλερ
1985 A Hero of Our Time Μόγκουελ
O.C. and Stiggs Σπόνσον
My Science Project Οι τυχοδιώκτες της 4ης διάστασης [61] Μπομπ Ρόμπερτς
1986 Riders of the Storm καπετάνιος
The Texas Chainsaw Massacre 2 Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι 2 [60] Λέφτι Ένραϊτ
River's Edge Στην άκρη του ποταμού Φεκ
Blue Velvet Μπλε βελούδο [60] Φρανκ Μπουθ
Hoosiers Πάθος για το μπάσκετ [60] Σούτερ
1987 Black Widow Διαβολική χήρα Μπεν Ντάμερς
Straight to Hell Καλώς ήρθατε στην κόλαση Άι Τζέι Φάρμπεν
Running Out of Luck σκηνοθέτης
The Pick-up Artist Τεχνίτης στις γυναίκες Φλας Τζένσεν
1989 Blood Red Κόκκινο σαν αίμα [60] Γουίλιαμ Μπράντφορντ Μπέριγκαν
Chattahoochee Γουόκερ Μπένσον
Δεκαετία 1990
1990 Flashback Χιούι Γουόκερ
Catchfire Στο στόχαστρο του εκτελεστή Μάιλο
1991 The Indian Runner Ο Ινδιάνος δρομέας Σίζαρ
Eye of the Storm Μάρβιν Γκλάντστοουν
Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse Ντένις Χόπερ
1992 Sunset Heat Καρλ Μάντσον
1993 Boiling Point Ρούντολφ Ντάιαμοντ (Ρεντ)
Red Rock West Δυτικά του κόκκινου βράχου [61] Λάιλ
Super Mario Bros. βασιλιάς Κούπα
True Romance Ιλιγγιώδης έρωτας [60] Κλίφορντ Γουόρλεϊ
1994 Chasers Σέξι κατάδικος Ντόγκι
Speed [60] Χάουαρντ Πέιν
1995 Search and Destroy Ερευνήστε κι εξολοθρεύστε δρ Λούθερ Γουάξλινγκ
Waterworld Υδάτινος κόσμος [60] Ντίκον
1996 Carried Away Πράξεις έρωτα [60] Τζόζεφ Σβέντεν
Basquiat Μπασκιά [60] Μπρούνο Μπισοφμπέργκερ
Space Truckers Οι νταλικιέρηδες του διαστήματος [60] Τζον Κάνιον
The Last Days of Frankie the Fly Φράνκι
1997 The Blackout [60] Μίκι Γουέιν
Top of the World Τσαρλς Άτλας
Road Ends σερίφης Μπεν Γκίλκραϊστ
The Good Life κύριος Μπι
Cannes Man Ντένις Χόπερ
Who Is Henry Jaglom?
1998 Meet the Deedles Τα βλακόμουτρα Φρανκ Σλέιτερ
Welcome to Hollywood Ντένις Χόπερ
1999 Tycus [61] Πίτερ Κρόφορντ
EDtv [60] Χένρι Πεκάμι (Χανκ)
Straight Shooter Φρανκ Χέκτορ
Jesus' Son Μπιλ
The Venice Project Ρόλαντ / Σαλβατόρε
Bad City Blues Κλίβελαντ Κάρτερ
Robert Rauschenberg: Inventive Genius αφηγητής (φωνή)
The Source Γουίλιαμ Μπάροουζ
Δεκαετία 2000
2000 The Apostate Λιούις Γκαρού
The Spreading Ground ντετέκτιβ Εντ Ντελόνγκπρι
Lured Innocence Ρικ Τσέιμπερς
Prophet's Game, TheThe Prophet's Game Βίνσεντ Σουάν
Michael Angel Λιούις Γκαρού
Luck of the Draw Τζιάνι Πόντι
Held for Ransom Όμηροι στους βάλτους Τζέι Ντι
2001 Ticker [61] Άλεξ Σουάν
Choke Χένρι Κλαρκ
Knockaround Guys [61] Μπένι Τσέινς
L.A.P.D.: To Protect and to Serve αστυνόμος Έλσγουορθ
2002 Unspeakable Ερλ Μπλέικλι
Leo Πληγωμένες ψυχές [61] Χόρας
The Piano Player Ρόμπερτ Νάιλ
2003 The Night We Called It a Day Το μεγάλο όραμα [61] Φρανκ Σινάτρα
New Scenes from America Ντένις Χόπερ
Easy Riders, Raging Bulls Ξένοιαστοι καβαλάρηδες, οργισμένα είδωλα [61]
2004 Out of Season Χάρι Μπάρλοου
The Keeper Ο δεσμώτης [61] Κρεμπς
2005 Americano Ο δρόμος των ταύρων [61] Ρικάρντο
House of 9 [61] πατήρ Ντάφι
The Crow: Wicked Prayer Ελ Νίνιο
Land of the Dead Η γη των ζωντανών νεκρών [60] Κάουφμαν
Inside Deep Throat Μέσα στο βαθύ λαρύγγι [61] αφηγητής (φωνή)
Sketches of Frank Gehry Ντένις Χόπερ
2006 Hoboken Hollow Το ράντσο του τρόμου [61] σερίφης Γκριρ
10th & Wolf Το καρφί [60] Μάτι Ματέλο
Memory Στο μυαλό του δολοφόνου [61] Μαξ Λίχτενσταϊν
Rising Son: The Legend of Skateboarder Christian Hosoi αφηγητής (φωνή)
Andy Warhol: A Documentary Film Ντένις Χόπερ
2008 Sleepwalking Ονειροπολώντας [61] Ρίντι
Hell Ride Διχασμένα δίτροχα [61] Έντι Ζίρο
Elegy Ελεγεία ενός έρωτα [60] Τζορτζ Οχίρν
Swing Vote Ο κύριος Κανένας [61] Ντόναλντ Γκρίνλιφ
Palermo Shooting Φρανκ
An American Carol Αμερική τέλος! δικαστής
Not Quite Hollywood: The Wild, Untold Story of Ozploitation! Ντένις Χόπερ
Bananaz
Δεκαετία 2010
2010 Alpha and Omega (Γ)λυκάκια [61] Τόνι (φωνή)
2016 The Last Film Festival Νικ Τουέιν
2018 The Other Side of the Wind Η άλλη πλευρά του ανέμου Ντένις Χόπερ
2020 Jay Sebring....Cutting to the Truth
  1. 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26  Απριλίου 2014.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 13895321t. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. 3,0 3,1 (Ολλανδικά) RKDartists. 378138. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. 4,0 4,1 www.aveleyman.com/ActorCredit.aspx?ActorID=8193.
  5. www.nytimes.com/2010/05/30/movies/30hopper.html?src=me.
  6. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
  7. 7,0 7,1 (Αγγλικά) Find A Grave. 52979594. Ανακτήθηκε στις 19  Απριλίου 2023.
  8. (Αγγλικά) Museum of Modern Art online collection. 7964. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2019.
  9. CONOR.SI. 12847203.
  10. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2021.
  11. Ανακτήθηκε στις 9  Ιουλίου 2019.
  12. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 24  Ιουνίου 2015.
  13. www.nytimes.com/movie/review?res=940DE3DD1731F936A25757C0A96E948260.
  14. www.laweekly.com/arts/dennis-hoppers-lost-photographs-on-display-at-kohn-gallery-reveal-the-soul-of-an-artist-8406567.
  15. www.architecturaldigest.com/gallery/dennis-hopper-photographs.
  16. film/gallery/2014/jun/15/dennis-hopper-revealing-1960s-photographs-in-pictures.
  17. www.tvguide.com/galleries/celebrity-deaths-2010-1014679/.
  18. www.latimes.com/entertainment/arts/miranda/la-et-cam-dennis-hopper-kohn-gallery-20170712-htmlstory.html.
  19. www.nytimes.com/2010/07/16/arts/design/16vogel.html.
  20. (Αγγλικά) AllMusic. mn0000245154.
  21. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  22. Ανακτήθηκε στις 14  Ιουνίου 2019.
  23. 61377. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2019.
  24. (Αγγλικά) www.acmi.net.au. creators/79151.
  25. 25,0 25,1 (Ολλανδικά) RKDartists. 378138. Ανακτήθηκε στις 17  Σεπτεμβρίου 2022.
  26. p24951.htm#i249509. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  27. Ανακτήθηκε στις 25  Σεπτεμβρίου 2021.
  28. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  29. www.franceinter.fr/emissions/affaires-sensibles/affaires-sensibles-18-mars-2019.
  30. www.lefigaro.fr/flash-actu/2010/03/27/97001-20100327FILWWW00354-hopper-recoit-son-etoile-a-hollywood.php.
  31. 31,0 31,1 «Dennis Hopper». The Daily Telegraph (London). May 30, 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 11, 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/culture-obituaries/film-obituaries/7786470/Dennis-Hopper.html. 
  32. Nordine, Michael (21 Ιουνίου 2016). «Dennis Hopper's 'The Last Film Festival' Acquired by Monterey Media – IndieWire». 
  33. Nordine, Michael (14 Μαρτίου 2017). «Netflix Acquires 'The Other Side of the Wind,' Orson Welles' Unfinished Swan Song». 
  34. Philip Sherwell; Robert Mendick (May 29, 2010). «Dennis Hopper: Born to be wild». The Daily Telegraph (London). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις January 11, 2022. https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/culture/film/7783681/Dennis-Hopper-Born-to-be-wild.html. Ανακτήθηκε στις 2010-09-06. 
  35. Greenstreet, Rosanna (February 21, 2009). «Q&A». The Guardian (London). https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2009/feb/21/1. 
  36. «Jack Nicholson pays tribute to 'soul mate' Dennis Hopper». The Daily Telegraph (London). June 2, 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις June 5, 2010. https://web.archive.org/web/20100605054557/https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/northamerica/usa/7799095/Jack-Nicholson-pays-tribute-to-soul-mate-Dennis-Hopper.html.  Archived June 5, 2010.
  37. «In Memoriam: Dennis Hopper - Son of an OSS Spy - 'Evolves' from Rebel to Republican ... CIA-DoD TV Torture Revisited». 29 Μαΐου 2010. 
  38. O'Hare, Cate (26 Οκτωβρίου 2005). «Hopper Evolves From Rebel to Republican». Zap2It. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2013. 
  39. Infusino, Divina (February 4, 1990). «Helix High's Hopper rebels without pause». The San Diego Union-Tribune: σελ. E-1. 
  40. Peter Biskind (13 Δεκεμβρίου 2011). Easy Riders Raging Bulls: How the Sex-Drugs-And Rock 'N Roll Generation Save. Simon and Schuster. σελίδες 74–. ISBN 978-1-4391-2661-5. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2012. 
  41. Peter Biskind (13 Δεκεμβρίου 2011). Easy Riders Raging Bulls: How the Sex-Drugs-And Rock 'N Roll Generation Save. Simon and Schuster. σελίδες 71–. ISBN 978-1-4391-2661-5. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2012. 
  42. «New Hollywood (1967–1977)». 
  43. «Brian Huberman About Brian Huberman». Brianhuberman.com. 5 Ιανουαρίου 1995. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013. 
  44. «Dennis Hopper Emmy Nominated». Emmys.com. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2013. 
  45. «The Sharpshooter». 30 Σεπτεμβρίου 1958. 
  46. «A Collection of the Dennis Hopper "Crazy Ref" Commercials – Tailgating Ideas». 9 Σεπτεμβρίου 2009. 
  47. Dennis Hopper, Jan-Hein Sassen & Rudi Fuchs, Dennis Hopper: Paintings, Photographs, Films (Amsterdam: NAi Publishers/Stedelijk Museum, 2001) (ISBN 90-5662-195-5)
  48. 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 48,5 48,6 48,7 48,8 «Οταν ο Ντένις Χόπερ φωτογράφιζε τα 60s - FLIX». flix.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2022. 
  49. 49,0 49,1 Nast, Condé (22 Δεκεμβρίου 2019). «Dennis Hopper's Quiet Vision of Nineteen-Sixties Hollywood». The New Yorker (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2022. 
  50. Matos, Michaelangelo (29 Μαΐου 2010). «Hollywood Hellraiser Dennis Hopper Dies at 74». RollingStone.com. Rolling Stone. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2011. 
  51. Tamblyn, Amber (30 Αυγούστου 2009). «Amber Tamblyn: Confessions of a Child Star». Interview by Kevin Sessums, August 30, 2009. Parade Publications, Inc. Ανακτήθηκε στις 3 Απριλίου 2012. 
  52. Staff (May 11, 1999). «Court ruling doubles the 'Easy' score: Torn 2, Hopper zip». CNN. http://www.cnn.com/SHOWBIZ/News/9905/11/showbuzz/#story3. Ανακτήθηκε στις 2007-04-26. 
  53. «Dennis Hopper: I Voted For Obama Because Of Palin (VIDEO)». HuffPost. 5 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2022. 
  54. «Dennis Hopper's art fetches more than $10 million at auction». Page Six. 14 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2022. 
  55. Kate Stanhope (September 29, 2009). «Dennis Hopper Hospitalized in New York». TV Guide. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 13, 2014. https://web.archive.org/web/20141213041155/http://www.tvguide.com/news/dennis-hopper-hospitalized-1010368.aspx. Ανακτήθηκε στις June 2, 2022. 
  56. «Dennis Hopper released from hospital». Reuters. 1 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2022. 
  57. AP (March 25, 2010). Actor Dennis Hopper Reportedly on His Death Bed στο YouTube; Associated Press. Retrieved 2010-05-29.
  58. Dean Goodman (29 Μαΐου 2010). «Hollywood hellraiser Dennis Hopper dead at 74». Reuters!. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2022. 
  59. Wyatt, Edward (2010-05-29). «Dennis Hopper, 74, Hollywood Rebel, Dies». The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2010/05/30/movies/30hopper.html. Ανακτήθηκε στις 2022-04-10. 
  60. 60,00 60,01 60,02 60,03 60,04 60,05 60,06 60,07 60,08 60,09 60,10 60,11 60,12 60,13 60,14 60,15 60,16 60,17 60,18 60,19 60,20 60,21 «Ντένις Χόπερ ταινίες στις οποίες έχει πάρει μέρος. - Athinorama.gr». www.athinorama.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2022. 
  61. 61,00 61,01 61,02 61,03 61,04 61,05 61,06 61,07 61,08 61,09 61,10 61,11 61,12 61,13 61,14 61,15 61,16 61,17 61,18 61,19 «Ντένις Χόπερ - Ταινίες». www.dvd-trailers.gr. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2022. 


Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]