Αριοσοφία
Η ρατσιστική διδασκαλία της αριοσοφίας βρίσκει την βάση της στην ευρύτερη θεοσοφία. Αναπτύχθηκε από τον Γκουίντο φον Λιστ στις αρχές του 20ού αιώνα. Χρησιμοποίησε την θεοσοφική πολιτιστική θεωρία παρερμηνεύοντας την, ώστε να βρει ιδεολογική βάση για τον ρατσισμό της διδασκαλίας του. Αργότερα ο Γιέργκ Λαντζ φον Λίμπενφελς συνέχισε την εξέλιξη της αριοσοφικής διδασκαλίας.
Οι αριοσοφιστικές ιδέες βρήκαν και μετά από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μέρος σε διάφορους νεογερμανικούς, δεξιούς συνδέσμους όπως πχ στο τάγμα Armanenorden, το οποίο ίδρυσε ο Αδόλφος Σλάιπφερ το 1976, ή στο Artgemeinschaft το οποίο προεδρεύει σήμερα ο Γιούργκεν Ρίγκερ.
Θεμελιώδη στοιχεία
Στα πλαίσια της αριοσοφίας συνδέονται οι ρατσιστικές θεωρίες του Αρθούρου ντε Γκομπινώ με την αποκρυφιστική δοξασία των ρούνων και την πολιτιστική θεωρία του θεοσοφισμού της Έλενας Μπλαβάτσκυ. Το κεντρικό αξίωμα είναι η ύπαρξη της άριας φυλής, ένα είδος τέλειας φυλής, στην Βόρεια Ευρώπη του παρελθόντος, η οποία ήταν η περισσότερη εξελιγμένη από όλες. Με το αξίωμα αυτό, οι αριόσοφοι δικαιολογούν την υποτιθέμενη ανωτερότητα των απογόνων της άριας φυλής σε σχέση με άλλους λαούς. Ως απόγονοι των αρίων υπολογίζονται τα γερμανικά φύλα και μεταξύ αυτών ειδικά οι Γερμανοί. Επομένως η κάθε ανάμιξη με ξένα φύλα σημαίνει την εξασθένιση της "ηρωικής άριας φυλής" και πρέπει οπωσδήποτε να αποτραπεί. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, ο φον Λιστ πρότεινε την ανάλογη καλλιέργεια αριοποίησης και την αποστείρωση των κατωτέρων φυλών. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί μια θεμελιώδη αντίθεση μεταξύ αριοσοφίας και της θεωρίας του Γκομπινώ, ο οποίος μεν υποστήριζε ότι η άρια φυλή ήταν η ανώτατη φυλή αλλά επίσης υποστήριζε ότι λόγω ανάμιξης με άλλες φυλές ανήκει στο παρελθόν και έχει χαθεί.
Η αριοσοφική θεωρία είναι η ιδεολογική βάση της "φυλετικής υγιεινής", η οποία αποτελούσε βασικό αίτημα τον εθνικοσοσιαλιστών.
Αριοσοφία και θεοσοφία
Ενώ δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ δυο αυτών διδασκαλιών, ο Γκουίντο φον Λιστ χρησιμοποιεί την θεοσοφική πολιτιστική θεωρία ερμηνεύοντας την έτσι, ώστε να βρει ιδεολογική βάση για τον ρατσισμό της διδασκαλίας του.
Η θεωρία πολιτισμού των θεοσοφιστών υποστηρίζει την άποψη, ότι η ανθρωπότητα εξελίχθηκε "σε φυλές", από φυλές χαμηλού σταδίου σε όλο και υψηλότερα στάδια, με υψηλότατο την "άρια φυλή". Οι φιλές αυτές πάλι διαιρεμένες σε "υποφιλές". Σε αντίθεση με τον φον Λιστ, οι θεοσοφιστές χρησιμοποιούν τον όρο της "φυλής" ως υποθετικό όρο. Η σημερινή φυλή (η πέμπτη) κατά τους θεοφιστές έχει την ρίζα της στην Ατλαντίδα και είναι χωρισμένη σε πέντε "υποφιλές", οι οποίες βίσκονται σε διαφορετικά στάδια εξέλιξης, με ανώτατη την άρια φυλή. Στο σημείο αυτό ο φον Λιστ βρίσκει τον χώρο να τεκμηριώσει τον μυστικιστικό ρατσισμό και τον σοσιαλδαρβινισμό που υποστηρίζει.
Ενώ όμως οι θεωρίες του φον Λιστ είναι επηρεασμένες από την θεοσοφία, διαφέρουν σε πολλά και βασικά σημεία. Πρόκειται δηλαδή για παρερμηνεία ή και κατάχρηση της θεοσοφίας.
Το περιεχόμενο του άρθρου βασίζεται στο αντίστοιχο άρθρο της γερμανικής βικιπαίδειας.