Ba-awa
| Based on | mancala  |
|---|---|
| Country of origin | Ghana |
Ba-awa e la deɛne tɛɛtɛɛ a mankala naŋ yi Gaana. Ane a zaa ka a maŋ deɛ la ziere a Gaana poɔ aŋa Oware, o e la deɛne mɔlɔ naŋ e saakonnoo deɛne ko pɔgeba ne bibiiri. Ba-awa e la deɛne naŋ taa yitaaloŋ ne j'erin ne obridjie naŋ maŋ deɛ Nigeria poɔ. O meŋ la yine la mankala deɛne wulli maŋ maŋ deɛ a Ethiopia -Sudanese baaraa.
Beŋɛ
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]A beŋɛ ama la ka a Twi ne Akan noba maŋ deɛ a Gaana
Bondeɛne
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]A Ba-awa bone taa la bɔgere ayɔɔbo naŋ maŋ kyaare ne a deɛdeɛnɛ zaa kyɛ ka bɔge yenaa kyɛre ka o maŋ kyaare ka ba binne a bie na ba naŋ di.
A bie maŋ e la 48 bie tɛɛtɛɛ bee bombilii
A piiluu
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]Gbɛɛ yaga deɛne gyamaa maŋ deɛ la a tutti. A piiluu a deɛne dendensoba maŋ taa la bie anaare la maŋ be a bɔge zaa poɔ kyɛ te kyɛre a bɔgebaaraasoba. Kyɛ a pãã yi lɛ kyɛ gɛrɛ o naŋ piili la bie anaare bɔge zaa poɔ, ama, a soba naŋ so a bɔgere na baŋ kyil la.
Boma
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]A bonsɔre maŋ lane a la ka o taa kpeɛbo kyaare a bɔgere zaa; ama, a ŋaa eŋ e la kpeɛŋaa koa deɛne a deɛne maŋ deɛ la bɔgere pie ne pie ne yine.
A Deɛne Baaroo
[maaleŋ | Maale eŋ yizie]A anaŋ wa kyɛre bie anii,a soba na naŋ piili a deɛne maŋ de la a ana kyɛ ka a deɛne baare. A deɛne ayi soba, a deɛdeɛnɛ zaa maŋ piili la ne bie anaare o naŋ nyɔge. A bonyɔgere mine maŋ e la bie anaare, aŋaa na vɛŋ la ka a seŋ taa