Volapük

Arwyddlun Volapük

Iaith artiffisial yw Volapük (hefyd: Volapuk) a ddyfeiswyd yn 1879 gan yr offeiriad Catholig Johann Martin Schleyer (1831-1912), brodor o ardal Baden yn yr Almaen.

Hanes

Am gyfnod bu'r Volapük yn boblogaidd mewn cylchoedd ymenyddol yn Ewrop a'r Unol Daleithiau. Sefydlwyd y gymdeithas Volapük gyntaf yn Awstria yn 1882 ac ymledodd i sawl gwlad arall. Cyhoeddwyd llawlyfrau dysgu Volapük mewn sawl iaith ac erbyn 1888 amcangyfrwyd fod tua 210,000 o bobl wedi astudio'r iaith. Sefydlwyd cymdeithas fyd-eang (Volapükaklub Valemik), academi (Kadem Volapüka), a chylchgrawn swyddogol (Volapükabled Zenodik). Ond dirywiodd y mudiad Volapük ar ddiwedd y 19g. Cafodd ei beirniadu am fod ei gramadeg yn "rhy gymhleth", er gwaethaf y ffaith ei fod yn rheolaidd, ac am fod ei geirfa yn ddiarth er ei fod yn seiliedig ar eiriau Ewropeaidd adnabyddus. Yn 1900 cyfeiriodd L. L. Zamenhof, dyfeisydd Esperanto, at y Volapük fel "iaith farw". Erbyn heddiw cymharol ychydig sy'n siarad yr iaith, ac mae llawer o'r rheiny yn fyfyrwyr Esperanto sy'n astudio Volapük allan o ddiddordeb ieithyddol.

Rhai geiriau

Rhifau

bal = 1

tel = 2

kil = 3

fol = 4

lul = 5

mäl = 6

vel = 7

jöl = 8

zül = 9

(bal)tum = 100

mil = 1,000

Geiriau

pükön - siarad

Flemtel - Ffrangeg (Flemt 'Ffrainc' + -el)

mit - cig

jel - cariad

gad - gardd

lifön - byw

Enghreifftiau

Gweddi'r Arglwydd :

O Fat obas, kel binol in süls,

paisaludomöz nem ola!

Kömomöd monargän ola!

Jenomöz vil olik,

äs in sül, i su tal.

Bodi obsik vädeliki givolös obes adelo.

E pardolös obes debis obsik,

äs id obs aipardobs debeles obas.

E no obis nindukolös in tentadi,

sod aidalivolös obis de bad.

Gweler hefyd

Wikipedia

Argraffiad Volapük Wicipedia, y gwyddoniadur rhydd

• Esperanto
• Iaith artiffisial

Dolenni allanol

• (Saesneg) Llawlyfr Volapük gan Charles E. Sprague Archifwyd 2016-04-23 yn y Peiriant Wayback - argraffiad ar-lein o'r llawlyfr Handbook of Volapük (1888)
• (Saesneg) Cyfeillgarwch Rhyngwladol o Iaith y Byd

Eginyn erthygl sydd uchod am iaith. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.