Twmffat
 | |
| Math | offer labordy, kitchenware  |
|---|---|
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Mae twndis a hefyd twmffat[1] yn ddyfais y gellir ei defnyddio i drosglwyddo hylifau neu sylweddau grawn bach i lestr ag agoriad bach, e.e. poteli, gellir eu llenwi heb ollwng unrhyw beth. Yn achos twmffat o ansawdd uchel, darperir y gwddf (y rhan denau) ar y tu allan gyda rhic neu glain, a ddefnyddir i adael i aer ddianc o'r ddisgyl sydd i'w llenwi. Gwneir twndisiau fel arfer o ddur gwrthstaen, alwminiwm, gwydr neu blastig.
Mathau o sianeli teledu a'u swyddogaeth
[golygu | golygu cod]Os yw symiau bach o solidau i gael eu gwahanu oddi wrth ataliad yn y labordy, defnyddir y twmffat Hirsch gyda thiwb sugno. Defnyddir twndis Büchner neu hidlydd sugno gwydr yn y labordy i wahanu symiau mwy o solidau.
Mae sianeli ar y cyd conigol daear yn addas iawn ar gyfer llenwi adweithyddion hylif neu bowdrog i mewn i fflasgiau aml-gysgodol, gan fod corff y twndis wedi'i fflatio ar yr ochr ac mae pen y coesyn wedi'i addasu i un o gymalau daear conigol NS NS//23, NS 19 / 26 neu NS 29/32.
Mae gan sianeli powdr goesyn llydan iawn dim ond ychydig centimetrau o hyd ac maent yn ddefnyddiol ar gyfer llenwi sylweddau solet mewn poteli storio neu gychod adweithio (er enghraifft: fflasgiau gwaelod crwn). Mae fersiynau wedi'u gwneud o wydr yn ogystal â phlastig yn ogystal â dolenni llyfn neu'r rhai sydd â thoriad safonol.
Mae gollwng sianeli â thoriadau safonol yn aml yn rhan o gyfarpar ar gyfer synthesis paratoadol mewn labordai cemegol. [2] Mae yna ddyluniadau gydag iawndal pwysau a hebddo.
Sianeli Makeshift ar yr aelwyd: hanner plisgyn wy wedi'i dyllu wrth y domen, carton diod wedi'i dorri i faint, côn ar gyfer powdr wedi'i lapio mewn papur.
Y teclyn a'r Gymraeg
[golygu | golygu cod]
Ceir ddau air o statws gytras yn y Gymraeg am yr hyn a elwir yn "funnel" yn y Saesneg.
Twmffat - credir i'r gair ddod o'r Saesneg Canol tunn (gw. isod) a efallai vat (er nad yw hynny'n glir). Ceir y cofnod cynharaf yn Llyfr Coch Hergest o oddeutu'r flwyddyn 1400. Ceir amrywiadau ar yr ynganiad a'r sillafiad an-safonol fel, "twnffat", "twnffet", "twmffad" a "twmffet".[2]
Caiff "twmffat" ei ddefnyddio fel gair sarhad a gwatwarus, fel "hen dwmffat gwirion ydy o".[3] Daeth yr ymadrodd "twmffat twp" a "twmffat twpach na thwp" yng nghyfres deledu i blant yn yr 1970s,Teliffant gan y cymeriad Syr Wymff ap Concord y Bos (Wynford Ellis Owen) wrth watwar Plwmsan (Mici Plwm) yn adanabyddus iawn. Dichon bod y ffaith bod person twp yn derbyn gwybodaeth mewn un glust a bod hwnnw'n mynd allan o'r glust arall a methu dal (cofio) ffeithiau yn reswm i'r gymhariaeth gael ei wneud yn y lle cyntaf.
Twndis - gan amlaf ynghaner fel twndish ar lafar. Mae'r gair yma'n fenthyciad o'r Saesneg tundish,[4] sef, 'tun' + 'dish'. Golygda "tun" casgen gwrw, mesuriad o 252 galwyn o win neu casgen a ddefnyddiwr wrth fragu cwrw.[5] Dish yw disgyl. Ceir y cofnod cynharaf o'r gair o 1771 yn llyfr, Pob Dyn ei Physygwr ei Hun gyda'r cyfarwyddir, "Rhaid cymmeryd Anwedd Finegr, Myrr a Mêl gwedi ei berwi yn boeth i'r geg drwy Dwnsis".[6]
Twndish oedd enw cyfres deledu am gerddoriad pop Cymraeg yn yr 1970au a ddarlledwyd ar HTV Cymru.
Twmffat mewn diwylliant
[golygu | golygu cod]Mae'r twndis gwrthdro yn symbol o wallgofrwydd. Ymddengys mewn llawer o ddarluniau Canoloesol o'r gwallgof; er enghraifft, yn lluniau gan Hieronymus Bosch Het narrenschip (Llong Ffyliaid) ac Allegorie op de gulzigheid (Alegori glythineb a chwant - Allegory of Gluttony and Lust).
Mewn diwylliant poblogaidd, mae'r cymeriad Tin Woodman yn nofel L. Frank Baum, The Wonderful Wizard of Oz (ac yn y rhan fwyaf o ddramateiddiadau ohoni) yn defnyddio twndis ben-i-waered ar gyfer het, er nad yw hynny byth yn cael ei grybwyll yn benodol yn y stori - tarddodd yn wreiddiol W.W. Denslow lluniau ar gyfer y llyfr.
Oriel
[golygu | golygu cod]-
Twmffat plastig -
Twmffat ddiwydiannol mewn porthladd -
Twmffat cegin serameg Rufeinig (1af - 3edd ganrif), wyneb i waered -
Twnnel gyda coil wedi'i gynhesu â stêm ar gyfer hidlo poeth -
Twmffat dŵr poeth ar gyfer hidlo poeth -
Twnnel gyda coil wedi'i gynhesu â stêm ar gyfer hidlo poeth -
Twmffat wedi'i wneud o borslen -
'Twmffat Büchner' gyda phapur hidlo crwn wedi'i fewnosod ar botel sugno gyda phibell wactod gysylltiedig -
Twmffat gwydr gyda hidlydd crwn wedi'i fewnosod
.jpg)
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ https://geiriaduracademi.org/funnel[dolen farw]
- ↑ twmffat. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
- ↑ twmffat. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
- ↑ twndish. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
- ↑ "Tun". Collins Dictionary (yn Saesneg).
- ↑ twndish. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 10 Awst 2022.
