Ptolemi

Ptolemi
Ganwyd	Κλαύδιος Πτολεμαῖος  c. 100  Ptolemais Hermiou
Bu farw	c. 170  Alexandria, Canopus
Man preswyl	Alexandria
Dinasyddiaeth	Rhufain hynafol
Galwedigaeth	mathemategydd, daearyddwr, seryddwr, astroleg, damcaniaethwr cerddoriaeth, athronydd, cerddolegydd, epigramwr, llenor
Cyflogwr	Llyfrgell Alexandria
Adnabyddus am	Almagest, Geography, List of Roman emperors, Ptolemaic map, Ptolemy's intense diatonic scale, Ptolemy's table of chords, Ptolemy's inequality, Ptolemy's theorem, equant, quadrant, Tetrabiblos, Handy Tables
Prif ddylanwad	Aristoteles

Mae'r erthygl yma am y gwyddonydd Groegaidd. Am eraill o'r un enw, gweler Ptolemi (gwahaniaethu)

Mathemategydd, seryddwr a daearyddwr Groegaidd o'r Aifft oedd Ptolemi, enw llawn Claudius Ptolemaeus (Groeg: Κλαύδιος Πτολεμαῖος Klaúdios Ptolemaĩos; ar ôl 83 - wedi 161 OC).

Roedd yn byw yn nhref Ptolemais Hermiou yn y Thebaid yn yr Aifft, a oedd bryd hynny yn rhan o'r Ymerodraeth Rufeinig, ac mae'n debyg ei fod yn enedigol o'r dref honno. Bu farw yn Alexandria.

Roedd yn awdur nifer o draethodau gwyddonol, a bu tri o'r rhain yn eithriadol o bwysig. Un oedd yr Almagest (Groeg: Η Μεγάλη Σύνταξις, "Y Traethawd Mawr", yn wreiddiol Μαθηματικἠ Σύνταξις, "Traethawd Mathemategol"). Yr ail yw'r Geographia, trafodaeth fanwl ar ddaearyddiaeth y byd Groeg a Rhufeinig. Y trydydd yw'r traethawd Tetrabiblos ("Pedwar llyfr") sy'n ymgais i gymhwyso sêr-ddewiniaeth at athroniaeth naturiol Aristotelaidd.

Yn 833 cyhoeddodd Muhammad ibn Mūsā al-Khwārizmī ei Kitāb ṣūrat al-Arḍ ("Llyfr ymddangosiad y ddaear"), fersiwn wedi ei ddiweddaru a'i gwblhau o'r Geographia.

Gweler hefyd

• Geodeddwyr: gwyddonwyr a fu'n astudio'r gangen hon o fathemateg gymhwysol