Neidio i'r cynnwys

Peiriant ager

Oddi ar Wicipedia
Peiriant ager
Enghraifft o'r canlynolengineering term Edit this on Wikidata
Mathmotor gwres Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Peiriant Calvert ym Mhrifysgol Morgannwg
Am tua chanrif a hanner, peiriannau ager a ddefnyddid ar y rheilffyrdd trwy'r byd. Mae'r injan hon yng Ngwlad Pwyl.

Unrhyw beiriant sy'n defnyddio ager (neu "stêm") fel pŵer yw peiriant ager (weithiau injan stêm). Daeth y peiriannau hyn yn arbennig o bwysig tua diwedd y 18g ac yn ystod yn 19g.

Ceir cofnod am beiriant ager tua 80 OC, peiriant a elwid yr aeolipile a ddisgrifir gan Hero o Alexandria. Nid oes cofnod i beiriant ager gael ei ddefnyddio ar gyfer pwrpas ymarferol yn y cyfnod yma, fodd bynnag. Yn 1712 datblygodd Thomas Newcomen beiriant ager y gellid ei ddefnyddio, er enghraifft mewn mwyngloddiau. Datblygwyd y peiriant gan James Watt, a gynhyrchodd beiriant oedd yn defnyddio 75% yn llai o lo i gynhyrchu'r ager na pheiriant Newcomen, ac y gellid ei ddefnyddio i redeg peiriannau ffatrioedd diwydiannol. Cafodd hyn ddylanwad aruthrol ar ddatblygiad y Chwyldro Diwydiannol.

Dangosodd y peiriannydd Richard Trevithick y gellid defnyddio peiriant ager (neu injan stêm) i dynnu tren rheilffordd. Gwnaeth hyn ar dramffordd Pen y Darren. Defnyddid injenni stêm ar Reilffordd Stockton a Darlington ond Rocket a enillodd cystadleuaeth Treialon Rainhill oedd yr injan a ddangosodd wir botensial y peiriant. Un o nodweddion yr injan hon oedd bwyler gyda nifer o diwbiau tan i hwyluso berwi dwr y bwyler.

Erbyn dechrau'r 19g, roedd peiriannau ager wedi dod yn bwysig mewn trafnidiaeth, ar gyfer trenau a llongau. Erbyn hyn, mae llai o ddefnydd arnynt, ond mae ymchwil yn parhau ar dechnoleg peiriannau ager. Er enghraifft, defnyddir pwer yr haul yn Sbaen wedi'i ffocysu ar beiriant ager mawr, a hwnnw yn ei dro'n roi tyrbein ac yn creu trydan.[1]

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]