Dorset

Dorset
Math	siroedd seremonïol Lloegr
Ardal weinyddol	De-orllewin Lloegr, Lloegr
Prifddinas	Dorchester
Poblogaeth	776,780
Daearyddiaeth
Gwlad	Lloegr
Arwynebedd	2,813.998 km²
Yn ffinio gyda	Gwlad yr Haf, Dyfnaint, Wiltshire, Hampshire
Cyfesurynnau	50.8333°N 2.3333°W
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Sir seremonïol a sir hanesyddol yn Ne-orllewin Lloegr yw Dorset. Fe'i lleolir yn ne-orllewin y wlad ar lan Môr Udd rhwng siroedd Dyfnaint a Gwlad yr Haf i'r gorllewin, Wiltshire i'r gogledd a Hampshire i'r dwyrain. Ei brif ddinas a chanolfan weinyddol yw Dorchester. Mae ei thir yn isel ond fe'i croesir gan y Dorset Downs yn y de a'r gogledd. Y prif afonydd yw Afon Frome ac Afon Stour. Sir amaethyddol yw hi'n draddodiadol ond mae twristiaeth yn bwysig hefyd, yn arbennig yn ei threfi arfordirol fel Bournemouth a Weymouth. Ymhlith ei hynafiaethau mae bryngaer anferth Maiden Castle, ger Dorchester, yn sefyll allan. Mae nifer o lefydd yn y sir yn dwyn cysylltiad â gwaith llenyddol Thomas Hardy. Yn y cyfnod Eingl-Sacsonaidd roedd yr ardal yn rhan o deyrnas Wessex.

Gwleidyddiaeth a gweinyddiaeth

Rhennir y sir yn ddau awdurdod unedol:

Bournemouth, Christchurch a Poole, sy'n llywodraethu'r prif gytref ar hyd rhan ddwyreiniol yr arfordir sy'n cynnwys y tair tref yn yr enw
Dorset, sy'n gwasanaethu gweddill y sir, sy'n fwy gwledig

Daeth y ddau awdurdod i fodolaeth ar 1 Ebrill 2019 pan gyfunwyd wyth awdurdod llai:

Crëwyd Bournemouth, Christchurch a Poole trwy cyfuno y ddau awdurdod unedol Bwrdeistref Bournemouth a Bwrdeistref Poole â'r ardal an-fetropolitan Christchurch.
Crëwyd Cyngor Dorset trwy gyfuno y pum ardal an-fetropolitan:
- Dwyrain Dorset
- Gogledd Dorset
- Gorllewin Dorset
- Purbeck
- Weymouth a Portland

Rhennir y sir yn wyth etholaeth seneddol yn San Steffan:

gw • sg • go

Dinasoedd a threfi Dorset

Trefi
Beaminster · Blandford Forum · Bournemouth · Bridport · Chickerell · Christchurch · Dorchester · Ferndown · Gillingham · Highcliffe · Lyme Regis · Poole · Portland · Shaftesbury · Sherborne · Stalbridge · Sturminster Newton · Swanage · Verwood · Wareham · Weymouth · Wimborne Minster