Карел Республики
(Карели ҫинчен куҫарнӑ)
 |
Çак статьяна е уйрăма çĕнĕрен çырмалла, чăваш чĕлхин йĕркисене пăхăнмалла, ытти кăлтăксенчен те хăтăлмалла. Статьяна тата унăн уйрăмне статьясене çырмалли йĕркепе хатĕрлемелле, ăнланманлăха пĕтермелле.
|
|
Карел Республики | |||||
| |||||
| |||||
| Тĕп хули | Петрозаводск | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Лаптăкĕ - Пĕтĕмпе |
18 180 520 км² | ||||
| Халăх йышĕ - Пĕтĕмпе |
69 614 064 çын патнелле (2020) | ||||
| Федераци тăрăхĕ | Çурçĕр-Анăç Федераци Тăрăхĕ | ||||
| Экономика регионĕ | Кайри Çĕпĕр | ||||
| Регион номерĕ | 10 | ||||
| Патшалăх чĕлхисем | вырăс (патшалăх), карел, вепс тата финн (официал) | ||||
| Руспублика пуçлăхĕ | Артур Парфенчиков | ||||
| Правительство председателĕ | |||||
| Патшалăх Канашĕн председателĕ | |||||
| Гимн | Карел Республикин гимнĕ | ||||
| Вăхăт тăрăхĕ | ГВ +0300 | ||||
Карел Республики (лив. карел. Karjalan tazavaldu, чӑн. карел. Karjalan tašavalta, финн. Karjalan tasavalta[1], вепс Karjalan Tazovaldkund; кӗске: Карели[2], Ка́рьяла[2]) — Раççей Федерацийĕнче, Ҫурҫӗр-Анӑҫ федераци тӑрӑхне кӗрекен республика. Тӗп хули - Петрозаводск.
Тавралăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Республика историйĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]| Тапхăр | Ячĕ | Асăрхаттарни |
|---|---|---|
| VII ĕм. — XI ĕм. | Карели кнеçлĕхĕ (Varšinaiš Karjala) | Патшалăх |
| XI ĕм. — 1338 ç. | Карели çĕрĕ | Новгород республики йышĕнчи автономи (1338 çулта после Карели хăй ирĕклĕхне тухасшăн кĕрешнĕшĕн Новгород республики Карели кнеçлĕхĕн автономи статусне çĕнсе илет). |
| XVI ĕм. — 27.03.1617 ç. | Корел çурри | Новгород çĕрĕн Вод лаптăкĕ. |
| 27.03.1617 ç. — 30.08.1721 ç. | Карел херцăклăхĕ | Херцăклăх (ленсемпе графлăхсем) Швеци йышĕнче |
| 08.06.1920 ç. — 27.07.1923 ç. | Карели Ӗç Коммуни | РСФСР/ССРП йышĕнчи автономи |
| 25.07.1923 ç. — 31.03.1940 ç. | Карел Автономлă Совет Социализм Республики | РСФСР/ССРП шутĕнчи автономи |
| 31.03.1940 ç. — 16.07.1956 ç. | Карел-Финн Совет Социализм Республики | ССРП йышĕнчи пĕрлешӳри республика |
| 16.07.1956 ç. — 11.11.1991 ç. | Карел Автономлă Совет Социализм Республики | РСФСР/ССРП йышĕнче автономи |
| 11.11.1991 çултанпа | Карел Республики (Карели, Карьяла) | Администрациллĕ-территориллĕ пайĕ РФ йышĕнче (РФ Конституцийĕпе, РФ субъекчĕсем пурĕ те пĕр-пĕринпе тан ирĕк тивĕçлĕ) |
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Karjalan tasavalta (tiivistetty info) (фин.). çăлкуçран архивланă 12 Авӑн уйӑхӗн 2011. Тĕрĕсленĕ 10 Ҫу уйӑхӗн 2011.
- ^ 1 тата 2 Конституция Республики Карелия — статья 1
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Карели Республикин официаллă сайчĕ 2019 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗнче архивланӑ.
- Карели Республикин Саккун тăвакан Пухăвĕ 2012 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 18-мӗшӗнче архивланӑ.
- Карели Республики «Пĕтĕм Раççей» хыпар каталогĕнче 2010 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 31-мӗшӗнче архивланӑ.
- Карелири фотографисем 2008 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 11-мӗшӗнче архивланӑ.
- Этнос лару-тăрăвĕ, Карелири хирĕçӳсем 2008 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 3-мӗшӗнче архивланӑ.
- Карели Республикин балти-финн халăх этнодемографи атласĕ 2007 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче архивланӑ.
- Олонец кĕперне хыпарĕсем — Карелин XIX ĕмĕрти тата XX ĕмĕр пуçламăшĕнчи çăлкуçĕсем 2007 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 23-мӗшӗнче архивланӑ.
- Карелин интерхастар картти(ĕçлемен каçă)
- Топографи карттисем 2007 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- Этнические процессы в Карелии
- Карелипе ертсе çӳрекенĕ 2008 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.
- Карелин автомобиль порталĕ
| Раççей Федерацин Çурçĕр-Анăç федераци тăрăхĕ | ||
|---|---|---|
 | ||
Раççейĕн федераци тытăмлăхĕ |
||
|---|---|---|
| Республикăсем |  | |
| Енсем |
Алтай • Байкал Лешьен • Камчатка • Краснодар • Красноярск • Перĕм • Ставрополь • Тинĕсçум • Хабаровск | |
| Облаçсем |
Амур • Архангельск • Аçтăрхан • Ăренпур • Белгород • Брянск • Владимир • Волгоград • Вологда • Воронеж • Иваново • Иркутск • Запорожье1 • Калининград • Калуга • Кемĕр • Киров • Кострома • Курган • Курск • Ленинград • Липецк • Магадан • Мурманск • Мускав • Новгород • Омск • Орёл • Пенза • Псков • Ростов • Рязань • Самар • Сарăту • Сахалин • Свердловск • Çĕн Çĕпĕр • Смулен • Тамбов • Тĕвер • Томск • Тула • Тĕмен • Херсон1 • Челепи • Чĕмпĕр • Чулхула • Ярославль | |
| Федераци шайĕнчи хуласем | ||
| Автономиллĕ облаç | ||
| Автономиллĕ тăрăхсем | ||
|
1 Тĕнчери йышăннă Украинăн территорисенчи • 2 Архангельск облаçне кĕрет • 3 Тĕмен облаçне кĕрет | ||
Финн-укăр патшалăхĕсемпе автономисем |
|
|---|---|
Евро-Арктикăри Баренц регионĕ |
|
|---|---|
 Норвеги | |
 Раççей Федерацийĕ | |
 Финлянди | |
 Швеци | |
 |
Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |