Bòcón
Bòcónë ùwôżóny są za ptôchë chtërne przënôszają lëdzama szczescy. Przëlôtiwają òne do naji z cepłich krajów na zymkù. Kaszëbi wierzą, że gniôzdo bòcóna na bùdinkù je znankum szczescigò dlô gòspòdôrza. Baro znóny je pòrzekadło "Gdze bòcón na gniôzdze sedzy, tam grzmòt nie ùderzi". Nôwiãcy bòcónów pòjôwiô sã na môlekach pòdolnëch. W Pòlsce żëją dwa zortë bòcónów: biôłi i czôrny. Pierwszi z nich mô biôłé pióra, a nodżi i dziób czerwiony. Jegò długô szëja pòdczas loty wëcygniony je do przódkù, a nodżi wëproszczony są dalek za ògón. Skóra bòcóna kòl òczów je czôrnô, a westrzódk òka mô cemnobùrą abò szarą farwã.Ptôchë te mają mało mòcë w skrzidłach temù do lôtonigò wëkòrzistiwają òne pòwierzchniã swòjich skrzidłów i cepłé prądë w lëfce. Zanim bòcón pòdlecy w górã nôprzód pôrã razy mùszi pòdskòczëc zanim pòderwie sã w lëft. Bòcónë òdlatiwają grëpama w zélnikù, a przëlôtiwają w strumiannikù i łżekwiôce. Czedë bòcón przëlecy na swòje gniôzdo, bùten roznôszi sã jegò klekòt.Bòcónë pòtrafią téż pògwizdëwac.
Miara
[edicëjô | editëjë zdrój]- dłëgòsc cała 95 -130 cm
- dłëgòsc ògóna 24 -26 cm
- dłëgòsc dzioba 16 - 20 cm
- szerokòsc skrzidłów 155 -220 cm
- wësokòsc ok. 80 cm
- wôga 2,3 -4,4 kg
Zwëczi bòcónów
[edicëjô | editëjë zdrój]Bòcóne są ptôchama chtërne rôd są w towarzëstwie. Póznym latem twòrzóm tzw. bòcóni sejmiczi na chtërnych spòtikają sã setczi tich ptôchów.Pòjôwiają sã òne tam,gdze je wiele jedzenié i bezpieczny plac na spanié. Tak przërechtiwôją sã przed rozpòczãcym daleczi drodżi na zemòwiska pòłożony w Africe.Znónym zachòwonim bòcóna je chùdczi kłaponi dziobem, wëkrącônié karkù do tëłu i òpùszczônié głowë. Tak samc òznajmiwô zajãcy gniôzda i stari sã zwabic samicã.
Gniôzdo bòcóna
[edicëjô | editëjë zdrój]Bòcónë bùdëjã wiôldżi òkrãgłi gniôzda z ùłożonych warstwama wietewków pòprzetikónych szligama. Gniôzda te nôczãscy robią na drzewie, krótkò bùdinków, na dakach, na nieùżiwónych kòminach fabrików, słupach telegraficznych. Òd lat 70. XX wiekù spòtikô sã gniôzda przërëchtowóné przez człowieka na słupach òd prądu.Bòcónë czãsto bùdëjã gniôzda jedno kòle drëdzigò. Tegò sômégò gniôzda ptôchë ùżiwają przez wiele lat. Kòżdigò rokù ùprôwiają je i przenôszają nowi wietewczi. Znóny są gniôzda ùżiwóny 4000 lat, a nôwikszi z nich mają 225cm szerokòscë, 280 cm wësokòscë i wôżą pònad tonã.
Co lubi jesc bòcón?
[edicëjô | editëjë zdrój]Bòcónë chãtno jedzą rozmaité òwadë. Nôbarżi szmakają jima skòczci, chrabąszcze ale téż wieszczórczi, żnije, pisklãta abò môłé zajce.Ptôchë te nie pògardzą téż mëszama, temù gòspòdôrze ùwôżają je za pòżiteczny. Mało czedë bòcónë jedzą żabë, jeżle mają na òkù cos jinszégò. Bòcón biôłi je zortem chtërnemù grozy wedżiniãcy, temù je òn òbjãti òchroną.