Idi na sadržaj

Wyoming

Koordinate: 41°8′44″N 104°48′7″W / 41.14556°N 104.80194°W / 41.14556; -104.80194
S Wikipedije, slobodne enciklopedije
41°8′44″N 104°48′7″W / 41.14556°N 104.80194°W / 41.14556; -104.80194
Wyoming
Savezna država
Zastava
Grb
Službeni naziv: State of Wyoming (en)
Uzrečica: Equal Rights (Jednaka prava)
Nadimak: Equality State (zvanično);
Cowboy State; Big Wyoming
Država  Sjedinjene Američke Države
Graniči sa
Glavni grad Cheyenne
 - Koordinate 41°8′44″N 104°48′7″W / 41.14556°N 104.80194°W / 41.14556; -104.80194
Najviša tačka
 - Položaj Gannett Peak
 - Nadmorska visina 4.209,1 m
Najniža tačka
 - Položaj Rijeka Belle Fourche
 - Nadmorska visina 945 m
Dužina 581 km
Širina 450 km
Površina 253.348 km2
 - Voda 0,7%
Stanovništvo 576.412 (procjena 2012)
Gustoća 2,26 /km2 
Osnovan 44. savezna država SAD-a
Datum 10. juli 1890
Vlada
 - Guverner Matt Mead (R)
Vremenska zona MST, UTC-7, UTC-7/-6
Poštanski broj WY
ISO 3166-2 US-WY
Položaj Wyominga na karti Sjedinjenih Američkih Država
Veb-sajt: wyoming.gov

Wyoming (izgovor; skraćeno WY) jest američka savezna država u planinskom dijelu zapadnog dijela SAD-a. On je deseta savezna država po ukupnoj veličini[1], a po gustoći naseljenosti druga najrjeđe naseljena savezna država, poslije Aljaske. Dvije trećine u zapadnom dijelu Wyominga su uglavnom planinsko područje u podnožju istočnih Stjenovitih planina, dok su trećina zemlje u istočnom dijelu prerije sa visokom nadmorskom visinom poznate kao Visoke ravnice. Glavni grad je Cheyenne koji je ujedno i najmnogoljudniji grad sa oko 60.000 stanovnika.

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Položaj i veličina

[uredi | uredi izvor]
Teren Wyominga

Kako je određeno zakonskim uređenjem teritorije Wyominga, granice Wyominga su određene geografskom širinom i to 41. i 45 sjevernom paralelom te geografskom dužinom između 104°3'Z i 111°3'Z meridijana (odnosno 27° Z i 34° Z od Vašingtonskog meridijana), što saveznoj državi daje četvorougaoni oblik po meridijanima i paralelama.[2] Wyoming je jedna od tri savezne države (pored Colorada i Utah) koja ima granice duž ravnih linija geografske dužine i širine, za razliku od drugih država čije su granice određene prirodnim obilježjima. Zbog netačnosti mjerenja koja su vršena tokom 19. vijeka, zvanične granice Wyominga su na nekim mjestima odstupale od stvarnih linija geografske dužine i širine oko pola milje (0,8 km). To je naročito bilo primjetno u planinskim područjima duž 45. paralele.[3] Wyoming se na sjeveru graniči sa Montanom, na istoku sa North Dakotom i Nebraskom, na jugu sa Coloradom, na jugozapadu sa Utahom a na zapadu sa Idahom. Po površini zemljišta Wyoming je deveta savezna država[4] SAD-a sa ukupno 253.350 km2 i sastavljen je iz 23 okruga. Od sjeverne do južne granice država se proteže na 444 km dok je od istočne do zapadne granice 587 km (na južnoj granici) odnosno 550 km (na sjevernoj granici).

Planinski vijenci

[uredi | uredi izvor]

Velika visoravan i Stjenovite planine se susreću u Wyomingu. Država je zapravo velika visoravan prekinuta brojnim planinama i planinskim vijencima. Nadmorska visina se kreće od vrha Gannett Peak u planinskom lancu Wind River (4.207 m) do doline rijeke Belle Fourche u sjeveroistočnom uglu države na 953 metra. Na sjeverozapadu su planinski lanci Absaroka, Owl Creek, Gros Ventre, Wind River i Teton. Na samom sjeveru je planina Big Horn, na sjeveroistoku Black Hills, dok su u južnom području planine Laramie, Snowy i Sierra Madre.

Planinski lanac Medicine Bow (ili Snowy) na samom jugu Wyominga je produžetak Stjenovitih planina koje se pružaju iz Colorada, posmatrano geološki i vizuelno. Lanac Wind River u srednjem zapadnom dijelu države je dosta udaljen i uključuje više od 40 planinskih vrhova iznad 4000 metara, pored najvišeg vrha države Gannett Peaka. Planine Big Horn na sjeveru države su u određenoj mjeri izolirane od ostalog dijela Stjenovitih planina.

Lanac Teton na sjeverozapadu proteže se oko 80 km, a njegovi dijelovi uključuju i Nacionalni park Grand Teton. U parku se nalazi i Grand Teton, drugi najviši vrh u Wyomingu.

Državno zemljište

[uredi | uredi izvor]
Karta Wyominga: Nacionalni parkovi i Parkovi prirode

Više od 48% zemljišta u Wyomingu je u vlasništvu Vlade SAD-a, čime je Wyoming šesta država u SAD-u po veličini državnog zemljišta mjereći po ukupnoj površini, a peta po procentu.[5] To iznosi 121.808,1 km2 zemlje kojom upravlja savezna vlada. Pored toga, savezna vlada posjeduje i dodatnih 6% ukupne površine Wyominga odnosno još 15.640 km2[5]

Najviše državnog zemljišta se odnosi na zaštićena područja državnih šuma i nacionalnih parkova kao i zemljišta u posjedu vojske.

Erupcija gejzira Castle u Nacionalnom parku Yellowstone

Nacionalni parkovi

[uredi | uredi izvor]

Nacionalni spomenici

[uredi | uredi izvor]
Znak dobrodošlice u Wyoming na cesti Interstate 80 u okrugu Uinta (na granici sa Utahom).

Klima Wyominga je općenito stepska i kontinentalna (Köppenova klasifikacija klime: BSk) i nešto je sušnija i vjetrovitija od prosjeka Sjedinjenih država sa većim i izražajnijim temperaturnim ekstremima. Razlog tome je njegova topografija. Ljeta u Wyomingu su topla, sa julskim temperaturama koje se u prosjeku kreću od 29 do 35 °C (dnevne maksimalne) u najvećem dijelu države. Rastom nadmorske visine, prosječne temperature naglo opadaju, u mjestima sa nadmorskom visinom iznad 2700m prosječna ljetna temperatura iznosi oko 21 °C. Ljetne noći su u većim dijelu države karakteristične po brzom hlađenju čak i u mjestima sa najvišom dnevnom temperaturom, spuštajući se na 10–16 °C tokom noći. U većem dijelu države, većina padavina se dešava krajem proljeća i početkom ljeta. Zime su hladne, ali promjenjive, sa periodima ekstremne hladnoće i povremenim prodorima relativno blagih temperatura, sa takozvanim Chinook vjetrovima koji donose neuobičajeno visoke temperature u nekim gradovima. Wyoming je suha zemlja gdje najveći dio države primi manje od 250 mm padavina godišnje. Padavine zavise od nadmorske visine, gdje u nižim područjima u bazenu Big Horn padne od 130 do 200 mm padavina godišnje (što daje području pustinska obilježja). Niža područja na sjeveru i pašnjaci na istoku dobijaju od 250 do 300 mm padavina godišnje što je daje tom području polustepsku klimu. Neka planinska područja dobijaju znatno više padavina godišnje, od 510mm i više, najviše u obliku snijega kojeg ponekad padne i preko 5 metara godišnje. Najviša ikad izmjerena temperatura u Wyomingu iznosila je 46 °C, izmjerena u Basinu 12. jula 1900. godine, dok je najniža temperatura bila -54 °C u Riversideu 9. februara 1933. godine.

Klima u svim područjima Wyominga je znatno određena geografskom širinom, nadmorskom visinom i lokalnom topografijom. Kada se uzmu zajedno, ovi faktori mnogo utječu na tokove zraka, varijacije temperature, padavine i vlažnost, koju donose zračni sistemi tokom premještanja na istoku. Zimi, Wyoming je često ispod snažnih strujanja zraka koje uzrokuju jake i česte vjetrove, prodore arktičkog zraka i padavina, uz sve neophodne elemente za obilne snježne padavine u sjeverozapadnim dijelovima Wyominga gdje se nalaze brojna skijaška turistička mjesta. Ljeti, strujanja zraka se vraćaju prema Kanadi, ostavljajući državu pod utjecajem blagog i toplog vremena.

Broj olujnih dana varira širom Wyominga, gdje jugoistočne ravnice imaju najveći broj olujnih aktivnosti. Olujne aktivnosti u državi u najčešće tokom kasnog proljeća i ranog ljeta. Jugoistočni ugao države je najviše i najčešće pogođen tornadima. Idući zapadno i sjeverno, broj i učestalost tornada značajno opada. Inače, snaga i brzina tornada su relativno mala u usporedbi sa područjima istočnije i južnije od Wyominga.

Klima grada Casper. Prosječna maksimalna i minimalna temperatura i prosječne padavine.
JanFebMarAprMajJunJulAugSepOktNovDec
Najviša prosječna temperatura (°C)0371319263129231671Ø14,6
Najniža prosječna temperatura (°C)−11−9−6−238121150−6−10Ø−0,4
Padavine (mm)15,515,225,440,653,338,133,017,822,925,420,317,8Σ325,3
Temperatura u °C • padavine u mmDijagram:
Temperatura
0
−11
3
−9
7
−6
13
−2
19
3
26
8
31
12
29
11
23
5
16
0
7
−6
1
−10
janfebmaraprmajjunjulaugsepoktnovdec
Padavine
15,5
15,2
25,4
40,6
53,3
38,1
33
17,8
22,9
25,4
20,3
17,8
janfebmaraprmajjunjulaugsepoktnovdec
Izvor: [6]

Historija

[uredi | uredi izvor]

Prostor Wyominga je prvobitno bio naseljen od strane nekoliko sjevernoameričkih indijanskih plemena. Plemena Crow, Arapaho, Lakota i Shoshone su samo neka od mnogih plemena koje su bijelci zatekli na ovom prostoru kada su prvi put došli do tog područja. Ono što je danas jugozapadni Wyoming je ranije bio dio Španskog carstva a kasnije dio meksičke teritorije Alta California, sve dok se nije priključio SAD 1848. godine nakon završetka Američko-meksičkog rata. Francusko-kanadski traperi iz Quebeca i Montreala lutali su po Wyomingu krajem 18. vijeka, ostavljajući francuske toponime poput Téton, La Ramie i druge. John Colter, član ekspedicije Lewisa i Clarka, imao je također jednog vodiča Kanađanina sa svojom indijanskom ženom iz plemena Shohone. Colter je prvi opisao područje Wyominga 1807. godine tokom ekspedicije. U to vrijeme, njegov izvještaj o velikom Yellowstoneu su smatrali potpunom izmišljotinom. Istraživač Robert Stuart zajedno sa pet ljudi pri povratku iz Astoria, Oregon 1812. godine, otkrili su južni prolaz (South Pass), planinski prevoj kojim se najlakše stiže do obala Tihog okeana. Taj prevoj je kasnije koristila i Oregonska ruta, prevozeći brojne naseljenike prema zapadu. Godine 1850., Jim Bridger je pronašao prevoj koji se danas zove Bridger pass a koji je 1868. godine koristila željeznica Union Pacific. Istim putem, mnogo godina kasnije gradi se i autoput Interstate 80. Bridger je također istraživao oko Yellowstonea te je potvrdio izvještaje poput Colterovog da to područje zaista postoji.

Područje je dobilo ime Wyoming 1865. godine, nakon što je predstavnik iz Ohio J. M. Ashley predložio Kongresu zakon da se osnuje privemena vlada za teritoriju Wyominga. Ime Wyoming je izvedeno iz jezika plemena Munsee 'xwé:wamənk što znači na velikoj riječnoj ravnici, ali također je i nazvano i po dolini Wyoming u Pennsylvaniji, koja je postala poznata po poemi iz 1809. godine, Gertrude iz Wyominga, koju je napisao Thomas Campbell.[7][8]

Nakon što je željeznica Union Pacifica došla do grada Cheyenne 1867. godine, broj stanovnika područja je počeo da polahko raste te je savezna vlada osnovala teritoriju Wyominga 25. jula 1868. godine.[9] Za razliku od mineralima bogatog Colorada, Wyoming nema značajnija nalazišta zlata i srebra, kao ni naknadnu ekspanziju stanovištva koja se desila u Coloradu. Međutim, gradić South Pass City je imao kratkotrajnu zlatnu groznicu nakon što je rudnik Carissa počeo sa iskopavanjem zlata 1867. godine.[10] Dalje, počelo se sa kopanjem bakra u nekim područijma Sierra Madre i lancu Snowy planina u blizini Grand Encampmenta.[11] Nakon što su počele ekspedicije prema Yellowstoneu koje je finansirala vlada, izvještaji koje su ranije dostavili istraživači poput Coltera i Bridgera, smatrani apokrifnim i izmišljenim, preko noći su dokazani kao istiniti. Ovo je dovelo do formiranja Nacionalnog parka Yellowstone, koji je zapravo i prvi nacionalni park na svijetu, osnovan 1872. godine. Gotovo cijeli Yellowstone park se nalazi unutar krajnjih sjevernozapadnih granica Wyominga.

Teritorijalni guverner John Allen Campbell daje pravo glasa ženama 10. decembra 1869. godine, čime Wyoming postoje prva savezna država u SAD koja je dala pravo glasa ženama. Pored toga, Wyoming je bio i prva država koja je dopustila učešće žena u politici. Prva žena sutkinja u Wyomingu bila je u gradu Laramie 1870. godine. Zatim, 1924. godine, Wyoming je postao prva savezna država koja je izabrala ženu na mjesto guvernera, Nellie Tayloe Ross. Zapravo, pored Wyominga i Texas je iste godine dobio ženu guvernerku, ali je mandat guvernerke Wyominga započeo nekoliko dana ranije u januaru 1925. godine.[12] Zbog tih činjenica i duge historije pružanja jednakih prava svim građanima, Wyoming je dobio nadimak The Equality State (Država jednakih prava).[13]

Wyoming je primljen u Sjedinjene Države 10. jula 1890. godine kao 44. savezna država.[13] U Ustav Wyominga ugrađene su odredbe zagarantiranih prava glasa ženama i jedinstveni zakon o pravu na vodu.[14]

Stanovništvo

[uredi | uredi izvor]
Godina Broj
stanovnika
1870 9.118
1880 20.789
1890 62.555
1900 92.531
1910 145.965
1920 194.402
1930 225.565
1940 250.742
1950 290.529
1960 330.066
1970 332.416
1980 469.557
1990 453.588
2000 493.782
2010 563.626

Broj stanovnika

[uredi | uredi izvor]
Karta gustoće naseljenosti Wyominga

Po podacima američkog Saveznog ureda za popis, procjenjuje se da je broj stanovnika Wyominga na dan 1. juli 2011. godine bio 568.158 što predstavlja porast od 0,8% u odnosu na broj stanovnika po popisu stanovništva iz 2010. godine.[15] Središte naseljenog područja bilo je u okrugu Natrona.[16] Prema podacima popisa stanovništva iz 2010. godine, 90,7% ukupnog stanovništva Wyominga su bijelci (od čega su 85,9% ne-latinoameričkog porijekla), 0,8% crnaca ili afroamerikanaca, 2,4% indijanskog porijekla, 0,8% azijskog porijekla, 0,1% havajskog dok je 2,2% miješanog stanovništva (dvije ili više rasa). Od ukupnog stanovništva, 8,9% su latinoameričkog porijekla (koji mogu biti bilo koje rase).[17]

Prema podacima iz 2005, Wyoming je imao procijenjen broj stanovnika od 509.293, što predstavlja porast za 3.407 ili 0,7% u odnosu na godinu prije te za 15.512 ili 3,1% od popisa stanovništva iz 2000. Ovo uključuje prirodni prirast od posljednjeg popisa od 12.165 osoba (33.704 rođenja minus 21.539 smrti) te porast od neto migracija od ukupno 4.035 osoba. Useljavanje izvan SAD je rezultiralo neto prirastom od 2.264 osobe, dok migracija unutar zemlje je uzrokovala neto prirast od 1.771 osobe. U 2004. broj stanovništva koje je rođeno izvan SAD-a bio je 11.000 (2,2%). U 2005. broj poroda u Wyomingu bio je 7.231 (stopa rađanja 14,04)[18] Wyoming je najrjeđe naseljena savezna država po ukupnom broju stanovnika i druga najrjeđe naseljena po gustoći naseljenosti poslije Aljaske. Također je jedina savezna država koja ima manje stanovnika od glavnog grada SAD-a, Washingtona. Najveća grupa stanovništva po porijeklu jesu Nijemci (26%), zatim Englezi (16%), Irci (13,3%), starosjedilački narodi (6,5%), Norvežani (4,3%) i Šveđani (3,5%)

Religija

[uredi | uredi izvor]

Prema religijskoj pripadnosti, stanovništvo Wyominga izjašnjava se kao:

Najveća religijska grupa po broju sljedbenika u 2000. godini su bili katolici sa 80.421 vjernika, Crkva Isusa Krista svetaca posljednjih dana sa 47.129 vjernika (2010. godine 63.069), te Južna baptistička konvencija Wyominga sa 17.101 vjernika.[19]

Privreda

[uredi | uredi izvor]

Prema izvještaju Američkog instituta za ekonomsku analizu iz 2005. godine, bruto domaći proizvod Wyominga iznosio je 27,4 milijarde dolara. Stopa nezaposlenosti u državi prema podacima iz januara 2010. godine iznosila je 7,6%.[20] Komponente privrede Wyominga se značajno razlikuju od drugih saveznih država SAD-a.

Osnovni pokretači privrede Wyominga su industrija ekstrakcije minerala i sektor turizma i transporta. Savezna vlada posjeduje oko 50% ukupnog zemljišta, dok je 6% kontrolirano od strane države. Ukupna oporezovana vrijednost rudarskog sektora i proizvodnje u rudarstvu u Wyomingu u 2001. godini iznosila je 6,7 milijardi dolara. Turistička branša doprinosi sa prihodom od preko 2 milijarde dolara u korist države. U toku 2002. godine, nacionalne parkove i spomenike u Wyomingu posjetilo je preko šest miliona turista. Glavne turističke atrakcije uključuju Nacionalni park Grand Teton, nacionalni park Yellowstone, nacionalni spomenik Devils Tower i nacionalni spomenik Fossil Butte. Svake godine, Yellowstone posjeti više od tri miliona posjetilaca.

U historijskom pogledu, poljoprivreda zauzima vrlo važno mjesto u privredi Wyominga. Međutim, općenita važnost za privredu Wyominga sve više slabi. Osnovni poljoprivredni proizvodi koji se ovdje proizvode su stoka (krave), sijeno, žito (pšenica) i vuna. Više od 91% zemlje u Wyomingu je klasificirano kao ruralno područje.

Rudarstvo

[uredi | uredi izvor]
Rudnik uglja u Wyomingu

Mineralno bogatstvo Wyominga uključuje ugalj, prirodni gas, metan u nalazištima uglja, sirovu naftu, uranij i mineral tronu.

  • Ugalj: Wyoming je proizveo oko 395,5 miliona tona uglja u 2004. godini. Ova savezna država je prva po proizvodnji uglja u SAD.[21] Procjenjuje se da Wyoming posjeduje oko 68,7 milijardi tona rezervi uglja. Glavna nalazišta uglja su u bazenu rijeke Powder i bazenu rijeke Green.
  • Prirodni gas: Wyoming je tokom 2007. godine proizveo 2,254 biliona kubnih stopa (63,826 biliona kubnih metara) prirodnog gasa. Po proizvodnji prirodnog gasa u 2007. godini, on zauzima 2. mjesto od svih saveznih država.[22] Gas se uglavnom proizvodi za potrebe industrijskog i komercijalnog grijanja prostora i za domaćinstva.
  • Sirova nafta: Wyoming je proizveo 53,4 miliona barela sirove nafte u 2007. godini. Država je pozicionirana na 5. mjestu od svih saveznih država po proizvodnji nafte u 2007. godini.[22]

Porezi

[uredi | uredi izvor]

Za razliku od većine drugih saveznih država, Wyoming ne ubire porez na dohodak od pravnih i fizičkih lica. U Wyomingu postoji državni porez na promet u visini od 4%. Svi okruzi imaju mogućnost da dodatno uvedu ubiranje poreza od 1% za opće prihode i 1% poreza za specifične namjene, ako to odobre biračko tijelo. Hrana za ljudsku ishranu nije subjekt oporezivanja poreza na promet.[23] Također, postoje okružni porezi koji iznose od 2 do 5%. Država prikuplja i porez na uvoz od 5% na stvari koje su kupljene negdje drugo i dopremljene u Wyoming.

Svi porezi na imovinu se zasnivaju na stvarnoj vrijednosti nekretnine, te državno ministarstvo podržava i daje instrukcije lokalnim vlastima za ravnomjerno vrjednovanje i oporezivanje lokalnih nekretnina. Lične nekretnine, odnosno nekretnine koje se koriste za stanovanje vlasnika su izuzete od oporezivanja. Oprema i alati koji drže za dalju prodaju, oprema za kontrolu zagađenja, gotovina, dionice i obveznice su također izuzeti od oporezivanja.

Transport

[uredi | uredi izvor]
Transport u Wyomingu
Registracijske tablice Wyominga iz 1971. godine

Najveći aerodrom u Wyomingu je aerodrom Jackson Hole gdje je zaposleno preko 500 osoba.[24] Kroz državu prolaze tri međudržavna autoputa (interstate) i trinaest autoputeva (highways). Pored toga, putna infrastruktura obuhvata državne autoputeve unutar Wyominga.

Interstate 25 ulazi u državu južno od Cheyenne i ide prema sjeveru sijekući Interstate 80 u Cheyenne. Prolazi kroz grad Casper i završava uključivanjem u Interstate 90 u blizini grada Buffalo. Interstate 80 prelazi preko granice sa Utahom zapadno od Evanstona i ide na istok preko južnog dijela države, prolazi kroz Cheyenne prije nego što uđe u Nebrasku u blizini grada Pine Bluffs. Autoput Interstate 90 ulazi u Wyoming u blizini Parkmana, sijekući sjeverni dio države. Prolazi kroz Gillette i ulazi u Južnu Dakotu istočno od Sundancea

Autoputevi koji prolaze kroz Wyoming su U.S. highway 14, 16, 18, 20, 26, 30, 85, 87, 89, 189, 191, 212 i 287.

Wyoming je jedna od dvije savezne države (druga je Južna Dakota), pored Hawaii i Aljaske, kroz koju ne prolazi savezna željeznica Amtrak.

Rezultati predsjedničkih izbora u Wyomingu[25]
Godina Republikanci Demokrati
2016 68,17% 174.419 21,88% 55.973
2012 68,64% 170.962 27,82% 69.286
2008 64,78% 164.958 32,54% 82.868
2004 68,86% 167.629 29,07% 70.776
2000 67,76% 147.947 27,70% 60.481
1996 49,81% 105.388 36,84% 77.934
1992 39,70% 79.347 34,10% 68.160
1988 60,53% 106.867 38,01% 67.113
1984 70,51% 133.241 28,24% 53.370
1980 62,64% 110.700 27,97% 49.427
1976 59,30% 92.717 39,81% 62.239
1972 69,01% 100.464 30,47% 44.358
1968 55,76% 70.927 35,51% 45.173
1964 43,44% 61.998 56,56% 80.718
1960 55,01% 77.451 44,99% 63.331

Ustavom Wyominga uspostavljena su tri nivoa vlasti: izvršna vlast, zakonodavna i sudska vlast.

Zakonodavna vlast se sastoji iz Zastupničkog doma Wyominga od 60 članova i Senata Wyominga od 30 senatora. Izvršnu vlast čini guverner Wyominga, a uključuje, između ostalih, i državnog sekretara, revizora i ministra finansija. U slučaju ostavke, smrti ili opoziva guvernera, na njegovo mjesto dolazi državni sekretar.

Zbog malog broja stanovnika, Wyoming zastupa samo jedan zastupnik u saveznom Zastupničkom domu SAD, dok pri izborima za predsjednika SAD, Wyoming daje samo tri glasa u izbornom tijelu. Zbog toga, pojedinačni glasovi glasača iz Wyominga vrijede relativno više od glasova iz saveznih država. Naprimjer, u Montani po popisu iz 2000. godine bilo je 902.195 stanovnika u odnosu na 493.782 stanovnika u Wyomingu, međutim, Montana i Wyoming su imali po tri glasa pri izboru za predsjednika SAD. Wyoming je jedna od 18 saveznih država u kojima država ima potpuni monopol na promet alkoholnih pića.

Politika

[uredi | uredi izvor]

U pogledu historijskog određenja politike u Wyomingu, moguća je jednostavna klasifikacija. Država je prva među svim saveznim državama dala glasačko pravo ženama te prva savezna država koja je izabrala ženu na mjesto guvernera. Dok su tokom 1960tih i 1970tih Wyoming u saveznim organima predstavljali ugledni demokrati, tokom 1980tih politika Wyominga postaje sve konzervativnija, čime Republikanci počinju dominirati zakonodavnim organima države. Danas, Wyoming u državnom Senatu SAD predstavljaju dva senatora Mike Enzi i John Barrasso te jedan predstavnik u Predstavničkom domu SAD, kongresmenka Liz Cheney. Sve troje su Republikanci. Wyoming nije glasao za demokratskog kandidata na predsjedničkim izborima u SAD od 1964. godine, a samo pet puta od osnivanja savezne države. Danas samo u okruzima Teton i Albany demokrati imaju relativno veliku podršku. Na predsjedničkim izborima 2004. godine, George W. Bush je u Wyomingu ostvario drugu najvišu pobjedu za Republikance sa gotovo 69%. Bivši Potpredsjednik SAD Dick Cheney je stanovnik Wyominga, a predstavljao je državu u Kongresu od 1979. do 1989. godine.

Ni na državnom nivou Wyominga, Republikanci nisu ništa manje dominantni. Drže većinu u Senatu Wyominga neprekidno od 1936. godine, a u Predstavničkom domu Wyominga od 1964. godine. Međutim, demokrati su držali poziciju guvernera u cijeloj historiji savezne države osim tokom osam godina između 1975. i 2011. godine. Interesantno je da je demokratska kandidatkinja Nellie Tayloe Ross bila prva žena u historiji SAD koja je izabrana za guvernerku neke savezne države. Bila je na toj poziciji od 1925. do 1927. godine nakon što je pobijedila na posebnim izborima nakon što je njen muž, u to vrijeme guverner, iznenada umro.[26]

Okruzi

[uredi | uredi izvor]
Uvećana karta 23 okruga u Wyomingu.

Savezna država Wyoming ima 23 okruga.

23 okruga savezne države Wyoming[27]

Rang Okrug Stanovnika Rang Okrug Stanovnika
1 Laramie 92.680 13 Converse 13.755
2 Natrona 76.366 14 Goshen 13.536
3 Campbell 46.618 15 Big Horn 11.759
4 Sweetwater 44.175 16 Sublette 10.146
5 Fremont 40.579 17 Platte 8.796
6 Albany 36.889 18 Johnson 8.642
7 Sheridan 29.239 19 Washakie 8.487
8 Park 28.592 20 Crook 7.111
9 Teton 21.548 21 Weston 7.108
10 Uinta 20.985 22 Hot Springs 4.799
11 Lincoln 18.071 23 Niobrara 2.491
12 Carbon 15.786 ukupno Wyoming 568.158

Registracijske automobila u Wyomingu sadrže broj na lijevoj strani koji označava okrug u kojem je vozilo registrirano. Brojevi okruga na registracijskim tablicama vozila su sljedeći:

Broj na
registracijskim tablicama
Okrug Broj na
registracijskim tablicama
Okrug Broj na
registracijskim tablicama
Okrug
1 Natrona 9 Big Horn 17 Campbell
2 Laramie 10 Fremont 18 Crook
3 Sheridan 11 Park 19 Uinta
4 Sweetwater 12 Lincoln 20 Washakie
5 Albany 13 Converse 21 Weston
6 Carbon 14 Niobrara 22 Teton
7 Goshen 15 Hot Springs 23 Sublette
8 Platte 16 Johnson    

Obrazovanje

[uredi | uredi izvor]

Javnim obrazovanjem upravlja državni ministar za javne instrukcije, kao izabrani funkcioner. Politike obrazovanja donosi državni Odbor za obrazovanje, kojeg čini devet članova postavljenih od strane guvernera. Ustav zabranjuje da država određuje nastavni plan i program te da odabire udžbenike; te nadležnosti imaju odbori u lokalnim školama. Vajominška škola za gluhe je bila jedina državna škola koja je bila posvećena obrazovanju gluhih studenata i studenata sa problemima sa sluhom, ali je zatvorena na ljeto 2000. godine.

Visoko obrazovanje

[uredi | uredi izvor]

Wyoming ima samo jednu javnu visokoškolsku ustanovu, Univerzitet Wyominga u gradu Laramie, na kojem obrazovanje traje četiri godine. Pored toga, postoji sedam visokih škola u kojima obrazovanje traje dvije godine, a nalaze se širom savezne države.

Prije stupanja na snagu novog zakona iz 2006. godine, u Wyomingu su postojale nelicencirane školske institucije, koje su dodjeljivale diplome koje nisu bile valjane.[28] Zakon iz 2006. godine je nametnuo da nelicencirane škole načine izbor među tri mogućnosti: da se isele iz Wyominga, da se zatvore ili da podnesu zahtjev za licencu. Državni ured Oregona za autorizaciju diploma predviđa da će problem nelegalnih diploma u Wyomingu biti riješen za nekoliko godina.[29]

Poznate osobe

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ uključujući i vodene površine
  2. ^ Willam J. Gribb; Lawrence M. Ostrech. "Databases and Algorithms to Determine the Boundary of Wyoming" (PDF). University of Wyoming, Department of Geography. Pristupljeno 14. 12. 2008. journal zahtijeva |journal= (pomoć)CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
  3. ^ Ivars Peterson. "Rectangular States and Kinky Borders". Arhivirano s originala, 3. 9. 2007. Pristupljeno 14. 12. 2008.
  4. ^ računajući samo kopnenu površinu bez vode
  5. ^ a b MainEnvironment.org Public Land Ownership by State, 1995 Main Environment.org
  6. ^ "CountryStudies.us". CountryStudies.us. Pristupljeno 31. 7. 2010.
  7. ^ Bright, William (2004). Native American Place Names of the United States. Norman: University of Oklahoma Press, str. 576
  8. ^ "State of Wyoming – Narrative". Arhivirano s originala, 15. 5. 2008. Pristupljeno 4. 6. 2012.
  9. ^ "State of Wyoming – General Facts About Wyoming". Arhivirano s originala, 27. 9. 2007. Pristupljeno 4. 6. 2012.
  10. ^ "South Pass City Historic Site" (PDF). Arhivirano s originala (PDF), 27. 2. 2009. Pristupljeno 4. 6. 2012. Wyoming State Parks, Historic Sites & Trails
  11. ^ Mines Register: Successor to the Mines Handbook and the Copper Handbook, Describing the Non-ferrous Metal Mining Companies in the Western Hemisphere. 1911. Mines Publication, 1911. Original sa University of Michigan.
  12. ^ Larson T. A. (1990). History of Wyoming. University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-7936-0
  13. ^ a b "General Facts about Wyoming", wyoming.gov, Pristupljeno 2. jula 2008.
  14. ^ Sodaro Craig; Adams, Randy (1996). Frontier Spirit: The Story of Wyoming. Johnson Books. str. 136–139. ISBN 1-55566-163-7.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
  15. ^ "Annual Estimates of the Resident Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2011". 2011 Population Estimates. United States Census Bureau, Population Division. 1. 12. 2011. Arhivirano s originala (CSV), 3. 2. 2012. Pristupljeno 21. 12. 2011.
  16. ^ "Population and Population Centers by State: 2000". U.S. Census Bureau. 2000. Pristupljeno 7. 5. 2008.
  17. ^ "Arhivirana kopija". Arhivirano s originala, 7. 7. 2013. Pristupljeno 6. 6. 2012.CS1 održavanje: arhivirana kopija u naslovu (link)
  18. ^ "Hispanics fastest growing ethnic group in Wyoming". Billings Gazette via AP. 21. 5. 2007. Arhivirano s originala, 21. 7. 2012. Pristupljeno 7. 5. 2008.
  19. ^ "TheArda.com". TheArda.com. Arhivirano s originala, 21. 1. 2012. Pristupljeno 5. 11. 2010.
  20. ^ Bls.gov; Local Area Unemployment Statistics
  21. ^ "EIA State Energy Profiles: Wyoming". 12. 6. 2008. Arhivirano s originala, 17. 11. 2010. Pristupljeno 24. 6. 2008.
  22. ^ a b "Petroleum Association of Wyoming". Arhivirano s originala, 20. 9. 2008. Pristupljeno 7. 6. 2012.
  23. ^ Votes back repeal of food tax Arhivirano 14. 4. 2006. na Wayback Machine, Billings Gazette, 3. mart 2006
  24. ^ "Terminal Expansion". Arhivirano s originala, 13. 1. 2012. Pristupljeno 10. 6. 2012.
  25. ^ Leip, David. "Presidential General Election Results Comparison – New York". US Election Atlas. Pristupljeno 10. 1. 2010.
  26. ^ Teva J. Scheer (2005). Governor lady: the life and times of Nellie Tayloe Ross. Columbia: University of Missouri Press. str. 73. ISBN 0-8262-1626-9.
  27. ^ "Annual Estimates of the Resident Population for Counties of Wyoming: April 1, 2010 to July 1, 2011". 2011 Population Estimates. United States Census Bureau, Population Division. 18. 4. 2012. Arhivirano s originala (CSV), 20. 1. 2013. Pristupljeno 18. 4. 2012.
  28. ^ Alleged "diploma mills" flocking to Wyoming, Mead Gruver, Seattle Times, 9. februar 2005
  29. ^ Unaccredited Colleges Arhivirano 25. 5. 2011. na Wayback Machine, Potential problems with degree suppliers located in these states – Wyoming, Oregon State Office of Degree Authorization
  30. ^ World Almanac & Book of Facts, Reader's Digest Publishing, 2008

Vanjski linkovi

[uredi | uredi izvor]