ထောင်လွူꩻဝွေႏဖန်ႏစံꩻ

ထောင်လွူꩻဝွေႏဖန်ႏစံꩻ မန်းလိတ်မွူး

ခရစ်(သက္ကရာဇ်)နေင်ႏ ၁၉၇၁-ဗာႏကို မဆလစဲ့ꩻအစိုႏရ သမ္မတအတန်ကထွာဒါႏ ဦးနေဝင်းနဝ်ꩻ ဖစ်လွဉ်သွူ မန်းလိုꩻသေလိုꩻဒါႏဖုံႏတွော့ꩻ အွဉ်စဲစ်ဆေꩻဖျင်စွို့ꩻချာ မန်းလိတ်နဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ တဲမ်းလိတ်ဆရာႏတန် ဦးမာဃ၊ ဒဂုံဦးစန်းငွေ၊ ဦးဖေမောင်တင်၊ ဦးဆန်းထွန်း (မန်းတက္ကသိုလ်)၊ ဦးသောင်းလွင်သီး ဒင်ႏပျꩻလွဝင်ꩻ ဝွေꩻသီးဉာဏ်ႏကထွꩻအတွိုင်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးဒင်ႏပျꩻချက်ဖုံႏနဝ်ꩻ မန်းကအဝ်ႏသုံꩻ၊ ကအဝ်ႏတဲမ်းဒါႏ မန်းလိတ်ယိုခါနဝ်ꩻ မူလသရငဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်းဖုံႏ တမဲန်ႏတဝ်း၊ အမာႏပါအာငါႏအကျောင်ꩻ၊ လိတ်မွူးတွယ်ꩻ သရစဲဉ်ႏဖုံႏလဲ့ တစွို့ꩻတမဲဉ်ႏလို့တဝ်းတဲင် သွဉ်ယပ်ꩻမတ်ယပ်ꩻ၊ သျုက်တရေင်ငါႏအကျောင်ꩻဖုံႏလဲ့ ပါလွဉ်သွူ၊ "နီမန်းလိတ်ယို မဉ်ႏအွဉ်ႏမဲဉ်ႏ စဲဉ်ႏစွို့ꩻသရစဲဉ်ႏ လိတ်မွူးစဲဉ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ သွဉ်အီႏယိုꩻအကျောင်ꩻ"ဒင်ႏပျꩻလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ပါသွူ။

နဝ်ꩻတွော့ꩻ လိုꩻကျောင်ꩻထွက် ဓမ္မာစရိယ၊ ဘီအေသား ဒေါ့ꩻရိုꩻလွေꩻနုဲင်းယိုသွူ။ "လိတ်အမဲန်ႏနဝ်ꩻ ဗွေႏသီးကရိုꩻအတွိုင်ꩻဒျာႏရင်ꩻ၊ နီမန်းလိတ်ယိုခါနဝ်ꩻ သရငဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်းဖုံႏ တမွေးတမဲဉ်ႏတဝ်း ကဲန်းအာအာဒျာႏရင်ꩻ၊ ကွယ်ႏတွော့ꩻ နီမန်းလိတ်ယိုခါနဝ်ꩻ ဖျင်မဲန်ႏတယိုꩻတဝ်းဒွုမ်၊ သုံꩻလွေꩻနုဲင်းယိုအတွိုင်ꩻမꩻ အဆင်ႏပြေႏသွူ၊ ပွိုးနုဲင်းမုဲင်ꩻနဲးတဲင် နီမန်းလိုꩻမျိုꩻယိုနဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏလိတ်ဖြုံႏမာႏတဲင် ကတဲမ်းထွူလဲန်း လိတ်အုပ်လိတ်စောင်ႏဖုံႏ၊ ကျမ်ꩻအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏ အာငါႏလဲန်း၊ အီႏဖျင်ခွုန်ꩻနဝ်ꩻ တယိုꩻတဝ်း။ နဝ်ꩻသွူတကာႏတဝ်း နေးတွမ်ႏလိတ်ဖြုံႏမဲန်ႏ၊ လိတ်ဖြုံႏစွုမ်ႏတဲင် အီႏတဲမ်းအီခရာႏ နီမန်းငဝ်းလဲ့ တအဲန်ထဝ်း၊ မန်းငဝ်းအနေႏနဝ်ꩻ လိတ်ယိုခါအတွိုင်ꩻငါလဲ့ လိုမ်းကိုမ်ႏလဲန်း "ဦးသောင်းလွင် ထွိုင်ႏရိုꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ မန်းလိုꩻသေလိုꩻဒါႏ ပညာႏသားအလင်ဖုံႏလဲ့ စင်းထဲမ်တဝ်း၊ စင်းဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏတဝ်းတဲင် ထောက်ခံႏဗာႏဒျာႏ ဦးသောင်းလွင်ငဝ်းနဝ်ꩻသွူ။

နဝ်ꩻတွော့ꩻ မန်းလိတ်လဲ့ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏမုꩻ တအဲန်ထဝ်း၊ အဝ်ႏဒျာႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻ နုဲင်းယိုခါနဝ်ꩻသွူ၊ ယိုနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏမန်းလိတ်တဲင် အထွာအကုဲင်အကျောင်ꩻ တမျိုꩻတဗာႏယို နီပအိုဝ်ႏ ယံသေရိုမ်းတွော့ꩻ တဲမ်းသော့ꩻအွဉ်ရီးရီးဗာႏ နုဲင်းယိုသွူ။ နဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ ကဖေႏသေꩻခါꩻဒါႏ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻမဉ်ꩻယိုအတွိုင်ꩻ ယိုနဝ်ꩻ အီႏထောင်လွူꩻဝွေႏဖန်ႏစံꩻ မန်းလိတ်မွူးနုဲင်းငါယိုဖုံႏအတွိုင်ꩻသွူ။

သရခရာႏ

ခါးလားကထောင်လွူꩻ မန်းသရခရာႏနဝ်ꩻ ထောင်လွူꩻစံꩻရီးအွဉ်က ပါဠိသရသွူ၊ နီသွဉ်းသီး ကသွဉ်ဗာႏဖိုဒါႏ ကစ္စည်းသဒ္ဒါႏကျမ်ꩻကိုနဝ်ꩻ ပါဠိသရ အဝ်ႏ(၈)ဖြုံႏသွူ။ "ပါဠိသရ(၈)ဖြုံႏ"ကရိုꩻနဝ်ꩻ- အ-အာ၊ ဣ-ဤ၊ ဥ-ဦ၊ ဧ-ဩ ယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ ပါဠိဘာႏသာႏနဝ်ꩻ သရအဝ်ႏနုဲင်းယိုအတွိုင်ꩻ (၈)ဖြုံႏလွုမ်ꩻလဲ့ ပါဠိဘာႏသာႏအလꩻ ကလိုႏအပ်ဒါႏ အငဝ်းထန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ လိုမ်းကိုမ်ႏလဲန်းဒျာႏတဲင် ထဲမ်ထဲင်းခရာႏ တလိုႏတဝ်းသွူ။ ဗွေႏဘုရာꩻ ကဟော်ꩻခါꩻဒါႏ ပါဠိဘာႏသာႏ တရာꩻဒေႏသနာႏဖုံႏယိုလဲ့ ပါဠိသရ(၈)ဖြုံႏယို ထူႏသုံꩻလွေꩻလို့ဒျာႏ၊ သရလိတ်ဖြုံႏဖုံႏယိုလဲ့ လိတ်ဖြုံႏအပြောင်ꩻအလုဲင်ႏ တအဲန်ထဝ်း၊ သဒ္ဒါႏဆရာႏ ကဖန်သမုတ်သေꩻခါꩻဒါႏအတွိုင်ꩻ ထူႏသုံꩻလွေꩻတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻဒျာႏတဲင် ပါဠိသရ(၈)ဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ ထဲမ်ပယ်ႏခရာႏ တအဲန်ထဝ်းသွူ။

မန်းသရ(၂)မျိုꩻ

ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏမန်းသရတဲင် "မြန်မာစာဦးစီးဌာန"ကတဲမ်းဒါႏ နဲင်ႏငံႏတောႏအတန်ꩻကျောင်ꩻကို တဲႏပဉ္စမတန်ꩻမာꩻငါ ကအဝ်ႏသွဉ်လွေꩻဒါႏ မြန်မာသဒ္ဒါ အတွဲ(၁)၊ အခန်း(၁)၊ ပဉ္စမတန်ꩻ လိတ်မဲ့ငါ(၂)ကိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွေꩻနုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။

• အခြေခံသရ(၁၁)လုံး။ အ-အာ၊ ဣ-ဤ၊ ဥ-ဦ၊ ဧ၊ အဲ၊ ဩ၊ ဪ၊ အို။
• သင်ရိုးသရ (၁၂)လုံး။ အ-အာ၊ ဣ-ဤ၊ ဥ-ဦ၊ ဧ၊ အဲ၊ ဩ၊ ဪ၊ အံ၊ အား။

မန်းသရနဝ်ꩻ အဝ်ႏလွေꩻ(၂)မျိုꩻနုဲင်းယိုသွူ။ မန်းသရ အမဉ်ꩻကအဝ်ႏဗာႏ ၂-မျိုꩻနုဲင်းယိုအကျောင်ꩻအခရာႏနဝ်ꩻ သံးတတဲမ်းပါတဝ်းတဲင် သေထွꩻတဝ်းသွူ၊ ကတတဲမ်းပါတဝ်း သရ ၂-မျိုꩻအကျောင်ꩻအခရာႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ထွာလဲန်းမန်းလိုꩻမျိုꩻ ချို့ꩻလွင်ꩻချက်သွူ။ မန်းသရ ၂-မျိုꩻယို ကထွိုင်ႏပေါင်ꩻခြွဉ်းလွဝင်ꩻနဝ်ꩻ အ-အာ၊ ဣ-ဤ၊ ဥ-ဦ၊ ဧ၊ အဲ၊ ဩ၊ ဪ၊ အို၊ အံ၊ အား အဝ်ႏ(၁၃)ဖြုံႏနုဲင်းယိုသွူ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏမန်းသရ (၁၃)ဖြုံႏယို မီႏစဲစ်ဆေꩻ၊ မီႏဝွေႏဖန်ႏဗာႏနဝ်ꩻ အ-အာ၊ ဣ-ဤ၊ ဥ-ဦ၊ ဧ၊ ဩ-ယို(၈)ဖြုံႏနဝ်ꩻ ပါဠိသရ(၈)ဖြုံႏတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻ၊ အလွိုးလဲ့ တပြောင်ꩻတဝ်း၊ အငဝ်းလဲ့ တပြောင်ꩻတဝ်းတဲင် ဝွေႏဖန်ႏခရာႏ တအဲန်ထဝ်းသွူ။

အဲ၊ အို ယို(၂)ဖြုံႏနဝ်ꩻလဲ့ မန်းငဝ်းမန်းလိတ်ကို အဝ်ႏသုံꩻဒျာႏရင်ꩻတဲင် သရပိုႏတမွေးတဝ်း၊ အဝ်ႏလိုႏဒျာႏရင်ꩻသွူ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ "ဪ"သရယိုတဖြုံႏနဝ်ꩻ လိုႏလဲ့တလိုႏတဝ်း၊ အဓိပ္ပါယ်ႏလဲ့ တအဲန်ထဝ်း၊ ထွာဒျာႏသရပိုႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ "အံ"ယိုတဖြုံႏနဝ်ꩻလဲ့ အ-သရ မုဲင်ကီဒျာႏတဲင် သမုတ်ခေါ်ခေါ်သရတဖြုံႏနဝ်ꩻ တသေန်ႏလျောႏတဝ်း၊ သရပိုႏဒျာႏ ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေသွူ။ "အား"ယိုတဖြုံႏနဝ်ꩻထဲင်း အာ-သရမုဲင်နီဖြုံႏဒျာႏထဲင်း၊ လိတ်မွူးတွယ်ꩻကိုနဝ်ꩻ အာ-သရအဝ်ႏလဲန်း၊ အာသရယို ပေါႏသော့ꩻဖေႏ မုဲင်နီဖြုံႏလဲ့ ထွာလဲန်းဒျာႏ "အား"တဲင် "အား"ယို သမုတ်ခေါ်ခေါ်၊ ဖန်ခေါ်ခေါ်သရနဝ်ꩻ သေန်ႏလျောႏမုꩻ ယိန်းတအဲန်ထဝ်းထဝ်းသွူ၊ ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏသရတဲင် မန်းလိုꩻမျိုꩻသီး ချို့ꩻယွင်ꩻချက်ယို ဝွေႏဖန်ႏယီနယ်ဗာႏသွူ။

ပအိုဝ်ႏသရ

ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ လိတ်မွူးယိုခါနဝ်ꩻ သရအဝ်ႏ(၁၆)ဖြုံႏ နုဲင်းလယိုအတွိုင်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏသရ(၁၆)ဖြုံႏနဝ်ꩻ-

• အ-အာ၊ အိ-အီ၊ အု-အူ၊ အေ့-အေ၊ အဲ့-အဲ၊ အုဲင့်-အုဲင်၊ အော့-အော်၊ အို့-အို။

မန်းသရ ၂-မျိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏ(၁၃)ဖြုံႏဒျာႏ၊ ပအိုဝ်ႏသရနဝ်ꩻ ရဿဒီဃ နီဖြုံႏတတွယ်ꩻ၊ အဝ်ႏ(၈)တွယ်ꩻ (၁၆)ဖြုံႏတဲင် အာလဲန်း၊ စွုမ်ႏလဲန်း မန်းသရသွူ။ ပအိုဝ်ႏသရ (၁၆)ဖြုံႏအကို "အုဲင့်-အုဲင်"သရယိုနီဖြုံႏနဝ်ꩻ နယ်ꩻခရာႏအဝ်ႏ "င်"င-သွတ်ꩻသွူ၊ င-သွတ်ꩻပါလဲ့နဝ်ꩻ၊ ပါတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏလဲန်းဒျာႏ "အုဲ့-အုဲ"ရင်ꩻတဲင် င်-သွတ်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏအပိုႏ၊ င်-သွတ်ꩻ လိုႏတဝ်းသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း "အော်"သရယိုတဖြုံႏအကို ကပါဒါႏ တွမ်ႏထွို့ꩻစွဲႏ "-်"ယိုနဝ်ꩻလဲ့ လိုႏတဝ်းနေနေသွူ၊ ထွို့ꩻစွဲႏတပါတဝ်းလဲ့ အငဝ်းထန်ႏလဲန်းဒျာႏ "အော"တဲင် ထွို့ꩻစွဲႏနဝ်ꩻ အပိုႏဒျာႏသွူ၊ ကသော့ꩻပါထွို့ꩻစွဲႏနဝ်ꩻ ထွားနုဲင်းမန်းလိတ် ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏသရအကို နယ်ꩻခရာႏ အဝ်ႏအချက်(၂)ချက်သွူ။

ဗီးအကျောင်ꩻခရာႏ

ခွေသွဉ်းရွမ်ဖြုဲင်ꩻယိုနဝ်ꩻ ဝွေႏဖန်ႏရေꩻရွမ်ဖြုဲင်ꩻတဲင် ဝွေႏဖန်ႏသရခရာႏထွူနဝ်ꩻ အီႏဝွေႏဖန်ႏလုဲင်ႏ "ဗီး"ခရာႏသွူ။ ဗီး-နဝ်ꩻ ပါဠိ'မန်း'ပအိုဝ်ႏ သိုမ်မျိုꩻလို့လို့ အဆေ့ꩻ အအာလဲ့နဝ်ꩻ၊ အလွိုးအငုဲင်ꩻလဲ့နဝ်ꩻ ဗွိုန်လို့လဲန်းလွဝင်ꩻတဲင် ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အဆေ့ꩻ-အအာ၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ အလွိုးအငုဲင်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေႏဖန်ႏခရာႏ တအဲန်ထဝ်းသွူ။ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ကဖန်ဒါႏဗီးမဉ်ꩻနဝ်ꩻ အငဝ်းဗွိုန်ဗီး ၂-ဖြုံႏယို ဖန်ဖေႏအမဉ်ꩻ "အရီး-အဆုဲင်ꩻ"နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် သေန်ႏလျောႏမုꩻအဝ်ႏငါႏသွူ၊ လိတ်မန်းနဝ်ꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻမွေးတဝ်း၊ အငဝ်းဗွိုန်ဗီး ၂-ဖြံႏယို ဖန်ဖေႏအမဉ်ꩻ "အကြီး-အငယ်"နုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ အဝ်ႏ။ ဥပမာႏ "က"ကြီး၊ "ဂ"ငယ်၊ ထွားအလွိုးအငုဲင်ꩻ ချင်းဖန်ဖေႏလဲ့ အဝ်ႏ၊ ဥပမာႏ- "စ"လုံး၊ "ဇ"ကွဲ၊ "ဈ"မျဉ်းဆွဲစတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻ။

မန်းသီးကဖန်ဒါႏ ဗီးမဉ်ꩻနဝ်ꩻ ယဖြုံႏဖြုံႏနဝ်ꩻ သေန်ႏဒျာႏ၊ ယဖြုံႏဖြုံႏနဝ်ꩻ သေန်ႏတသေန်ႏတဝ်း စင်းဒေါ့ꩻတဝ်း၊ ယဖြုံႏဖြုံႏနဝ်ꩻ တသေန်ႏတဝ်းသွူ။ ဥပမာႏ- "ဃ"နဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ ဃ-ကြီးလဲ့ တွိုႏ"ခ"နဝ်ꩻ တဟဲ့ꩻတဝ်း ခ-ငယ်တွော့ꩻ ဟဲ့ꩻတေား"ခခွေး"နဝ်ꩻ တမွေးတဝ်းသွူ၊ "ဗ"နဝ်ꩻ ဖဲ့ꩻကီတကွစ်ꩻတဲင် ဟဲ့ꩻ"ဗ-ထက်ခြိုက်"နဝ်ꩻ မွေးဒျာႏလဲ့ "ဓ"နဝ်ꩻ ဖဲ့ꩻလတတကွစ်ꩻတဝ်းတဲင် ကဟဲ့ꩻဒါႏ "ဓ-အောက်ခြိုက်"နဝ်ꩻ တမွေးတဝ်းသွူ။ "ဠ"နဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးဟဲ့ꩻ ဠ-ကြီးလဲ့ တွိုႏ"လ"နဝ်ꩻ တဟဲ့ꩻတဝ်း လ-ငယ်၊ ဟဲ့ꩻဗော့ꩻရိုꩻရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ သေန်ႏတဝ်းသွူ၊ ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏမန်းဗီးမဉ်ꩻတဲင် ဝွေႏဖန်ႏယီးနယ်ဗာႏ အာႏပေႏချက် ယဟူးယဟန်ႏသွူ။ နီပအိုဝ်ႏလိတ်မွူးယိုခါ ကစဲန်ႏလွေꩻဒါႏ လိတ်မွူးတွယ်ꩻနဝ်ꩻ ကဲန်းအာအာ စဲန်ႏလွေꩻသရစဲန်ႏအတွိုင်ꩻတဲင် သွဉ်ယိုꩻ၊ မတ်ယိုꩻငါႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လိတ်မွူးအတွယ်ꩻ(၃)မာꩻငါ အသွတ်ꩻစဲန်ႏတွိုင်ꩻ တမွေးလို့တဝ်းဒွိုန်းတဲင် အဝ်ႏသျုတ်၊ အဝ်ႏတရေင်နေဒွိုန်းနေနေသွူ၊ မန်းလိတ် သူငယ်တန်ꩻ၊ ပထမတန်ꩻ မြန်မာဖတ်စာ လိတ်စောင်ႏယိုခါနဝ်ꩻ သရစဲန်ႏတွိုင်ꩻ၊ အသွတ်ꩻစဲန်ႏတွိုင်ꩻ တမွေးတဝ်းတစိꩻစိꩻ၊ အမဲန်စဲန်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ အစဲန်ႏဒျာႏတဲင် သွဉ်ယပ်ꩻ၊ မတ်ယပ်ꩻလဲန်း လိတ်ပအိုဝ်ႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻသွူ။

မန်းလိတ်မွူး အသွတ်ꩻခန်ꩻကိုဖုံႏ ကအွဉ်ႏထန်ႏဒါႏ အငဝ်းဖုံႏနဝ်ꩻ သရငဝ်းလဲ့ တမဲန်ႏတဝ်း၊ အသွတ်ꩻငဝ်းလဲ့ တမဲန်ႏတဝ်းကဲန်းအာအာ၊ အမဲန်အွဉ်ႏထန်ႏ အငဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻလဲ့ အအွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏတဲင် "မန်းလိတ်နဝ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏမူအဲန်ထဝ်း၊ စီꩻကန်ꩻအဲန်ထဝ်း"ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- "ကက် ကင် ကင်း၊ ကစ် ကဉ် ကဉ်း၊ ကတ် ကန် ကန်း၊ ကပ် ကမ် ကမ်း"လိတ်ရဲန်ႏယိုဖုံနဝ်ꩻ အ-သရလိတ်ရဲန်ႏလွဉ်းလွဉ်းတဲ့ "ကက် ကင် ကင်း"နဝ်ꩻ တအွဉ်ႏထန်ႏတဝ်း "အ"သရငဝ်း၊ အွဉ်ႏထန်ႏတေားဒျာႏ "အဲ"သရငဝ်း "ကဲတ် ကိန် ကိန်း"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "ကင်း"ယိုတဖြုံႏထဲင်းနဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏတေားဒျာႏ "အိ"သရငဝ်း၊ "ကင်းစောင့်""အိပ်ရာခင်း"စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "ကစ် ကဉ် ကဉ်း"နဝ်ꩻ တအွဉ်ႏထန်ႏတဝ်း "အ"သရငဝ်း၊ အွဉ်ႏထန်ႏတေားဒျာႏ "အိ"သရငဝ်း "ကိစ် ကိဉ် ကိဉ်း"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏ "ကစ် ကစ်ꩻ ကဉ် ကဉ်ꩻ ကဉ်း ကဉ်ႏ"ယိုလဲ့ ထွားနုဲင်းမန်းအငဝ်းထန်ႏတဲင် အွဉ်ႏထန်ႏနုဲင်းနုဲင်းဒျာႏ "အိ"သရငဝ်းနေနေသွူ။ ပအိုဝ်ႏလဲ့ မာႏနုဲင်းနုဲင်းဒျာႏမန်း ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

မန်းလိတ်ရဲန်ႏ "ကတ် ကန် ကန်း"ယိုလဲ့နဝ်ꩻ၊ ပအိုဝ်ႏလိတ်ရဲန်ႏ "ကတ် ကတ်ꩻ ကန် ကန်ꩻ ကန်း ကန်ႏ"လဲ့နဝ်ꩻ "အ"သရငဝ်း၊ တ-သွတ်ꩻ န-သွတ်ꩻငဝ်း မဲန်ႏလို့ဒျာႏသွူ။ "ကပ် ကမ် ကမ်း"ယိုတရဲန်ႏနဝ်ꩻ မန်းလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ သရငဝ်းမဲန်ႏဒျာႏလဲ့ ပ်-မ်သွတ်ꩻငဝ်း တမဲန်ႏတဝ်း၊ အွဉ်ႏဆိပ်တဝ်းဖြောင်း၊ အွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏ တ်-န်သွတ်ꩻငဝ်း "ကတ် ကန် ကန်း"နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေတဲင် အသွတ်ꩻငဝ်းမဲန်ႏတဝ်းသွူ၊ ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏဆိပ်ဖြောင်းတဲင် ပ်-မ်သွတ်ꩻငဝ်း မဲန်ႏဒျာႏသွူ။ "အသရ" တ်-န်သွတ်ꩻလိတ်ရဲန်ႏယို တွိုႏဝဗီးတဖြုံႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏတေားဒျာႏ "အို"သရငဝ်း "ဝွတ် ဝွန် ဝွန်း"နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် "မန်းလိတ်မွူးနဝ်ꩻ မူသီအဲန်ထဝ်း၊ သျုတ်ငါႏ၊ တရေင်ငါႏ"ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း မန်းလိတ်နဝ်ꩻ ယ-ပယ်တွမ်ႏ ရ-ဗဲန်ယို အွဉ်ႏထန်ႏဗွိုန်လွဝင်ꩻ၊ အွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏ ယ-ပယ်ငဝ်းလွဉ်းလွဉ်းတဲင် ငဝ်းအငွါယို လိတ်အဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ သုံꩻသွော့ ယ-ပယ်၊ လိတ်အဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ သုံꩻသွော့ ရ-ဗဲန် ခွယ်ꩻချာပဲင်ႏချာꩻဗာႏ ယ-ပယ် ရ-ဗဲန်ခင်ႏလမ်းဖုံႏတဲင် မန်းလိတ်နဝ်ꩻ သျုတ်ပိုႏ၊ တရေင်ပိုႏငါႏသွူ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ မန်းနဝ်ꩻ လိုႏဗာႏတွမ်ႏ "သတ်ပုံကျမ်း"သွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း ဗီး(၃၃)ဖြုံႏအကို "ရ"ယိုနဝ်ꩻ ပါဠိတွမ်ႏပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏ ဖြေꩻဆꩻကီ(လျှာထိပ်)မုဒ္ဓဌာန်ဒျာႏလဲ့ မန်းနဝ်ꩻ အွဉ်ႏထန်ႏဗွိုန်ဒျာႏ "ယ"၊ "အာစောက်အရပ်-တာလုဌာန်"ငဝ်းတဲင် ပါဠိငဝ်းကိုလဲ့နဝ်ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻလင်ငဝ်းကိုလဲ့နဝ်ꩻ မီႏလိုႏ"ရ"ငဝ်းနဝ်ꩻ လꩻတဝ်းတဲင် "ရ"ယို မန်းကအွဉ်ႏထန်ႏဒျာႏ "ယ"ငဝ်းနဝ်ꩻ မာႏမွေးစွဉ်ႏထာꩻသွူ။

ယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ မန်းလိတ်တဲင် အာႏပေႏချက်၊ ချို့ꩻယွင်ꩻချက်ဖုံႏယို ဝွေႏဖန်ႏနယ်၊ တဲမ်းနယ်ဗာႏ ယဟူးယဟန်ႏ။ ကဝွေႏဖန်ႏနယ်ဗာႏ မန်းလိတ်အာႏပေႏချက်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ နီပအိုဝ်ႏလိတ်ယို စွုမ်ႏလဲန်းမန်းလိတ်၊ မဲန်ႏလဲန်းမန်းလိတ်၊ သွဉ်ယိုꩻလဲန်းမန်းလိတ်အကျောင်ꩻ ဖေႏကသေ ဖေႏကစဲင်း ဖေႏကထင်ႏသျာꩻတွော့ꩻ ဝွေႏဖန်ႏနယ်ဗာႏဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ပအိုဝ်ႏလိတ်နဝ်ꩻ စွုမ်ႏလို့လဲန်း၊ မဲန်ႏလို့လဲန်းနဲ့ မီႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻနဝ်ꩻ "စွုမ်ႏလို့တဝ်း၊ မဲန်ႏလို့တဝ်းဒွိုန်း"အဝ်ႏလိုႏဖျင်၊ အဝ်ႏလိုႏထဲမ် အဝ်ႏနေဒွိုန်း"ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ နီလိတ်ပအိုဝ်ႏယို ဝင်ꩻလိုꩻမျိုꩻတကီ၊ ခမ်းထီတကီ၊ ကမ္ဘာႏတကီ "စွုမ်ႏလို့လဲန်း၊ မဲန်ႏလို့လဲန်း၊ ထဲမ်ဖျင်ခရာႏ တအဲန်ထဝ်း"ဒွုမ်အကျောင်ꩻ ဖေႏကအာႏမခံႏ၊ ဝွန်ႏခံႏနွောင်ꩻ၊ ဝွန်ႏခံႏဗွုန်ႏတျက်တျက်နဝ်ꩻ ယိုခါခါ နီအဝ်ႏလိုႏထဲမ်၊ အဝ်ႏလိုႏဖျင်၊ အဝ်ႏလိုႏအွဉ်ႏစွို့ꩻ၊ အဝ်ႏလိုႏထွို့ꩻမဲန်ႏလဲန်းသွူအကျောင်ꩻ တဲမ်းဒင်ႏပျꩻနယ်ဗာႏသွူ။