Жаночая тэнісная асацыяцыя

Жаночая тэнісная асацыяцыя
англ.: Women's Tennis Association
Від спорту	тэніс
Заснаванне	1973
Заснавальнік	Білі Джын Кінг
Краіна	ЗША
Афіцыйны сайт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Жаночая тэнісная асацыяцыя (англ.: Women's Tennis Association, WTA) — кіруючая арганізацыя серыі элітных спаборніцтваў жаночага прафесійнага тэніса, заснаваная ў 1973 годзе амерыканскай тэнісісткай Білі Джын Кінг. Асацыяцыя прызнана ITF; яе аналагам у мужчын з’яўляецца ATP.

Агульная інфармацыя

WTA мае некалькі штаб-кватэр: яе асноўны офіс размяшчаецца ў ЗША: у горадзе Сент-Пітэрсберг, штат Фларыда; таксама маецца два рэгіянальныя аддзяленні: еўрапейскае (у Лондане, Вялікабрытанія) і азіяцка-ціхаакіянскае (у Пекіне, Кітай).

Цяпер пад эгідай асацыяцыі праводзяцца спаборніцтвы ў 32 краінах свету з агульным прызавым фондам, які перавышае 96 мільёнаў долараў (размеркаваных на 52 турніры WTA і 4 турніры Вялікага шлема), на якіх задзейнічана да дзвюх з паловай тысяч тэнісістак, якія прадстаўляюць 92 краіны.

WTA арганізуе тэлевізійныя трансляцыі са сваіх спаборніцтваў. Аўдыторыя падобных перадач ацэньваецца ў 5,1 мільёна чалавек (2011).

Гісторыя тура WTA

Прафесійны тэніс зараджаецца ў 1920-я гады, калі вядучыя тэнісісты-аматары пачынаюць перыядычна гуляць не проста звычайныя турніры, а серыі спецыяльных выставачных матчаў, куды гледачы маглі б трапіць толькі набыўшы спецыяльны білет. З часам такія выставачныя матчы перарадзіліся спачатку ў асобныя турніры, а потым у цэлыя прафесійныя серыі. Днём нараджэння новай эпохі ў гісторыі тэніса лічыцца 9 кастрычніка 1926 года, калі ў Нью-Ёрку, на крытай арэне «Мэдысан-сквер-гардэн», у прысутнасці 13 тысяч гледачоў, прайшоў афіцыйна першы матч такога статусу. З часам прафесійны тур усё больш убіраў у сябе вядучых тэнісістаў і да 1967 года наспела і была прынята да рэалізацыі канцэпцыя г.зв. «адкрытых турніраў», дзе маглі б удзельнічаць вядучыя тэнісісты незалежна ад іх статусу. Спачатку асацыяцыя лаўн-тэніса Вялікабрытаніі, а паступова і ўсе астатнія федэрацыі падтрымалі дадзеную сістэму. Першым турнірам «Адкрытай эры» стаў чэмпіянат Вялікабрытаніі на хардавых кортах, праведзены ў Борнмуце.

Вырашыўшы адну праблему, арганізатары прафесійных турніраў сутыкнуліся з іншай: тэнісісты ўсё менш хацелі ўдзельнічаць у турнірах без прызавога фонду, а там дзе гэтай праблемы не было, узнялі кампанію за раўнапраўе актывісткі жаночага тура, якія пратэставалі супраць меншых, чым у мужчын, прызавых (напрыклад, на першым Уімблдане, праведзеным па сістэме адкрытых турніраў, суадносіны паміж прызавымі ў мужчынскім і жаночым адзіночных разрадах складалі пяць да двух). Да пачатку 1970-х на большасці турніраў прызавыя выплаты дзе-нідзе зменшыліся да суадносін восем да аднаго.

Узаемныя прэтэнзіі і некалькі паказальных матчаў жанчын супраць мужчын прывялі да нараджэння асобнай жаночай тэніснай асацыяцыі: часам зараджэння WTA лічыцца перыяд незадоўга да Pacific Southwest Championships 1970 года, калі яго арганізатары абвясцілі свой прызавы фонд, зазначыўшы, што за тыя ж дасягненні мужчыны атрымаюць у 12 разоў большыя сумы. Група лідараў жаночых спаборніцтваў спачатку паспрабавала байкатаваць турнір, але затым, пры падтрымцы выдаўца часопіса World Tennis Magazine, Глэдзіс Хелдман, арганізавала і правяла ў Х’юстане паказальны турнір, у якім прынялі ўдзел восем тэнісістак з ліку пратэстуючых. Адным са спонсараў спаборніцтва выступіў тытунёвы брэнд Virginia Slims. Неўзабаве восем удзельніц таго турніру і Хелдман, заручыўшыся падтрымкай VS, арганізавалі ўласны прафесійны тур. З часам у іх серыю, названую Virginia Slims Circuit, уліўся і існаваўшы раней жаночы тур Гран-пры ILTF. Першы сезон VSC складаўся з 19 спаборніцтваў з агульным прызавым фондам у 309 тысяч долараў ЗША. Яшчэ адной прычынай зараджэння асобнага жаночага тура стала заахвочванне ILTF стварэння пад сваёй эгідай сута мужчынскіх турніраў (у тым жа 1970 годзе іх было пятнаццаць).

Катэгорыі тэнісных турніраў WTA
1988 — 2008
1-я катэгорыя	2-я катэгорыя
3-я катэгорыя	4-я катэгорыя
5-я катэгорыя
2009 — ц.ч
Прэм’ер	Міжнародная
125k

Фармальным часам стварэння WTA лічыцца чэрвень 1973 года, калі перад Уімблданам у Лондане адбылася спецыяльная сустрэча пад старшынствам Білі Джын Кінг.

У 1975 годзе асацыяцыя падыходзіць да новага этапу ў сваім развіцці: заключаны кантракт на паказ матчаў з амерыканскай тэлерадыёсеткай CBS. Матчы тура ўпершыню паказваюцца па тэлебачанні.

Адзін спонсар замяняе іншага, з часам спонсарскія правы прадаюцца не на ўсе турніры, а толькі на іх частку. У 1979 годзе, пры падтрымцы Avon Products, прызавы фонд Выніковага турніра даведзены да планкі ў 100 000 долараў. Услед за ростам агульных прызавых узрастаюць і даходы вядучых тэнісістак: у 1971 годзе Білі Джын Кінг першай зарабіла за год 100 тысяч долараў у адзіночных спаборніцтвах, а ужо ў 1975 годзе Крыс Эверт переадолела мяжу ў 1 мільён долараў прызавых за кар’еру. Да пачатку 1980-х гадоў тур WTA становіцца флагманам жаночага спорту: на 47 яго спаборніцтвах з агульным прызавым фондам у 7,2 мільёна долараў прымалі ўдзел 250 тэнісістак.

Да канца 1980-х гадоў сітуацыя, пры якой тытульным спонсарам спартыўнага тура з’яўлялася тытунёвая кампанія Philip Morris (вытворца цыгарэт Virginia Slims), стала пагражаць іміджу тура. Забарона на рэкламу тытунёвых вырабаў на асноўных амерыканскіх тэлеканалах прывяла да таго, што турніры тура Virginia Slims не атрымоўвалі эфірнага часу. На пэўны час тытульным спонсарам тура стала кампанія Kraft Foods — хоць яна таксама ўваходзіла ў канцэрн Philip Morris, але з тытунём наўпрост не асацыявалася. Тем не менш у назвах трынаццаці турніраў тура, якія праходзілі на тэрыторыі ЗША, працягвала змяшчацца назва Virginia Slims, а выніковы турнір года працягваў называцца Virginia Slims Finals, што прыводзіла да значных грашовых страт. У 2003 годзе кіраўнік асацыяцыі Лары Скот здолеў заключыць буйнейшы спонсарскі дагавор у гісторыі жаночага спорту: кампанія Sony Ericsson заплаціла за шэсць гадоў тытульнага спонсарства тура WTA 88 мільёнаў долараў. Узровень прызавых з кожным годам узрастае і на 2012 год даходы вядучых тэнісістак за сезон упершыню перавышаюць 7 мільёнаў долараў за сезон.

Катэгорыі турніраў

Выразная градацыя турніраў WTA ў першы час адсутнічала: меў значэнне толькі памер прызавога фонду, на аснове якога размяркоўваліся рэйтынгавыя ачкі.

У 1988 годзе сістэма стала больш жорсткай — WTA раздзяліла ўсё свае рэгулярныя спаборніцтвы на пяць катэгорый (у залежнасці ад прызавога фонду), выразна прапісаўшы для кожнай катэгорыі варыянты памераў турнірнай сеткі. Найслабейшая (пятая) катэгорыя перыядычна скасоўвалася.

У 2009 годзе сістэма была перагледжана: турніры 1-й і 2-й катэгорыі аб’ядналі ў прэм’ер-серыю, дадаткова ўзмацніўшы жорсткасць патрабаванняў па памерах сеткі ў залежнасці ад катэгорыі турніра. Турніры 3-й і 4-й катэгорыі былі аб’яднаны ў міжнародную серыю, для якой быў створаны асобны выніковы турнір. У 2012 годзе была адноўлена серыя турніраў 5-й катэгорыі пад назвай серыі WTA 125 (спаборніцтвы гэтай серыі занялі месца ў тых частак календара, дзе паводле плана асацыяцыі праводзіліся альбо найбольш буйныя спаборніцтвы WTA і турніры Вялікага шлема, альбо ў тыя тэрміны асацыяцыя стварала абавязковы міжсезонны перыяд для вядучых гульцоў).

Сістэма налічэння ачкоў

Асацыяцыя выкарыстоўвае выразна вызначаную сістэму ачкавога заахвочвання тэнісістак за любы выйграны матч у прафесійным туры. У залежнасці ад рангу спаборніцтва і стадыі, на якой была атрымана перамога, тэнісістка папаўняе свой рэйтынг пэўнай колькасцю ачкоў. Ачкі за любы турнір улічваюцца ў рэйтынгу на працягу 52 тыдняў з моманту яго завяршэння.

У адзіночным рэйтынгу ўлічваюцца 16 найлепшых турніраў для кожнай тэнісісткі, а ў парным — 11. Таксама на заліковы спіс накладваюцца абмежаванні па колькасці «абавязковых» турніраў: большасць спартсменаў у адзіночным разрадзе яшчэ да пачатку сезона вызначаюць тыя спаборніцтвы, дзе яны павінны будуць згуляць (у выпадку далейшай неяўкі на іх яны скарачаюць колькасць сваіх заліковых турніраў на гэтае спаборніцтва). Гульцы, якія скончылі папярэдні сезон у топ-10 адзіночнага рэйтынгу, на наступны год маюць права згуляць толькі два турніра на спаборніцтвах міжнароднай катэгорыі.

Акрамя спаборніцтваў WTA ў рэйтынгу таксама ўлічваюцца турніры жаночага цыклу ITF.

Каб атрымаць пазіцыю ў рэйтынгу, тэнісістка павінна згуляць альбо мінімум тры турніры, альбо набраць мінімум 10 ачкоў.

Таксама створана асобная чэмпіёнская гонка, дзе тэнісісткі ў межах перыяду ад заканчэння аднаго выніковага турніру прэм’ер-серыі да пачатку другога могуць набіраць ачкі для ўдзелу ў гэтым спаборніцтве. У яе парнай версіі ачкі набіраюцца камандамі, а не асобнымі тэнісісткамі.

Результат	Тытул	Фінал	1/2	1/4	1/8	1/16	1/32	1/64	Квал.	К3	К2	К1
Турнір Вялікага шлема
Адзіночнае спаборніцтва	2000	1300	780	430	240	130	70	10	40	30	20	2
Парнае спаборніцтва	2000	1300	780	430	240	130	10	-	40	-	-	-
Выніковы чэмпіянат А
Адзіночны турнір	+750	+330	250 ачкоў за кожны выйграны матч у групе, 125 — за кожны пройграны матч. Бонусныя ачкі за выхад у паўфінал не налічваюцца.									-
Парны турнір	1500	1050	690	460	-	-	-	-	-	-	-	-
Выніковы чэмпіянат Б
Адзіночны турнір	+260	+200	120 ачкоў за кожны выйграны матч у групе, 40 — за кожны пройграны матч. Бонусныя ачкі за выхад у паўфінал не налічваюцца.							-	-	-
Парны турнір	Ачкі за спартыўныя рэзультаты не налічваюцца									-	-	-
Рэгулярная прэм’ер-серыя
Premier Mandatory — 96S	1000	650	390	215	120	65	35	10	30	-	20	2
Premier Mandatory — 60S/64S	1000	650	390	215	120	65	10	-	30	-	20	2
Premier Mandatory — 28D/32D	1000	650	390	215	120	10	-	-	-	-	-	-
Premier 5 — 56S/64Q	900	585	350	190	105	60	1	-	30	22	15	1
Premier 5 — 56S/48Q/32Q	900	585	350	190	105	60	1	-	30	-	20	1
Premier 5 — 28D	900	585	350	190	105	1	-	-	-	-	-	-
Premier 5 — 16D	900	585	350	190	1	-	-	-	-	-	-	-
Premier — 56S	470	305	185	100	55	30	1	-	25	-	13	1
Premier — 32S	470	305	185	100	55	1	-	-	25	18	13	1
Premier — 16D	470	305	185	100	1	-	-	-	-	-	-	-
Рэгулярная міжнародная серыя
International — 32S/32Q	280	180	110	60	30	1	-	-	18	14	10	1
International — 32S/16Q	280	180	110	60	30	1	-	-	18	-	12	1
International — 16D	280	180	110	60	1	-	-	-	-	-	-	-
Серыя WTA 125k
WTA 125 — 32S	160	95	57	29	15	1	-	-	6	-	4	1
WTA 125 — 16D	160	95	57	29	1	-	-	-	-	-	-	-
WTA 125 — 8D	160	95	57	1	-	-	-	-	-	-	-	-
Спаборніцтвы жаночага тура ITF
ITF $ 100 000 + H — 32S	150	90	55	28	14	1	-	-	6	4	1	-
ITF $ 100 000 + H — 16D	150	90	55	28	1	-	-	-	6	4	1	-
ITF $ 100 000 — 32S	140	85	50	25	13	1	-	-	6	4	1	-
ITF $ 100 000 — 16D	140	85	50	25	1	-	-	-	6	4	1	-
ITF $ 80 000 + H — 32S	130	80	48	24	12	1	-	-	5	3	1	-
ITF $ 80 000 + H — 16D	130	80	48	24	1	-	-	-	5	3	1	-
ITF $ 80 000 — 32S	115	70	42	21	10	1	-	-	5	3	1	-
ITF $ 80 000 — 16D	115	70	42	21	1	-	-	-	5	3	1	-
ITF $ 60 000 + H — 32S	100	60	36	18	9	1	-	-	5	3	1	-
ITF $ 60 000 + H — 16D	100	60	36	18	1	-	-	-	5	3	1	-
ITF $ 60 000 — 32S	80	48	29	15	8	1	-	-	5	3	1	-
ITF $ 60 000 — 16D	80	48	29	15	1	-	-	-	5	3	1	-
ITF $ 25 000 + H — 32S	60	36	22	11	6	1	-	-	2	-	-	-
ITF $ 25 000 + H — 16D	60	36	22	11	1	-	-	-	2	-	-	-
ITF $ 25 000 — 32S	50	30	18	9	5	1	-	-	1	-	-	-
ITF $ 25 000 — 16D	50	30	18	9	1	-	-	-	1	-	-	-
ITF $ 15 000 + H — 32S	25	15	9	5	1	-	-	-	-	-	-	-
ITF $ 15 000 + H — 16D	25	15	9	1	-	-	-	-	-	-	-	-
ITF $ 15 000 — 32S	12	7	4	2	1	-	-	-	-	-	-	-
ITF $ 15 000 — 16D	12	7	4	1	-	-	-	-	-	-	-	-

+H — аплата пражывання.

Лідары паводле колькасці тытулаў

Адзіночныя турніры № Тэнісістка Тытулы 1 Марціна Наўрацілава 167 2 Крыс Эверт 154 3 Штэфі Граф 107 4 Серэна Уільямс 72 5 Івон Гулагонг-Коўлі 68 6 Білі Джын Кінг 67 7 Ліндсей Дэвенпорт 55 8 Моніка Селеш 53 9 Вінус Уільямс 49 10 Марціна Хінгіс 43 Жусцін Энэн 43

Парныя турніры № Тэнісістка Тытулы 1 Марціна Наўрацілава 177 2 Розмары Казалс 112 3 Пэм Шрайвер 106 4 Білі Джын Кінг 101 5 Наталля Зверава 80 6 Ліза Рэйманд 79 7 Яна Новатна 76 8 Аранча Санчэс Вікарыя 69 Джыджы Фернандэс 69 Хелена Сукава 69

У спісе прыведзена дзясятка лідараў за ўсю гісторыю; рэзультаты дзеючых спартсменак выдзеленыя серабрыстым.
Станам на 21 жніўня 2017.

У кінематографе

У 2017 году выйшаў мастацкі фільм «Бітва палоў» (англ.: Battle of the Sexes), прысвечаны знакамітаму матчу паміж Біллі Джын і Бобі Рыгсам у перыяд станаўлення заснаванай ёю Жаночай тэніснай асацыяцыі.

Гл. таксама

• Асацыяцыя тэнісістаў-прафесіяналаў

Спасылкі

• Афіцыйны сайт WTA (англ.)