Бяроза (дрэва)
| Бяроза | |
 | |
| Клясыфікацыя | |
|---|---|
| Царства | Расьліны |
| Аддзел | Пакрытанасенныя (Angiospermae) |
| Кляса | Дзвюхдольныя (Dicotyledoneae) |
| Парадак | Бярозакветныя |
| Сямейства | Бярозавыя (Betulaceae) |
| Род | Бяроза (Betula) |
| Бінамінальная намэнклятура | |
| Betula | |
Бяроза (па-лацінску: Betula) — род лістападных расьлінаў сямейства бярозавыя (Betulaceae). Налічвае каля 140 відаў[1]. У мужчынскіх суквецьцяў дызахіі 3-кветкавыя, 3 прыкветныя лускі: кроючы ліст і 2 прыкветнічка кветкі 1-га парадку. Мужчынская кветка прадстаўленая 2 мэдыяннымі лісточкамі калякветніка (пры гэтым задні лісточак значна меншы за пярэдні) і 4 злучанымі парамі тычынкамі. Паколькі бакавыя лісточкі калякветніка адсутнічаюць, тычынкі суседніх кветак дыхазія цесна датыкаюцца, і кветкі нярэзка адмяжоўваюцца адна ад адной. Жаночыя дызахіі таксама 3-кветкавыя з трыма прыкветкавымі лускамі, як і мужчынскія дызахіі. Лускі бярозы зрастаюцца ў адну 3-лопасьцевую луску, якая разам з пладамі лёгка пераносіцца ветрам.
Шмат якія віды бярозы — шырока распаўсюджаныя драўнінныя пароды, якія ўтвараюць лясы і сустракаюцца як дамешкі ў лісьцевых і хвойных лясоў умеранай і халоднай частак Эўразіі і Паўночнай Амэрыкі. Шмат якія віды марозаўстойлівыя і пранікаюць далека за Палярны круг ці ўтвараюць верхнюю мяжу лясной расьліннасьці ў гарах.
Бяроза паніклая, ці барадаўчатая (па-лацінску: Betula pendula) — піянэрная парода з хуткім ростам да 20—25 м у вышыню; засяляе закінутыя ральлі, высечкі, горы і ўтварае другасныя лясы на значнай частцы Эўропы і Сібіры. Яна расьце звычайна ў лясах самага рознага складу. Зь ёю разам нярэдка сустракаецца больш вільгацелюбівая бяроза пушыстая, ці белая (Betula pubescens), прыстасаваная да ўвільгатненных і забалочанных біятопаў, якая адрозьніваецца аксамітна апушанымі (але не барадаўчатымі) маладымі пабегамі. У барэальным поясе Эўразіі расьце бяроза прыземістая (B. humilis). Горныя цясьніны Каўказу пакрывае бяроза Радэ (Betula raddeana). Блізкай да бярозы паніклай зьяўляецца бяроза папяровая (B. papyrifera), распаўсюджаная ў лясах Паўночнай Амэрыкі. Сярод бярозаў ёсьць і кустоўі. Звычайная ў паўночных і горных тундрах бяроза карлікавая (B. nana) з дробным лісьцем не дасягае ў вышыню і 1 м. У ледніковую і пасьляледніковую эпоху бяроза карлікавая была распаўсюджаная значна далей на поўдзень, дзе цяпер часам захавалася на балотах як рэлікт ледніковай эпохі.
Шмат якія віды бярозы валодаюць унікальным сярод дрэваў белым колерам кары, что абумоўлена ўтрыманьнем у клетках парашкападобнага рэчыва — бэтуліну.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Канстанцін Карнялюк. Мы тут душой чысьцеем // Газэта «Зямля і людзі», 9 лютага 2011 г. Праверана 29 студзеня 2013 г.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Полянская В. Бяроза прысадзістая. / С. Плаўнік // Наш Край : штомесячнік Цэнтральнага Бюро Краязнаўства пры Інстытуце Беларускай Культуры. — Менск: чэрвень—ліпень 1926. — № 6—7 (9—10). — С. 36—37.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Бяроза (дрэва) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў