Султый

Ауыл
Султый
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Яңауыл районы
Координаталар	56° с. ш. 55° в. д.
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 259 885 005
ОКТМО коды	80 659 485 121
Султый

Султый (рус. Султыево) — Башҡортостандың Яңауыл районындағы ауыл. 2010 йылдың 14 октябренә ҡарата халыҡ һаны 68 кеше. Почта индексы — 452823, ОКАТО коды — 80259885005.

Халыҡ һаны

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль ( 26 ғинуар)
1920 йыл 26 август
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар
1959 йыл 15 ғинуар
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар
2002 йыл 9 октябрь
2010 йыл 14 октябрь	68	31	37	45,6	54,4

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Яңауыл): 22 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Иҫке Ҡоҙаш): 8 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Яңауыл): 22 км

Ауыл тарихы

Султый ауылының Яңауыл яҡтан килгәндәге күренеше.

Султый боронғо Уран ырыуы башҡорттары биләмәләрендә, Нефтекама — Яңауыл автомобиль юлы буйында, район үҙәгенән 22 саҡрым алыҫлыҡта ята. Тыуған төйәгенең үткәнен өйрәнеүгә байтаҡ көс һәм ваҡыт сарыф иткән һәүәҫкәр тарихсы Винер Фәррәховтың тапҡан мәғлүмәттәрендә был ауыл тәүге тапҡыр 1621 йылда телгә алына.

Ғалим Әнүәр Әсфәндиәров «Башҡортостан ауылдары тарихы» тигән китабында билдәләүенсә, 1842 йылда бындағы 39 хужалыҡта игенселек, малсылыҡ менән шөғөлләнгән 218 кеше көн иткән. Барыһы ла тиерлек йылҡы, һыйыр малы, һарыҡ-кәзә аҫраған. 1859 йылғы мәғлүмәттәрҙә иһә 43 йортта 221 ир-ат һәм 190 ҡатын-ҡыҙ йәшәгәне әйтелгән. Тиҫтә йылдан хужалыҡтар һаны — 75-кә, халыҡтыҡы 431-гә етһә, 1920 йылда 77 өйҙә 373 кеше теркәлгән.

Бөгөн иһә бындағы 40 йортта даими йәшәгәндәрҙең һаны 50-гә лә тулмай, улары ла — башлыса хаҡлы ялдағылар. 35 йәшкә тиклемгеләр — дүртәү, мәктәп уҡыусылары — алтау. Бары бер нисә хужалыҡта һыйыр, һарыҡ-кәзә, ҡош-ҡорт аҫрайҙар, умарта тоталар.

Уҙған быуаттың икенсе яртыһында тыуған султыйҙар, заман шауҡымына бирелеп, яҡындағы Яңауыл һәм Нефтекама ҡалаларында йәшәүҙе үҙ итһә лә, өлкән йәштәгеләр тыуған нигеҙенә тоғро. Ҡасандыр төрлө сәбәп менән сит тарафҡа юлланғандар ҙа, хаҡлы ялға сыҡҡас, тыуған төйәгенә ҡайта башлаған.

Ауыл ваҡытлы матбуғатта

• Ансар Нуретдинов. Үткәндәргә үкенмәй, киләсәккә ышанып. «Башҡортостан» гәзите, 2015, 27 ноябрь.

Һылтанмалар

• Асфандияров А.З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. – 744 с. — ISBN 978—5—295—04683—4 (рус.)
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)