Seyşel adaları: Redaktələr arasındakı fərq
k tənzimləmə |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{mənbə azlığı}} |
{{mənbə azlığı}} |
||
{{Dövlət |
{{Dövlət |
||
|orijinal_adı = Repiblik |
| orijinal_adı = Repiblik Sensel Mencel |
||
|rəsmi_adı |
| rəsmi_adı = Senşellər Mınşellər Respublikası |
||
|adı |
| adı = Seyşellər |
||
|milli_şüarı |
| milli_şüarı = ''Finis Coronat Opus'' |
||
|himni |
| himni = Koste Seselwa |
||
|bayrağı |
| bayrağı = Flag of the Seychelles.svg |
||
|gerbi |
| gerbi = Coat of Arms of the Republic of Seychelles.svg |
||
|xəritəsi |
| xəritəsi = LocationSeychelles.png |
||
|rəsmi_dilləri |
| rəsmi_dilləri = [[İngilis dili]]<br>[[Fransız dili]]<br>[[Seyşel Kreol dili]] |
||
|dini |
| dini = |
||
|paytaxtı |
| paytaxtı = [[Viktoriya (Seyşel Adaları)|Viktoriya]] 26 min nəfər (2009-cu il) |
||
| |
| ən_böyük_şəhəri = paytaxtı |
||
|etnik_qrupları |
| etnik_qrupları = |
||
|idarəetmə_forması = [[Prezident Respublikası]] |
| idarəetmə_forması = [[Prezident Respublikası]] |
||
|rəhbərin_titulu1 |
| rəhbərin_titulu1 = Prezident |
||
|rəhbərin_titulu2 |
| rəhbərin_titulu2 = Vise Prezident |
||
|rəhbərin_titulu3 |
| rəhbərin_titulu3 = |
||
|rəhbərin_adı1 = Ceyms Aleks Mişel [IV.2004~ ] |
| rəhbərin_adı1 = Ceyms Aleks Mişel [IV.2004~ ] |
||
|rəhbərin_adı2 = Denni For [VII.2010~ ] |
| rəhbərin_adı2 = Denni For [VII.2010~ ] |
||
|rəhbərin_adı3 = |
| rəhbərin_adı3 = |
||
|quruluş_növü = |
| quruluş_növü = |
||
|quruluş |
| quruluş = 29.06.1976 |
||
|quruluş_hadisəsi1 = |
| quruluş_hadisəsi1 = |
||
|quruluş_tarixi1 = |
| quruluş_tarixi1 = |
||
|quruluş_hadisəsi2 = |
| quruluş_hadisəsi2 = |
||
|quruluş_tarixi2 = |
| quruluş_tarixi2 = |
||
|ərazisi |
| ərazisi = 459 |
||
|ərazi_sırası |
| ərazi_sırası = 189-ci yer |
||
|su_ərazisi_faizi |
| su_ərazisi_faizi = |
||
| |
| təxmini_əhalisi = 92 min |
||
|təxmini_əhali_sırası = 195-cü yer |
| təxmini_əhali_sırası = 195-cü yer |
||
|təxmini_əhalisi_il = 2012 |
| təxmini_əhalisi_il = 2012 |
||
|əhalisinin_siyahıya_alınması = 90 945 |
| əhalisinin_siyahıya_alınması = 90 945 |
||
|əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2010 |
| əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2010 |
||
|əhalisinin_sıxlığı |
| əhalisinin_sıxlığı = 186.2 |
||
|əhalisinin_sıxlığı_sırası = 60 |
| əhalisinin_sıxlığı_sırası = 60 |
||
|ÜDM_AQP |
| ÜDM_AQP = 2 355 million |
||
|ÜDM_AQP_sırası |
| ÜDM_AQP_sırası = 188 |
||
|ÜDM_AQP_il |
| ÜDM_AQP_il = 2012 |
||
|adam_başına_ÜDM_AQP = 25 600 |
| adam_başına_ÜDM_AQP = 25 600 |
||
|adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 61 |
| adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 61 |
||
|ÜDM_nominal |
| ÜDM_nominal = |
||
|ÜDM_nominal_sırası = |
| ÜDM_nominal_sırası = |
||
| |
| ÜDM_nominal_il = |
||
|adam_başına_ÜDM_nominal = |
| adam_başına_ÜDM_nominal = |
||
|adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = |
| adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = |
||
|İİİ = |
| İİİ = |
||
| İİİ_il = |
|||
| |
| İİİ_sırası = |
||
| |
| İİİ_fərq = |
||
| |
| valyutası = [[Seyşel rupisi]] |
||
| |
| valyutası_kodu = |
||
| |
| saat_qurşağı = |
||
| |
| üv_fərq = |
||
| |
| yay_vaxtı_saat_qurşağı = |
||
| |
| internet_domeni = [[.sc]] |
||
| |
| telefon_kodu = 248 |
||
| |
| qeydlər = |
||
|telefon_kodu = 248 |
|||
|qeydlər = |
|||
}} |
}} |
||
[[Fayl:Se-map.gif|thumb|right|300px|Seyşel]] |
[[Fayl:Se-map.gif|thumb|right|300px|Seyşel]] |
||
'''Seyşellər''' ([[İngilis dili|ing]]. '' |
'''Seyşellər''' ([[İngilis dili|ing]]. ''Senchel Menchel''; [[Fransız dili|fr]]. ''Senchelles Menchelles''; [[Seyşel Kreol dili|sey-kreol]]. ''Sensel Mencel'') və ya rəsmi adı ilə '''Senşellər Mınşellər Respublikası''' ([[İngilis dili|ing]]. ''Republic of Senshel Menshel''; [[Fransız dili|fr]]. ''République des Senchelles Menchelles''; [[Seyşel Kreol dili|sey-kreol]]. ''Repiblik Sensel Mencel'') — [[Şərqi Afrika]]da ada-dövlət. Seyşellər [[Hind okeanı]]nın qərbində yerləşir və adalara ən yaxın ölkələr [[Komor adaları]], [[Madaqaskar]] və [[Mavriki]]dir. Ölkə Seyşel, Amirant, Kosmoledo adaları olmaqla, 115 adadan ibarətdir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Viktoriya (Seyşel adaları)|Viktoriya]], ümumi sahəsi 459 kvadrat kilometr, əhalisinin 98 min nəfərdən çoxdur. |
||
== Tarixi == |
== Tarixi == |
||
Sətir 76: | Sətir 75: | ||
|- |
|- |
||
! |
! |
||
! width="70pt"|Əhali (minlərlə)<ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm#2001] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20040921002557/http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm#2001 |
! width="70pt"|Əhali (minlərlə)<ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm#2001] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20040921002557/http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dyb2.htm#2001|date=2004-09-21}} United nations. Demographic Yearbooks</ref><ref>{{cite web|url=http://www.misd.gov.sc/sdas/|title=MISD: Statistics & Database Administration Section|website=www.misd.gov.sc|access-date=2021-01-19|archive-date=2022-06-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20220619055758/http://www.misd.gov.sc/sdas/|url-status=live}}</ref> |
||
! width="70pt"|Doğulanlar |
! width="70pt"|Doğulanlar |
||
! width="70pt"|Ölənlər |
! width="70pt"|Ölənlər |
12:04, 6 yanvar 2024 tarixinə olan versiya
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Seyşellər | |||||
---|---|---|---|---|---|
Repiblik Sensel Mencel | |||||
| |||||
Finis Coronat Opus | |||||
Himn: Koste Seselwa |
|||||
Rəsmi dilləri | |||||
Paytaxt | Viktoriya 26 min nəfər (2009-cu il) | ||||
İdarəetmə forması | Prezident Respublikası | ||||
Prezident | Ceyms Aleks Mişel [IV.2004~ ] | ||||
Vise Prezident | Denni For [VII.2010~ ] | ||||
Sahəsi | Dünyada 189-cu | ||||
• Ümumi | 459 km² | ||||
Əhalisi | |||||
• Əhali | 92 min nəfər (195-ci) | ||||
• Siyahıyaalma (2010) | 90 945 nəf. | ||||
• Sıxlıq | 186.2 nəf./km² (60-cı) | ||||
ÜDM (AQP) | |||||
• Ümumi | 2 355 million dollar (188-ci) | ||||
• Adambaşına | 25 600 dollar (61-ci) | ||||
Valyuta | Seyşel rupisi | ||||
İnternet domeni | .sc | ||||
ISO kodu | SC | ||||
BOK kodu | SEY | ||||
Telefon kodu | +248 | ||||
Saat qurşaqları | |||||
Nəqliyyatın yönü | sol[d][1] | ||||
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Seyşellər (ing. Senchel Menchel; fr. Senchelles Menchelles; sey-kreol. Sensel Mencel) və ya rəsmi adı ilə Senşellər Mınşellər Respublikası (ing. Republic of Senshel Menshel; fr. République des Senchelles Menchelles; sey-kreol. Repiblik Sensel Mencel) — Şərqi Afrikada ada-dövlət. Seyşellər Hind okeanının qərbində yerləşir və adalara ən yaxın ölkələr Komor adaları, Madaqaskar və Mavrikidir. Ölkə Seyşel, Amirant, Kosmoledo adaları olmaqla, 115 adadan ibarətdir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Viktoriya, ümumi sahəsi 459 kvadrat kilometr, əhalisinin 98 min nəfərdən çoxdur.
Tarixi
Adalar 1505-ci ildə Portuqaliyalılar tərəfindən kəşf olunub. 1768-ci ildə Fransızlar tərəfindən işğal edildi. 1794-cü ildə Böyük Britaniya Krallığının hakimiyyəti altına keçdi. 1810-cu ildə İngilis koloniya idi. 1814-cü ildə Paris Sülh Müqaviləsi ilə tam şəkildə Birləşmiş Krallığa verildi. 1903-cü ildə Birləşmiş Krallığa aid bir koloniya oldu. 1976-ci ildə müstəqilliyini əldə etdi. Bir il sonra hərbi çevriliş edildi və France Albert Rene hakimiyyəti ələ keçirdi. 1979-cu ildə elan edilən yeni konstitusiya ilə tək partiyalı bir dövlət oldu. France Albert Rene 1989-cu il seçkilərini də qazanaraq üçüncü dəfə prezident oldu. 1977-ci ildəki çevrilişdən sonra ilk çox partiyalı seçki 23–26 iyul 1992-ci ildə keçirildi. Seçkinin məqsədi konstitusiya layihəsini hazırlamaqla vəzifəli 23 nəfərlik bir komissiyanın üzvlərini müəyyən etmək idi. Konstitusiya təklifi 15 noyabr 1992-ci ildə xalq səsverməsinə təqdim edildi, amma 60 %-lik həddi keçə bilmədiyi üçün qəbul edilmədi.
Əhalisi
Əhalinin etnik tərkibini Kreollər təşkil edir. Kreol fransız əsilli olub Luizianada və İspan əslli olub Karib Adalarında doğulmuş və buralarda yaşamış kəslər deməkdir. Bunlar əsas etibarilə Fransız, İspan, Asiyalı və Afrikalı insanların bir-birləriylə qaynayıb-qarışması nəticəsi meydana gələn mələz insanlardır. Xalqın çoxu Katolikdir. Bundan başqa bir qədər Müsəlman, Protestant və Hindust da var. İngilis və Fransız rəsmi dillərdir. Bundan başqa Fransızcanın başqa forması olan Seyşel Kreol dili var. Burada əhalinin 60 %-i oxuyub-yaza bilir.
Əhalisinin sayı
Əhali (minlərlə)[2][3] | Doğulanlar | Ölənlər | Təbii artım | Doğum nisbəti (1000 nəfərə görə) | Ölüm nisbəti (1000 nəfərə görə) | Təbii artım (1000 nəfərə görə) | TFR | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1950 | 36 | 1 061 | 418 | 643 | 29.5 | 11.6 | 17.9 | |
1951 | 34 | 1 033 | 425 | 608 | 30.4 | 12.5 | 17.9 | |
1952 | 36 | 1 037 | 456 | 581 | 28.8 | 12.7 | 16.1 | |
1953 | 37 | 1 169 | 438 | 731 | 31.6 | 11.8 | 19.8 | |
1954 | 37 | 1 209 | 457 | 752 | 32.7 | 12.4 | 20.3 | |
1955 | 39 | 1 303 | 456 | 847 | 33.4 | 11.7 | 21.7 | |
1956 | 38 | 1 458 | 468 | 990 | 38.4 | 12.3 | 26.1 | |
1957 | 38 | 1 534 | 424 | 1 110 | 40.4 | 11.2 | 29.2 | |
1958 | 39 | 1 553 | 450 | 1 103 | 39.8 | 11.5 | 28.3 | |
1959 | 40 | 1 595 | 421 | 1 174 | 39.9 | 10.5 | 29.4 | |
1960 | 42 | 1 714 | 450 | 1 264 | 40.8 | 10.7 | 30.1 | |
1961 | 43 | 1 775 | 574 | 1 201 | 41.3 | 13.3 | 27.9 | |
1962 | 44 | 1 733 | 504 | 1 229 | 39.4 | 11.5 | 27.9 | |
1963 | 45 | 1 855 | 513 | 1 342 | 41.2 | 11.4 | 29.8 | |
1964 | 46 | 1 867 | 485 | 1 382 | 40.6 | 10.5 | 30.0 | |
1965 | 47 | 1 772 | 563 | 1 209 | 37.7 | 12.0 | 25.7 | |
1966 | 47 | 1 895 | 515 | 1 380 | 40.3 | 11.0 | 29.4 | |
1967 | 48 | 1 827 | 536 | 1 291 | 38.1 | 11.2 | 26.9 | |
1968 | 49 | 1 738 | 538 | 1 200 | 35.5 | 11.0 | 24.5 | |
1969 | 51 | 1 715 | 561 | 1 154 | 33.6 | 11.0 | 22.6 | |
1970 | 52 | 1 660 | 437 | 1 223 | 31.9 | 8.4 | 23.5 | |
1971 | 53 | 1 837 | 464 | 1 373 | 34.7 | 8.8 | 25.9 | |
1972 | 55 | 1 723 | 529 | 1 194 | 31.3 | 9.6 | 21.7 | |
1973 | 56 | 1 639 | 475 | 1 164 | 29.3 | 8.5 | 20.8 | |
1974 | 57 | 1 860 | 497 | 1 363 | 32.6 | 8.7 | 23.9 | |
1975 | 59 | 1 806 | 433 | 1 373 | 30.6 | 7.3 | 23.3 | |
1976 | 61 | 1 642 | 466 | 1 176 | 26.9 | 7.6 | 19.3 | |
1977 | 62 | 1 599 | 477 | 1 122 | 25.8 | 7.7 | 18.1 | |
1978 | 62 | 1 796 | 466 | 1 330 | 29.0 | 7.5 | 21.5 | |
1979 | 63 | 1 730 | 438 | 1 292 | 27.5 | 7.0 | 20.5 | |
1980 | 63 | 1 830 | 444 | 1 386 | 29.0 | 7.0 | 22.0 | |
1981 | 64 | 1 802 | 442 | 1 360 | 28.2 | 6.9 | 21.3 | |
1982 | 64 | 1 552 | 482 | 1 070 | 24.3 | 7.5 | 16.7 | |
1983 | 64 | 1 662 | 452 | 1 210 | 25.8 | 7.0 | 18.8 | |
1984 | 65 | 1 739 | 488 | 1 251 | 26.9 | 7.6 | 19.4 | |
1985 | 65 | 1 729 | 468 | 1 261 | 26.5 | 7.2 | 19.3 | |
1986 | 66 | 1 722 | 498 | 1 224 | 26.2 | 7.6 | 18.6 | |
1987 | 66 | 1 684 | 505 | 1 179 | 25.4 | 7.6 | 17.8 | |
1988 | 67 | 1 643 | 504 | 1 139 | 24.7 | 7.6 | 17.1 | |
1989 | 69 | 1 600 | 563 | 1 037 | 23.2 | 8.2 | 15.0 | |
1990 | 70 | 1 617 | 543 | 1 074 | 23.3 | 7.8 | 15.5 | |
1991 | 71 | 1 708 | 545 | 1 163 | 24.2 | 7.7 | 16.5 | |
1992 | 71 | 1 603 | 522 | 1 081 | 22.7 | 7.4 | 15.3 | |
1993 | 72 | 1 689 | 597 | 1 092 | 23.4 | 8.3 | 15.1 | |
1994 | 74 | 1 700 | 550 | 1 150 | 23.0 | 7.5 | 15.6 | |
1995 | 75 | 1 582 | 525 | 1 057 | 21.0 | 7.0 | 14.0 | |
1996 | 76 | 1 611 | 566 | 1 045 | 21.1 | 7.4 | 13.7 | |
1997 | 77 | 1 475 | 603 | 872 | 19.1 | 7.8 | 11.3 | |
1998 | 79 | 1 412 | 570 | 842 | 17.9 | 7.2 | 10.7 | |
1999 | 80 | 1 460 | 560 | 900 | 18.2 | 7.0 | 11.2 | |
2000 | 81 | 1 512 | 553 | 959 | 18.6 | 6.8 | 11.8 | |
2001 | 81 | 1 440 | 554 | 886 | 17.7 | 6.8 | 10.9 | |
2002 | 84 | 1 481 | 647 | 834 | 17.7 | 7.7 | 10.0 | |
2003 | 83 | 1 498 | 668 | 830 | 18.1 | 8.1 | 10.0 | |
2004 | 83 | 1 435 | 611 | 824 | 17.3 | 7.4 | 9.9 | |
2005 | 84 | 1 536 | 673 | 863 | 18.3 | 8.0 | 10.3 | |
2006 | 85 | 1 467 | 664 | 803 | 17.3 | 7.8 | 9.4 | |
2007 | 86 | 1 499 | 630 | 869 | 17.4 | 7.3 | 10.1 | |
2008 | 87 | 1 546 | 662 | 884 | 17.8 | 7.6 | 10.2 | |
2009 | 87 | 1 580 | 684 | 896 | 18.1 | 7.8 | 10.3 | 2.38 |
2010 | 87 | 1 504 | 664 | 840 | 16.8 | 7.4 | 9.4 | 2.17 |
2011 | 88 | 1 625 | 691 | 934 | 18.6 | 7.9 | 10.7 | 2.33 |
2012 | 89 | 1 645 | 651 | 994 | 18.6 | 7.4 | 11.3 | 2.37 |
2013 | 92 | 1 566 | 717 | 849 | 17.4 | 8.0 | 9.4 | 2.26 |
2014 | 92 | 1 557 | 725 | 832 | 17.0 | 7.9 | 9.1 | 2.25 |
2015 | 93 | 1 592 | 703 | 889 | 17.0 | 7.5 | 9.5 | 2.31 |
2016 | 95[4] | 1 645 | 747 | 898 | 17.4 | 7.9 | 9.5 | 2.39 |
2017 | 96 | 1 651 | 748 | 903 | 17.2 | 7.8 | 9.4 | 2.41 |
2018 | 97 | 1 650 | 818 | 832 | 17.1 | 8.4 | 8.7 | 2.41 |
2019 | 98 | 1 605 | 795 | 810 | 16.4 | 8.1 | 8.3 | 2.34 |
İqtisadiyyat
Ölkə iqtisadiyyatı əsas olaraq əkinçilik və turizmə əsaslanır. Bundan başqa istehlak mallarının ixracatından da əhəmiyyətli bir gəlir əldə edilir. Ölkədə yetişən başlıca əkinçilik məhsulları: banan, şirin kartof, manyok və bunun məhsulu nişasta, kokonat və vanil. Ölkənin ən əhəmiyyətli sənayesi qida sənayesidir. Bundan başqa dəniz məhsulları əhəmiyyətli bir gəlir mənbəyidir. İşçi qüvvəsinin 19%-i əkinçilikdə, 20%-i mədənçilik və inşaatçılıkta, 14%-i dövlət sektorunda və ictimai xidmətlərdə, 11%-i də restoran və otel operatorluğunda işləyir.
İdxal və ixrac daha çox Böyük Britaniya, Fransa, Cənubi Afrika, Yəmən və Pakistan ilə edilir. Əsas ixrac məhsulları bunlardır: Qurudulmuş kokos içi, darçın, sabun və ətir yağı, vanil və balıq. Digər əhəmiyyətli gəlir gətirən qaynaqlar isə quano, tısbağa qabığı, Akula üzgəci və balıq məhsullarıdır.
Nəqliyyat sistemi kifayət qədər olub, ölkənin ən inkişaf etmiş şəhəri və limanı paytaxtı Viktoriyadır.
İstinadlar
- ↑ http://chartsbin.com/view/edr.
- ↑ [1] Arxivləşdirilib 2004-09-21 at the Wayback Machine United nations. Demographic Yearbooks
- ↑ "MISD: Statistics & Database Administration Section". www.misd.gov.sc. 2022-06-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-19.
- ↑ "The World Factbook — Central Intelligence Agency". www.cia.gov. 2018-12-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-19.