Harun Tazıyev
| Harun Tazıyev | |
|---|---|
| Haroun Tazieff | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Varşava |
| Vəfat tarixi | (83 yaşında) |
| Vəfat yeri | Paris |
| Dəfn yeri |
|
| Milliyyəti | Krım tatarı |
| Təhsili | Liege Universiteti |
| Fəaliyyəti | geoloq, vulkan alimi |
 |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Harun Tazıyev (11 may 1914[1][2][…], Varşava, Rusiya imperiyası – 2 fevral 1998[1], IV arondisman, Paris, Fransa) — tatar əsilli fransız vulkan alimi və geoloq. Vulkan partlayışları və lava axıntıları haqqında çox sayda məşhur sənədli filmin və vulkanlar haqqında çox sayda kitabın yazıçısıdır.[3]
Həyatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]O dövrdə Rusiya imperiyası sərhədləri daxilində yer alan Varşavada anadan olmuşdur. Atası tatar əsilli həkim, anası isə rus əsilli kimyaçı və politologiya üzrə doktor dərəcəsinə sahib şəxsdir. Haroun Tazıyevin anası Zenitta Klupta (1886-1984), Dvinskdə bir yəhudi həkim atası İllias Klupt və ortodoks xristian anadan, Dvinsk qalasının qubernatoru Sawa Philipoviçin qızı Sophie Arianoff von Arian, uşaqları Arianoff adını aldı. Zénitta Illiassovna Tazieva təbiət elmləri və kimya üzrə doktor idi və Sərbəst Brüssel Universitetini siyasi elmlər üzrə bitirmişdir. Brüsseldə gənc rus tələbələr Zénitta və Sabirlə görüşdü. 1906-cı ildə orada evləndilər. Onların ilk övladı Salvator vardı, yalnız iki ay yaşayırdılar. Məhz 1913-cü ildə Rusiyaya qayıtdılar. Zénitta, 1919-cu ilə qədər həyat yoldaşının ölümü haqqında məlumat almadı. 1917-ci ildən etibarən Belçikanın Brüssel şəhərində yaşamışdır.
Harun Tazıyev 1998-ci ildə dünyasını dəyişmişdir. Paris şəhərindəki Passi qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.
Təhsili
[redaktə | mənbəni redaktə et]1938-ci ildə Gemblouksda kənd təsərrüfatı, 1944-cü ildə Liege Universitetində geologiya sahəsində dərəcə almışdır. Daha sonra Fransada dövlət katibi olaraq işləmişdir.
Fəaliyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tazıyevin 1971-ci ildə Siciliya adasındakı Etna dağı ilə o tarixlərdə Zair olaraq bilinən Konqo Demokratik Respublikasındəki Nyiraqonqo dağına etdiyi səyahətlər National Geographic dərnəyinin "Qəzəbli" yer səthi adlı filmində əks olunmuşdur.[4]
Fransanın Pirenezindəki "Saint-Martin" La Verna mağara sisteminin ilk detallı kəşfiyyatında iştirak etdi. 1952-ci ildə Marsel Loubens'in Pierre-Saint-Martin qaya üzünə qalxması filmini çəkərkən, qaldırıcıın kabeli qırıldı və Loubens 80 metrdən çox düşdü. Loubens 36 saat sonra öldü, ancaq cəsədi yalnız 1954-cü ildə mağaradan çıxarıldı.
Haroun Tazieff, 1952-ci ildə "Le Gouffre de la Pierre Saint-Martin" adlı bir kitab nəşr etdikdən sonra Fransada məşhur olmuşdur.
Nəşrləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Harun Tazıyevin yazıları ingilis dilində nəşr edilmişdir. Bunlardır:
- Cratères en feu, Édition Arthaud, 1951 (Gallimard jeunesse 1973 und in 4. editions Arthaud 1978)
- Tore der Hölle. Vulkankunde, Rüschlikon-Zürich, Müller, 1950
- L'Eau et le Feu, Édition Arthaud, 1954. German edition: Im Banne der Vulkane. Abenteuer eines Geologen im ostafrikanischen Graben, Brockhaus 1955
- Les rendez-vous du diable, Édition Hachette, 1959, 1961
- Geburt eines Vulkans – afrikanisches Abenteuer, Lux 1962
- Der Ätna und seine Nachbarn – Stromboli, Vulcano, Lipari, Lux 1960
- Histoires de volcans, Le Livre de Poche, 1978.
- with Clément Borgal and Norbert Casteret 15 aventures sous terre, Éditions Gautier-Languereau, 1970.
- L'Etna et les volcanologues, Édition Arthaud, 1973
- Vingt-cinq ans sur les volcans du globe, 2 volumes, Éditions Nathan, 1974–1975.
- L'odeur du soufre: expédition en Afar, Éditions Stock, 1975.
- Cordillères, séismes et volcans, Laffont, 1975
- Niragongo, ou le volcan interdit, Flammarion, 1975. Deutsche Ausgabe Niragongo, Rüschlikon-Zürich, Müller 1980
- Le gouffre de la Pierre Saint-Martin, Arthaud, 1952, Neuauflage 1976 Online bei Association de recherches spéléologiques internationales de la Pierre Saint-Martin, pdf
- Jouer avec le feu, Seuil 1976
- La Soufrière et autres volcans: la volcanologie en danger. Éditions Flammarion 1979
- Ouvrez donc les yeux : conversations sur quelques points brûlants d'actualité (Conversations with Claude Mossé), Laffont 1980.
- with Claude Villers Ça sent le soufre, Éditions Nathan 1981.
- Les volcans et la dérive des continents, Presses universitaires de France, 1973, 1984, 1991, deutsche Ausgabe Vulkanismus und Kontinentwanderung, DVA 1974
- Sur l´Etna, Flammarion 1984, deutsche Ausgabe Der Ätna- der Berg, seine Gefahren, seine Zukunft, Busse-Seewald 1988
- Quand la terre tremble, 3. edition, Fayard 1986
- La prévision des séismes, Hachette, Collection questions de science, 1987
- Les volcans, Hachette littérature 1987
- with Max Derruau Le volcanisme et sa prévention, Masson 1990
- with Bernard Amy, Florence Trystram: Sur l'Etna, 3. edition, Flammarion, 1991
- Les défis et la chance: ma vie, Éditions Stock - L. Pernoud, 2 volumes, 1991–1992 (Autobiography, Vol. 1: De Pétrograd au Niragongo, Vol. 2: Le Vagabond des Volcans)
- La terre va-t-elle cesser de tourner?: pollutions réelles, pollutions imaginaires, 2. edition, Éditions Séghers, 1992.
- Erebus - Volcan Antarctique, Arthaud 1978 and Collection Babel, Terres d’aventures. Actes Sud. 1994
- Volcans, Éditions Bordas, 1996.
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1 2 Haroun Tazieff // Biographie Nationale de Belgique (fr.). / Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique BXL.
- ↑ Haroun Tazieff // Roglo. 1997.
- ↑ "Haroun Tazieff, 83, a Volcanist And Iconoclast on Environment". nytimes.com. 13 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 fevral 1998.
- ↑ "When the earth trembles". trove.nla. 13 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.