Fərhad və Şirin (opera)

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Fərhad və Şirin.
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Xosrov və Şirin (dəqiqləşdirmə).
Fərhad və Şirin
Bəstəkar Aleksandr Oqenezaşvili və Mirzə Cəlal Yusifzadə
Librettoçu Mirzə Cəlal Yusifzadə
Dili Azərbaycan dili
Süjet Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poeması üzrə
Janr Dram
Yaradılma tarixi 1910
Premyera 6 mart 1911
Bakı

Fərhad və Şirin — 1910-cu ildə Aleksandr Oqenezaşvili və Mirzə Cəlal Yusifzadə tərəfindən Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poeması əsasında yazılmış və ilk dəfə 6 mart 1911-ci ildə Bakıda səhnələşdirilmiş Azərbaycandilli operadır.[1][2]

Tarixi

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Opera 1910-cu ildə Mirzə Cəlal Yusifzadə və tarzən Aleksandr Oqenezaşvili tərəfindən yazılmışdır[3]. Operanın librettosunda Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" poeması əsasında çox qısa şəkildə Fərhadın macərası verilib.

Tarzən Aleksandr Oqenezaşvili operanın musiqi partiturasının direksion üsulda hazırlanmasında müəyyən işlər görmüşdür. 1911-ci il martın 6-da Mirzə Cəlal Yusifzadənin "Fərhad və Şirin" operası tamaşaçılara göstərilmişdir.

Məzmun

[redaktə | vikimətni redaktə et]

Operanın librettosu Mirzə Cəlal Yusifzadə tərəfindən "Mərhum Şeyx Nizaminin asari-nəzmiyyəsindən intixab və təlxis olunmuş bir hekayəyi aşiqanə əsəri" adı ilə yazılmış və 31 səhiəlik kitabça şəklində nəşr edilmişdir.[4]

Opera miladi 550-ci ildə Sasani hökmdarı Hörmüzün Xosrov adlı bir oğlunun doğulması, böyüməsi, məktəbdə necə tərbiyə və təhsil alması ilə başlayır. Xosrov böyüyüb ərsəyə çatdıqdan sonra nədimi və məhrəmi olan Şapur ona Qafqazdan, Dərbənddən, Ərmənzəmindən söz açır. Həmin ərazilərin hökmdarı olan Məhinbanudan, onun gözəllər-gözəli olan vəliəhdi Şirindən danışır. Şapur Şirinin camalını elə gözəl və hərtərəfli təsvir edir ki, şahzadə Xosrov ona qaibanə aşiq olur. Şapuru Məhinbanunun hüzuruna elçi göndərir. Şapurun köməyi ilə, Şirin və Xosrov görüşürlər.

Nizaminin əsərinə istinadla yazılmış librettoda Hörmüzün vəfatı, Bəhramın üsyanı, Xosrov və Bəhramın vuruşmaları ötəri verilir. Xosrovun Ruma gedib Məryəmlə evlənməsi, qaynatasının yardımı ilə yenidən Sasani taxt-tacını əldə etməsi, Şirinin Ərmənzəmindən Qəsri Şirinə gəlməsi yığcam şəkildə təsvir edilir.

Operada əsas hadisələr Şirinin Qəsri Şirinə gəlməsi və Fərhadla görüşməsi ilə başlayır. Şirinin Qəsri Şirində yaşadığı zaman təzə südə olan ehtiyacı, Fərhadın bu işi öhdəsinə götürməsi, nəhayət arxın qazılması ilə təzə südün birbaşa qəsrə gəlib çıxması da ixtisarla təsvir edilir.

Operada Xosrov və Fərhadın görüşü və sual-cavab səhnəsi qısa verilir. Xosrov Bisütunu yaracağı təqdirdə Şirini Fərhada verəcəyini vəd edir.

Cəlal Yusifzadənin yazdığı librettoda da Şirinlə Fərhad dağda görüşürlər. Yusifzadə operada Fərhadın ölümü hadisəsini eyniylə Nizaminin poemasındakı kimi təsvir edir. Şirin Fərhada yas saxlayır və bununla da opera bitir.[5]

İstinadlar

[redaktə | vikimətni redaktə et]
  1. ↑ Opera haqqında Arxivləşdirilib 2022-08-14 at the Wayback Machine, azerbaijans.com
  2. ↑ Azərbaycan operaları Arxivləşdirilib 2015-04-05 at the Wayback Machine, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
  3. ↑ Sarabski, Hüseynqulu. Köhnə Bakı (az.). Bakı: Qanun nəşriyyatı. 2019. 126.
  4. ↑ Cəlal Yusifzadə — Mərhum Şeyx Nizaminin asari-nəzmiyyəsindən intixab və təlxis olunmuş bir hekayəyi aşiqanə əsəri, Orucov qardaşları nəşriyyatı, Bakı, 1911
  5. ↑ Q. Beqdeli-Şərq ədəbiyyatında Xosrov və Şirin mövzusu, Bakı, Elm, 1970, səh 341–344

Həmçinin bax

[redaktə | vikimətni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fərhad_və_Şirin_(opera)&oldid=7308793"