Əli Fuad Cəbəsoy

Əli Fuad Cəbəsoy
türk. Ali Fuat Cebesoy
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	23 sentyabr 1882(1882-09-23) və ya 1882
Doğum yeri	Konstantinopol, Osmanlı imperiyası
Vəfat tarixi	10 yanvar 1968(1968-01-10)
Vəfat yeri	İstanbul, İstanbul ili, Türkiyə
Dəfn yeri	Türkiyə Dövlət məzarlığı
Partiya	Demokrat Partiya
Təhsili	Osmanlı Hərbi Məktəbi[d]
Fəaliyyəti	siyasətçi, diplomat, hərbi qulluqçu
Atası	İsmayıl Fazil Paşa
Hərbi xidmət
Qoşun növü	Osmanlı ordusu
Döyüşlər	Birinci Dünya müharibəsi, İtaliya-Türkiyə müharibəsi, Balkan müharibələri, Çanaqqala döyüşü, Qafqaz cəbhəsi, Sinay və Fələstin cəbhəsi, Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi
Rütbəsi	general
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Əli Fuad Paşa (23 sentyabr 1882 və ya 1882, Konstantinopol – 10 yanvar 1968, İstanbul) — Türkiyənin dövlət, hərbi və siyasi xadimi.

Həyatı

Əli Fuad Paşa Ali hərbi təhsil almış, Balkan müharibələrində (1912–13) və Birinci dünya müharibəsində (1914–18) iştirak etmişdir. Kazım Qara Bəkir paşa, Bəkir Sami bəy və digər türk milli azadlıq mücadiləsi xadimləri ilə birlikdə Mustafa Kamal Atatürkün 1919-cu il iyunun 20-də bəyan etdiyi Amasya təlimatını imzalamışdı. 1920-ci il aprelin 23-də Ankarada işə başlamış Türkiyə Böyük Millət Məclisi (TBMM) hökumətinin Moskvadakı ilk fövqəladə və səlahiyyətli səfiri olmuş və 1921-ci il fevralın 18-də Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası (RSFSR) hökuməti ilə danışıqlar aparmaq üçün göndərilmiş Türkiyə nümayəndə heyəti ilə birlikdə Moskvaya gəlmişdir; fevral-mart aylarında Yusif Kamal bəy və doktor Riza Nuru bəylə birlikdə Moskvada RSFSR xarici işlər naziri Georgi Çiçerinlə, Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsinin üzvü C.Qorxmazovla danışıqlar aparmışdır. Əli Fuad paşa Moskva konfransında Azərbaycanın himayəsi altında Naxçıvana muxtariyyət verilməsi məsələsinin uğurla həll edilməsi sahəsində gərgin və səmərəli diplomatik fəaliyyət göstərmişdir. Danışıqlarda məhz Türkiyə diplomatlarının, o sıradan da Əli Fuad paşanın səyləri sayəsində "Dostluq və qardaşlıq haqqında" RSFSR-Türkiyə müqaviləsinin (Moskva, 16 mart 1921-ci il) 3-cü maddəsinə və 1 (V) əlavəsinə əsasən, Naxçıvan vilayətinə Azərbaycanın himayəsi altında muxtariyyət verilməsi razılaşdırıldı. Əli Fuad paşa sonralar millət vəkili, 1948-ci ildə isə TBMM başqanı seçilmiş və Türkiyə Cümhuriyyətinin daxili və xarici siyasətinin işlənib hazırlanmasında fəal rol oynamışdır. 1960-cı illərdən elmi fəaliyyətlə məşğul olmuşdur. "Sinif yoldaşım Atatürk", "Moskva xatirələri" və sair əsərlərin müəllifidir.

Mənbə

• Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası. I cild. Bakı: "Lider". 2004. səh. 363. ISBN 9952-417-14-2.