Bilik

---

A

B

C

Ç

D

E

Ə

F

G

H

X

İ

J

K

Q

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

---

A

• Ağıl köhnəlməyən geyim, bilik tükənməyən mədən kimidir. Qırğız atalar sözləri
• Ağıl təkcə bilikdə yox, həm də biliyi işə tətbiq etmək bacarığındadır. Aristotel
• Alim ibadət edənlərdən yetmiş dərəcə yüksəkdə durur. Adəm övladları ömürlərini nə qədər ki, elmə, biliyə sərf edirlər, cavan qalırlar. Məhəmməd
• Aristotel yanılırdı: fəlsəfə biliyə olan nəcib istəyin deyil, qorxaqcasına ağrıdan qaçmaq istəyinin nəticəsi idi. Buna görə də dinin astanası cəhalət və qorxu idi ki, yetkin, maariflənmiş insan onu dəf etməli idi. Pol Anri Holbax
• Arvadın hörməti ərinə görə, oğlun izzəti atasına görə, şagirdin biliyi müəlliminə görə, ordunun gücü sərkərdəsinə görə müəyyən edilir. Kəlilə və Dimnə
• Az bilən və az düşünən çox danışar. Fridrix Nitsşe
• Azadlıq ali dəyərdir; o olmadan şəxsiyyət mümkün deyildir. Həyat və bilik bu gün o qədər mürəkkəbdir ki, biz öz yolumuzu yalnız azad diskussiya vasitəsilə seçə, səhvlər və xurafatlar içərisindən keçərək həqiqət perspektivinə nail ola bilərik. Qoy insanlar, hətta müəllimlər belə fərqli rəy söyləsinlər və müzakirələr aparsınlar; belə müxtəlif fikirlər inamın nisbi olduğunu üzə çıxaracaq, belə halda silaha əl atmaq o qədər də vacib olmayacaqdır; nifrət və müharibə kənardan güclə boynuna qoyulan ideyalardan və doqmatik inamdan irəli gəlir. Təfəkkür və nitq azadlığı "müasir" ruhun nadanlığını və xurafatını yuyub təmizləyəcəkdir. Biz düşündüyümüz qədər təhsilli deyilik; biz ümumi təhsilin böyük eksperimentinin başlanğıcındayıq və onun elə bir vaxtı olmayıb ki, bizim təfəkkür üslubumuza və ictimai həyatımıza təsir göstərə bilsin. Biz müəyyən təchizat yaradırıq, amma bu metodlarda və texniki qaydalarda çox primitivik; biz təhsil haqqında belə düşünürük ki, bu, müəyyən biliklərin ötürülməsidir, əslində isə o, zəkanın elmi vərdişlərinin inkişafı olmalıdır. Nadan insanın fərqli əlaməti ondadır ki, onun fikirləri tələsikdir və şərtsizdir. Bertran Rassel

B

• Belə bir qəribə fakt mövcuddur: bizim üçün çox əhəmiyyətli ola biləcək, Kainatın sirrlərini açmağa köməyi dəyəcək və həyatın verdiyi dərdlərin öhdəsindən gəlməyimizi təmin edəcək biliklər mədəni dəyərlərimizin arxa plana atdığı biliklərin arasında ön sıralardadır. Bunlar digərlərinə nisbətən doğruluğu ən az isbatlanmış biliklərdir. Ziqmund Freyd
• Bilik güc, güc isə bilikdir. Frensis Bekon
• Bilik mənim mirasımdır, məndən əvvəlki Peyğəmbərlərin mirasıdır. Məhəmməd
• Bilik öyrənmək hər bir möminin vəzifəsidir. Məhəmməd
• Bilikdən güc alıb yaşamayanlar başsız külək kimi avara gəzərlər. Məhəmmədhüseyn Şəhriyar
• Biliyi ilə xalqı faydalandıran bir alim, yetmiş il ibadət edən adamdan xeyirlidir. Məhəmməd
• Biliyi ilə öyünən adama düşmən olun. Məhəmməd
• Biliyin hökmdarı olmaq üçün əməyin nökəri olmalısan. Onore de Balzak
• Biliyin kökü acıdır, meyvəsi - şirin. Rus atalar sözləri

D

• Daş-qaş əvəzinə özünə bilik yığsan daha çox tanınarsan: ən qiymətli daşı salıb itirə bilərsən, ən sadə biliyi isə səndən heç kəs ala bilməz. Əbül Fərəc
• Dünyada elə bir bilik varmı ki, heç bir ağıl sahibi ona şübhə etməsin? Bertran Rassel
• Düşüncə tarixində yəqin ki, indiki dövrə tamamilə bənzəyən bir dövr olmamışdır. Hər yerdə mütəfəkkirlər iki şeyin şüurundadırlar, birincisi, sirr bölgəsi indiyə qədər heç vaxt bu qədər aydın şəkildə müəyyən edilməmişdir, ikincisi, bu bölgəyə indiyə qədər olduğundan daha asan daxil olmaq olar; buna görə də, bütün məktəblərin müstəntiqləri öz axtarışlarını qətiyyətlə davam etdirsələr, bəlkə də bəzi sirləri açmağa müvəffəq ola bilərlər. Həyatın və varlığın məlum faktlarını öyrənərkən qarşılaşdığımız problemlər, indiyə qədər olduğundan daha aydın tərifə həssasdır və suallarımızın cavabını bilməsək də, hələ də öz problemlərimizin həlli yollarını kəşf etməmişik. Problemlər, baxmayaraq ki, heç bir panacea (bütün çətinliklərin və ya xəstəliklərin müalicəsi və həlli) bizim əlimizdə hazır olmasa da, dünyanın xəstəliklərini müalicə edə bilərik, lakin onları müəyyən edə bildiyimiz həqiqət, sirrin hansı istiqamətə yönəldiyini göstərə biləcəyimizi və elmin, dinlərin və fəlsəfənin işığının əvvəllər qaranlıqlar diyarı hesab edilən geniş ərazilərə yayılması gələcəkdə uğurun təminatıdır. Müdriklərin və mistiklərin bir neçə dairəsi istisna olmaqla, biz beş yüz il əvvəlki vəziyyətdən daha çox şey bilirik; nə qədər təbiət qanunlarını kəşf etmişik, baxmayaraq ki, "şeylər olduğu kimi" (və mən bu sözləri çox qəsdən seçirəm) olması barədə biliklər sahəsində böyük irəliləyişlər əldə olundu, hələ də onları tətbiq edə bilmirik. Alisa Beyli

E

• Elm təşkilatlanmış bilikdir. Herbert Spenser
• Elmi çox vaxt biliklə qarışıq salırlar. Bu kobud səhvdir. Elm təkcə bilik deyil, həm də şüurdur. Vasili Klyuçevski

Ə

• Əgər mən başqalarından daha uzaqları görə bilmişəmsə, onda bu, yalnız nəhənglərin çiyinlərində durduğuma görə mümkün olmuşdur. İsaak Nyuton

H

• Hər qab içinə bir şey qoyduqca daralır. Ancaq bilik qabı müstəznadır. O, bilik qoyulduqca genişlənər. Əli

X

• Xəyal bilikdən daha vacibdir. Bilik məhduddur, xəyal isə bütün dünyanı əhatə edir, təkamül yaradan tərəqqini stimullaşdırır. Albert Eynşteyn

İ

• İnsan yalnız bilmədiyi şeydən qorxur, bilik isə hər cür qorxuya qalib gəlir. Vissarion Belinski
• İnsanın bildiyi və öyrəndiyi şeylər bilmədiyinin müqabilində heç dərəcəsindədir. Məhəmməd Tağı Sidqi

M

• Mən yalniz onu bilirəm ki, heç nə bilmirəm. Sokrat
• Müdrik çox bilən adam deyil, biliyi xeyirli olan adamdır. Esxil

S

• Susmaq - biliklinin bəzəyi, biliksizin pərdəsidir.Ərəb atalar sözləri

T

• Təhsilə can atarkən qadın yadda saxlamalıdır ki, bütün təhsil sistemləri yalnız yüksək bilik və mədəniyyətin inkişafı üçün vasitədir. Əsl düşüncə mədəniyyətini ruh və qəlb mədəniyyəti inkişaf etdirir. Yalnız belə birləşmə o böyük sintezi verir ki, onsuz insan həyatının kosmik təkamülündə həqiqi əzəmətini, müxtəlifliyini və mürəkkəbliyini dərk etmək mümkün deyil. Buna görə də, biliyə can atarkən, qadın İşıq Mənbəyiini və Ruhun Rəhbərlərini - həqiqətən, bəşəriyyət şüurunu yaradan o böyük Ağılları xatırlasın. Bu Mənbəyə, Sintezin bu aparıcı Prinsipinə yaxınlaşmaqla, bəşəriyyət həqiqi təkamülün yolunu tapacaqdır. Helena İvanovna Roeriç

Y

• Yer kürəsinin yaşıllıq və həyatla necə və hansı proseslərlə büründüyünü, buludların, dumanların və yağışların necə əmələ gəldiyini, bu yer kürəsinin bütün dəyişikliklərinə nəyin səbəb olduğunu və hansı ilahi qanunların səbəb olduğunu bilmək, şübhəsiz ki, saf bir zövqdür. Nizam açıq-aşkar qarışıqlıq içərisində qorunur. Fırtınanın və vulkanın səbəbini araşdırmaq və onların əşyaların təsərrüfatda istifadəsinə işarə etmək — buludlardan şimşək çaxıb onu təcrübələrimizə tabe etmək — olduğu kimi istehsal etmək ülvi bir məşğuliyyətdir. İncəsənət laboratoriyasındakı mikrokosmos və hərəkətləri və İlahi Ağılın onlara verdiyi qanunlara uyğun olaraq dəyişən, şeylərin kainatını təşkil edən görünməz atomları ölçmək və çəkmək. Əsl kimya filosofu xarici dünyanın bütün müxtəlif formalarında yaxşılıq görür. O, sonsuz müdrikliyin rəhbər tutduğu sonsuz qüdrətin əməllərini araşdırarkən, bütün alçaq xurafatlar, bütün məntiqli xurafatlar onun zehnindən yox olur. O, insanı kosmosda bir nöqtəyə sabitlənmiş atomlar arasında bir atom görür və bununla belə ətrafdakı qanunları dərk edərək onları dəyişdirmək; zaman keçdikcə bir növ hökmranlıq və maddi məkanda bir imperiya əldə etmək və sonsuz kiçik miqyasda bir növ yaradıcı enerjinin kölgəsi və ya əksi kimi görünən və ona fərqlilik hüququ verən bir güc tətbiq etmək istəyir. Allahın surətində yaradılmış və ilahi ağılın qığılcımı ilə canlandırılmışdır. Kimyəvi axtarışlar idrakı ucaltsa da, təxəyyülü incitmir və həqiqi hissləri zəiflətmir. Onlar zehnə dəqiqlik vərdişləri bəxş etməklə bərabər, onu faktlara diqqət yetirməyə məcbur etməklə yanaşı, onun bənzətmələrini də genişləndirirlər və əşyaların xırda formaları ilə tanış olsalar da, onların son məqsədi təbiətin böyük və möhtəşəm obyektlərinə malikdirlər. Onlar kristalın əmələ gəlməsini, çınqılın quruluşunu, gil və ya torpağın təbiətini nəzərə alırlar və onlar bizim dağ silsilələrimizin müxtəlifliyinin səbəblərinə, küləklərin görünüşünə, ildırım fırtınalarına, meteoritlərə, zəlzələlərə, vulkanlara və şairə və rəssama ən heyrətamiz obrazlar təqdim edən bütün hadisələrə aiddir. Təbiətimizin ən böyük səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri olan biliyə olan o sönməz susuzluğu yaşadırlar — hər bir kəşf faktların tədqiqi üçün yeni sahə açır, nəzəriyyələrimizin qeyri-kamilliyini bizə göstərir. Ədalətli şəkildə deyilir ki, işığın dairəsi nə qədər böyükdürsə, onu əhatə edən qaranlığın sərhəddi də bir o qədər böyük olar. Hemfri Devi