Nicosia

Nicosia
Alministración
País	Xipre
Distritu	Distritu de Nicosia
Tipu d'entidá	gran ciudá
Nome oficial	Λευκωσία (el); Lefkoşa (tr)
Nome llocal	Λευκωσία (el)
Códigu postal	1010–1107
Xeografía
Coordenaes	35°10′21″N 33°21′54″E / 35.1725°N 33.365°E
	Nicosia Nicosia (Xipre)
Superficie	51.06 km²
Altitú	220 m
Demografía
Población	330 000 hab. (2015)
Porcentaxe	100.92% de Distritu de Nicosia
Densidá	6462,98 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	22
Estaya horaria	UTC+02:00 (horariu estándar); UTC+03:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Vilnius, Ámsterdam, Atenes, Ankara, Ciudá de Méxicu, Abu Dhabi, Lisboa, Estambul y Fuzhou
	nicosia.org.cy

Nicosia (griegu: Λευκωσία, Lefkosia; turcu: Lefkoşa) ye la ciudá más grande de la islla de Xipre. Asitiada sobre'l ríu Pedieos, y al igual que la islla, la ciudá de Nicosia tamién ta estremada: la parte sur ye la capital de la República de Xipre, y la parte norte ye la capital de la República Turca del Norte de Xipre. Nos tiempos antiguos, la ciudá foi conocida como Ledra, y yera unu de los dolce reinos antiguos de la islla de Xipre. Nicosia foi la capital de la islla por más de mil años, y foi conquistada polos francos, los venecianos, los turcos y l'Imperiu británicu.

El centru históricu de Nicosia ta zarráu dientro d'un gran muriu medieval construyíu polos venecianos. Esi muriu ye güei el monumentu más conocíu de la ciudá. Les puertes y los bastiones d'esi muriu güei afaen edificios importantes, como'l Conceyu. La parte norte de la ciudá ta ocupada pol gobiernu turcu chipriota, y funciona como capital de la República Turca del Norte de Xipre, un Estáu solu reconocíu per Turquía. Nicosia ye güei la única capital estremada del mundu.^[1]

La ciudá desenvolver con un ritmu rápidu y tien un nivel de vida de los más altos nel mundu. Amás, ye la sede de la Universidá de Xipre y d'otros trés universidaes privaes.

Toponimia

El términu de Nicosia empieza a usase mientres la ocupación de la islla nel sieglu XII polos templarios , quien yeren incapaces de pronunciar Kallinikisis —nome de la ciudá mientres esa dómina—, polo que la empezaron a llamar Nicosia.^[2]

Llocalmente úsase Leukosia o Lefkosia, que significa «ciudá blanca», en cuantes que Lefkoşa, nome que-y da la población turca, ye una mera deformación del segundu nome griegu.^{[ensin referencies]}

Hai dos posibles oríxenes del nome griegu Lefkosia. Según la primer teoría, puede provenir de Lefkos, fíu de Ptolomeo I d'Exiptu, quien reconstruyó la ciudá nel sieglu III e. C. Alternativamente, el términu lefki significa "blancu" y podría faer referencia a los abondosos álamos blancos del ríu Pedieos.^[2]

La ciudá tamién lleva'l nome de Lefkothea, diosa blanca.^[2]

Historia

Nicosia foi fundada polos aqueos, provenientes de la rexón de la península de Peloponeso, llamada Acaya (en griegu clásicu Ἀχαΐα, Achaïa; griegu modernu Αχαΐα), dempués de la Guerra de Troya.

Conocida como Ledra o Ledrae en tiempos antiguos, la ciudá foi la sede de los reis de la Casa de Lusignan dende 1192. Pasó a formar parte de la República de Venecia en 1489 y cayó en manes de los turcos en 1571. Nicosia sufrió un periodu d'estrema violencia antes d'independizase, y dende la invasión turca en 1974, parte de la zona norte de la ciudá tuvo dientro de les llendes d'una zona vixilada pola ONX na llamada Llinia Verde o "llinia Atila".

Magar les devastaciones provocaes polos invasores turcos,^{[ensin referencies]} Nicosia, como les otres principales ciudaes de Xipre, caltién restos arqueolóxicos griegos yá dende'l llamáu periodu "arcaicu". A estos suman les interesantes arquitectures gótiques edificaes polos equivocadamente denominaos "francos" o "llatinos" a partir de les cruzaes y hasta la ocupación turca. Ente estes edificaciones destácase la catedral de Nicosia d'estilu góticu.

Gobiernu

Como capital de la república, Nicosia ye'l centru políticu, económicu y cultural de Xipre. L'área del Gran Nicosia ta estremada en siete municipios, pero l'autoridá metropolitana ye'l mesmu conceyu de Nicosia -dientro de que les sos llendes establez la Constitución que tienen de tar los principales edificios gubernamentales. Los demás conceyos na ciudá son Strovolos, Lakatamia, Latsia, Aglandjia, Engomi y Dhometios Agios. Según la Constitución de Xipre, la ciudá de Nicosia estremar nun sector griegu y turcu, con dos alcaldes: un representante de la comunidá griega, que yera la mayoría, y una segunda representación de la comunidá turca. Los alcaldes y los miembros del Conseyu son nomaos pol Presidente de la República. Dende 1986, escoyer a los alcaldes y los miembros del Conseyu. L'alcalde y los conceyales son escoyíos por sufraxu popular direutu, pero en votaciones separaes -una pal alcalde y l'otru pa tolos conceyales. Les eleiciones municipales celébrense cada cinco años.

El Conceyu de Nicosia ta agora lideráu pola alcaldesa Eleni Mavrou (miembru enantes del partíu comunista AKEL), sofitáu pol so propiu partíu políticu, el Partíu Socialista EDEK y el Partíu Democráticu. El Conseyu ta compuestu de 26 conceyales, unu de los que ye teniente d'alcalde. El sector norte, pela so parte, tien el so propiu conceyu dende 1958.^[3] Conceyos separaos pa les comunidaes grecochipriota y turcochipriota fueren establecíos pola alministración colonial británica antes de la fundación de la República de Xipre. Güei el Conceyu turcu de Nicosia sirve como'l Conceyu de Nicosia Norte, parte de la República Turca del Norte de Xipre.

L'alcalde y los conceyales exercen tolos poderes conferíos pola Llei de Sociedaes Municipales. Los sub-comités integraos polos miembros del Conseyu Municipal actúen namái nun nivel d'asesoramientu y d'alcuerdu a los procedimientos y regulaciones emitíes pol Conseyu.

L'alcalde ye l'autoridá executiva del conceyu, exerz un control xeneral y xestiona el Conseyu Municipal. El Conseyu ye responsable del nomamientu del personal contratáu pol conceyu. Tolos conceyos de la República de Xipre son miembros de la Unión de Conceyos de Xipre. El Comité Executivu ye l'órganu de gobiernu de la Unión. Esti Comité ye designáu d'ente los representantes de los conceyos por un periodu de dos años y mediu. L'alcalde de Nicosia ye'l Presidente de la Unión y el Presidente del Comité Executivu.

Llugares d'interés

Puerta Famagusta: Ye una de les puertes del muriu venecianu qu'arrodia la parte histórica de la ciudá, que xunto colos sos aposentos anguaño ye un importante centru cultural. Llamada orixinalmente Porta Giuliana n'honor al arquiteutu que proyeutó la muralla, yera la puerta d'entrada más fuerte y más ellaborada, pero tamién la más baxa. La puerta foi restaurada pol Conceyu de Nicosia pa devolve-y la so antigua rellumanza.

Laiki Yitonia: Tratar d'una área piatonal qu'entiende una gran parte del barriu antiguu y que se convirtió nun exemplu de l'arquiteutura urbana de la ciudá y de too Xipre. Asitiada nel corazón de la ciudá cercada, Yitonia ye la resultancia de la iniciativa de la municipalidá de resaltar l'encantu de la ciudá antigua, pos casi tolos edificios fueron restauraos y construyéronse dellos nuevos calteniendo los elementos de l'arquiteutura tradicional de la islla. Abonden pequeñes tabiernes familiares d'estupenda y cuidada gastronomía.

Ilesia de Faneromeni: Esta ilesia ye, ensin dulda, la más grande de Nicosia en tamañu. El portal de la ilesia ta constituyíu por trés arquivoltas plenes, con finos collarinos y intercolumnios cinceladas con motivos vexetales. Sobre'l zarru de los arcos, una tropezosa y saliente moldura abriga la imprescindible cruz elevada por dos neños y flanqueada por pilastres arcaizantes. Coronando esti conxuntu, una escultura adosada de la Virxe col Neñu, de tipu llamativu, preside la portentosa composición, na que montones de collarinos encuadren imáxenes delicadamente llabraes, emponderaes por peanas y baldaquinos de profusa ornamentación. Finalmente, la portada de la ilesia ta acubillada por un fabulosu dosel acairelado, de bóveda nervada, que reposa sobre dos contrafuertes. La so traza diferenciador más importante ye que tien nel so interior un mausoléu onde fueron soterraes les reliquies de los obispos y sacerdotes executaos polos otomanos.
Ilesia de Tripiotis: Esta ilesia ye un exemplu claru del estilu francu bizantín, destacando'l so ricu interior. Tien una rotonda de dieciséis cares qu'envolubra un nucleu radiante octogonal de dos cuerpos, nos cualos ábrese arcos llixeramente apuntaos, sofitaos en columnes con capiteles de tipu románicu-bizantín.
Monesteriu de San Irakleidios: Cunta la lleenda qu'a la llegada de San Pablo y San Barnabas, estos fueron empuestos por Irakleidios, que más tarde foi Arzobispu de Tamassos, darréu martirizáu y soterráu na cueva na que vivía. Nesi mesmu llugar, años más tarde empezó la edificación d'esti antiguu monesteriu.

Catedral de San Ioannis: Lo que n'oríxenes foi una pequeña ilesia, construyida como llugar de xunta y cultu nel sieglu XVI, col pasu del tiempu convirtióse nuna de les referencies del cristianismu ortodoxu de la ciudá, yá que agora ye la sede del arzobispáu. Nel interior del templu destaquen los sos importantes murales d'escenes bíbliques. Poles sos proporciones y carauterístiques, el claustru inscribir nel llargu periodu de transición del estilu románicu al góticu na islla, tando más próximu del primeru que del segundu. Nes sos amplies galeríes, robustos arcos formeros, inda de vuelta perfecta, asiéntanse sobre ménsulas que tamién sirven de sofitu a les ojivas.

En cada unu de los lladrales del claustru, l'arcada que s'abrir al esterior presenta variaciones, reflexando la evolución de l'arquiteutura cisterciense a lo llargo de les obres del monesteriu. Asina, na galería más antigua, l'apertura al patiu faise al traviés d'arcos quebraos, que se vuelven trilobulados en tramos posteriores. L'arcada doble asitiar en columnes arrexuntaes con capiletes de variada ornamentación alegórica y vexetal.

Mezquita de Arab Ahmet: Mezquita qu'amuesa'l fiel reflexu de l'amplia presencia turca na islla, esti edificiu ufierta la posibilidá d'entrar en contautu cola cultura árabe y l'heriedu otomanu. Esta mezquita data de 1845, y anque nun ye la más antigua nin la de mayor importancia monumental, sí ye una de les más belles y allegaes polos habitantes musulmanes de la islla. Alluga nel so interior una de les coleiciones más impresionantes de tapices de tola capital, según muestres típiques del arte islámico.
Mezquita Omeriyeh o Antigua Catedral de Santa Sofía: Esta mezquita, asitiada xunto al mercáu central, ta cargada de connotaciones históriques. Como nun podía ser d'otra manera nesta ciudá de variaes cultures, esta mezquita tien un pasáu y un orixe aniciáu nes ruines d'una ilesia. L'esterior de la mesma, d'estructura gótica poles restauraciones que sufrió, ostenta'l virtuosismu de la hiperbólica y luxuriosa decoración de la dómina, qu'allugaba yá la crisálida del Renacimientu. Tou esti llugar taba percorríu por una guirlanda compuesta poles omnipresentes esferes armilares de los reis de Xipre y cruces de Cristu, agora yá na alcordanza, una y bones los símbolos musulmanes sustituyeron estratéxicamente a cualquier signu cristianu ortodoxu que pudiera quedar de la ilesia orixinal, magar entá pueden suxerise los pináculos que coronen los robustos arcobotantes.

Muséu d'Historia de Xipre: Allugáu nun edificiu del sieglu XVIII, esti muséu ufierta antigüedaes xipriotes que tomen dende'l Neolíticu hasta'l periodu bizantín. Ye ensin dulda el muséu más importante de la islla, allugando numberoses muestres de cerámica, escultures y xoyes, lo que da muestra de la importancia del arte nes socesives dómines culturales poles que travesó la ciudá y la islla. Los mosaicos amuesen el pasu de la influencia pagana a la cristiana, como la sustitución de los motivos floral y animal por diseños xeométricos. Nel muséu recuéyense tamién muestres d'abondoses ruines d'ilesies pintaes con murales ya iconos que tomen estilos del sieglu X al sieglu XVII, fiel reflexu de lo que n'otres dómines foi un cayáu de defensa cristianu ante'l vecín Imperiu otomanu.
Muséu Bizantín y Les Galeríes: Según el Muséu d'Historia recueye muestres más que pervalibles de les distintes etapes poles que pasó esti territoriu, el Muséu Bizantín especializar na parte de la historia na que tola islla viose invadida pol poderosu Imperiu bizantín, que dexó buelgues de la so presencia n'ensame d'aspeutos sociales, culturales y económicos. Exemplos de toa aquella dómina son los oxetos que recueye'l muséu, cola coleición d'iconos más grande de la islla, dataos ente'l sieglu IX y el sieglu XVIII, según importantes oleos, mapes y litografíes, magar estes atópense na parte del muséu denomada Les Galeríes, dispuesta como si d'una esposición de pintures tratárase, al estilu de cualesquier gran galería d'arte de la Europa Occidental.
Muséu del Arte Popular: Esti espaciu recueye una amplia variedá d'arte folclórico, como grabaos en madera, tapicería, bordaos, alfarería, traxes nacionales y testiles fechos a mano. Esti tipu d'espresión cultural y artística ye una parte esencial de la hestoria de Xipre y de los xipriotes dende los tiempos antiguos, motivu pol qu'esti llugar siempres foi famosu y queríu ente los habitantes de la islla. Como datu anecdóticu, cabo mentar que na Ilíada de Homero faise referencia a un preciosu platu que foi envido como regalu del rei de Xipre al rei Agamenón. Amás la lleenda diz que la famosa espada d'Alexandru Magnu foi llabrada en Xipre, polo que l'arte popular siempres tuvo una gran acoyida ente los xipriotes. Munchos de les ayalgues que sobrevivieron a los sieglos tán espuestos nel Muséu Arqueolóxicu y nel Muséu Folclóricu de Nicosia.
Edificiu del Conceyu: Les primeres dependencies del conceyu taben asitiaes na Plaza del Conceyu (Plateia Dimarcheiou), onde anguaño s'asitia'l mercáu municipal. En 1944, les oficines fueron tresferíes al edificiu qu'allugaba'l cabaré Luna Park, en plena zona del bastión D'avila, tomándose en 1952 la decisión d'establecer esti allugamientu como llugar permanente del conceyu dada la fonda remodelación a la que fuera sometíu l'edificiu. Sicasí, nos últimos años del sieglu XX, decidióse que'l conceyu moviera les sos dependencies a una zona más allá de los murios, nuna zona totalmente dedicada a l'alministración. Les obres del modernu conceyu empezaron en 2001, magar sufrieron un retrasu pol afayu d'unos restos medievales y d'otros restos arqueolóxicos importantes. Dempués de rescatar estos restos y treslladalos al Muséu d'Historia de la capital, el modernu edificiu plantegáu pol arquiteutu canadiense Johann Prochnow pudo llevase a cabu, siendo na actualidá l'edificiu más modernu de tola capital.
Casa de Hadjigeorgakis Kornesios: Tratar d'un importante edificiu, orixinalmente venecianu, onde na actualidá atopa'l Muséu Etnográficu de Xipre. Conserva entá'l nome del propietariu orixinal d'esti palaciu, Hadjigeorgakis Kornesios, un home de negocios qu'amasó la so fortuna na islla a base d'esportaciones de riques sedes y especies. Nesti edificiu de la zona monumental ta espuesta una pequeña y variada coleición d'obres amestaes a la hestoria y a los bienes de la casa nobiliaria d'esti personaxe, na cual destáquense delles escultures de bronce de la escuela xipriota d'artistes medievales, una imaxe gótica de la Virxe y el Neñu en piedra, una semeya ecuestre de l'autoría del pintor Pierre Antoine Quillard, y pieces bien rares d'armería del sieglu XIV.

Economía

Nicosia ye'l centru financieru, alministrativu y educativu de la República de Xipre y unu de los centros económicos y financieros más importantes del Mediterraneu oriental.

Na ciudá atopen les sedes de tolos Bancos Chipriotes como'l Bancu Marfin Popular, Bancu de Xipre Plantía:Griegu, Bancu Helénicο Plantía:Griegu y el Bancu Central de Xipre Plantía:Griegu.

En Nicosia tamién s'alluguen grandes empreses d'auditoría, fiscales y d'asesoramientu llegal como PWC, Deloitte, KPMG y Ernst & Young.

Según un estudiu recién d'UBS (agostu 2011), en términos de poder de paridá adquisitivu Nicosia ye la ciudá más rica del Mediterraneu y la décima del mundu en 2011.^[4]

Educación

La ciudá de Nicosia cunta con establecimientos d'educación cimera públicos y privaos, a entrambos llaos de la Llinia Verde. Estos pueden clasificase n'instituciones universitaries y non universitaries.

Les primeres ufierten los graos de llicenciatura, magister y doctoráu, ente les cualos pueden cuntase a la Universidá de Xipre, Universidá de Nicosia, Universidá Frederick, Universidá Abierta de Xipre, Universidá Europea de Xipre.^[5]

La Universidá de Xipre foi fundada en 1989 y l'ingresu de los primeros estudiantes foi en 1992. Tenía aproximao 5.300 estudiantes mientres el periodu 2007-2008, partíos en seis facultaes.

La Universidá de Xipre xunto cola Universidá Abierta de Xipre y la Universidá de Teunoloxía de Xipre (allugada en Limassol) son les úniques trés Universidaes públiques de la República de Xipre.^[6]

Xeografía física

La ciudá de Nicosia allugar en 35º 10' N 33º 21' Y, nel distritu de Nicosia, aproximao nel centru de la islla de Xipre. Alcontrar nel valle de Mesaoria o Mesarya, que ta delimitado pel norte pola cadena montascosa de Kyneria –tamién llamada montes Besparmak- y pel sur pelos montes de Troodos; d'orientación esti a oeste, ta formáu por depósitos sedimentarios d'orixe fluvial y algama poco altor, alredor de 180 msnm en Nicosia.^[7]

Clima

Parámetros climáticos permediu de Nicosia (Athalassa)
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	15.5	15.9	19.2	24.3	29.7	34.3	37.2	36.9	33.5	29.0	22.1	17.0	26.2
Temperatura media (°C)	10.6	10.6	13.1	17.1	22.3	26.9	29.7	29.4	26.2	22.3	16.3	12.0	19.7
Temperatura mínima media (°C)	5.7	5.2	7.0	10.2	14.8	19.4	22.2	21.9	18.8	15.6	10.4	7.1	13.2
Precipitación total (mm)	54.7	41.6	28.3	19.9	23.5	17.6	5.8	1.3	11.7	17.4	54.6	65.8	342.2
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	7.3	6.5	5.4	3.5	2.7	1.3	0.5	0.1	0.6	2.8	4.7	7.7	43.1
Hores de sol	182.9	200.1	238.7	267.0	331.7	369.0	387.5	365.8	312.0	275.9	213.0	170.5	3314.1
Fonte: Meteorological Service (Cyprus)^[8]

Deportes

La ciudá de Nicosia cunta con un estadiu de fútbol, l'Estadiu GSP, con capacidá pa más de 22,000 espectadores. Nesti estadiu de fútbol xueguen los equipos locales APOEL Nicosia, Olympiakos Nicosia FC y AC Omonia.

En baloncestu destaquen equipos locales como Achilleas, APOEL BC y Omonia BC.