Gadaña
 | Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
La gadaña[1] ye una ferramienta agrícola compuesta d'una cuchiella curva inxertada nun palu de normal ríxidu, usada pa segar yerba, forraxe pal ganáu o ceberes.
Ámbitu y usu
[editar | editar la fonte]La llegada de los medios mecánicos haber lleváu al desusu nos países desenvueltos, anque sobrevive por tradición en munches zones rurales y realícense campeonatos recreativos de siega, por casu nel norte d'España.[2] Nel Canadá y los Estaos Xuníos ye más usada y en Llatinoamérica conozse bien pocu yá que s'usa pa tol machete, non asina'l so usu nos países asiáticos y europeos del oriente onde se-y da muncha importancia al so usu especialmente n'el llabradores de llugares bien montascosos. Na India agora tien una gran puxanza yá que l'usu de mecanizada ta designada pa les grandes compañíes comerciales.[ensin referencies]
Diseñu
[editar | editar la fonte]
Esti preséu rique un diseñu ellaboráu por que'l so emplegu produza bones resultaos. La gadaña componer d'una cuchiella y un mangu. La cuchiella tien forma d'arcu de gran radiu, que s'enllarga en punta pola estremidá llibre. Suel ser d'aceru, más pola so resistencia que pola so maleabilidad. Considerar nesta llámina trés partes:
- El corte;
- El llombu o cantar;
- El talón: ta daqué encorváu nun ángulu averáu d'unos 35 graos y termina nun gabitu que s'enllaza a una argolla del propiu mangu, quedando d'esta manera firmemente bien suxetada.
El mangu ye de madera y escontra la metá del so llargor previu analís del tamañu del operario lleva un agarraderu que'l operario suxeta cola mano derecha o izquierda llamáu astil. Na argolla que sirve pa suxetar la cuchiella asítiense cuñas de madera o correes p'aumentar o menguar l'apertura del ángulu formáu pola cuchiella.
Les gadañes tienen toes la mesma forma xeneral. Les diferencies ente elles dependen de la combadura de la cuchiella y de la disposición del astil. N'España, ye más habitual la gadaña de mangu rectu, magar nun dexen d'emplegase en munches contornes les de mangu curvu, que son d'un gran usu nos Estaos Xuníos onde agora se fabriquen n'aluminiu y madera. Les sos dimensiones varien de 120 a 180 centímetros de llargu y 80 ó 92 centímetros de llámina y hai de 40 centímetros les cualos tienen un usu pa la corte de la caña d'azucre y corte n'árees bien amenorgaes, siendo unos 10 centímetros l'anchor de la cuchiella nel llugar d'engarcie o suxeción.
Manexu
[editar | editar la fonte]
El gadañeru tien de mover el preséu y el so cuerpu a como puede vese nel dibuxu de la derecha d'esta páxina (dibuxu d'un llabrador medieval usando la gadaña), trazando arcos de derecha a izquierda o viceversa esto dependiendo de la so habilidá nel usu de les sos manes o si ye ambidiestro y produciendo a cada golpe la corte d'una faxa de yerba o de mies que queda depositada nel llau esquierdu o derechu formando una especie d'andén. Los resultaos del trabayu dependen de la xera y l'habilidá del segador, siendo posible llegar a segar al día de 30 a 35 árees de pradería y hasta 50 de trigu y otres ceberes, siempres que les condiciones del terrén faciliten la xera.
Afiláu
[editar | editar la fonte]Una xera importante pal so correutu funcionamientu ye l'afiláu o picáu. Por que el filu corte selemente la yerba de forma que el segador tenga de realizar menos esfuerciu hai qu'afilar cada ciertu tiempu, una y bones los golpes con ramines o piedres foliar abondo. Esto realízase de normal dando pequeños golpes al filu con un martiellu especial dedicáu con esi envís, a manera d'incla sobre una especie de clavu fincáu nel suelu y tamién diseñáu pa esti llabor.
Una forma más rápida, anque menos eficiente con filos bien foliaos, ye l'usu d'una piedra d'afilar. Esta operación puede realizase más de cutiu, inclusive nun momentu ensin tener qu'abandonar la siega.
Cultura popular
[editar | editar la fonte]La imaxe de la muerte suelse representar como un espectru con capiellu y que porta una gadaña. N'inglés, el so nome Grim Reaper que s'entendería como Segador Severu deber a que vien poles almes de los demás pa collechales nel otru mundu. Hai de solliñar, que la gadaña yera utilizada pa segar ceberes no que se sabe del tiempu más allá d'unos 100 años antes de Cristu, poro, esto ye una clara analoxía a segar les vides de los seres humanos. Tamién cabo destacar que munches vegaes ye representada como una arma de guerra en películes y diverses obres de ciencia ficción por cuenta de la so forma amenazante, siendo en realidá una ferramienta agrícola; yá que pa la guerra afixéronse otres formes pa la fueya dando orixe a la gadaña de guerra.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: gadaña
- ↑ Segalaris na páxina web del Gobiernu Vascu
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Gadaña.
