Cometa Halley
| 1P/Halley | ||
|---|---|---|
 El cometa Halley en 1986 | ||
| Descubrimientu | ||
| Descubridor | Reparáu dende l'antigüedá; periodicidad vista por Edmund Halley | |
| Fecha | 239 e.C. (primer avistamiento documentáu) - 1705 (predicción) - 1758 (confirmación) | |
| Nome provisional | Halley | |
| Elementos orbitales | ||
| Enclín | 162,2477º | |
| Semiexe mayor | 17,857619 UA | |
| Escentricidá | 0,967990 | |
| Elementos orbitales derivaos | ||
| Periastru o periheliu | 0,571623 UA | |
| Apoastru o afeliu | 35,1 UA | |
| Periodu orbital sideral | 75,3 años | |
| Últimu periheliu | 9 de febreru de 1986[1] | |
| Próximu periheliu | 28 de xunetu de 2061[1] | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
El cometa Halley, oficialmente denomináu 1P/Halley, ye un cometa grande y brillante que orbita alredor del Sol cada 76 años en permediu, anque'l so periodu orbital puede bazcuyar ente 74 y 79 años.[2] Ye unu de los meyor conocíos y más brilloses cometes de "periodu curtiu" de la nube d'Oort. Halley ye l'únicu de periodu curtiu que ye visible a simple vista dende la Tierra, y tamién l'únicu cometa a güeyu que quiciabes apaez dos veces nuna vida humana (ello ye que la nacencia y la muerte del escritor norteamericanu Mark Twain asocedieron bien próximos a apaiciones consecutives de Halley, en 1835 y 1910), polo que del mesmu esisten munches referencies de les sos apaiciones, siendo'l meyor documentáu.
El cometa recibió esi nome pol apellíu de quién calculó la so órbita: Edmund Halley.
El regresu del Halley al interior del Sistema Solar foi reparáu y rexistráu por astrónomos dende a lo menos l'añu 240 e.C. Claros documentos de les apaiciones del cometa fueron fechos polos cronistes chinos, babilónicos y los europeos medievales en 1066, pero nun fueron reconocíes como remanecimientos del mesmu oxetu entós. El periodu orbital del cometa foi determináu per primer vegada en 1705 pol astrónomu inglés Edmond Halley, agora nome designáu pal astru. Reparóse-y per última vegada nel añu 1986 nes cercaníes de la órbita de la Tierra, y la so próxima apaición va asoceder a mediaos de 2061.[3]
La llista de los años d'observaciones del cometa ye la siguiente, empezando pel añu 239 A.C., primer añu en que se sabe que foi reparáu:
239 e.C., 164 e.C. (nun hai rexistru), 86 e.C., 11 e.C., 66, 141, 218, 295, 374, 451, 530, 607, 684, 760, 837, 912, 989, 1066, 1145, 1222, 1301, 1378, 1456, 1531, 1607, 1682, 1759, 1835, 1910, 1986. Y el próximu: 2061.[4]
Mientres la so apaición en 1986, Halley convertir nel primer cometa en ser reparáu con detalle por naves espaciales, apurriendo la primer información d'observación sobre la estructura d'un nucleu cometario y del mecanismu de formación del coma y la cola. Eses observaciones sofitaron un númberu d'hipótesis antigües sobre la construcción del cometa, particularmente el modelu de «bola de nieve puerco» de Fred Lawrence Whipple, que correutamente prediz que Halley taría compuestu d'un amiestu de xelos volátiles (como agua, dióxidu de carbonu y amoniacu) y polvu. Les misiones tamién apurrieron informaciones qu'esencialmente reformaron y reconfiguraron eses idees. Por casu, agora entiéndese que la superficie de Halley ta en gran parte compuesta por polvu, materiales non volátiles, y que solo una pequeña parte d'ella ta cubierta de xelu.
Estudiu del cometa
[editar | editar la fonte]
El cometa Halley foi'l primeru en ser reconocíu como periódicu, la so órbita foi calculada per primer vegada pol astrónomu Edmund Halley en 1705. Reparóse-y con anterioridá n'Europa nel añu 1456 pol astrónomu alemán Johann Müller Regiomontano. Les observaciones de datos amuesen que foi reparáu per primer vegada nel añu 239 e.C.
Nes sos observaciones, Edmund Halley comprobó que les carauterístiques del cometa coincidíen coles descrites en 1682, y tamién coles del de 1531 (descrites por Petrus Apianus) y 1607 (reparaes por Johannes Kepler en Praga). Halley concluyó que correspondíen al mesmu oxetu celeste, que retornaba cada 76 años. Con ello, realizó una estimación de la órbita, y predixo el so remanecimientu pal añu 1757. Esta predicción nun foi del tou correuta, pos la torna nun foi vistu hasta'l 25 d'avientu de 1758, realizáu pol astrónomu aficionáu alemán Johann Georg Palitzsch. Nesti casu, l'atraición de Xúpiter y Saturnu foi la responsable del retardo. Halley nun pudo contemplar la torna del so cometa, en finando en 1742, dieciséis años antes.
En 1986 delles sondes espaciales atopar col cometa, ente elles les Vega 1 y 2, la Giotto, la Suisei (o PLANET-A), la Sakigake y la ISEE-3/ICE, la llamada Halley Armada, gracies a elles güei dispónse de gran información y semeyes del cometa.
Orixe
[editar | editar la fonte]
Supónse que les cometes tienen dos oríxenes estremaos nel nuesu sistema solar, el Cinturón de Kuiper, un discu planu xeláu d'escombros estelares, asitiáu a unos 50 unidaes astronómiques (UA), y la nube d'Oort, una esfera de cuerpos cometarios, que'l so cantu internu ta asitiáu a unes 50 000 UA. Les cometes de ciclu curtiu, con una órbita que toma un tiempu inferior a 200 años, proceden, polo xeneral, del cinturón de Kuiper; ente que los de ciclu llargu, como'l Hale-Bopp, que la so órbita toma un tiempu de miles d'años, paez que vienen de la nube d'Oort. El cometa Halley ye inusual, yá que ye de ciclu curtiu, anque'l so orixe asítiase na nube d'Oort, y non na cinturón de Kuiper. La so órbita indica que orixinalmente foi de ciclu llargu, pero que foi prindáu pola atraición gravitatoria de los xigantes gaseosos, de forma que quedó atrapáu nel interior del Sistema Solar al encurtiase la so órbita.
Órbita
[editar | editar la fonte]
La órbita del cometa Halley ye bien elíptica, con un focu nel Sol, la so distancia más curtia al Sol, el periheliu ye de 0.6 UA, ente les órbites de Mercuriu y Venus, ente que'l so afelio, la mayor distancia al Sol, ye de 35.3 UA, cuasi la distancia de la órbita de Plutón. Como interés, ente los oxetos del sistema solar, la so órbita ye retrógrada, pos orbita en direición contraria a los planetes, con un enclín de 18º al respective de la eclíptica.
Estructura y composición
[editar | editar la fonte]La Misión Giotto apurrió a los astrónomos la primer visión de la estructura y superficie del cometa Halley. El coma del mesmu estiéndese al traviés de millones de quilómetros nel espaciu, anque'l so nucleu ye relativamente pequeñu, tando nunos 15 km de llargu, 8 km d'anchu y 8 km d'altu, con una forma de cacagüés. La masa del cometa ye bastante baxa, d'unos 2,2×1014 kg, con una densidá d'unos 0,6 g/cm³. El so albedu ye d'aproximao un 4 %, lo qu'indica que solo un 4 % de la lluz recibida ye reflexada, más o menos, ye'l mesmu comportamientu que'l carbón. Anque paez bien brillosu, y blancu, al ser reparáu dende la Tierra, el cometa Halley ye, sicasí, un cuerpu negru.
Al entrar nel interior del sistema solar, y averase al periheliu, el Sol calez la so superficie, causando la sublimación de la so materia, y pasando direutamente del estáu sólidu al gaseosu, emitiendo una gran cantidá de gas volátil dende la so escura superficie. El nucleu realiza una rotación cada 52 hores, y na so cara diurna ye muncho más activu que na escura. El gas emitíu ta compuestu de 80 % de vapor d'agua, 17 % de monóxidu de carbonu, de 3 a 4 % de dióxidu de carbonu, y el restu son traces d'hidrocarburos.
El nucleu ta recubiertu d'una capa de polvu que retién el calor. Dientro d'esta capa de polvu, esisten buecos, dalgunos con xelu, y otros vacíos, esistiendo tamién dellos cráteres, dalgunu de 1 km de diámetru. Al averase al Sol, les temperatures pueden averase a los 77 °C, y entós, emítense tonelaes de gas per segundu.
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ 1,0 1,1 A Special Issue on Halley's Comet
- ↑ G. W. Kronk. «1P/Halley». cometography.com. Consultáu'l 13 d'ochobre de 2008.
- ↑ O. Ajiki and R. Baalke. «Orbit Diagram (Java) of 1P/Halley». Jet Propulsion Laboratory Solar System Dynamics. Consultáu'l 19 de xunetu de 2012.
- ↑ Páxina web d'astronomía Espacioprofundo, artículu tituláu "Historia del Cometa Halley". [1] Archiváu 2014-07-03 en Wayback Machine Consultáu'l 22jun14
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cometa Halley.- Videos Celestia Archiváu 2018-05-04 en Wayback Machine Videu del cometa Halley na so órbita alredor del Sol (videu nᵘ11)
- Pallabres que dicen daqué, que remembren nel oyente y nel llector informaciones y conceutos refinaos mientres milenios, y fonte de conocencies: Isaac Newton, Edmund Halley, y Cometa Halley
Datos: Q23054- Multimedia: Comet Halley