Saltar al conteníu

Diferencies ente revisiones de «Alfonsu VIII de Castiella»

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Navegar l'historial de mou interactivu
← Edición más antigua
Contenido eliminado Contenido añadido
VisualTestu wiki
BandiBot (alderique | contribuciones)
Bots
130 520 ediciones
m Bot: Troquéu automáticu de testu (-El Condao d +Condáu d)
m iguo testu: Luis V/VI/VII/VIII => Lluis V/VI/VII/VIII
 
(Nun s'amuesen 42 revisiones intermedies de 6 usuarios)
Llinia 1: Llinia 1:
{{persona}}
{{persona}}
⚫
'''Alfonso VIII de Castiella''', llamáu '''«el de Las Navas»''' o '''«el Noble»''' ([[Soria]], 11 de payares de 1155 - [[Gutierre-Muñoz]], del domingu 5 al llunes 6 d'ochobre de 1214{{Harvnp|González|1960|pp=212-217}}), foi [[Monarques de Castiella|rei de Castiella]]<ref group="lower-alpha">La titulación completa yera ''Rex Castelle et Toleti'' (Rei de Castiella y Toledo).</ref> ente 1158 y 1214. Fíu de [[Sancho III de Castiella|Sancho III]] y [[Blanca Garcés de Pamplona]], ganó a los [[almohades]] na [[batalla de Las Navas de Tolosa]], llibrada en 1212, y foi asocedíu nel tronu pol so fíu [[Enrique I de Castiella|Enrique]].

⚫
'''Alfonso VIII de Castiella''', llamáu '''«el de Les Navas»''' o '''«el Noble»''' ([[Soria]], 11 de payares de 1155 - [[Gutierre-Muñoz]], del domingu 5 al llunes 6 d'ochobre de 1214{{Harvnp|González|1960|pp=212-217}}), foi [[Monarques de Castiella|rei de Castiella]]<ref group="lower-alpha">La titulación completa yera ''Rex Castelle et Toleti'' (Rei de Castiella y Toledo).</ref> ente 1158 y 1214. Fíu de [[Sancho III de Castiella|Sancho III]] y [[Blanca Garcés de Pamplona]], ganó a los [[almohades]] na [[batalla de Les Navas de Tolosa]], llibrada en 1212, y foi asocedíu nel tronu pol so fíu [[Enrique I de Castiella|Enrique]].


== Oríxenes familiares ==
== Oríxenes familiares ==
Llinia 8: Llinia 7:


== Biografía ==
== Biografía ==

=== Minoría d'edad ===
=== Minoría d'edá ===
Hijo de Sancho III «el Deseyáu», rei de Castiella, y de Blanca Garcés de Pamplona, a la muerte del so padre namái cuntaba trés años d'edá, polo que se designó como tutor a [[Gutierre Fernández de Castro]] y como rexente a [[Manrique Pérez de Lara]], pa permediar a les poderoses families [[Casa de Castru|Capo]] y [[Casa de Lara|Lara]]. Sicasí, anicióse una sangrienta rivalidá ente los dos families nobiliaries. Los Lara llograron apoderase del nuevu rei al que treslladaron a [[Haza (Burgos)|Haza]], dientro de la so zona d'influyencia.
Fíu de Sancho III «el Deseyáu», rei de Castiella, y de Blanca Garcés de Pamplona, a la muerte del so padre namái cuntaba trés años d'edá, polo que se designó como tutor a [[Gutierre Fernández de Castro]] y como rexente a [[Manrique Pérez de Lara]], pa permediar a les poderoses families [[Casa de Castro|Castro]] y [[Casa de Lara|Lara]]. Sicasí, anicióse una sangrienta rivalidá ente los dos families nobiliaries. Los Lara llograron apoderase del nuevu rei al que treslladaron a [[Haza (Burgos)|Haza]], dientro de la so zona d'influyencia.


Esta rivalidá derivó nuna guerra civil y nun periodu d'incertidume que foi aprovecháu polos reinos vecinos y asina, en 1159, el rei navarru [[Sancho VI de Navarra|Sancho VI]] apoderar de [[Logroño]] y d'amplies zones de [[La Rioxa (España)|La Rioxa]], ente que'l tíu del mozu Alfonso, el rei lleonés [[Fernandu II de Lleón|Fernandu II]], apoderar de la ciudá de [[Burgos]].
Esta rivalidá derivó nuna guerra civil y nun periodu d'incertidume que foi aprovecháu polos reinos vecinos y asina, en 1159, el rei navarru [[Sancho VI de Navarra|Sancho VI]] apoderar de [[Logroño]] y d'amplies zones de [[La Rioxa (España)|La Rioxa]], ente que'l tíu del mozu Alfonso, el rei lleonés [[Fernandu II de Lleón|Fernandu II]], apoderar de la ciudá de [[Burgos]].


En 1160, los partidarios de la [[Casa de Lara]], encabezaos por [[Nuño Pérez de Lara]], fueron ganaos polos miembros de la [[Casa de Castro]], dirixíos por [[Fernando Rodríguez de Castru'l Castellán]], na [[Batalla de Lobregal]], llibrada nes cercaníes de la llocalidá de [[Villabrágima]], na [[provincia de Valladolid]].
En 1160, los partidarios de la [[Casa de Lara]], encabezaos por [[Nuño Pérez de Lara]], fueron ganaos polos miembros de la [[Casa de Castro]], dirixíos por [[Fernando Rodríguez de Castro'l Castellán]], na [[Batalla de Lobregal]], llibrada nes cercaníes de la llocalidá de [[Villabrágima]], na [[provincia de Valladolid]].


La proximidá de Fernandu II, aliáu de los Castru, al llugar onde los Lara curien a Alfonso VIII fai qu'éstos-y treslladen a [[Soria]] onde va permanecer hasta 1162 cuando los Lara, acosaos por Fernando que conquistó les ciudaes de [[Segovia]] y [[Toledo]], deciden apurrí-ylo al so tíu, anque lo torgar la intervención d'un [[fidalgu (noble)|fidalgu]], quien sacó al pequeñu del palaciu real, poniéndolo so la custodia de les villes lleales del norte de Castiella, primero nel castiellu de [[San Esteban de Gormaz]] y dempués en [[Atienza]] y [[Ávila]], ciudá que dende entós recibe'l títulu honoríficu de «Ávila del Rei» o «Ávila de los Lleales» pola defensa que fixo del nuevu monarca. Asina mesmu, la estancia d'Alfonso en [[Atienza]] dio orixe a la nacencia de la popular celebración de [[Caballada de Atienza|La Caballada]], que se celebra tolos años nesta villa'l [[Domingo de Pentecostés]].
La proximidá de Fernandu II, aliáu de los Castro, al llugar onde los Lara curien a Alfonso VIII fai qu'éstos-y treslladen a [[Soria]] onde va permanecer hasta 1162 cuando los Lara, acosaos por Fernando que conquistó les ciudaes de [[Segovia]] y [[Toledo]], deciden apurrí-ylo al so tíu, anque lo torgar la intervención d'un [[fidalgu (noble)|fidalgu]], quien sacó al pequeñu del palaciu real, poniéndolo so la custodia de les villes lleales del norte de Castiella, primero nel castiellu de [[San Esteban de Gormaz]] y dempués en [[Atienza]] y [[Ávila]], ciudá que dende entós recibe'l títulu honoríficu de «Ávila del Rei» o «Ávila de los Lleales» pola defensa que fizo del nuevu monarca. Asina mesmu, la estancia d'Alfonso en [[Atienza]] dio orixe a la nacencia de la popular celebración de [[Caballada de Atienza|La Caballada]], que se celebra tolos años nesta villa'l [[Domingo de Pentecostés]].


=== Primer periodu del reináu ===
=== Primer periodu del reináu ===
Al algamar la mayoría d'edá en 1170, Alfonso VIII foi proclamáu [[rei de Castiella]] nes Cortes que se convocaron en [[Burgos]], dempués de lo qu'alcordóse'l so matrimoniu con [[Leonor de Plantagenet]], fía de [[Enrique II d'Inglaterra]] y de [[Leonor d'Aquitania]], qu'apurrió como dote'l condáu de Gascuña. L'enllaz real celebrar na ciudá aragonesa de [[Tarazona]].
Al algamar la mayoría d'edá en 1170, Alfonso VIII foi proclamáu [[rei de Castiella]] nes Cortes que se convocaron en [[Burgos]], dempués de lo qu'alcordóse'l so matrimoniu con [[Leonor de Plantagenet]], fía d'[[Enrique II d'Inglaterra]] y de [[Leonor d'Aquitania]], qu'apurrió como dote'l condáu de Gascuña. L'enllaz real celebrar na ciudá aragonesa de [[Tarazona]].


El so primer oxetivu como monarca foi recuperar los territorios perdíos mientres la so minoría d'edá. Pa ello se alía col rei [[Alfonso II d'Aragón|Alfonso II el Castu]]. Xuntu al monarca aragonés, Alfonso VIII atacó al navarru [[Sancho VI de Navarra|Sancho VI]] en 1173, llogrando arrampuña-y los territorios qu'esti tomara mientres la so minoría d'edá. Tres ello reforzó la so alianza con Alfonso II al alcordar el matrimoniu d'ésti cola so tía, [[Sancha de Castiella (1154-1208)|Sancha de Castiella]].
El so primer oxetivu como monarca foi recuperar los territorios perdíos mientres la so minoría d'edá. Pa ello s'alía col rei [[Alfonso II d'Aragón|Alfonso II el Castu]]. Xunto al monarca aragonés, Alfonso VIII atacó al navarru [[Sancho VI de Navarra|Sancho VI]] en 1173, llogrando arrampuña-y los territorios qu'esti tomara mientres la so minoría d'edá. Tres ello reforzó la so alianza con Alfonso II al alcordar el matrimoniu d'ésti cola so tía, [[Sancha de Castiella (1154-1208)|Sancha de Castiella]].
[[Archivu:Alfons8 Tumbo.jpg|thumb|right|Alfonso VIII nuna miniatura medieval]]
[[Ficheru:Alfons8 Tumbo.jpg|thumb|right|Alfonso VIII nuna miniatura medieval]]
Primíu polos ataques almohades, dende 1174 tuvo que vencer a les ordes militares dellos territorios hasta entós de realengu pa la so meyor proteición, como les villes de [[Maqueda]] y [[Zorita de los Canes]] a la [[Orde de Calatrava]], o la villa de [[Uclés]] a la [[Orde de Santiago]], siendo dende entós Uclés la casa principal d'esta última orde militar. Dende esta plaza empecipia una ofensiva contra'l musulmanes, que remata con reconquistar de [[Cuenca (España)|Cuenca]] en 1177. La ciudá rindió'l 21 de setiembre, festividá de [[Mateo l'Evanxelista|San Mateo]], celebrada dende entós polos conquenses.
Primíu polos ataques almohades, dende 1174 tuvo que vencer a les órdenes militares dellos territorios hasta entós de realengu pa la so meyor proteición, como les villes de [[Maqueda]] y [[Zorita de los Canes]] a la [[Orde de Calatrava]], o la villa d'[[Uclés]] a la [[Orde de Santiago]], siendo dende entós Uclés la casa principal d'esta última orde militar. Dende esta plaza empecipia una ofensiva contra los musulmanes, que remata con reconquistar de [[Cuenca (España)|Cuenca]] en 1177. La ciudá rindió'l 21 de setiembre, festividá de [[Mateo l'Evanxelista|San Mateo]], celebrada dende entós polos conquenses.


Alfonso VIII foi'l fundador del primer estudiu xeneral español, el [[Universidá de Palencia (histórica)|''Studium generale'']] de [[Palencia]] (xerme de la [[universidá]]), que decayó tres el so fallecimientu. Amás, la so corte sería un importante preséu cultural, qu'acoyería trovadores y sabios, especialmente pola influyencia de la so esposa gascona Leonor (hermana de [[Ricardu I d'Inglaterra|Ricardo Corazón de Lleón]]).
Alfonso VIII foi'l fundador del primer estudiu xeneral español, el [[Universidá de Palencia (histórica)|''Studium generale'']] de [[Palencia]] (xerme de la [[universidá]]), que decayó tres el so fallecimientu. Amás, la so corte sería un importante preséu cultural, qu'acoyería trovadores y sabios, especialmente pola influyencia de la so esposa gascona Leonor (hermana de [[Ricardu I d'Inglaterra|Ricardo Corazón de Lleón]]).
Llinia 28: Llinia 28:
En 1179 firma col so aliáu'l rei aragonés el [[Tratáu de Cazola]], pol que dambos monarques parten sobre'l papel, yá que nun tuvo resultaos reales, los territorios del reinu navarru y amás afiten les zones de conquista de los territorios musulmanes que cada monarca puede entamar variando l'hasta entós vixente [[Tratáu de Tudilén]] que roblaren [[Alfonso VII de Lleón]] y [[Ramón Berenguer IV de Barcelona]]. Pol nuevu Tratáu de Cazola, el reinu de Murcia —que la so conquista correspondía a Aragón— pasaba a Castiella y a cambéu'l rei aragonés Alfonso II viose llibre del vasallaxe que debía a Alfonso VIII.
En 1179 firma col so aliáu'l rei aragonés el [[Tratáu de Cazola]], pol que dambos monarques parten sobre'l papel, yá que nun tuvo resultaos reales, los territorios del reinu navarru y amás afiten les zones de conquista de los territorios musulmanes que cada monarca puede entamar variando l'hasta entós vixente [[Tratáu de Tudilén]] que roblaren [[Alfonso VII de Lleón]] y [[Ramón Berenguer IV de Barcelona]]. Pol nuevu Tratáu de Cazola, el reinu de Murcia —que la so conquista correspondía a Aragón— pasaba a Castiella y a cambéu'l rei aragonés Alfonso II viose llibre del vasallaxe que debía a Alfonso VIII.


El 12 de xineru de 1180, el rei atópase en [[Carrión de los Condes]], roblando'l [[Fueru de Villasila y Villamelendro]] tres el pidimientu efectuáu polos clérigos<ref group="lower-alpha">«Alli en esse dia -y dió à los Clérigos Cíe, Villa-Silo, y Villa-Melendo. (i) Son estes Villes cerca de Carrion; y fus Clérigo acaso fueron los primeres que...» ''Cfr.'' López Agurleta, José, ''Vida del venerable fundador de la Orde de Santiago y de les primeres cases de redempción de cautivos.''. capítulu 35, pág 163.</ref> de les citaes villes.<ref group="lower-alpha"> El documentu orixinal caltener nel [[Archivu Históricu Nacional]] (Ordes Militares. Santiago-Uclés, Carpeta 325, n<sup>u</sup> 1). ''Cfr.'' [[Faustino Narganes Quijano|Narganes Quijano, F.]] y González Díez, Y. (2004): ''Historia embrivida nel cursu mediu de Valdavia: Villabasta, Villaeles, Villanuño, Arenuces de Nuño Pérez, Villasila y Villamelendro''. Conceyu de Villaeles de Valdavia. 284 págs. Palencia <small>ISBN</small> 84-606-3616-X</ref>
El 12 de xineru de 1180, el rei atópase en [[Carrión de los Condes]], roblando'l [[Fueru de Villasila y Villamelendro]] tres el pidimientu efectuáu polos clérigos<ref group="lower-alpha">«Alli en esse dia -y dio à los Clérigos Cíe, Villa-Silo, y Villa-Melendo. (i) Son estes Villes cerca de Carrion; y fus Clérigo acaso fueron los primeres que...» ''Cfr.'' López Agurleta, José, ''Vida del venerable fundador de la Orde de Santiago y de les primeres cases de redempción de cautivos.''. capítulu 35, páx.163.</ref> de les citaes villes.<ref group="lower-alpha"> El documentu orixinal caltener nel [[Archivu Históricu Nacional]] (Órdenes Militares. Santiago-Uclés, Carpeta 325, nᵘ 1). ''Cfr.'' [[Faustino Narganes Quijano|Narganes Quijano, F.]] y González Díez, Y. (2004): ''Historia embrivida nel cursu mediu de Valdavia: Villabasta, Villaeles, Villanuño, Arenuces de Nuño Pérez, Villasila y Villamelendro''. Conceyu de Villaeles de Valdavia. 284 páxs. Palencia <small>ISBN</small> 84-606-3616-X</ref>


En fundando [[Plasencia (Cáceres)|Plasencia]] en 1186, y con mires de unificar a la nobleza castellana, rellanza la [[Reconquista]], recupera parte de [[La Rioxa (España)|La Rioxa]] que taba en manos navarres y la reintegra al so reinu. Establez una alianza con tolos reinos peninsulares cristianos –coles mesmes, [[Portugal]], [[Reinu de Lleón|Lleón]], [[Reinu de Castiella|Castiella]], [[Navarra]] y [[Corona d'Aragón|Aragón]]– pa prosiguir ordenadamente conquistando les tierres ocupaes polos [[Almohade|almohades]].
En fundando [[Plasencia (Cáceres)|Plasencia]] en 1186, y con mires de unificar a la nobleza castellana, rellanza la [[Reconquista]], recupera parte de [[La Rioxa (España)|La Rioxa]] que taba en manes navarres y la reintegra al so reinu. Establez una alianza con tolos reinos peninsulares cristianos –coles mesmes, [[Portugal]], [[Reinu de Lleón|Lleón]], [[Reinu de Castiella|Castiella]], [[Navarra]] y [[Corona d'Aragón|Aragón]]– pa prosiguir ordenadamente conquistando les tierres ocupaes polos [[Almohade|almohades]].


En 1188 axuntar en [[Carrión de los Condes]] col so primu [[Alfonso IX de Lleón|Alfonso IX]], qu'acababa d'asoceder al so padre Fernandu II como rei de Lleón. Dambos monarques roblen un pactu de bona voluntá qu'Alfonso VIII llueu va romper para, aprovechando la debilidá del nuevu rei lleonés nel so propiu reinu, invadir Lleón y faese con delles poblaciones, ente les que destaquen [[Valencia de Don Juan]] y [[Valderas (Lleón)|Valderas]], y qu'empecipió un periodu d'hostilidáes que remataría'l 20 d'abril de 1194 cola firma del [[Tratáu de Tordehumos]], nel que'l rei castellanu comprometer a devolver los territorios conquistaos y el lleonés comprometer a contraer matrimoniu cola fía d'Alfonso VIII, [[Berenguela de Castiella|Berenguela]] y, si'l lleonés Alfonso IX morría ensin descendencia, apautóse que'l reinu de Lleón pasaría a ser anexonáu per Castiella.
En 1188 axuntar en [[Carrión de los Condes]] col so primu [[Alfonso IX de Lleón|Alfonso IX]], qu'acababa d'asoceder al so padre Fernandu II como rei de Lleón. Dambos monarques roblen un pactu de bona voluntá qu'Alfonso VIII llueu va romper pa, aprovechando la debilidá del nuevu rei lleonés nel so propiu reinu, invadir Lleón y faese con delles poblaciones, ente les que destaquen [[Valencia de Don Juan]] y [[Valderas (Lleón)|Valderas]], y qu'empecipió un periodu d'hostilidaes que remataría'l 20 d'abril de 1194 cola firma del [[Tratáu de Tordehumos]], nel que'l rei castellanu comprometer a devolver los territorios conquistaos y el lleonés comprometer a contraer matrimoniu cola fía d'Alfonso VIII, [[Berenguela de Castiella|Berenguela]] y, si'l lleonés Alfonso IX morría ensin descendencia, apautóse que'l reinu de Lleón pasaría a ser anexonáu per Castiella.


=== Batalla de Alarcos (1195) ===
=== Batalla de Alarcos (1195) ===
Llinia 38: Llinia 38:
L'alcuerdu col reinu de Lleón dexa a Alfonso VIII romper la tregua que caltenía colos [[almohade]]s dende 1190 y empecipia incursiones que, de la mano del arzobispu de Toledo [[Martín López de Pisuerga]], lleguen hasta [[Sevilla]].
L'alcuerdu col reinu de Lleón dexa a Alfonso VIII romper la tregua que caltenía colos [[almohade]]s dende 1190 y empecipia incursiones que, de la mano del arzobispu de Toledo [[Martín López de Pisuerga]], lleguen hasta [[Sevilla]].


El califa almohade [[Abu Yaqub Yusuf al-Mansur]], que s'atopaba nel norte d'África, crucia'l [[Estrechu de Xibraltar]] y desembarca en [[Tarifa (Cádiz)|Tarifa]] al mandu de un poderosu exércitu col que se dirixe escontra tierres castellanes. Alfonso VIII recibe la noticia y axunta al so exércitu en [[Toledo]] y anque consiguió'l sofitu de los reis de Lleón, Navarra y Aragón pa faer frente a l'amenaza almohade, nun espera la llegada de diches tropes y diríxese escontra [[Alarcos]], una ciudá fortaleza en construcción asitiada a pocos kilómetros de l'actual [[Ciudá Real]], xuntu al [[ríu Guadiana]], onde'l 19 de xunetu de 1195 sufre una estruendosa derrota que supunxo una importante perda de territoriu y la fixación de la nueva frontera ente Castiella y l'Imperiu almohade nos [[Montes de Toledo]]. Los almohades inclusive invadieron el valle del Tajo y asediarían [[Toledo]], [[Madrid]] y [[Guadalaxara (España)|Guadalaxara]] nel branu de 1197.
El califa almohade [[Abu Yaqub Yusuf al-Mansur]], que s'atopaba nel norte d'África, crucia'l [[Estrechu de Xibraltar]] y desembarca en [[Tarifa (Cádiz)|Tarifa]] al mandu de un poderosu exércitu col que se dirixe escontra tierres castellanes. Alfonso VIII recibe la noticia y axunta al so exércitu en [[Toledo]] y anque consiguió'l sofitu de los reis de Lleón, Navarra y Aragón pa faer frente a l'amenaza almohade, nun espera la llegada de diches tropes y diríxese escontra [[Alarcos]], una ciudá fortaleza en construcción asitiada a pocos quilómetros de l'actual [[Ciudá Real]], xunto al [[ríu Guadiana]], onde'l 19 de xunetu de 1195 sufre una estruendosa derrota que supunxo una importante perda de territoriu y la fixación de la nueva frontera ente Castiella y l'Imperiu almohade nos [[Montes de Toledo]]. Los almohades inclusive invadieron el valle del Tajo y asediarían [[Toledo]], [[Madrid]] y [[Guadalaxara (España)|Guadalaxara]] nel branu de 1197.
[[Archivu:SlagBijNavasDeTolosa.jpg|thumb|300px|''Batalla de les Navas de Tolosa, 1212.'']]
[[Ficheru:SlagBijNavasDeTolosa.jpg|thumb|300px|''Batalla de las Navas de Tolosa, 1212.'']]


=== Batalla de les Navas de Tolosa ===
=== Batalla de las Navas de Tolosa ===
{{AP|Batalla de les Navas de Tolosa}}
{{AP|Batalla de las Navas de Tolosa}}


Alfonso VIII atopar nuna peligrosa situación que lu llevó a la posibilidá de perder [[Toledo]] y tol valle del [[ríu Tajo|Tajo]], polo que'l rei solicitó dende 1211 al papa [[Inocencio III]] la predicación d'una [[cruzada]] a la que non solo respondieron los sos súbditos castellanos, sinón tamién el aragoneses col so rei, [[Pedro II d'Aragón|Pedro II el Católicu]], los navarros empobinaos por [[Sancho VII de Navarra|Sancho VII el Fuerte]], les ordes militares, como les de [[Orde de Calatrava|Calatrava]], del [[Orde del Temple|Temple]], de [[Orde de Santiago|Santiago]] y de [[Orde del Hospital|Malta]], amás de caballeros cruzaos franceses, occitanos y de tola Cristiandá.
Alfonso VIII atopar nuna peligrosa situación que lu llevó a la posibilidá de perder [[Toledo]] y tol valle del [[ríu Tajo|Tajo]], polo que'l rei solicitó dende 1211 al papa [[Inocencio III]] la predicación d'una [[cruzada]] a la que non solo respondieron los sos súbditos castellanos, sinón tamién l'aragoneses col so rei, [[Pedro II d'Aragón|Pedro II el Católicu]], los navarros empobinaos por [[Sancho VII de Navarra|Sancho VII el Fuerte]], les órdenes militares, como les de [[Orde de Calatrava|Calatrava]], del [[Orde del Temple|Temple]], de [[Orde de Santiago|Santiago]] y de [[Orde del Hospital|Malta]], amás de caballeros cruzaos franceses, occitanos y de tola Cristiandá.


Con toos ellos y tres la recuperación d'enclaves del valle del Guadiana (como'l castiellu de [[Calatrava la Vieya|Calatrava]]) algamó la esperada victoria sobre'l califa almohade [[Muhammad an-Nasir]] (llamáu nes cróniques Miramamolín, que quier dicir Comendador de los creyentes) na [[batalla de les Navas de Tolosa]], llibrada'l [[16 de xunetu]] na redoma de [[Santo Elena (Xaén)|Santa Elena]] ([[Provincia de Xaén (España)|Provincia de Xaén]]). Un añu más tarde, llograba lo propio na plaza de [[Alcaraz]], consolidando'l poder castellano en toa'l pandu manchegu.
Con toos ellos y tres la recuperación d'enclaves del valle del Guadiana (como'l castiellu de [[Calatrava la Vieya|Calatrava]]) algamó la esperada victoria sobre'l califa almohade [[Muhammad an-Nasir]] (llamáu nes cróniques Miramamolín, que quier dicir Comendador de los creyentes) na [[batalla de las Navas de Tolosa]], llibrada'l [[16 de xunetu]] na redoma de [[Santa Elena (Xaén)|Santa Elena]] ([[Provincia de Xaén (España)|Provincia de Xaén]]). Un añu más tarde, llograba lo propio na plaza d'[[Alcaraz]], consolidando'l poder castellano en toa'l pandu manchegu.


== Muerte y sepultura ==
== Muerte y sepultura ==
[[Imaxe:Tumbas del Monasterio de las Huelgas.jpg|thumb|right|Sarcófagos del rei Alfonso, en primer llugar y la so esposa, detrás asitiaos nel [[Monasteriu de les Fuelgues de Burgos|Monasteriu de les Fuelgues]].]]
[[Imaxe:Tumbas del Monasterio de las Huelgas.jpg|thumb|right|Sarcófagos del rei Alfonso, en primer llugar y la so esposa, detrás asitiaos nel [[Monesteriu de les Fuelgues de Burgos|Monesteriu de les Fuelgues]].]]
{{AP|Sepulcru d'Alfonso VIII de Castiella y de Leonor de Plantagenet}}
{{AP|Sepulcru d'Alfonso VIII de Castiella y de Leonor de Plantagenet}}
Alfonso VIII finó del domingu 5 al llunes 6 d'ochobre de 1214{{Harvnp|González|1960|pp=212-217}} nun pequeñu pueblu del [[Alfoz (urbanismu)|alfoz]] de la [[Comunidá de Villa y Tierra de Arévalo]], [[Gutierre-Muñoz]],{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=242}} dexando constancia d'ello l'arzobispu [[Rodrigo Jiménez de Rada]] na so obra ''[[De rebus Hispaniae]]'':
Alfonso VIII finó del domingu 5 al llunes 6 d'ochobre de 1214{{Harvnp|González|1960|pp=212-217}} nun pequeñu pueblu del [[Alfoz (urbanismu)|alfoz]] de la [[Comunidá de Villa y Tierra de Arévalo]], [[Gutierre-Muñoz]],{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=242}} dexando constancia d'ello l'arzobispu [[Rodrigo Jiménez de Rada]] na so obra ''[[De rebus Hispaniae]]'':


{{cita|Habiendo cumplíu LIII años nel Reyno el noble Rei Alfonso, llamó al Rei de Portugal el so xenru para trate con él; y empezando el so camín empobináu a Plasencia, última ciudá del so dominiu, empezó a carecer gravemente en cierta aldega de Arévalo que se llama Gutierre Muñoz, onde últimamente, agraváu d'una fiebre, terminó la vida y soterró consigo la gloria de Castiella, confesándose antes col arzobispu Rodrigo, y recibíu el sumu Sacramentu del Viátigu, asistiéndo-y Tello, obispu de Palencia, y Domingo, de Plasencia.{{Harvnp|Arcu y Garay|1954|p=246}}}}
{{cita|Habiendo cumplíu LIII años nel Reyno el noble Rei Alfonso, llamó al Rei de Portugal el so xenru pa trate con él; y empezando el so camín empobináu a Plasencia, última ciudá del so dominiu, empezó a carecer gravemente en cierta aldega de Arévalo que se llama Gutierre Muñoz, onde últimamente, agraváu d'una fiebre, terminó la vida y soterró consigo la gloria de Castiella, confesándose antes col arzobispu Rodrigo, y recibíu el sumu Sacramentu del Viátigu, asistiéndo-y Tello, obispu de Palencia, y Domingo, de Plasencia.{{Harvnp|Arco y Garay|1954|p=246}}}}


El rei y la so esposa Leonor recibieron sepultura nel [[Monasteriu de Santa María la Real de Les Fuelgues]] en Burgos qu'él mesmu fundara.
El rei y la so esposa Leonor recibieron sepultura nel [[Monesteriu de Santa María la Real de Les Fuelgues]] en Burgos qu'él mesmu fundara.


== Matrimoniu y descendencia ==
== Matrimoniu y descendencia ==
[[File:Monolito conmemorativo a Alfonso VIII.jpg|thumb|Semeya de la inauguración del monolitu na llocalidá de Gutierre-Muñoz onde morrió'l rei Alfonso VIII.]]
[[Ficheru:Monolito conmemorativo a Alfonso VIII.jpg|thumb|Semeya de la inauguración del monolitu na llocalidá de Gutierre-Muñoz onde morrió'l rei Alfonso VIII.]]


El rei casóse en septiembre de 1170 en [[Tarazona]] con [[Leonor Plantagenet]], fía de [[Enrique II d'Inglaterra]] y de [[Leonor d'Aquitania]]. El matrimoniu efectuóse cuando los contrayentes teníen 14 y 10 años, respeutivamente.{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=41-42}} La influyencia político y cultural de la reina foi notable.
El rei casóse en setiembre de 1170 en [[Tarazona]] con [[Leonor Plantagenet]], fía d'[[Enrique II d'Inglaterra]] y de [[Leonor d'Aquitania]]. El matrimoniu efectuóse cuando los contrayentes teníen 14 y 10 años, respeutivamente.{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=41-42}} La influyencia político y cultural de la reina foi notable.


La pareya tuvo diez fíos de los que quede constancia documental, anque ye probable la esistencia d'otros fíos non documentados sobremanera yá que hai años nos cualos nun se recueye nenguna nacencia teniendo en cuenta que les nacencies de la pareya produz cada pocu tiempu.{{Harvnp|González|1960|pp=194-212}}{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=43-53}}L'apaición de restos óseos vos nes tumbes reales pueden responder por esa tesis, en concretu siquier dos.{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=53-55}}
La pareya tuvo diez fíos de los que quede constancia documental, anque ye probable la esistencia d'otros fíos non documentaos sobremanera yá qu'hai años nos que nun se recueye nenguna nacencia teniendo en cuenta que les nacencies de la pareya produz cada pocu tiempu.{{Harvnp|González|1960|pp=194-212}}{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=43-53}}L'apaición de restos óseos nes tumbes reales pueden responder por esa tesis, en concretu siquier dos.{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=53-55}}
* [[Berenguela de Castiella|Berenguela]] ([[Segovia]], 1 de xunu de 1179 - Monasteriu de les Fuelgues, 8 de payares de 1246), reina de Castiella y esposa de [[Alfonso IX de Lleón]];{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=46-47}}
* [[Berenguela de Castiella|Berenguela]] ([[Segovia]], 1 de xunu de 1179 - Monesteriu de les Fuelgues, 8 de payares de 1246), reina de Castiella y esposa d'[[Alfonso IX de Lleón]];{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=46-47}}
* [[Sancho de Castiella (1181-1181)|Sancho]] (5 d'abril de 1181 - 9 de xunetu de 1181), el primer fíu varón que finó con tres meses d'edá;{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=47-48}}
* [[Sancho de Castiella (1181-1181)|Sancho]] (5 d'abril de 1181 - 9 de xunetu de 1181), el primer fíu varón que finó con tres meses d'edá;{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=47-48}}
* [[Sancha de Castiella (m. 1184)|Sancha]] (1182-1184). La so última apaición na documentación foi nel añu 1184. Ta soterrada nel panteón familiar nel Monasteriu de les Fuelgues.{{Harvnp|González González|1960|p=203}}{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=48}}
* [[Sancha de Castiella (m. 1184)|Sancha]] (1182-1184). La so última apaición na documentación foi nel añu 1184. Ta soterrada nel panteón familiar nel Monesteriu de les Fuelgues.{{Harvnp|González González|1960|p=203}}{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=48}}
* [[Pega de Castiella (reina de Portugal)|Pega]] (1186 - 2 de payares de 1220), reina consorte de Portugal pol so matrimoniu en 1211 con [[Alfonso II de Portugal]];{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=48-49}}
* [[Urraca de Castiella (reina de Portugal)|Urraca]] (1186 - 2 de payares de 1220), reina consorte de Portugal pol so matrimoniu en 1211 con [[Alfonso II de Portugal]];{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=48-49}}
* [[Blanca de Castiella|Blanca]] ([[Palencia]], 1188 - [[Melun]], 1252), reina consorte de Francia pol so matrimoniu en 1200 con [[Luis VIII de Francia|Luis VIII]] y fundadora del monasteriu de monxes cistercienses de [[Abadía de Maubuisson|Maubuisson]].{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=49}}
* [[Blanca de Castiella|Blanca]] ([[Palencia]], 1188 - [[Melun]], 1252), reina consorte de Francia pol so matrimoniu en 1200 con [[Lluis VIII de Francia|Lluis VIII]] y fundadora del monesteriu de monxes cistercienses de [[Abadía de Maubuisson|Maubuisson]].{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=49}}
* [[Fernando de Castiella (1189-1211)|Fernando]] ([[Cuenca (España)|Cuenca]], 29 de payares de 1189 - [[Madrid]], 14 d'ochobre de 1211), herederu;{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=49-50}}
* [[Fernando de Castiella (1189-1211)|Fernando]] ([[Cuenca (España)|Cuenca]], 29 de payares de 1189 - [[Madrid]], 14 d'ochobre de 1211), herederu;{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=49-50}}
* [[Mafalda de Castiella]] ([[Plasencia (Cáceres)|Plasencia]], 1191 - [[Salamanca]] 1204);{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=50-51}}
* [[Mafalda de Castiella]] ([[Plasencia (Cáceres)|Plasencia]], 1191 - [[Salamanca]] 1204);{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=50-51}}
* [[Leonor de Castiella, reina d'Aragón|Leonor]] ([[circa|c.]] 1190-1244), reina consorte d'Aragón pol so matrimoniu en 1221 con [[Jaime I d'Aragón]];{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=51-52}}
* [[Leonor de Castiella, reina d'Aragón|Leonor]] ([[circa|c.]] 1190-1244), reina consorte d'Aragón pol so matrimoniu en 1221 con [[Xaime I d'Aragón]];{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=51-52}}
* [[Constanza de Castiella (m. 1243)|Constanza de Castiella]] (m. 2 de xineru de 1243), señora del monasteriu cisterciense de Santa María la Real de Les Fuelgues en Burgos;{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=52}}
* [[Constanza de Castiella (m. 1243)|Constanza de Castiella]] (m. 2 de xineru de 1243), señora del monesteriu cisterciense de Santa María la Real de Les Fuelgues en Burgos;{{Harvnp|Martínez Díez|2007|p=52}}
* [[Enrique I de Castiella|Enrique]] (14 d'abril de 1204 - [[Palencia]], 1217), socesor d'Alfonso VIII, col nome de '''Enrique I'''.{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=52-53}}
* [[Enrique I de Castiella|Enrique]] (14 d'abril de 1204 - [[Palencia]], 1217), socesor d'Alfonso VIII, col nome de '''Enrique I'''.{{Harvnp|Martínez Díez|2007|pp=52-53}}


Llinia 96: Llinia 96:
|7= 7. [[Margarita de l'Aigle]]
|7= 7. [[Margarita de l'Aigle]]
|8= 8. [[Raimundo de Borgoña]]
|8= 8. [[Raimundo de Borgoña]]
|9= 9. [[Pega de Lleón y Castiella]]
|9= 9. [[Urraca de Lleón y Castiella]]
|10= 10. [[Ramón Berenguer III de Barcelona]]
|10= 10. [[Ramón Berenguer III de Barcelona]]
|11= 11. [[Duce de Provenza]]
|11= 11. [[Duce de Provenza]]
Llinia 116: Llinia 116:
|27= 27. [[Jimena Díaz]]
|27= 27. [[Jimena Díaz]]
|28= 28. Richer de l'Aigle
|28= 28. Richer de l'Aigle
|29= 29. Judit de Avranches
|29= 29. Judit d'Avranches
|30= 30. Godofredo II de Perche
|30= 30. Godofredo II de Perche
|31= 31. Beatriz de Montdidier
|31= 31. Beatriz de Montdidier
Llinia 127: Llinia 127:
* [[Juan Bautista Diamante]] (1667). ''La xudía de Toledo''
* [[Juan Bautista Diamante]] (1667). ''La xudía de Toledo''
* [[Pedro Francisco Lanini Sagráu]] (1675). ''El rei don Alfonso'l Bonu''
* [[Pedro Francisco Lanini Sagráu]] (1675). ''El rei don Alfonso'l Bonu''
* [[Vicente García de la Güerta]] (1778). ''Raquel, Traxedia española en tres jornada'' (teatru)
* [[Vicente García de la Huerta]] (1778). ''Raquel, Traxedia española en tres xornaes'' (teatru)
* [[Jacques Cazotte]] (1790). ''Rachel ou la belle juive. Nouvelle historique espagnole''
* [[Jacques Cazotte]] (1790). ''Rachel ou la belle juive. Nouvelle historique espagnole''
* [[Franz Grillparzer]] (1851). ''Die Jüdin von Toledo''
* [[Franz Grillparzer]] (1851). ''Die Jüdin von Toledo''
* [[Lion Feuchtwanger]] (1955). ''[[La xudía de Toledo]]''
* [[Lion Feuchtwanger]] (1955). ''[[La xudía de Toledo]]''
* [[José Luis Velasco (escritor)|José Luis Velasco]] (1990). ''Fernando'l Temerariu.'' Editorial Casals, S.A. 160 págs. ISBN 978-84-8343-032-3
* [[José Luis Velasco (escritor)|José Luis Velasco]] (1990). ''Fernando'l Temerariu.'' Editorial Casals, S.A. 160 páxs. ISBN 978-84-8343-032-3
* [[Jesús Sánchez Adalid]] (2007). ''L'alma de la ciudá''. Editorial Planeta, S.A. 656 págs. <small>ISBN</small> 978-84-08-07295-9
* [[Jesús Sánchez Adalid]] (2007). ''L'alma de la ciudá''. Editorial Planeta, S.A. 656 páxs. <small>ISBN</small> 978-84-08-07295-9
* [[Gonzalo Giner]] (2008). ''El sanador de caballos''. Temes de Güei.
* [[Gonzalo Giner]] (2008). ''El sanador de caballos''. Temes de Güei.
* [[Abraham S. Marrache]] (2009). ''La Historia de Fermosa: l'amante d'Alfonso VIII''
* [[Abraham S. Marrache]] (2009). ''La Historia de Fermosa: l'amante d'Alfonso VIII''
Llinia 152: Llinia 152:


== Bibliografía ==
== Bibliografía ==
* {{cita llibru| apellíos = {{versalita|Arcu y Garay}}| nombre = Ricardo d'el| enlaceautor = Ricardo del Arcu y Garay| editor = Institutu Jerónimo Zurita. Conseyu Cimeru d'Investigaciones Científiques| títulu= Sepulcro de la Casa Real de Castiella| añu = 1954
* {{cita llibru | apellíu = {{versalita|Arco y Garay}}| nome = Ricardo del| enllaceautor = Ricardo del Arco y Garay| editor = Institutu Jerónimo Zurita. Conseyu Cimeru d'Investigaciones Científiques| títulu= Sepulcro de la Casa Real de Castiella| añu = 1954
| ubicación = Madrid| oclc = 11366237 }}
| ubicación = Madrid| oclc = 11366237 }}
* {{cita llibru| apellíos = {{versalita|González González}} | nome = Julio| enlaceautor = Julio González González| títulu = El reinu de Castiella na dómina d'Alfonso VIII | añu = 1960 |volume= 3 vol.|páxines= 1080|editorial = [[Conseyu Cimeru d'Investigaciones Científiques|CSIC]]| ubicación = Madrid| isbn = }}
* {{cita llibru | apellíu = {{versalita|González González}} | nome = Julio| enllaceautor = Julio González González| títulu = El reinu de Castiella na dómina d'Alfonso VIII | añu = 1960 |volume= 3 vol.|páxines= 1080|editorial = [[Conseyu Cimeru d'Investigaciones Científiques|CSIC]]| ubicación = Madrid| isbn = }}
* {{cita llibru| apellíos = {{versalita|Martínez Díez}}| nome = Gonzalo| enlaceautor = Gonzalo Martínez Diez| títulu = Alfonso VIII, rei de Castiella y Toledo (1158-1214)| añu = 2007| editorial = Ediciones Trea, S.L.| ubicación = Xixón| isbn = 978-84-9704-327-4}}
* {{cita llibru | apellíu = {{versalita|Martínez Díez}}| nome = Gonzalo| enllaceautor = Gonzalo Martínez Diez| títulu = Alfonso VIII, rei de Castiella y Toledo (1158-1214)| añu = 2007| editorial = Ediciones Trea, S.L.| ubicación = Xixón| isbn = 978-84-9704-327-4}}
* {{Cita publicación|títulu=Iconografía y poder real en Castiella: les imáxenes d'Alfonso VIII|nome=Olga|apellíu={{Versalita|Pérez Monzón}}|publicación=Anuariu del Departamentu d'Historia y Teoría del Arte|issn=1130-5517|añu=2002|páxines=19-41|volume=XIV|editorial=[[Universidá Autónoma de Madrid]]}}
* {{cita publicación |títulu=Iconografía y poder real en Castiella: les imáxenes d'Alfonso VIII|nome=Olga|apellíu={{Versalita|Pérez Monzón}}|publicación=Anuariu del Departamentu d'Historia y Teoría del Arte|issn=1130-5517|añu=2002|páxines=19-41|volume=XIV|editorial=[[Universidá Autónoma de Madrid]]}}


== Enllaces esternos ==
== Enllaces esternos ==
{{enllaces persona}}
* {{commonscat|Alfonso VIII of Castile}}


{{Tradubot|Alfonso VIII de Castilla}}
{{Tradubot|Alfonso VIII de Castilla}}


{{NF|1155|1214|Alfonso 08}}
{{NF|1155|1214|Alfonso 08}}
⚫
[[Categoría:Reis y reines de Castiella]]

⚫
[[Categoría:Alfonso VIII| ]]
⚫
[[Categoría:Reis de Castiella]]
[[Categoría:Sorianos]]
[[Categoría:Sorianos]]
[[Categoría:Reis d'España]]
[[Categoría:Reis y reines d'España]]
[[Categoría:Reis d'España]]
[[Categoría:Reis y reines d'España]]
[[Categoría:Wikipedia:Revisar traducción]]
[[Categoría:Wikipedia:Mantenimientu:Persones ensin plantía nym]]
⚫
[[Categoría:Persones de Soria]]

Revisión actual a fecha de 09:17 20 feb 2024

Alfonsu VIII de Castiella
monarca del reinu de Castiella

1158 - 1214
Vida
Nacimientu Soria, 11 de payares de 1155[1]
Nacionalidá Reinu de Castiella
Muerte Gutierre-Muñoz, 5 d'ochobre de 1214[2] (58 años)
Sepultura monasterio de Santa María la Real de Las Huelgas (es) Traducir
Familia
Padre Sancho III de Castilla
Madre Blanca Garcés de Pamplona
Casáu con Leonor Plantagenet (es) Traducir (1170 (Gregorianu) – )[3]
Pareyes Rahel la Fermosa
Fíos/es
Familia
Pueblu Casa de Borgoña (es) Traducir
Estudios
Llingües falaes castellanu
Oficiu gobernante, guerreru
Llugares de trabayu Castiella
Serviciu militar
Lluchó en batalla de Las Navas de Tolosa
Creencies
Relixón catolicismu
Cambiar los datos en Wikidata

Alfonso VIII de Castiella, llamáu «el de Las Navas» o «el Noble» (Soria, 11 de payares de 1155 - Gutierre-Muñoz, del domingu 5 al llunes 6 d'ochobre de 1214[5]), foi rei de Castiella[lower-alpha 1] ente 1158 y 1214. Fíu de Sancho III y Blanca Garcés de Pamplona, ganó a los almohades na batalla de Las Navas de Tolosa, llibrada en 1212, y foi asocedíu nel tronu pol so fíu Enrique.

Oríxenes familiares

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Ascendientes d'Alfonso VIII de Castiella

Per parte de padre yera descendiente de los reis de la Casa de Borgoña y del Condáu de Barcelona, y per parte de madre, de los reis de Pamplona y de Rodrigo Díaz de Vivar.

Biografía

[editar | editar la fonte]

Minoría d'edá

[editar | editar la fonte]

Fíu de Sancho III «el Deseyáu», rei de Castiella, y de Blanca Garcés de Pamplona, a la muerte del so padre namái cuntaba trés años d'edá, polo que se designó como tutor a Gutierre Fernández de Castro y como rexente a Manrique Pérez de Lara, pa permediar a les poderoses families Castro y Lara. Sicasí, anicióse una sangrienta rivalidá ente los dos families nobiliaries. Los Lara llograron apoderase del nuevu rei al que treslladaron a Haza, dientro de la so zona d'influyencia.

Esta rivalidá derivó nuna guerra civil y nun periodu d'incertidume que foi aprovecháu polos reinos vecinos y asina, en 1159, el rei navarru Sancho VI apoderar de Logroño y d'amplies zones de La Rioxa, ente que'l tíu del mozu Alfonso, el rei lleonés Fernandu II, apoderar de la ciudá de Burgos.

En 1160, los partidarios de la Casa de Lara, encabezaos por Nuño Pérez de Lara, fueron ganaos polos miembros de la Casa de Castro, dirixíos por Fernando Rodríguez de Castro'l Castellán, na Batalla de Lobregal, llibrada nes cercaníes de la llocalidá de Villabrágima, na provincia de Valladolid.

La proximidá de Fernandu II, aliáu de los Castro, al llugar onde los Lara curien a Alfonso VIII fai qu'éstos-y treslladen a Soria onde va permanecer hasta 1162 cuando los Lara, acosaos por Fernando que conquistó les ciudaes de Segovia y Toledo, deciden apurrí-ylo al so tíu, anque lo torgar la intervención d'un fidalgu, quien sacó al pequeñu del palaciu real, poniéndolo so la custodia de les villes lleales del norte de Castiella, primero nel castiellu de San Esteban de Gormaz y dempués en Atienza y Ávila, ciudá que dende entós recibe'l títulu honoríficu de «Ávila del Rei» o «Ávila de los Lleales» pola defensa que fizo del nuevu monarca. Asina mesmu, la estancia d'Alfonso en Atienza dio orixe a la nacencia de la popular celebración de La Caballada, que se celebra tolos años nesta villa'l Domingo de Pentecostés.

Primer periodu del reináu

[editar | editar la fonte]

Al algamar la mayoría d'edá en 1170, Alfonso VIII foi proclamáu rei de Castiella nes Cortes que se convocaron en Burgos, dempués de lo qu'alcordóse'l so matrimoniu con Leonor de Plantagenet, fía d'Enrique II d'Inglaterra y de Leonor d'Aquitania, qu'apurrió como dote'l condáu de Gascuña. L'enllaz real celebrar na ciudá aragonesa de Tarazona.

El so primer oxetivu como monarca foi recuperar los territorios perdíos mientres la so minoría d'edá. Pa ello s'alía col rei Alfonso II el Castu. Xunto al monarca aragonés, Alfonso VIII atacó al navarru Sancho VI en 1173, llogrando arrampuña-y los territorios qu'esti tomara mientres la so minoría d'edá. Tres ello reforzó la so alianza con Alfonso II al alcordar el matrimoniu d'ésti cola so tía, Sancha de Castiella.

Alfonso VIII nuna miniatura medieval

Primíu polos ataques almohades, dende 1174 tuvo que vencer a les órdenes militares dellos territorios hasta entós de realengu pa la so meyor proteición, como les villes de Maqueda y Zorita de los Canes a la Orde de Calatrava, o la villa d'Uclés a la Orde de Santiago, siendo dende entós Uclés la casa principal d'esta última orde militar. Dende esta plaza empecipia una ofensiva contra los musulmanes, que remata con reconquistar de Cuenca en 1177. La ciudá rindió'l 21 de setiembre, festividá de San Mateo, celebrada dende entós polos conquenses.

Alfonso VIII foi'l fundador del primer estudiu xeneral español, el Studium generale de Palencia (xerme de la universidá), que decayó tres el so fallecimientu. Amás, la so corte sería un importante preséu cultural, qu'acoyería trovadores y sabios, especialmente pola influyencia de la so esposa gascona Leonor (hermana de Ricardo Corazón de Lleón).

En 1179 firma col so aliáu'l rei aragonés el Tratáu de Cazola, pol que dambos monarques parten sobre'l papel, yá que nun tuvo resultaos reales, los territorios del reinu navarru y amás afiten les zones de conquista de los territorios musulmanes que cada monarca puede entamar variando l'hasta entós vixente Tratáu de Tudilén que roblaren Alfonso VII de Lleón y Ramón Berenguer IV de Barcelona. Pol nuevu Tratáu de Cazola, el reinu de Murcia —que la so conquista correspondía a Aragón— pasaba a Castiella y a cambéu'l rei aragonés Alfonso II viose llibre del vasallaxe que debía a Alfonso VIII.

El 12 de xineru de 1180, el rei atópase en Carrión de los Condes, roblando'l Fueru de Villasila y Villamelendro tres el pidimientu efectuáu polos clérigos[lower-alpha 2] de les citaes villes.[lower-alpha 3]

En fundando Plasencia en 1186, y con mires de unificar a la nobleza castellana, rellanza la Reconquista, recupera parte de La Rioxa que taba en manes navarres y la reintegra al so reinu. Establez una alianza con tolos reinos peninsulares cristianos –coles mesmes, Portugal, Lleón, Castiella, Navarra y Aragón– pa prosiguir ordenadamente conquistando les tierres ocupaes polos almohades.

En 1188 axuntar en Carrión de los Condes col so primu Alfonso IX, qu'acababa d'asoceder al so padre Fernandu II como rei de Lleón. Dambos monarques roblen un pactu de bona voluntá qu'Alfonso VIII llueu va romper pa, aprovechando la debilidá del nuevu rei lleonés nel so propiu reinu, invadir Lleón y faese con delles poblaciones, ente les que destaquen Valencia de Don Juan y Valderas, y qu'empecipió un periodu d'hostilidaes que remataría'l 20 d'abril de 1194 cola firma del Tratáu de Tordehumos, nel que'l rei castellanu comprometer a devolver los territorios conquistaos y el lleonés comprometer a contraer matrimoniu cola fía d'Alfonso VIII, Berenguela y, si'l lleonés Alfonso IX morría ensin descendencia, apautóse que'l reinu de Lleón pasaría a ser anexonáu per Castiella.

Batalla de Alarcos (1195)

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Batalla de Alarcos

L'alcuerdu col reinu de Lleón dexa a Alfonso VIII romper la tregua que caltenía colos almohades dende 1190 y empecipia incursiones que, de la mano del arzobispu de Toledo Martín López de Pisuerga, lleguen hasta Sevilla.

El califa almohade Abu Yaqub Yusuf al-Mansur, que s'atopaba nel norte d'África, crucia'l Estrechu de Xibraltar y desembarca en Tarifa al mandu de un poderosu exércitu col que se dirixe escontra tierres castellanes. Alfonso VIII recibe la noticia y axunta al so exércitu en Toledo y anque consiguió'l sofitu de los reis de Lleón, Navarra y Aragón pa faer frente a l'amenaza almohade, nun espera la llegada de diches tropes y diríxese escontra Alarcos, una ciudá fortaleza en construcción asitiada a pocos quilómetros de l'actual Ciudá Real, xunto al ríu Guadiana, onde'l 19 de xunetu de 1195 sufre una estruendosa derrota que supunxo una importante perda de territoriu y la fixación de la nueva frontera ente Castiella y l'Imperiu almohade nos Montes de Toledo. Los almohades inclusive invadieron el valle del Tajo y asediarían Toledo, Madrid y Guadalaxara nel branu de 1197.

Batalla de las Navas de Tolosa, 1212.

Batalla de las Navas de Tolosa

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Batalla de las Navas de Tolosa

Alfonso VIII atopar nuna peligrosa situación que lu llevó a la posibilidá de perder Toledo y tol valle del Tajo, polo que'l rei solicitó dende 1211 al papa Inocencio III la predicación d'una cruzada a la que non solo respondieron los sos súbditos castellanos, sinón tamién l'aragoneses col so rei, Pedro II el Católicu, los navarros empobinaos por Sancho VII el Fuerte, les órdenes militares, como les de Calatrava, del Temple, de Santiago y de Malta, amás de caballeros cruzaos franceses, occitanos y de tola Cristiandá.

Con toos ellos y tres la recuperación d'enclaves del valle del Guadiana (como'l castiellu de Calatrava) algamó la esperada victoria sobre'l califa almohade Muhammad an-Nasir (llamáu nes cróniques Miramamolín, que quier dicir Comendador de los creyentes) na batalla de las Navas de Tolosa, llibrada'l 16 de xunetu na redoma de Santa Elena (Provincia de Xaén). Un añu más tarde, llograba lo propio na plaza d'Alcaraz, consolidando'l poder castellano en toa'l pandu manchegu.

Muerte y sepultura

[editar | editar la fonte]
Sarcófagos del rei Alfonso, en primer llugar y la so esposa, detrás asitiaos nel Monesteriu de les Fuelgues.
Artículu principal: Sepulcru d'Alfonso VIII de Castiella y de Leonor de Plantagenet

Alfonso VIII finó del domingu 5 al llunes 6 d'ochobre de 1214[5] nun pequeñu pueblu del alfoz de la Comunidá de Villa y Tierra de Arévalo, Gutierre-Muñoz,[6] dexando constancia d'ello l'arzobispu Rodrigo Jiménez de Rada na so obra De rebus Hispaniae:

Habiendo cumplíu LIII años nel Reyno el noble Rei Alfonso, llamó al Rei de Portugal el so xenru pa trate con él; y empezando el so camín empobináu a Plasencia, última ciudá del so dominiu, empezó a carecer gravemente en cierta aldega de Arévalo que se llama Gutierre Muñoz, onde últimamente, agraváu d'una fiebre, terminó la vida y soterró consigo la gloria de Castiella, confesándose antes col arzobispu Rodrigo, y recibíu el sumu Sacramentu del Viátigu, asistiéndo-y Tello, obispu de Palencia, y Domingo, de Plasencia.[7]

El rei y la so esposa Leonor recibieron sepultura nel Monesteriu de Santa María la Real de Les Fuelgues en Burgos qu'él mesmu fundara.

Matrimoniu y descendencia

[editar | editar la fonte]
Semeya de la inauguración del monolitu na llocalidá de Gutierre-Muñoz onde morrió'l rei Alfonso VIII.

El rei casóse en setiembre de 1170 en Tarazona con Leonor Plantagenet, fía d'Enrique II d'Inglaterra y de Leonor d'Aquitania. El matrimoniu efectuóse cuando los contrayentes teníen 14 y 10 años, respeutivamente.[8] La influyencia político y cultural de la reina foi notable.

La pareya tuvo diez fíos de los que quede constancia documental, anque ye probable la esistencia d'otros fíos non documentaos sobremanera yá qu'hai años nos que nun se recueye nenguna nacencia teniendo en cuenta que les nacencies de la pareya produz cada pocu tiempu.[9][10]L'apaición de restos óseos nes tumbes reales pueden responder por esa tesis, en concretu siquier dos.[11]

Ancestros

[editar | editar la fonte]
Ancestros d'Alfonso VIII de Castiella

Alfonso VIII na lliteratura

[editar | editar la fonte]


Predecesor:
Sancho III 		Rei de Castiella
1158-1214 		Socesor:
Enrique I

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Notes

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ La titulación completa yera Rex Castelle et Toleti (Rei de Castiella y Toledo).
  2. ↑ «Alli en esse dia -y dio à los Clérigos Cíe, Villa-Silo, y Villa-Melendo. (i) Son estes Villes cerca de Carrion; y fus Clérigo acaso fueron los primeres que...» Cfr. López Agurleta, José, Vida del venerable fundador de la Orde de Santiago y de les primeres cases de redempción de cautivos.. capítulu 35, páx.163.
  3. ↑ El documentu orixinal caltener nel Archivu Históricu Nacional (Órdenes Militares. Santiago-Uclés, Carpeta 325, nᵘ 1). Cfr. Narganes Quijano, F. y González Díez, Y. (2004): Historia embrivida nel cursu mediu de Valdavia: Villabasta, Villaeles, Villanuño, Arenuces de Nuño Pérez, Villasila y Villamelendro. Conceyu de Villaeles de Valdavia. 284 páxs. Palencia ISBN 84-606-3616-X

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Afirmao en: The Peerage. Identificador de persona en The Peerage: p10217.htm#i102162. Apaez como: Alfonso VIII, Rey de Castilla. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Autor: Darryl Lundy. Llingua de la obra o nome: inglés.
  2. ↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 14504388m. Data de consulta: 20 payares 2021. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
  3. ↑ 3,0 3,1 Afirmao en: Kindred Britain.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Afirmao en: The Peerage. Llingua de la obra o nome: inglés. Autor: Darryl Lundy.
  5. ↑ 5,0 5,1 González, 1960, páxs. 212-217.
  6. ↑ Martínez Díez, 2007, p. 242.
  7. ↑ Arco y Garay, 1954, p. 246.
  8. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 41-42.
  9. ↑ González, 1960, páxs. 194-212.
  10. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 43-53.
  11. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 53-55.
  12. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 46-47.
  13. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 47-48.
  14. ↑ González González, 1960, p. 203.
  15. ↑ Martínez Díez, 2007, p. 48.
  16. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 48-49.
  17. ↑ Martínez Díez, 2007, p. 49.
  18. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 49-50.
  19. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 50-51.
  20. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 51-52.
  21. ↑ Martínez Díez, 2007, p. 52.
  22. ↑ Martínez Díez, 2007, páxs. 52-53.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Shadis, 2010, p. xix.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfonsu_VIII_de_Castiella&oldid=4145107»