Wilhelm vo Moerbeke

Dr Wilhelm vo Moerbeke (Willem van Moerbeke; * um 1215; † 1286) isch e flämische Gäistlige und e bedütende Übersetzer vo antike Schrifte gsi.

Lääbe und Wärk

Dr Wilhelm isch zerst emol Dominikanermönch, vo 1268 aa het er z Viterbo gläbt, 1274 isch er uf em Konzil vo Lyon ufdaucht. Vo 1277 bis zu sim Dood isch er Bischof vo Korinth gsi, won e latiinische (d. h. katholische) Usseboste in dr Argolis im orthodoxe Griecheland gsi isch.

Er het mit vile Gleerte vo sinere Zit greedet und korrespondiert, u. a. mit em Filosoof Thomas vo Aquin, mit em Naturforscher Witelo und mit em Astronom Henri Bates vo Mechelen (de Malines). Dä het im Wilhelm si Abhandlig über s Astrolabium gwidmet und dr Witelo het das mit sinere Schrift über d Optik gmacht. Dr Wilhelm isch dr broduktivsti Übersetzer im Hochmiddelalter vo filosofische, medizinische und astronomische Teggst us em Griechische in s Latiinische gsi. Au hüte no schetzt mä die hoochi Kwalideet vo sine Übersetzige.

Er het alli Schrifte vom Aristoteles übersetzt oder Übersetzige revidiert, wo s scho gee het und het si eso em latiinische Weste zuegänglig gmacht und das isch dr Aristoteles-Rezepzion dörte zguetchoo. Bis denn isch d Kwalideet vo de Übersetzige vo de Teggst vom Aristoteles zwiifelhaft gsi und si häi e Hufe Lugge ghaa. In Middel- und Westöiropa häi nume wenigi Lüt Altgriechisch chönne, und drzue isch cho, ass e baar vo de latiinische Übersetzige nume Zruggübersetzige vo sürische Versione gsi si und dorum nid guet gnueg. Das häi d Übersetzige vom Wilhelm, wo uf griechischi Originalteggst het chönne zrugggrife, vo Grund uf gänderet.

Au mathematischi Abhandlige vom Archimedes, vom Heron vo Alexandrie und d Institutio theologica vom Proklos het er uf Latiinisch übersetzt. D Institutio isch zu äinere vo de wichdigste Kwelle bi dr Wiiderbelääbig vo de nöiplatonische Gedanke im Spootmiddelalter worde.

Spööter het e Humanist zwar gsäi, im Wilhelm sini Übersetzige sige nit „elegant“, aber iiri Zueverlässigkäit globt. Mänggi vo de griechische Kwelle vom Wilhelm si spööter verlore gange; ooni si Arbet weere die Schrifte für uns nüme zuegänglig.

Noch eltere Darstellige häig dr Thomas vo Aquin d Übersetzigsarbet aagstoosse, aber für das git s käini Beleeg.

Wärk

Aristoteles: Opera, lat. Mit Expositiones textuales dubiorum: Enthält: De caelo et mundo, De generatione et corruptione, Meteorologica, De sensu et sensato, De memoria et reminiscentia, De somno et vigilia, De longitudine et brevitate vitae. Übers.: Guilelmus de Moerbeka. Köln 1497 Digitalisierte Ausgabe.
Helmut Boese: Procli diadochi tria opuscula (De providentia, libertate, malo) Latine Guilelmo de Moerbeka vertente. De Gruyter, Berlin 1960.
De generatione animalium. Translatio Guillelmi de Moerbeka. Edidit H. J. Drossaart Lulofs. Desclée de Brouwer, Brügge 1966 ( Aristoteles Latinus 17, 2, 5).
Helmut Boese: Proclus, Elementatio theologica translata a Guillelmo de Morbecca. University Press, Louvain 1987, ISBN 90-6186-244-2.

Litratuur

Friedrich Lauchert: Wilhelm von Moerbecke. In: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 43, Duncker & Humblot, Leipzig 1898, S. 226 f.
Helmut Boese: Wilhelm von Moerbeke als Übersetzer der Stoicheiosis theologike des Proclus. Heidelberg 1985.
Guillaume de Moerbeke. Recueil d'études à l'occasion du 700e anniversaire de sa mort (1286). Hrsg. von J. Brams und W. Vanhamel. Leuven 1989.
Artikel Wilhelm von Moerbecke, in: Lexikon des Mittelalters.

Weblingg

Literatur im Opac vo dr Regesta Imperii

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Wilhelm_von_Moerbeke“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.