John Daneel

Ds. John Daneel, omstreeks 1916.

Ds. Johannes Wynand (John) Daneel (Heidelberg, Kaap, 19 September 1865 – Kaapstad, 16 Julie 1940) was ’n sendeling van die Nederduitse Gereformeerde Kerk in die Soutpansberg.

Herkoms en opleiding

Ds. Alexander Daneel en sy gesin met vakansie aan die strand by Witsand in 1880. Die naam White Sands word reeds in 1867 aangetref, maar ds. Daneel en sy gesin het eers omstreeks 1880 hul vakansies hier begin deurbring. Tussen die ou riethuisies en tente van die "strand gasten" het ds. Daneel die eerste huis gebou en baie dekades daarna het dit nog as die Ou Pastorie bekendgestaan.

John Daneel was een van die 12 kinders (nege seuns en drie dogters) van ds. Alexander Daneel en sy vrou, Margaretha Johanna Louw, die dogter van Johannes Wynand Louw van Babylons Toren, Paarl. Ds. Daneel was van 1862 tot 1899 die eerste leraar van die NG gemeente Heidelberg, Kaap. Ds. Alexander Daneel se ander seun wat predikant geword het, was ds. Marthinus Daneel.

Stellenbosch se rugbyrekords van die vroeë dae is ongelukkig onvolledig, maar blykbaar het ds. John Daneel van 1887 tot '88 vir die eerste rugbyspan gespeel. Hier is 'n foto wat geneem is van die Matiesspan en hul teenstanders, die Villagers, in die wedstryd om die Groot Uitdaagbeker gespeel te Stellenbosch. Daneel sit blykbaar heel regs voor.

Bediening in moederkerk

Ná sy studie aan die Kweekskool op Stellenbosch (1886–'89), waar hy vir Maties se eerste rugbyspan gespeel het, nes sy broer Marthinus enkele jare later, word John Daneel as predikant van die NG Kerk toegelaat. Hy staan op Umtata in die bediening tot hy op 3 Julie 1890 hulpleraar van Fauresmith word, met Jagersfontein as standplaas.

Sendeling

Op 26 Oktober 1891 word hy op sy geboortedorp na die sendingveld afgevaardig en hy vertrek in Januarie 1892 na Soutpansberg, waar hy in April aankom. Sy eerste werkkring is by Molepo, naby Pietersburg. Op 12 Oktober 1893 trou hy met Engela Hofmeyr (1 Augustus 1874 – 23 Julie 1905), die enigste dogter van eerw. Stephanus Hofmeyr, en in 1898 verhuis hy na Kranspoort om sy bejaarde skoonvader te gaan help.

Ná Hofmeyr se dood in 1905 bly John Daneel sendeling op Kranspoort. Pligsgetrou en steeds opgeruimd, verrig hy sy werk deur die jare heen met groot inspanning en opoffering. Met die ossewa, donkie- of perdekar besoek hy gereeld al die buiteposte in die uitgestrekte gebied. Toe hy in Soutpansberg kom, was daar een gemeente met 400 lidmate; aan die einde van sy dienstyd was daar drie gemeentes met oor die 4 000 lidmate. Daneel was ook prakties aangelê en die kerk- en skoolgebou op Messina en die woning op Buysdorp is voorbeelde van sy knaphandigheid. By die stigting in 1932 van die NG Sendingkerk van Transvaal word hy as assessor van die Sinode gekies. Hy tree in 1935 op sewentigjarige leeftyd af en gaan in die Kaap op Kleinmond woon.

Gesinslewe

Ds. Daneel se eerste vrou, Engela Hofmeyr, was die enigste dogter van eerw. Stephanus Hofmeyr.

Daneel het op 8 September 1912 getrou met Johanna Frederika de Vos (8 Augustus 1876 – 9 November 1918) van die normaalkollege, Heidelberg, Transvaal. Sy derde huwelik (18 Junie 1921) was met Elise Marie de Villiers, die dogter van ds. W.P. de Villiers. Daar was drie seuns en 'n dogter uit die eerste huwelik en 'n seun en 'n dogter uit die tweede huwelik. Ds. Daneel is op Stellenbosch begrawe.

Bronne

• (af) Craven, Danie en Jordaan, Piet. 1955. Met die Maties op die rugbyveld 1880–1955. Kaaptad, Bloemfontein, Johannesburg: Nasionale Boekhandel Beperk.
• (af) De Kock, W.J. en Krüger, prof. D.W. 1972. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Pretoria: Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing.
• (af) Hopkins, dr. H.C. 1955. Eeufees-Gedenkboek van die Ned. Geref. Kerk Heidelberg (Kaapland) 1855–1955.. Heidelberg: NG Kerkraad.
• (af) Olivier, ds. P.L.. 1952. Ons gemeentelike feesalbum. Kaapstad en Pretoria: N.G. Kerk-uitgewers.