Die Boerevrou

Anna Neethling-Pohl het in 1945 'n artikel oor Mabel Malherbe, stigter en redakteur, vir Die Huisgenoot geskryf waarby dié foto verskyn het.

Die Boerevrou was die eerste Afrikaanse vrouetydskrif en het in Pretoria onder redakteurskap van Mabel Malherbe verskyn van Maart 1919 tot Desember 1931, toe dit gestaak moes word weens geldelike probleme, wat vererger is deur die Groot Depressie. Hoewel die sirkulasie blykbaar nie meer as duisend was nie, het dit ’n groot invloed gehad op veral Afrikaanse vroue in die destydse Transvaal.

Die skrywer M.E.R. het saam met Malherbe by Die Boerevrou gewerk, die eerste Afrikaanse vrouetydskrif.

Die voorblad van Die Boerevrou van Mei 1926.

Van die digter dr. A.G. Visser het gereeld bydraes in Die Boerevrou verskyn.

Die oudpresident van die Oranje-Vrystaat F.W. Reitz was van die digters wie gedigte in Die Boerevrou gepubliseer is.

Agtergrond

Mabel Malherbe (1879–1964) het vroeg reeds 'n groot liefde vir die joernalistiek geopenbaar. In 1945 het sy vir ’n artikel in Huisgenoot aan Anna Neethling-Pohl vertel hoe dit gebeur het dat sy Die Boerevrou begin het. Sy en haar man het op ’n dag ’n tentoonstelling besoek en is daar oorgehaal om op die Farmer’s Weekly in te teken. Toe sy tuiskom, kry sy die beskeie vroueblaadjie, The Homestead, daarin. Dadelik het sy gevoel dat haar eie volk se vroue so 'n publikasie broodnodig het. So kom sy daartoe om Die Boerevrou te stig, onder aanmoediging van haar oom Eugène Marais. Sy het in die hoofbestuur van die Nasionale Vroueparty gebly, maar bedank die sekretariële werk om al haar aandag aan Die Boerevrou te wy. Pohl skryf: “Hierdie blad, wat sy jare lank bestuur het en waarvoor haar man die geld gevind het, het in dringende en groot behoefte voorsien. Ek is oortuig daarvan dat ons nouliks die belangrikheid daarvan kan oorskat. Dit is dan ook mev. Malherbe se grootste diens aan haar volk gewees dat sy deur middel van haar blad die vrouens meer volksbewus gemaak het, hulle besliste leiding in verskillende sake gegee en hul lewens verdiep en verryk het.”

Stigting

Hierdie eerste Afrikaanse vroueblad se eerste uitgawe het in Maart 1919 in Pretoria verskyn. Hermann Giliomee skryf oor haar beweegrede vir dié moedige poging: "Sy was ’n Engelssprekende wat in ’n storie republikeinse familie ingetrou het. Sy het selde Afrikaans gepraat, min kerk toe gegaan en haar eie familie (gesin) het verengels. Nogtans het sy bewustelik besluit om haar as ’n Afrikaner te identifiseer. As ’n jong vrou het dikwels op Transvaalse plase gekom waar vrou haar raad gevra het oor gesondheid, huishoudelike sake en kindersorg. Sy het Die Boerevrou begin omdat sy al die daaglikse probleme van hierdie vroue wou behandel in ’n taal wat hulle verstaan."

Medewerkers

Malherbe het daarin geslaag om van 1920 af 'n aantal jare lank die medewerking van die skryfster M.E.R. as assistent-redakteur te verkry, wie se eerste kortverhale in dié blad verskyn het. Sy het ook bydraes van haar oom Marais ontvang en talle gedigte van hom het vir die eerste keer in hierdie tydskrif verskyn. Vir die eerste uitgawe het hy die gedig "Waar Tebes in die Stil Woestyn" geskryf. Neethling-Pohl meen dit is "miskien een van haar grootste gifte aan die volk dat sy dié begaafde digter voortdurend aangepor en gepla het om gedigte en prosastukke vir haar lesers beskikbaar te stel". Digters en skrywers soos Jan F.E. Celliers, A.G. Visser, Toon van den Heever en F.W. Reitz het gereeld bydraes gelewer, terwyl die skilders J.H. Pierneef en E. Mayer illustrasies vir die blad geteken het. Neethling Pohl skryf Malherbe het die volk en sy kunstenaars so aan mekaar bekendgestel. Die Boerevrou was altyd keurig versorg en, sonder om te preek, het dit smaak vir eie, nasionale kuns bevorder. Dr. C. Louis Leipoldt en ander medici het in 'n gesondheidsrubriek noodsaaklike voorligting oor allerlei siektes gegee.

In die gewilde rubriek "Om die koffietafel" het briewe van leseresse oor die wedervarings en gewoontes van hul voorouers verskyn sodat Die Boerevrou 'n skatkamer geword het van kennis oor die kultuurgeskiedenis van die Afrikaner. Dit was nie slegs die eerste leesstof wat baie plattelandse vroue in Transvaal in hul eie taal gekry het nie, maar die blad het ook 'n aansienlike bydrae gelewer tot die algemene volksopvoeding en aankweek van leeslus.

Staking

Die Boerevrou was ’n groot sukses onder lesers en het kritici se goedkeuring weggedra, maar die advertensies was maar skraps. Malherbe wou net sekere soorte reklame aanvaar en het ’n verbod geplaas op enigiets wat drank of gepatenteerde medisyne adverteer. Neethling-Pohl Skryf: "(H)ier moet mens ook mev. Malherbe se beginselvaste optrede i.v.m. advertensies noem. Alhoewel die tydskrif van die begin af sulke geldelike steun nodig gehad het, het sy geen enkele soort medisyne laat adverteer voordat dit eers deur deskundiges goedgekeur is nie. Sy was nie van plan om haar leseresse, versprei op eensame plase, ter wille van die geld deur aantreklike advertensies te laat mislei nie. Die adverteerders het dikwels woedend geword en met beledigende woorde hul steun teruggetrek, maar mev. Malherbe het hardnekkig voet by stuk gehou." Weens die moeilike finansiële toestande tydens die depressiejare moes die uitgawe van dié blad in Desember 1931 gestaak word.

Bundels

Twee bundels saamgestel uit bydraes wat in Die Boerevrou verskyn het, naamlik Die Boerevrou-boek (Pretoria, 1950) en Juwele wat steeds bekoor (Johannesburg, 1952), het sowat 20 jaar ná die tydskrif se sluiting verskyn.

Bronne

• (af) Giliomee, Hermann. 2004. Die Afrikaners: ’n Biografie. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers.
• (af) Goosen, D.P. (red.) 1953. Die Triomf van Nasionalisme in Suid-Afrika (1910–1953). Johannesburg: Impala Opvoedkundige Diens (Edms.) Bpk.
• (en) Potgieter, D.J. 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa volume 7. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery Ltd.
• (af) Pretorius, J.C. in Beyers, C.J. 1981. Suid-Afrikaanse Biografiese Woordeboek. Durban en Pretoria: Butterworth & Kie (SA) (Edms.) Bpk.
• (af) Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910–1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.

Eksterne skakels

• (af) Die trotse geskiedenis van Pretoria se oudste leeskring (wat ook uitvoerige biografiese gegewens oor Mabel Malherbe bevat. URL besoek op 13 Oktober 2015.
• (af) Volledige biografie van Mabel Malherbe. URL besoek op 14 Oktober 2015.