Gaan na inhoud

Basilius I die Masedoniër

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Basilius I
Keiser van die Bisantynse Ryk
’n Muntstuk wat Basilius I uitbeeld asook sy seun Konstantyn en tweede vrou, Eudokia Ingerina.
’n Muntstuk wat Basilius I uitbeeld asook sy seun Konstantyn en tweede vrou, Eudokia Ingerina.
Bewind 867–886
Ander naam Basilius die Masedoniër
Dinastie Masedoniese
Gebore 830/835/836[1]
Oorlede 29 Augustus 886
Voorganger Michael III
Opvolger Leo die Wyse
Eggenote Maria
Eudokia Ingerina
Kinders Konstantyn, Leo, Alexander, Stephen

Basilius I of Basilius die Masedoniër (Grieks: Βασίλειος ὁ Μακεδών; 830/835 – 29 Augustus 886) was die Bisantynse keiser van 867 tot 886. Hy was waarskynlik van Armeense afkoms.

Hy het opgang in die hof gemaak en eindelik keiser Michael III se bewind oorgeneem. Ondanks sy nederige herkoms uit ’n boeregesin het hy die staatsake doeltreffend hanteer en die ryk gelei tot ’n renaissance van Bisantynse kuns. Die Masedoniese Dinastie wat hy gestig het, het oor Bisantium geheers in wat as sy mees glorieryke en vooruitstrewende tydperk beskou word.

Van boer tot keiser

[wysig | wysig bron]
Basilius (links) wen ’n stoeigeveg teen ’n Bulgaarse kampioen (uit die Madrid Skylitzes-manuskrip).

Basilius is in laat 811 (of volgens sommige hostorici iewers in die 830's) gebore as die seun van boere.[2][3] Thracië is in dié tyd deur verskeie volke bewoon, maar daar word geglo hy was van Armeense afkoms. As ’n bedrewe perdetemmer en wenner van ’n stoeigeveg teen ’n Bulgaarse kampioen het hy die aandag getrek van keiser Michael III. Hy het gou die keiser se vertroueling en lyfwag geword.[4]

Op bevel van Michael het Basilius omstreek 865 van sy eerste vrou, Maria, geskei en met Michael se minnares, Eudokia Ingerina, getrou. Tydens ’n ekspedisie teen die Arabiere in 866 het Basilius Michael daarvan oortuig dat sy oom Bardas teen hom saamsweer en hy is toegelaat om Bardas te vermoor. Hy het toe die mees vooraanstaande howeling geword en in Bardas se plek caesar geword. Op 26 Mei 866 is hy as medekeiser gekroon. Michael het daarna die veel ouer man aangeneem. Daar word algemeen geglo dit was omdat Basilius se seun Leo die Wyse eintlik Michael se seun was en sy troonopvolging so verseker is.

Toe Michael III begin voorkeur gee aan ’n ander howeling, Basiliskianus, en hom ook tot medekeiser verhef, het Basilius besluit sy posisie word ondermyn en hy het Michael in die nag van 23/24 September 867 laat vermoor.[5] Omdat hy klaar medekeiser was, het Basilius toe outomaties keiser geword.[2]

Bewind

[wysig | wysig bron]
Basilius I op sy perd.

In die tyd van die Masedoniese Dinastie wat Basilius gestig het, is die ryk se grondgebied uitgebrei en het dit die magtigste staat in Europa en die oostelike Mediterreense gebied geword. Dit is merkwaardig dat Basilius ’n doeltreffende en gerespekteerde heerser geword het sonder dat hy enige formele onderwys of ondervinding in militêre en administratiewe sake gehad het.

Om sy kinders se plek op die troon te verseker het hy sy oudste twee seuns, Konstantyn en Leo, tot medekeisers verhef. Op regsgebied het hy baie uitgerig en sy wette is saamgevat in die Basilika van 60 boeke en ’n kleiner versameling, die Eisagoge. Leo VI het later die werke voltooi. Die Basilika het die wette van die ryk gebly tot met sy oorname deur die Ottomaanse Ryk.

Op godsdienstige gebied het Basilius goeie betrekkinge met Rome gehandhaaf. Een van sy eerste take as keiser was om die patriarg van Konstantinopel af te dank en te vervang met een wat deur pous Adrianus II gesteun is.[2] Daar was egter ook probleme met Rome. Die besluit van Boris I van Bulgarye om die Bulgaarse Kerk in lyn te bring met dié van Konstantinopel, was ’n groot slag vir Rome. Ná die dood van die nuwe patriarg was daar ook ’n breuk met Rome – dit was een van die gebeure wat gelei het tot die Oos-Wes-skisma waardeur die Katolieke Kerk geskeur het in twee kerke: die Rooms-Katolieke en die Oosters-Ortodokse Kerk.

Op buitelandse gebied is Basilius se bewind gekenmerk deur ’n voortslepende oorlog teen die heidense Paulisiane wat gerebelleer en hulle by die Arabiere geskaar het. Hulle het daarna Efese oorgeneem. In 872 is die Paulisiane verslaan en ná die dood van hul leier, Chrysocheir, is hulle finaal onderwerp.[6] In Klein-Asië was daar steeds oorlog teen die Arabiere aan die Bisantynse grens, maar die oosgrens is versterk. Die eiland Siprus is herower, maar net vir sewe jaar. Basilius het ook probeer om die ryk se mag in die ou Wes-Romeinse Ryk te hervestig. Ná aanvanklike suksesse het dit egter misluk. Tog het die ryk sy teenwoordigheid op die Italiaanse Skiereiland hervestig en ’n sterk teenwoordigheid in die Mediterreense gebied gehandhaaf.[6]

Laaste jare en opvolging

[wysig | wysig bron]

In 879 is Basilius se oudste seun, Konstantyn, oorlede. Basilius het nie van sy tweede oudste seun, Leo, gehou nie – waarskynlik omdat hy vermoed het Leo is Michael III se seun. Later het die verhouding verder verslag toe Basilius vermoed het Leo wou Michael se dood wreek. Leo is later gevange geneem en dit het tot openbare onluste gelei. Leo is eindelik ná drie jaar vrygelaat.[6] Basilius is op 29 Augustus 886 dood weens koors ná ’n jagongeluk.

Een van Leo se eerste dade as nuwe keiser was om Michael III se oorskot op ’n groot seremonie in die keiserlike mausoleum te laat herbegrawe. Dit het die openbare mening versterk dat Leo homself as Michael se seun beskou het.[5]

Gesin

[wysig | wysig bron]

By sy eerste vrou, Maria, het Basilius verskeie kinders gehad, onder andere Bardas, Anastasia en Konstantyn (medekeiser van 6 Januarie 868 tot 3 September 879).

By sy tweede vrou, Eudokia Ingerina, het hy amptelik die volgende kinders gehad:

  • Leo VI, wat hom opgevolg het en waarskynlik eintlik Michael III se seun was
  • Patriarg Stephen I van Konstantinopel, ook dalk Michael III se seun
  • Alexander III, wat in 912 keiser geword het
  • Anna Porphyrogenita, ’n non
  • Helena Porphyrogenita, ’n non
  • Maria Porphyrogenita, ’n moederowerste

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Bury, John Bagnell (1912). A History of the Eastern Roman Empire from the Fall of Irene to the Accession of Basil I (A.D. 802–867). Londen: Macmillan and Company. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  3. ↑ Vasiliev, Alexander Alexandrovich (1928–1935). History of the Byzantine Empire. Madison, Wisconsin: The University of Wisconsin Press. ISBN 0-299-80925-0. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  4. ↑ Gregory, Timothy E. (2010). A History of Byzantium. Malden, Massachusetts en Wes-Sussex, VK: Wiley-Blackwell. ISBN 1-4051-8471-X. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  5. ↑ 5,0 5,1 Finlay, George (1853). History of the Byzantine Empire from DCCXVI to MLVII. Edinburg en Londen: William Blackwood and Sons. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Jenkins, Romilly (1987). Byzantium: The Imperial Centuries, AD 610–1071. Toronto, Ontario, Kanada: University of Toronto Press. ISBN 0-8020-6667-4. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Basilius_I_die_Masedoniër&oldid=1891140"