Abraham Jonker

Dr. Abraham Hendrik Jonker (distrik Boshof, 22 April 1905 – Kaapstad, 10 Januarie 1966) was 'n Afrikaanse skrywer en joernalis en Suid-Afrikaanse politikus. Hy is die vader van die Afrikaanse digter Ingrid Jonker. Hy skryf ook onder die skuilname Maurice Becker, R. Bezema en Marcellus Prins.

Opleiding

Hoewel hy in die Vrystaat op die plaas Kalkfontein, distrik Boshof, gebore is, trek die gesin in 1910 na Christiana in Wes-Transvaal en ontvang hy sy skoolopleiding in Transvaal waar hy in Desember 1922 die Transvaalse Trap II aflê. Die volgende jaar gaan hy na die Universiteit Stellenbosch waar hy studeer in die klassieke tale, regte en teologie. In 1925 verwerf hy sy B.A.-graad met lof, soos trouens al sy grade. In 1926 gaan hy na die Teologiese Kweekskool op Stellenbosch, maar studeer terselfdertyd vir die M.A. in Grieks, wat hy in 1927 met lof behaal. Hy slaag die Teologiese Kandidaatseksamen, maar laat hy hom inskryf as student in die regte en volg die kursus vir LL.B. Tydens sy joernalistieke loopbaan verwerf hy in 1940 'n B.A.-graad in die regte per korrespondensie. Daarna verwerf hy die enigste D.Litt. wat cum laude aan Stellenbosch toegeken is met 'n proefskrif oor Die roman: sy aard, ontstaan en soort (1942).

Joernalistieke loopbaan

In April 1930 word hy aangestel as reisende organiseerder vir die Nasionale Party in Kaapland, waardeur sy regstudies onderbreek word. In Mei 1932 word Jonker lid van die redaksie van Die Burger en is later drie jaar lank assistentredakteur van die Huisgenoot. Uiteindelik is hy redakteur van Die Jongspan, die eerste Afrikaanse weekblad vir kinders. In 1932 verskyn sy Gebeurtenisse en in 1932 sy eerste twee romans, Die kanker van die jare en Die plaasverdeling. In 1936 word hy lid van die redaksie van die Verenigde Party se nuwe mondstuk in Kaapstad, die middagblad Die Suiderstem, waarvan hy van 1937 tot 1945 redakteur is. In 1938 publiseer hy sy Maskers, die eerste Afrikaanse proefneming met die nuwe saaklikheid. In 1945 tree hy uit die redaksie van Die Suiderstem en stig sy eie blad, Monitor. Dit was aanvanklik tweetalig Afrikaans en Engels, maar verskyn later net in laasgenoemde taal. Dit was weekliks vanaf 30 November 1945 en tweeweekliks vanaf 16 Mei tot 26 September 1947, toe dit ophou bestaan het. Hy het deurentyd bydraes tot tallose koerante en tydskrifte gelewer, veral in Afrikaans. Sedert hy Stellenbosch verlaat het, het hy hom meer en meer op die letterkunde toegespits. Hy was medestigter en mederedakteur van Ons Eie Boek in die eerste drie jaar asook een van die stigters van die Vereniging vir die Vrye Boek, wat Afrikaanse letterkunde wou verhef bo die vlak van blote voorgeskrewe werk vir skole.

Politieke loopbaan

Hy word in 1946 ondervoorsitter van die Verenigde Party. Op 18 Februarie 1948 tree hy toe tot die Volksraad as die Verenigde Party se lid vir Kaapstad-Tuine toe hy onbestrede verkies word in 'n tussenverkiesing. Op 26 Mei daardie jaar kry hy in dieselfde kiesafdeling teenstand van die onafhanklike H.G. Borcherds, maar wen met 'n gemaklike meerderheid van 3 749. In 1953 se verkiesing vaar hy selfs beter en wen dieselfde kiesafdeling teen die Nasionale Party se F.W. Gericke met 'n meerderheid van 5 270 toe hy driekwart van die stemme op hom verenig.

Sy bundel Leiers verskyn ook in daardie jaar. In 1953 word hy uit die Verenigde Party gesit en stig saam met Bailey Bekker, Arthur Barlow, Blaar Coetzee en dr. Vernon Shearer die Nasionale Konserwatiewe Party. Skaars drie jaar later is hy terug in sy oorspronklike politieke tuiste toe hy hom weer by die Nasionale Party aansluit. In 1958 en weer in 1961 word hy verkies as Volksraadslid vir Fort Beaufort, wat eens 'n veilige V.P.-setel was. Die kiesafdeling is afgeskaf tydens die herafbakening voor die verkiesing van 1966.

Persoonlike lewe

Uit sy eerste huwelik, met Beatrice Cilliers, die suster van prof. A.C. Cilliers van Stellenbosch, is die digteres Ingrid Jonker gebore. Later is hy met die Afrikaanse skryfster Suzanne Jacomina (Lulu) Brewis getroud.

Bronne

(af) Albertyn, dr. C.F. (red.) 1962. Die Afrikaanse Kinderensiklopedie. Kaapstad, Bloemfontein, Johannesburg: Nasionale Boekhandel Bpk.
(af) Nienaber, P.J. 1949. Hier Is Ons Skrywers! Biografiese Sketse van Afrikaanse Skrywers. Johannesburg: Afrikaanse Pers-Boekhandel.
(af) Potgieter, D.J. (red.) 1972. Standard Encyclopaedia of Southern Africa. Cape Town: Nasionale Opvoedkundige Uitgewery (Nasou).
(af) Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.