Gaan na inhoud

Helios

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Helios
Alexander die Grote as Helios. Romeinse kopie van die Griekse oorspronklike
Alexander die Grote as Helios. Romeinse kopie van die Griekse oorspronklike
Naam Helios
God van Die son
Blyplek Hemel
Gade Perse, Klumene
Ouers Huperion en Teia
Sibbes Selene en Eos
Kinders Die Grasieë, Faëton, Aietes, Kirke, Pasifaë
Romeinse eweknie Sol

Helios (Grieks: Ἥλιος; Homeriese Grieks: Ἠέλιος) was in die Griekse mitologie uit die tweede geslag Titane. Hy was die verpersoonliking van die son. Sy naam word gelatiniseer as Helius en hy word dikwels Huperion ("die een bo") en Faëton ("die skitterende een") genoem.

Helios was die seun van die Titane Huperion en Teia (Hesiodus) of Eurufaissa (Homeros) en die broer van die godinne Selene (Maan) en Eos (Daeraad). Die drie se name was ook die algemene Griekse name vir son, maan en daeraad.

Helios word dikwels in kuns uitgebeeld met 'n stralende kroon terwyl hy 'n strydwa deur die lug drywe wat deur perde getrek word. Hy was die beskermgod van ede en die god van sig. Hoewel Helios in klassieke Griekeland 'n redelik onbelangrike god was, het sy aanbidding toegeneem in die Laat Oudheid danksy sy identifikasie met verskeie groot songode van die Romeinse tydperk, veral Apollo en Sol. Die Romeinse keiser Julianus het Helios die sentrale god gemaak toe hy godsdiens in die 4de eeu n.C. vir 'n kort ruk laat herleef het.

Helios kom prominent voor in verskeie werke van Griekse mitologie, poësie en letterkunde. Sy merkwaardigste verhaal in die Griekse mitologie is dié van sy sterflike seun Faëton.[1]

In die Homeriese eposse is sy vernaamste rol die een wat hy vertolk in die Odussee, waar Odusseus se manne sy beeste eet ondanks waarskuwings. Toe hy daarvan hoor, het Helios vir Zeus gevra om dié te straf wat hom te na gekom het, en Zeus het hulle boot met 'n weerligstraal geslaan. Almal is dood, behalwe Odusseus, die enigste een wat nie die beeste geëet het nie.[2]

Vanweë Helios se posisie as die son is geglo hy is 'n alomteenwoordige getuie, en hy is dus in ede aangeroep. Hy het ook 'n aansienlike rol in antieke magie en towerspreuke gespeel. In kuns word hy gewoonlik uitgebeeld as 'n baardlose jongeling in 'n soort tuniek en met 'n sweep in die hand waar hy 'n wa met vier perde drywe. Hy is dikwels vergesel van ander gode, soos Selene en Eos, of die sterre.

Helios is op verskeie plekke aanbid, maar sy belangrikste kultus was op die eiland Rhodos, waarvan hy die beskermgod was. Die Kolos van Rhodos, 'n reusagtige standbeeld van die god, het die hawe van Rhodos versier totdat dit in 'n aardbewing verwoes is. Dit is daarna nie herbou nie.

Oorsprong

[wysig | wysig bron]
Helios in sy strydwa, vroeg 4de eeu v.C., Atena se tempel, Ilion.

Helios se oorsprong is waarskynlik Proto-Indo-Europees. Walter Burkert het geskryf: "... Helios, die songod, en Eos-Aurora, die godin van die dagbreek, is ongetwyfeld van 'n Indo-Europese linie in beide etimologie en hulle status as gode" en "kon 'n rol gespeel het in Proto-Indo-Europese poësie".[3] Die beeld van 'n songod in 'n strydwa het waarskynlik 'n Proto-Indo-Europese oorsprong.[4][5][6]

Griekse sonbeelde begin met die gode Helios en Eos, wat broer en suster is, wat in die dag-nag-siklus die dag (hemera) en aand (hespera) geword het, terwyl Eos Helios vergesel op sy reis deur die lug. Snags laat hy sy perde wei en reis hy oos in 'n goue boot. In hulle is die Indo-Europese groepering van 'n songod en sy suster, sowel as die verbinding met perde, duidelik.[7]

Die naam van Helena van Troje het vermoedelik dieselfde etimologie as Helios,[8][9][10] en sy verteenwoordig dalk 'n vroeë alternatiewe verpersoonliking van die son as die Proto-Indo-Europese Sonmaagd.[11] In die Griekse tradisie wat behoue gebly het, is Helen egter nooit Helios se dogter nie, maar die dogter van Zeus.[12]

Helios se reis in 'n strydwa bedags en met 'n boot op die oseaan snags, weerspieël dalk die Egiptiese god Ra, wat elke oggend herbore is ná sy bootreis deur die nag.[13]

'n Reliëf van Helios (1830), Stuttgart.

Beskrywing

[wysig | wysig bron]

Helios word gewoonlik uitgebeeld as ’n aantreklike jong man met die helder ligkrans van die son op sy kop wat elke dag ’n strydwa van die son oor die lug heen ry na Okeanos, wat die aarde omring, en deur die wêreldoseaan totdat hy snags na die ooste terugkeer. In die lofsang van Homeros aan Helios word gesê Helios se strydwa word deur rosse getrek. Later is vuurverwante name aan die perde gegee: Pirois, Aios, Eton en Flegon. Helios se ligkrans het aanvanklik 12 strale gehad: een vir elke maand van die jaar.[14]

'n Borsbeeld van Helios, 2de eeu n.C., Antieke Agoramuseum, Athene.

Helios is die enigste broer van die godinne Eos en Selene. Hy was nie een van die belangrikste gode nie, maar 'n skaduyryke figuur van die Olimpiese sirkel,[15] al was hy een van die oudstes.[16] Helios kan beskryf word as 'n Titaan van die tweede generasie.[17] Hy is verbind met harmonie en orde, beide letterlik as die beweging van die hemelliggame en metafories in die sin dat hy orde in die gemeenskap gebring het.[18]

Helios word beskou as beide ’n personifikasie van die son en die basiese skeppingskrag daaragter,[19] en word gevolglik dikwels aanbid as ’n god van lewe en skepping. Homeros beskryf Helios as ’n god "wat vreugde aan sterflikes gee".[20]

Die Kolos van Rhodos.

Die eiland Rhodos was ’n belangrike sentrum vir die kultus van Helios; dit was een van die min plekke in antieke Griekeland waar hy as ’n belangrike god aanbid is.[21] Die aanbidding van Helios by Rhodos het ’n ritueel ingesluit waarin ’n strydwa wat deur vier perde getrek word, oor ’n krans tot in die son gestuur is, ’n voorstelling van die mite van Faëton. Jaarlikse gimnastiektoernooie is ter ere van Helios gehou en die Kolos van Rhodos is aan hom opgedra. Helios het ook ’n aansienlike aanhang in Korinte op die Griekse vasteland gehad.[22]

Mitologie

[wysig | wysig bron]

God van die son

[wysig | wysig bron]

Opkoms en ondergang

[wysig | wysig bron]
Helios die opkomende son, skildery op 'n terracottaskyf, 480 v.C., Agoramuseum Athene.
Helios en Selene, deur Johann Rathausky, fonteinbeeld, Opatija, Kroasië.

Helios is beskou as 'n god wat elke dag in sy strydwa van oos na wes ry; hy het opgekom van die Okeanosrivier af en in die weste ondergegaan. Dit is onduidelik of dié reis beteken hy het deur Tartaros gereis.[23]

Atenaios vertel in sy Deipnosofistai dat Helios met sonsondergang in 'n groot beker van suiwer goud geklim het vir sy reis deur die donker ure. Volgens Atenaios het Mimnermos gesê Helios het snags in 'n bed ooswaarts gereis (wat deur Hefaistos geskep is), eerder as 'n beker.[24]

Hoewel die strydwa gewoonlik die werk van Hefaistos genoem word,[25] sê Huginus Helios het dit self gebou.[26] Die wa word as "goud" beskryf,[27] of soms "rosig",[28] en is deur vier wit perde getrek.[29][30] Helios se suster Eos het nie net die poorte vir Helios oopgemaak nie, maar hom dikwels ook vergesel.[31]

Sonsverduisterings

[wysig | wysig bron]

Sonsverduisterings was verskynsels van vrees en verwondering in antieke Griekeland, en is beskou as die son wat die mensdom verlaat.[32] Volgens 'n fragment van Archilochos was dit Zeus wat Helios geblokkeer en gemaak het dat hy uit die lug verdwyn.[33] In een van sy gedigte beskryf die liriese digter Pindar 'n sonsverduistering as die son wat van die wêreld weggesteek word, en dat dit 'n slegte voorbode van verwoesting en onheil is.[34]

Helios se perde

[wysig | wysig bron]
Die perde van Helios, Westminster, Londen.

Lyste van die name van Helios se perde verskil, maar dit het altyd te doen met vuur, vlamme, lig en ander liggewende verskynsels.[35]

Volgens Atenaios het Alexander van Aitolië geskryf 'n magiese krui het op die eiland Trinasië gegroei wat heilig vir Helios was en wat sy perde gehelp het om nie moeg te word nie. Eschrion van Samos het gesê dit was as "die hond se tand" bekend en is glo deur Kronos gesaai.[36]

Verkryging van Rhodos

[wysig | wysig bron]
'n Silwer tetradragme van Rhodos met Helios en 'n roos op (205-190 v.C.)

Volgens Pindar[37] was Helios afwesig toe die gode die aarde tussen hulle verdeel het, en daarom het hy geen grond gekry nie. Hy het by Zeus daaroor gekla. Dié het aangebied om die aarde weer te verdeel, maar Helios het dit van die hand gewys, want hy het 'n nuwe land uit die see te voorskyn sien kom. Dit was 'n ryk stuk grond en produktief vir mense sowel as vir beeste. Helios het gevra of hy die eiland kan kry, en Zeus het ingestem. In 'n ander tradisie het Helios self die eiland uit die see laat opkom toe hy die water wat dit bedek het, laat verdwyn het.[38] Hy het dit Rhodos genoem na sy geliefde Rodos, die dogter van Poseidon en Afrodite.[39]

Rhodos het die god se heilige eiland geword waar hy meer as ander gode aanbid is. By sy geliefde Rhodos het Helios sewe seuns gehad, bekend as die Heliadai ("seuns van die son"), wat die eerste heersers van die eiland geword het, sowel as 'n dogter, Alektrona.[38] Drie van hulle kleinseuns het die stede Ialusos, Kamiros en Lindos op die eiland gestig wat na hulleself genoem is.[37] So het Rhodos syne en sy nageslag s'n geword, met die inheemse volke van Rhodos wat beweer hulle stam van die Heliadai af.[40]

Faëton

[wysig | wysig bron]
Klumene sê vir haar seun om sy pa op te spoor, graveerwerk uit 1589 deur Hendrik Goltzius.

Die bekendste verhaal oor Helios is die een van hom en sy seun Faëton, wat hom vra om sy strydwa vir een dag te bestuur. Hoewel in alle weergawes aangedui word dat Faëton vir Helios oorreed om hom die strydwa te laat bestuur en dat hy met rampspoedige gevolge in sy taak misluk, is daar verskeie feite wat van weergawe tot weergawe verskil, soos die identiteit van Faëton se ma; die plek waar die verhaal afspeel; die rol wat Faëton se susters, die Heliades speel; die motivering vir Faëton se versoek; en selfs die presiese verhouding tussen die god en die sterflike.

Tradisioneel is Faëton Helios se seun by die Okeanied Klumene,[41] of alternatiewelik Rodos[42] of die andersins onbekende Prote.[43] In een weergawe is Faëton Helios se kleinseun, en nie sy seun nie, deur die seun se pa, Klumenos. In dié weergawe is die seun se ma 'n Okeanied met die naam Merope.[44]

Helios en Faëton saam met Saturnus en die Vier Seisoene, deur Nicolas Poussin.

In Euripides se verlore toneelstuk Faëton, waarvan net 12 fragmente behoue gebly het, is Faëton die produk van 'n buite-egtelike verhouding tussen sy ma, Klumene (wat nou met Merops getroud is) en Helios, hoewel sy beweer haar wettige man is die pa van al haar kinders.[45][46] Klumene vertel vir haar seun die waarheid en spoor hom aan om oos te reis en sy regte pa te ontmoet. Sy vertel vir hom Helios het belowe hy sal enigiets doen wat hulle kind hom vra as sy met hom sou slaap. Hoewel Faëton eers onwillig is, vertrek hy om sy biologiese pa op te spoor.[47] In 'n fragment van die toneelstuk wat bewaar gebly het, vergesel Helios sy seun op sy rampspoedige reis deur die lug en probeer hom instruksies gee oor hoe om die strydwa te bestuur terwyl hy op 'n ander perd met die naam Sirius[48] saamry.

Faëton ontmoet die son, 'n graveerwerk vir die Metamorfoses.

Op die ou end sterf Faëton. Klumene vra dat sy liggaam vir Merops weggesteek word.[49] Na aan die einde vind Merops blykbaar van Klumene se ontrouheid uit, asook wie Faëton se ware pa is, en hy probeer haar vermoor. Sy word egter gered (dit is onseker deur wie).[50]

Faëton in die son se strydwa, Godfried Maes, omstreeks 1664-1700.

In Ovidius se weergawe spot Zeus se seun Epafos met Faëton omdat hy beweer die songod is sy pa. Sy ma, Klumene, sê vir Faëton om self vir Helios te vra wie sy pa is. Helios belowe aan hom enige geskenk as bewys dat hy sy pa is, en Faëton vra of hy die strydwa vir een dag kan bestuur. Helios waarsku hom hoe gevaarlik dit kan wees, maar hy kan Faëton nie oortuig nie.

Faëton neem die leisels; wanneer hy te laag ry, brand die aarde en wanneer hy te hoog ry, vries dit. Zeus slaan Faëton met weerlig en dood hom. Helios weier om weer sy werk op te neem, maar keer tog terug toe die ander gode hom vra en Zeus hom dreig. Hy haal toe sy woede op die perde uit en slaan hulle omdat hulle sy seun se dood veroorsaak het.[51]

Volgens Higinus het Faëton die strydwa geneem sonder Helios se toestemming, maar met die hulp van sy susters, die Heliades, wat die perde ingespan het.[52]

Die wagter

[wysig | wysig bron]

Helios het na bewering alles gesien wat gebeur. Toe Hades byvoorbeeld vir Persefone ontvoer, was Helios die enigste een wat dit gesien het.[53]

Ares en Afrodite

[wysig | wysig bron]
Vulkanus (Hefaistos) verras Venus en Mars (Afrodite en Ares), deur Johann Heiss (1679).

In 'n ander mite was Afrodite getroud met Hefaistos, maar sy het hom met sy broer Ares, die god van oorlog, verkul. Eendag betrap Helios hulle op heter daad en vertel vir Hefaistos daarvan. Toe Hefaistos dit hoor, het hy 'n net gesmee wat so dun was dat dit feitlik nie gesien kon word nie in 'n poging om hulle uit te vang. Hy kondig toe aan hy gaan na Lemnos toe.

Toe Ares dit hoor, het hy na Afrodite gegaan en die twee het seks gehad.[54] Weer het Helios vir Hefaistos laat weet, en dié het in die kamer ingegaan en die twee in sy net vasgetrek. Hy het toe die ander gode geroep om die vernederende toneel te aanskou.[55]

In 'n veel later weergawe is daar ook 'n jong man in die verhaal. Ares het 'n vegter met die naam Alektruon gevra om wag te staan ingeval iemand aankom. Alektruon het egter aan die slaap geraak en Helios het die twee minnaars betrap. Weer eens het hy Hefaistos laat weet. Afrodite het hom hieroor gehaat.[56] In sommige weergawes het sy uit weerwraak Helios se dogter, Pasifaë, vervloek om verlief te raak op die Kretensiese bul.[57][58] Die passie van Pasifaë se dogter, Faëdra, vir haar stiefseun Hippolitos is blykbaar om dieselfde rede deur Afrodite veroorsaak.[56]

Gigantestryd

[wysig | wysig bron]
Helios in die Gigantestryd, 2de eeu n.C., Argeologiese Museum van Istanboel.

Helios neem die kant van ander gode in verskeie oorloë.[59] Oorblywende segmente van die epiese gedig Gigantestryd dui daarop dat Helios die enigste Titaan was wat nie die Twaalf Olimpiese gode aangeval het nie.[60]

Ná die oorlog het hulle vir hom 'n plek in die lug en sy strydwa gegee.[61][62]

Omdat die aarde, die godin Gaia, gehoor het 'n sterflike man sou die ondergang beteken van die Gigante, haar seuns en bondgenote, het sy 'n towerkruid gesoek wat hulle sou beskerm en onvernietigbaar sou maak. Zeus het toe vir Helios en sy susters, Selene (Maan) en Eos (Daeraad), opdrag gegee om nie te skyn nie. Hy het self die hele plant geoes en Gaia die geleentheid ontsê om die Gigante onsterflik te maak, terwyl Atena die sterflike Herakles gewerf het om aan die gode se kant te veg.[63]

Helios veg op sy streydwa teen 'n Gigant, Pergamonmuseum, Berlyn.

In die een of ander stadium van die oorlog tussen die gode en die Gigante neem Helios 'n uitgeputte Hefaistos in sy strydwa in.[64]

Ná die oorlog vlug een van die Gigante, Pikoloes, na Aeaea, waar Helios se dogter Kirke woon. Hy probeer Kirke van die eiland verjaag, maar Helios maak hom dood.[65] Uit die bloed van die Gigant wat op die aarde gedrup het, het die wildeknoffel ontstaan.[66]

Vroue en kinders

[wysig | wysig bron]
'n Kalksteenreliëf van Helios in sy strydwa, Museums van Kuns en Geskiedenis, Brussel, België.

Die god Helios word gewoonlik uitgebeeld as die hoof van 'n groot gesin, en die plekke wat hom die meeste vereer het, beweer gewoonlik mitologiese en genealogiese afstamming van hom;[67] die Kretensers speur byvoorbeeld die stamboek van hulle koning Idomeneus terug na Helios deur sy dogter Pasifaë.[68]

Die Okeanied Perse word tradisioneel as die songod se vrou beskou.[69] By haar het Helios verskeie kinders gehad, veral Kirke, Eëtes, Minos se vou Pasifaë, Perses en in sommige weergawes die Korintiese koning Aloeus.[70]

Hy het glo ook met ander vroue getrou, soos Rodos,[71] by wie hy sewe seuns, die Heliadai, en die dogter Alektrona gehad het.

In Nonnus se weergawe in die Dionysiaca het Helios en die nimf Klumene mekaar ontmoet en verlief geraak op die mitiese eiland Kerne, en hulle is getroud.[72] Klumene het gou swanger geraak met Faëton. Sy en Helios het die kind saam grootgemaak, tot die noodlottige dag toe die seun sy pa gevra het om sy strydwa te bestuur.[73]

In sommige seldsame weergawes is Helios die pa, en nie die broer nie, van Selene en Eos.[74] Van sy ander moontlike vroue sluit in Atena, Proto, Leda, Krete, Anteope, Gaia en vele onbekendes.

Aanbidding

[wysig | wysig bron]

Kultus

[wysig | wysig bron]

Argaïese en klassieke Athene

[wysig | wysig bron]
Helios die Son, deur Hendrik Goltzius, 1558-1617.

Geleerdes se fokus op die antieke kultusse van Helios is gewoonlik yl gesaai.[67] L.R. Farnell neem aan "die aanbidding van die son was gewild onder die volke van die pre-Hellenistiese kultuur, maar min van die gemeenskappe van die latere historiese tydperk het dit as 'n belangrike faktor van die staatsgodsdiens behou".[75]

Die letterkundige bronne wat deur geleerdes gebruik word, stel die antieke Griekse godsdiens met 'n Atheense basis voor, en volgens J. Burnet "kon van geen Athener verwag word om Helios of Selene te aanbid nie, hoewel hulle as gode beskou is".[76]Aristofanes se Vrede (406-'13) stel die aanbidding van Helios en Selene teenoor dié van die meer essensiële Griekse twaalf Olimpiese gode.[77]

Hellenistiese tydperk

[wysig | wysig bron]

Helios is in Athene eers in die Hellenistiese tydperk aanbid, ná die klassieke tydperk.[78] Sy aanbidding kan beskryf word as 'n produk van die Hellenistiese tydperk, wat miskien beïnvloed is deur die verspreiding van die kosmiese en astrale geloofsoortuigings in die tyd van Alexander die Grote.[79] Atenaios berig die mense wat aan hom offerandes gebring het, het nie wyn gebring nie, maar heuning, want hulle het geglo die god wat orde in die kosmos moes handhaaf, kon hom nie aan dronkenskap oorgee nie.[80]

Tydens die Atheense fees Targelia, ter ere van Apollo, het die Atheners offerandes van graan vir Helios en die Horai, die godinne van die seisoene, gebring.[81] Hulle is met 'n optog vereer vanweë hulle duidelike verbintenis met landbou.[82][83][84][85] Helios en die Horai is blykbaar ook op 'n ander Atheense fees ter ere van Apollo, die Puanopsia, met 'n fees vereer.[86][83] In 'n dokument word beskryf hoe offerandes van koek aan verskeie gode gebring is, onder andere Helios en Mnemosune,[87] twee gode wat verbind word met inkubasie deur drome.[88]

Op baie plekke het mense troppe rooi en wit beeste ter ere van Helios aangehou, asook wit diere van verskeie soorte. Veral wit perde is beskou as heilig vir hom.[89] Ovidius het geskryf perde word aan hom hom geoffer, want geen stadige dier kan aan die ratse god geoffer word nie.[90]

Die antieke Grieke het Sondag "die dag van die son" (ἡμέρα Ἡλίου) na Helios genoem.[91] Volgens die Atheense historikus Filochoros was die eerste dag van elke maand vir hom heilig.[92]

Dit was in die Romeinse tydperk dat Helios eintlik 'n belangrike godsdiensfiguur geword en sy kultus groter geword het.[93][79]

'n Silwerdragme van Rhodos met die kop van Helios, met 'n ligkrans op, omstreeks 170-'50 v.C.

Rhodos

[wysig | wysig bron]

Die eiland Rhodos was 'n belangrike kultussentrum vir Helios, een van die min plekke waar hy in antieke Griekeland as 'n belangrike god aanbid is.[94][95]

Een van Pindar se bekendste groot odes is 'n beskrywing van die toewyding van Rhodos aan Helios se kultus en persoonlikheid, en alles dui daarop dat hy vir die mense van Rhodos was wat Zeus vir Elis of Atena vir die Atheners was; hulle plaaslike mites, veral dié oor die Heliadai, dui aan dat Helios op Rhodos as die stigter van hulle ras en hulle beskawing beskou is.[96]

Die aanbidding van Helios op die eiland sluit in 'n ritueel waarin 'n strydwa oor 'n steilte in die see in gedrywe is, 'n voorstelling van die mite van Faëton. Jaarlikse gimnastiektoernooie is ter ere van hom gehou;[89] perde is op baie plekke aan hom geoffer.[97]

Die Kolos van Rhodos is aan hom opgedra en het die eiland se hawe versier. Dit was 'n reusestandbeeld van hom en word een van die Sewe Wonders van die Antieke Wêreld genoem.[98]

Die son se strydwa met vier perde, 6de eeu v.C., Selinunte.

Peloponnesos

[wysig | wysig bron]

Die verstrooiing van kultusse in plekke soos Sikuon, Argos, Epidourus en Lakonië dui daarop dat Helios nogal belangrik was in Doriese godsdiens, in vergelyking met ander dele van Griekeland. Dit kan die Doriërs wees wat sy aanbidding na Rhodos gebring het.[99][100]

Helios was 'n belangrike god in Korinte.[101] Pausanias beskryf in sy Beskrywing van Griekeland hoe Helios en Poseidon om die stad meegeding het. Eindelik het Poseidon die landengte van Korinte en Helios die akropolis van Korinte gekry.[102] Helios se belangrikheid in Korinte kan so ver teruggaan as Miceense tye, voor Poseidon se aankoms.[103] By Sikuon het Helios 'n altaar agter Hera se heiligdom gehad.[104]

Dit lyk of Helios belangrik genoeg vir die Korintiërs was om selfs die donder te beheer, iets wat gewoonlik Zeus se domein was.[67] Hy het ook kultusse op ander plekke in Peloponnesos gehad.

Die Tempel van Garni in Armenië, opgedra aan die songod van 'n Grieks-Armeense kultus.

Op ander plekke

[wysig | wysig bron]

Spore van Helios se aanbidding kan ook op Kreta gevind word. In die vroegste tydperk het Rhodos 'n noue verbintenis met Kreta gehad, en dit is redelik veilig om aan te neem die naam "Taletos" word verbind met die Eteokretensiese woord vir die son, "Talos".[103]

Helios is ook aangeroep in 'n verbondseed tussen Knossos en Dreros.[105]

Wat Klein-Asië betref, lyk dit of sy identifikasie met Apollo die sterkste was.[106][107][108] Dit is moontlik dat die sonelemente van Apollo se Anatoliese kultus beïnvloed is deur Helios se kultus op Rhodos, want Rhodos lê naby die suidweskus van Klein-Asië.[109]

Daar is argeologiese bewyse van 'n heiligdom aan Helios en Hemera, die godin van die dag en daglig, op die eiland Kos.[103] Opgrawings het ook spore van sy kultus ontbloot op ander plekke, soos in Turkye, Napels, Ostia en Alexandrië.[79][110]

Ander funksies

[wysig | wysig bron]

In ede

[wysig | wysig bron]
'n Magiese sfeer met Helios en towersimbole van die teater van Dionusos.

Gode is dikwels aangeroep wanneer 'n eed afgelê moes word. Helios is een van dié wat in die Ilias aangeroep is om as getuie te dien vir die wapenstilstand tussen die Grieke en Trojane.[111] Helios is ook aangeroep as getuie in verskillende bondgenootskappe, soos die een tussen Athene en Ketriporis en die ede van die Korintiese Bond.[112]

In toorkrag

[wysig | wysig bron]

Hy het ook 'n rol gespel in geestebeswering. Die Griekse Toorkunspapirusse bevat verskeie resepte hiervoor, byvoorbeeld die aanroep van die son oor die skedel van 'n man wat gewelddadig dood is.[113]

Verder is Helios dikwels aangeroep in begafnisbeswerings.[114] Hy is dalk hiervoor gekies omdat hy as alsiende god alles op aarde kon sien, selfs verborge misdade, en hy was dus gewild om aan te roep in gebede vir wraak.[114]

Helios is ook verbind met liefdestoorkrag, nes Afrodite, want daar is 'n ander, maar swak aangetekende, tradisie van mense wat hom raad vra in liefdesake,[115] insluitende homoseksuele liefde,[116] asook magiese resepte vir liefdesformules.[117]

Ou deel

Samesmelting met Apollo

[wysig | wysig bron]

Helios word soms vereenselwig met Apollo; Walter Burkert het opgemerk: "Verskillende name kan na dieselfde wese verwys of anders kan hulle doelbewus gelykgestel word, soos in die geval van Apollo en Helios."[118]

In Homeriese letterkunde is Apollo duidelik as ’n ander god voorgestel, hoewel hy ook soneienskappe gehad het. Teen die tyd van Hellenistiese Griekeland is Apollo in sy kultus in ’n groot mate verbind met die son, en "Foibos" (Grieks: Φοῖβος, "helder"), die bynaam wat dikwels vir Apollo gebruik is, is later daur Latynse digters gebruik vir die songod Sol.

Die verbintenis het algemeen in filosofiese tekste geword en kom voor in die skrywes van Parmenides, Empedokles, Plutarchus en Krates van Thebe, asook in sommige Orfiese tekste.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ Maart, s.v. Helios
  2. ↑ Homeros, Odussee, XII.262, 348, 363.
  3. ↑ Burkert, Walter (1985). Greek Religion (in Engels). Harvard University Press. ISBN 978-0-674-36281-9.
  4. ↑ Pachoumi, Eleni. 2015. "The Religious and Philosophical Assimilations of Helios in the Greek Magical Papyri." Greek, Roman, and Byzantine Studies, 55: 391–413.
  5. ↑ Gelling, P. en Davidson, H.E. The Chariot of the Sun and Other Rites and Symbols of the Northern Bronze Age. Londen, 1969.
  6. ↑ Gamkrelidze, Thomas V.; Ivanov, Vjaceslav V. (15 Desember 2010). Indo-European and the Indo-Europeans: A Reconstruction and Historical Analysis of a Proto-Language and Proto-Culture. Part I: The Text. Part II: Bibliography, Indexes (in Engels). Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-081503-0.
  7. ↑ Mallory, J. P.; Adams, Douglas Q. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture (in Engels). Taylor & Francis. ISBN 978-1-884964-98-5.
  8. ↑ Euripides, Robert E. Meagher, Helen, Univ of Massachusetts Press, 1986
  9. ↑ O'Brien, Steven. "Dioscuric Elements in Celtic and Germanic Mythology". Journal of Indo-European Studies 10:1 & 2 (Spring–Summer, 1982), 117–136.
  10. ↑ Skutsch, Otto. "Helen, her Name and Nature". Journal of Hellenic Studies 107 (1987), 188–193.
  11. ↑ Larson, Jennifer Lynn (1995). Greek Heroine Cults (in Engels). Univ of Wisconsin Press. ISBN 978-0-299-14370-1.
  12. ↑ West, M. L. (24 Mei 2007). Indo-European Poetry and Myth (in Engels). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-928075-9.
  13. ↑ Kilinski, Karl (2013). Greek Myth and Western Art: The Presence of the Past (in Engels). Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-01332-2.
  14. ↑ Thonemann, Peter (16 Januarie 2020). An Ancient Dream Manual: Artemidorus' The Interpretation of Dreams (in Engels). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-258202-7.
  15. ↑ Gardner, Percy; Jevons, Frank Byron (1895). A Manual of Greek Antiquities (in Engels). Charles Scribner's Sons.
  16. ↑ Ogden, Daniel (1 Februarie 2010). A Companion to Greek Religion (in Engels). John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-3417-3.
  17. ↑ Powell, Barry B. (2021-04-30), "14 Sun, Moon, Earth, Hekatê, and All the Gods" (in en), 14 Sun, Moon, Earth, Hekatê, and All the Gods (University of California Press): pp. 240–252, doi:10.1525/9780520972605-017, ISBN 978-0-520-97260-5, https://www.degruyter.com/document/doi/10.1525/9780520972605-017/html, besoek op 2024-08-06 
  18. ↑ Berg, Robbert Maarten van den (1 Desember 2001). Proclus' Hymns: Essays, Translations, Commentary (in Engels). BRILL. ISBN 978-90-474-0103-2.
  19. ↑ Wright, Wilmer Cave. 1913. The works of Emperor Julian, volume 1.
  20. ↑ Homeros, Odussee Boek 12
  21. ↑ Burkert, p. 174
  22. ↑ Pausanias. Description of Greece, 2.1.6.
  23. ↑ Keightley, Thomas (1838). The Mythology of Ancient Greece and Italy (in Engels). D. Appleton.
  24. ↑ Atenaios, Deipnosofistai]] 11.39
  25. ↑ "Atenaios: Deipnosofistai - Boek 11 (b)". www.attalus.org. Besoek op 8 Augustus 2024.
  26. ↑ "ToposText". topostext.org. Besoek op 8 Augustus 2024.
  27. ↑ "Hymn 31 to Helios, To Helios". www.perseus.tufts.edu. Besoek op 8 Augustus 2024.
  28. ↑ Phillips, Tom; D'Angour, Armand (2 Maart 2018). Music, Text, and Culture in Ancient Greece (in Engels). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-251328-1.
  29. ↑ Hansen, William F. (2004). Handbook of classical mythology. Internet Archive. Santa Barbara, Calif. : ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-226-4.
  30. ↑ "A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Habinnas, He'lios, He'lios". www.perseus.tufts.edu. Besoek op 8 Augustus 2024.
  31. ↑ Bell, s. v. Eos
  32. ↑ Glover, Eric. "The eclipse of Xerxes in Herodotus 7.37: Lux a non obscurando." The Classical Quarterly, vol. 64, no. 2, 2014, pp. 471–492. New Series. Besoek op 12 September 2021.
  33. ↑ Archilochos frag 122; Rutherford, p. 193
  34. ↑ Ian Rutherford, Pindar's Paeans: A reading of the fragments with a survey of the genre.
  35. ↑ Slim, Hédi. "La chute de Phaeton sur une mosaïque de Barrarus-Rougga en Tunisie". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres. 147e année, N. 3, 2003. p. 1121. DOI: https://doi.org/10.3406/crai.2003.22628; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2003_num_147_3_22628
  36. ↑ Atenaios, Deipnosofistai' 7.294C
  37. ↑ 37,0 37,1 Pindar, Olympian Odes 7
  38. ↑ 38,0 38,1 Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica 5.56.3
  39. ↑ Scholia on Pindar's Olympian Odes 7.25
  40. ↑ Conon, Narrations 47
  41. ↑ Ovidius, Metamorfoses; Euripides, Phaethon; Nonnus, Dionysiaca; Higinus, Fabulae 152A
  42. ↑ Scholia oor Homeros, Odussee 17.208 Geargiveer 21 September 2021 op Wayback Machine
  43. ↑ John Tzetzes, Chiliades 4.127
  44. ↑ Higinus, Fabulae 154
  45. ↑ Gantz, pp 31–32 Geargiveer 24 September 2023 op Wayback Machine
  46. ↑ Diggle, pp 7–8
  47. ↑ Cod. Claromont. - Pap. Berl. 9771, Euripides-fragment 773 Nauck
  48. ↑ Diggle p. 138
  49. ↑ Euripides, Phaethon fr. 781 Collard en Cropp = fr. 781 N2.
  50. ↑ Collard en Cropp, p. 202
  51. ↑ Ovidius, Metamorfoses 1.747–2.400
  52. ↑ Gantz, p. 33
  53. ↑ Penglase 1994, p. 124.
  54. ↑ Homeros, Odussee 8. 266–295
  55. ↑ Homeros, Odussee 8. 296–332
  56. ↑ 56,0 56,1 Seneca Phaedra 124
  57. ↑ Scholia oor Euripides' Hippolytus 47
  58. ↑ Libanius, Progymnasmata 2.21
  59. ↑ Diodorus Siculus, Bibliotheca historica 5.71.3
  60. ↑ Fr. *4 Serv. in Aen. 6.580 (de Titanomachia; II 81.12–13 Thilo et Hagen) [= *4 GEF]
  61. ↑ Titanomachy fragments 4.GEF, 11.EGEF and 12.EGEF in Tsagalis, [[p. 47
  62. ↑ Madigan, pp 48–49
  63. ↑ Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca 1.6.1; Hansen, p. 178; Gantz, 449
  64. ↑ Apollonius Rhodius, Argonautica 3.220–234
  65. ↑ Eustathius, Ad Odysseam 10.305; translation by Zucker and Le Feuvre p. 324
  66. ↑ Knight, p. 180
  67. ↑ 67,0 67,1 67,2 Rea, Katherine A., The Neglected Heavens: Gender and the Cults of Helios, Selene, and Eos in Bronze Age and Historical Greece, (2014). Classics: Student Scholarship & Creative Works. Augustana College, PDF.
  68. ↑ Pausanias, Description of Greece 5.25.9
  69. ↑ Hecataeus, fr. 35A Fowler (p. 141); Hard, p. 44.
  70. ↑ Bell, s. v. Perse
  71. ↑ Fowler 2013, pp. 14, 591–592; Hard, pp. 43, 105; Grimal, p. 404 "Rhode", pp. 404–405 "Rhodus"; Smith, "Rhode" , "Rhodos"; Pindar, Olympian Odes 7.71–74; Diodorus Siculus, 5.55
  72. ↑ Nonnus, Dionysiaca 38.110-141.
  73. ↑ Nonnus, Dionysiaca 38.142-217
  74. ↑ Keightley, p. 61
  75. ↑ Farnell, L.R. (1909) The Cults of the Greek States (New York/Londen: Oxford University Press) vol. v, p 419f.
  76. ↑ J. Burnet, Plato: Euthyphro, Apology of Socrates, and Crito (New York/London: Oxford University Press) 1924, p. 111.
  77. ↑ Notopoulos 1942:265.
  78. ↑ Ogden, p. 200
  79. ↑ 79,0 79,1 79,2 Hoffmann, Herbert. "Helios." Journal of the American Research Center in Egypt 2 (1963): 117–24.
  80. ↑ Atenaios, Deipnosofistae 25.48
  81. ↑ Farnell, p. 19, 143. vol. IV
  82. ↑ Parker, p. 417
  83. ↑ 83,0 83,1 Harrison, p. 79
  84. ↑ Parker, p. 204
  85. ↑ Gardner and Jevons, p. 294
  86. ↑ Konaris 2016, p. 225.
  87. ↑ Lupu, p. 64
  88. ↑ Miles, p. 112
  89. ↑ 89,0 89,1 Seyffert, Oskar (1901). A dictionary of classical antiquities : mythology, religion, literature & art. Wellcome Library. Londen: S. Sonnenschein ; New York : Macmillan.
  90. ↑ Ovidius, Fasti 1.385–386
  91. ↑ Martin, p. 302; Olderr, p. 98; Barnhart (1995:778).
  92. ↑ Filochoros 181; Müller, s. v. Sol, Hyperionis
  93. ↑ Oxford Classical Dictionary s.v. Helios
  94. ↑ Burkert, p. 174
  95. ↑ Nilsson 1950, p. 355.
  96. ↑ Farnell, p. 418, vol. V
  97. ↑ Rhodes in Ancient Times, p. 73
  98. ↑ Hemingway, p. 36
  99. ↑ Larson, Jennifer. "A Land Full of Gods: Nature Deities in Greek Religion". In Ogden, Daniel. A Companion to Greek Religion. Malden, MA: Wiley-Blackwell, 2010, 56–70.
  100. ↑ Larson, Jennifer. "A Land Full of Gods: Nature Deities in Greek Religion". In Ogden, Daniel. A Companion to Greek Religion. Malden, MA: Wiley-Blackwell, 2010, 56–70.
  101. ↑ Ogden, p. 204
  102. ↑ Fowler 1988, p. 98 n. 5; Pausanias, Beskrywing van Griekeland 2.1.6, 2.4.6.
  103. ↑ 103,0 103,1 103,2 Farnell, p. 419, vol. V
  104. ↑ Pausanias, Beskrywing van Griekeland 2.11.1
  105. ↑ Farnell, nota 40, vol. V
  106. ↑ Farnell, p. 138, vol. IV
  107. ↑ Fontenrose 1988, p. 115.
  108. ↑ Conon, Narrations 33
  109. ↑ Fontenrose 1988, p. 113.
  110. ↑ Nawotka, p. 109
  111. ↑ Warrior, p. 10
  112. ↑ Sommerstein, Bayliss, p. 162
  113. ↑ Ogden 2001, p. 211
  114. ↑ 114,0 114,1 Faraone and Obbink, p. 46
  115. ↑ Faraone, p. 139
  116. ↑ Faraone, p. 141
  117. ↑ Faraone, p. 105
  118. ↑ Walter Burkert, Greek Religion, p. 120.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Helios&oldid=2691990"