Gotiese grammatika

Die grammatika van die Gotiese taal is waarskynlik die oudste bekende grammatika van 'n Germaanse taal en daarby ook die enigste grammatika uit die Oos-Germaanse taalvertakking. Dit is hoofsaaklik uit die Wulfilabybel afgelei. Weens sy vroeë oorsprong is die Gotiese grammatika van besondere belang, aangesien hy duidelik veel nader aan Oergermaans op klank- en vormleer staan as al die ander Oudgermaanse tale.

Die Gotiese naamwoorde

Die Gotiese naamwoorde (nomen ) word volgens naamval (kasus) en getal (numerus) verbuig.

Taaltipologie

Goties is 'n morfologiese Nominatief-Akkusatieftaal.

Fleksie

Goties is 'n sintetiese taal; die verskillende funksies van die werkwoorde word uitgedruk deur die uitgange aan te las en soms deur die klinker van die stam te verander, bv. -siggw- teenoor -suggw- vir "sing". Omdat ook die 'ek', 'jy', 'hy/sy/dit' deur uitgange uitgedruk word, kan die werkwoord gebruik word sonder om ik "ek", þu "jy", ens. by te voeg, bv. siggwa: ek sing ; siggwis: jy sing; siggwand: "hulle sing".

Dit val op dat Goties nie dieselfde analitiese karakter as Afrikaans het nie; 'n werkwoord kan daarom 44 verskillende vorme hê om verskillende tydsvorme, die lydende vorm (passief), wense en moontlikhede (optatief) en die dader uit te druk:

sōkidedeima

gesoekhetmagons

ons mag gesoek het

Naamwoordverbuiging

Daar is 4 tot 6 woordbounaamvalle (morfologiese kasus). Baie keer word die verdwynende vokatief en reste van die wertuignaamval (instrumentalis) buite rekening gelaat.

Nominatief

Die nominatief is die naamval wat die meeste in die Gotiese taal gebruik word. Die onderwerp word in die nominatief geskryf en kom byna in elke volsin voor. Dit kan slegs naas 'n werkwoord staan wat in persoon (bv. 1ste, 2de, 3de persoon) en getal (numerus) verbuig is (die persoonsvorm). Die nominatief is 'n naamval wat verder die onderwerp as die draer van die handeling aandui (in 'n bedrywende/aktiewe sin) of die onderwerp as die lydende van die handeling (in 'n lydende/passiewe sin).

Voorbeeldsinne

• Sa hunds ni beitiþ ((af) hierdie/die hond byt nie; vergelyk (de) dieser/der Hund beißt nicht).
• þai wulfos beitand ((af) hierdie/die wolwe byt; vergelyk (de) diese/die Wölfe beißen).
• Sa þiudans gibiþ máiþm ((af) hierdie/die koning gee ('n) geskenk; vergelyk (de) dieser/der König gibt (eine) Gabe).
• Sa mats gibada (((af) die vleis word gegee; vergelyk (de) das Fleisch wird gegeben).

Genitief

Die genitief word gewoonlik gebruik om die besit of 'n nabye verwantskap tussen naamwoorde aan te dui. In Goties tree (soos in Duits) verskeie agtervoegsels op wat die genitief aandui. Dit hang alles af van die verbuigingsklas, die woordgeslag (manlik, vroulik en onsydig) en die getal (numerus):

• Þiudanis barna ((af) kinders van ('n) koning; vergelyk (de) Kinder (eines) Königs).

• Þiudane barna ((af) kinders (van) konings; vergelyk (de) Kinder (von) Königen).

• Þis þiudanis barna ((af) kinders van hierdie/die koning; vergelyk (de) Kinder dieses/des Königs).

• Þize þiudane barna ((af) kinders van hierdie/die konings; vergelyk (de) Kinder dieser/der Könige).

• Þo barna þis þiudanis ((af) Die kinders van hierdie/die koning; vergelyk (de) Die Kinder dieses/des Königs).

• Þo barna þize þiudane ((af) Die kinders van hierdie/die konings; vergelyk (de) Die Kinder dieser/der Könige).

Datief

Die datief word gebruik om 'n indirekte voorwerp te benoem, byvoorbeeld:

• Sa þiudans gaf þamma barna maiþm. ((af) Die koning het (aan) die kinders 'n geskenk gegee; vergelyk (de) Der König gab den Kindern eine Gabe.)
• Þai þiudanos gebun þaim skalkam silubr. ((af) Die konings het (aan) die dienaars silwer gegee; vergelyk (de) Die Könige gaben den Dienern Silber.)

Baie keer kan die datief gebruik word om by bepaalde werkwoorde 'n direkte voorwerp te benoem; dit sluit die werkwoorde tekan "aanraak" en waírpan "werp, gooi" in.

• Sa skalks taítok þamma barna. ((af) Die dienaar het die kind aangeraak; vergelyk (de) Der Diener berührte das Kind.)
• Þata barn warp þamma stáina. ((af) Die kind het die klip (steen) gegooi; vergelyk (de) Das Kind warf den Stein.)

Die datief word meestal saam met voorsetsels gebruik. Enkele voorsetsels wat die datief vereis is:

• af (vanaf, sedert)
• *afar (ná)
• *ana (aan, op, vir)
• *at (aan, by, om)
• *bi (aan, by, na mate, om, weens)
• du (om, vir)
• faura (voor (tydelik))
• fram (vanaf, sedert, van...af)
• in (in, op (tydelik), op, by, vir)
• miþ (met)
• *uf (op)
• *ufar (oor, anderkant)
• us (van, sedert, vanaf, van...af)

Die voorsetsels wat met 'n sterretjie gemerk is, kan ook vir die akkusatief gebruik word.

Akkusatief

In die Gotiese taal belig die akkusatief die semantiese rol, wat nie aktief handel nie, maar wat iets of iemand "beweeg" of "laat beweeg".

• Þai Gumans saíhvand þans ƕaito stainans. ((af) Die mans sien die wit klippe (stene); vergelyk (de) Die Männer sehen die weißen Steine.)
• Þai Barna ni saihvand þana giba. ((af) Die kinders sien nie die geskenk nie; vergelyk (de) Die Kinder sehen das Geschenk nicht.)
• sa skalks ni swariþ Aiþans. ((af) Die dienaar het geen eed gesweer nie / Die dienaar het nie 'n eed gesweer nie; vergelyk (de) Der Diener schwört keine (eig. nie) Eide.)

Werktuignaamval

Die werktuignaamval (instrumentalis) het slegs in oorblyfsels en vaste voorvoegsels behoue gebly. Dus het hierdie morfologiese naamval vroeër verdwyn, net soos in die meeste ander Oudgermaanse tale (soos in Oudhoogduits het hy min of meer behoue gebly). Kyk byvoorbeeld na þe[h] "daarmee, met hierdie"; he? "met wie"; ni þeei "nie omdat…" / "nie dat".

Vokatief

In teenstelling met die ander Germaanse tale het die vokatief in Goties behoue gebly. Dit is onduidelik of die ou vokatief in Duits wel vandag nog bestaan en/of dit maar net heeltemal met die nominatief saamval. In Goties het die vokatief sowel in die enkelvoud as in die meervoud heeltemal behoue gebly, hoewel die meervoudsvokatief egter selde gebruik word. Sy uitgange stem baie maal ooreen met dié van die nominatief en akkusatief. Die vokatief beskik egter oor geen lidwoord nie; as lidwoord kan daar na die "o" van die vokatief gekyk word, wat meestal weggelaat word. Byvoorbeeld: Oh Sunu ((af) "O, seun"; vergelyk (de) "O Sohn").

Woordgeslagte

Goties het drie geslagte wat egter geen natuurlike geslagte is nie; dit wil sê, die stelsel stem nouliks ooreen met die Duitse een:

1. Vroulik bv. So Giba ((af) die gawe, die geskenk ; vergelyk (de) die Gabe/Geschenk).
2. Manlik bv. Sa Stains ((af) die steen, die klip ; vergelyk (de) der Stein).
3. Onsydig bv. þata Triu ((af) die hout ; vergelyk (de) das Holz).

Getal

In hierdie afdeling word daar tussen twee kategorieë onderskei:

1. Enkelvoud.
2. Meervoud.

By uitsondering bestaan daar die tweevoud (dualis, bv. ons twee, ons al twee, ons beide ; julle twee, julle al twee, julle beide) wat in die werkwoordvervoegings behoue gebly het, maar nie by die naamwoorde nie.

Persoonlike voornaamwoorde

Die verbuigings van die persoonlike naamwoorde in Goties sien soos volg daar uit:

Getal	Persoon	Woordgeslag	Nominatief	Akkusatief	Genitief	Datief
Enkelvoud	1ste		ik	mik	meina	mis
	2de		þu	þik	þeina	þus
	3de	Manlik	is	ina	ize	imma
		Vroulik	si	ija	izos	izái
		Onsydig	ita	ita	is	imma
Tweevoud	1ste		wit	ugkis	ugkara	ugkis
	2de		jit	igqis	igqara	ugkis
Meervoud	1ste		weis	uns	unsara	uns
	2de		jus	izwis	izwara	izwis
	3de	Manlik	eis	ins	ize	im
		Vroulik	ijos	ijos	izo	im
		Onsydig	ija	ija	ize	im

Let wel: Gewoonlik word die persoonlike voornaamwoord in Goties slegs by nadruk as 'n afsonderlike woord uitgedruk (net soos in Sanskrit, Grieks en Latyn), anders is dit in die werkswoordsvorm opgesluit. Goties verteenwoordig hier 'n ouer stadium as die ander Oudgermaanse tale.

Wat merkwaardig is van hierdie Gotiese voornaamwoorde is hul argaïese voorkoms – dit verbind baie elemente van die Latynse voornaamwoorde (byvoorbeeld die 3de persoons meervoud) en Wes-Germaanse voornaamwoorde:

• Aan die een kant die tweevoud van Oudengels,
• Aan die ander kant veral die 1ste persoons enkelvoud (*k>*ch) van Oudhoogduits.

Die Gotiese persoonlike voornaamwoorde was daarom van besondere taalhistoriese belang: So dien hulle byvoorbeeld in die 19de eeu as beginpunt by die rekonstruksie van 'n Indogermaanse oertaal.

Betreklike voornaamwoorde

In Goties is daar nog geen egte betreklike voornaamwoorde nie. Betreklike bysinne word deur 'n kombinasie van aanwysende voornaamwoorde / lidwoord (sa, so, þata) en die onbuigbare rededeel (partikel) "ei" ingelei. In die meeste gevalle is die woord wat ontstaan eenvoudig (simpel): sa+ei = saei "..., wat"; þáim+ei = þáimei "...aan diegene wat".

In enkele gevalle bring "Sandhi" verandering mee, waar die elemente byeenkom (waar twee woorde of woordvorme saamtrek en grammaties noodwendig klankverandering meebring). Daar is twee soorte sandhi in samehang met hierdie voornaamwoorde:

• Die wegval van die a in die begin van baie woorde
• Oorgang na 'n stemhebbende medeklinker: die afsluit-s word 'n z

	Manlik		Onsydig		Vroulik
	Enkelvoud	Meervoud	Enkelvoud	Meervoud	Enkelvoud	Meervoud
Nominatief	Saei	þaiei	þatei	þoei	Soei	þozei
Genitief	þizei	þizei	þizei	þizei	þizozei	þizoei
Datief	þammei	þaimei	þammei	þaimei	þizaiei	þizomei
Akkusatief	þanei	þanzei	þatei	þoei	þoei	þozei

Vraende voornaamwoorde

Hulle is in Goties nog redelik sterk uitgebou (by die enkelvoud). Die Oudhoogduits besit 'n soortgelyke grammatikale konstruksie (dit word in die ontwikkeling tot die Nieuhoogduits weliswaar aansienlik verminder).

By nadere ondersoek toon die vraende voornaamwoorde van die onsydige naamwoorde 'n onreëlmatigheid: dit is nie ƕata, soos wat verwag word nie, maar ƕa; vergelyk hiermee die voornaamwoord ita en die lidwoord þata.

	Enkelvoud
	Manlik	Onsydig	Vroulik
Nominatief	ƕas	ƕa	ƕō
Akkusatief	ƕana	ƕa	ƕō
Genitief	ƕis	ƕis	*ƕizos
Datief	ƕamma	ƕamma	ƕizai

• by die meervoud is daar slegs een voornaamwoord bekend: ƕanzuh.

Voorbeeld: ƕanzuh: insandida ins twans ƕanzuh (Hy het hulle weggestuur/weg van twee en twee)

Besitlike voornaamwoorde

Die besitlike voornaamwoorde is besitlike byvoeglike naamwoorde. Hulle word veel meer gebruik as die Genitief by die persoonlike voornaamwoorde in die 1ste en 2de persoon.
Hulle volg gewoonlik op die naamwoorde,
waarop hulle betrekking het, en stem hiermee met die woordgeslag, getal en naamval ooreen. Dit is:

• meins: (af) myne; (de) mein

• þeins: (af) joune; (de) dein

• ugkar: (af) ons s'n (tweevoud); (de) unser (Dual)

• igqar: (af) julle s'n (tweevoud); (de) euer (Dual) (vergelyk egter Beiers enker 'julle s'n')

• unsar: (af) ons s'n (meervoud); (de) unser (Plural)

• izwar: (af) julle s'n (meervoud); (de) euer (Plural)

Hierdie byvoeglike naamwoorde word nooit swak verbuig nie. By ugkar, igqar, unsar en izwar ontbreek die -s aan die einde van die Enkelvoud-Manlik-Nominatief. Verder kan mens nooit die -ata in die nominatief en akkusatief onsydig by hierdie vier byvoeglike naamwoorde in die meervoud koppel nie (bv. unsarata, igqarata, ens.). Die onsydige vorm is in hierdie geval met die Enkelvoud-Manlik-Nominatief identies, sonder uitgang. In ander gevalle word die byvoeglike naamwoorde presies soos elke ander sterk byvoeglike naamwoord verbuig: skalksos meinái (af) "my dienaar" / (de) "meiner Diener", in razn þeinamma "in jou huis" / (de) "in deinem Hause", ens.

By hierdie byvoeglike naamwoorde kan ook sein toegevoeg word. Hierdie byvoeglike naamwoord is selde, hoewel dit geen nominatief het nie, slegs akkusatief, genitief en datief. Sein beteken "syne, hulle" (3de persoons enkelvoud + meervoud) sonder onderskeid van woordgeslag of getal. Dit kan egter net gebruik word om na die onderwerp van die sin te verwys. 'n Mens kan vergelyk tussen:

• Sa manna sahv hund seinana. ((af) Die man het sy (eie) hond gesien. ; (de) Der Mann sah seinen (eigenen) Hund).
• Sa manna sahv hund is. ((af) Die man het sy (van iemand anders) hond gesien.; (de) Der Mann sah seinen Hund (von jemand anderem)).
• Þái gumans drugkun wein seinata. ((af) Die mans het hulle (eie) wyn gedrink. ; (de) Die Männer tranken ihren (eigenen) Wein.)
• Þái gumans drugkun wein ize. ((af) Die mans het hulle (van ander mense) wyn gedrink.; (de) Die Männer tranken ihren Wein (von anderen Leuten)).

Voorbeeldverbuiging mein-

	Manlik		Onsydig		Vroulik
	Enkelvoud	Meervoud	Enkelvoud	Meervoud	Enkelvoud	Meervoud
Nominatief	meins	meinai	meinata/mein	meina	meina	meinos
Genitief	meinis	meinize	meinis	meinize	meináizos	meináizo
Datief	meinamma	meinaim	meinamma	meinaim	meinai	meinaim
Akkusatief	meinana	meinans	meinata/mein	meinos	meina	meinos

Bepaalde lidwoord

In Goties is daar slegs een bepaalde lidwoord wat tegelyk 'n aanwysende voornaamwoord is. Hy tree verbasend baie soos die Duitse bepaalde lidwoord en ook die aanwysende voornaamwoord op. Aan hierdie bepaalde lidwoord, wat terselfdertyd 'n aanwysende voornaamwoord is, kan mens besonder goed die ontwikkeling van die afsonderlike bepaalde lidwoorde en aanwysende voornaamwoorde in die uiteenlopende Oergermaanse tale (bv. Oudhoogduits, Oudengels en Oudnoors) raaksien. Wat die aanwysende voornaamwoorde betref, kan 'n mens steeds by Yslands parallelle trek (vergelyk Yslands þessi en Gotiese þize).

	Manlik		Onsydig		Vroulik
	Enkelvoud	Meervoud	Enkelvoud	Meervoud	Enkelvoud	Meervoud
Nominatief	Sa	þai	þata	þo	So	þos
Genitief	þis	þize	þis	þize	þizos	þizo
Datief	þamma	þaim	þamma	þaim	þizai	þizom
Akkusatief	þana	þans	þata	þo	þo	þos

Nou kan mens 'n vergelyking maak tussen die tabel hierbo en die Oudengelse bepaalde lidwoord en aanwysende voornaamwoord in die twee tabelle hieronder.

• Bepaalde lidwoorde

	Enkelvoud			Meervoud
	Manlik	Onsydig	Vroulik
Nominatief	Se	þæt	sēo	þā
Akkusatief	þone	þæt	þā	þā
Genitief	þæs	þæs	þæs	þāra, þǣra
Datief	þǣm, þām	þǣm, þām	þǣre	þǣm, þām

• Aanwysende voornaamwoorde

	Enkelvoud			Meervoud
	Manlik	Onsydig	Vroulik
Nominatief	þes	þis	þēos	þās
Akkusatief	þisne	þis	þās	þās
Genitief	þis(s)es	þis(s)es	þisse, þisre	þissa, þisra
Datief	þis(s)um	þis(s)um	þisse	þis(s)um

Daar is geen onbepaalde lidwoord in Goties nie.

Selfstandige naamwoord

By die verbuigingsvorme van die selfstandige naamwoord is die verbuigingstam van die naamvaluitgang onderskeibaar. Na gelang van die uitgang van die verbuigingstam kry mens in Goties 'n klinker- (volgens Jacob Grimm: sterk) en 'n medeklinker- (volgens Jacob Grimm: swak) verbuiging.

Deels deur die Laat Oergermaanse en Voorgotiese ontwikkeling is die eindklank van die verbuigingstam nie in elke verbuigingsvorm herkenbaar nie. By die klinkerstamme toon dit veral nog in die Datief-Meervoud en Akkusatief-Meervoud: a-stamme dagam, dagans ↔ ō-stamme gibom, gibos ↔ i-stamme gastim, gastins ↔ u-stamme sunum, sununs. By die medeklinerstamme is die verbuigingstam die duidelikste voor die uitgange wat met 'n klinker begin, vergelyk: gumane, qinono, manageino.

Klinkerverbuiging

a-stamme (manlik en onsydig)

Die Gotiese a-stamme, wat sowel manlik en onsydig insluit, sit die Oergermaanse a-stamme en uiteindelik die Oerindogermaanse o-stamme voort, sodat hulle met die Latynse en Oudgriekse o-stamme (tipies: Latyn lupus 'wolf', Grieks lúkos 'wolf') vergelykbaar is. By die Oergermaanse a-stamme wissel die agtervoegsel tussen *-a- en *-e- ( < Oerindogermaans *o : *e), wat in Goties as -a- : -i- voortgesit is. Die a-stamme word op grond van klankontwikkeling in drie klasse verdeel:

• suiwer a-stamme
• i̯a-stamme
• u̯a-stamme

Suiwer a-stamme

Paradigma van die manlike en onsydige a-stamme: dags (manlik) 'dag', hlaifs (manlik) 'brood', waurd (onsydig) 'woord', haubiþ (onsydig) 'hoof' / 'kop':

	manlik dags, hlaifs				onsydig waurd, haubiþ
	Enkelvoud		Meervoud		Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	dags	hlaifs	dagos	hlaibos	waurd	haubiþ	waurda	haubida
Genitief	dagis	hlaibis	dage	hlaibe	waurdis	haubidis	waurde	haubide
Datief	daga	hlaiba	dagam	hlaibam	waurda	haubida	waurdam	haubidam
Akkusatief	dag	hlaif	dagans	hlaibans	waurd	haubiþ	waurda	haubida
Vokatief	dag

• Die reëlmatige verandering (wisseling) tussen f : b ((nominatief-enkelvoud laufs* 'blaar' : nominatief-meervoud laubos), þ : d (nominatief-enkelvoud liuhaþ 'lig' : genitief-enkelvoud liuhadis) en s : z (nominatief-enkelvoud riqis 'duisternis, donkerheid' : genitief-enkelvoud riqizis) spruit uit die Gotiese eindklankverharding.

i̯a-stam

Die manlike i̯a-stamme word weens 'n uitgangsonderskeid verdeel in 'n groep met kort stamlettergrepe en 'n groep met lang stamlettergrepe (uiteindelik deur die Wet van Sievers). Soos die langlettergrepiges behou hulle ook die meerlettergrepige stamme. Wat die onsydige i̯a-stamme betref, bestaan hierdie onderskeid in Goties nie meer nie; hier is die kortlettergrepige bou deurgevoer.

Paradigma van die manlike en onsydige i̯a-stamme:

1. kortlettergrepige harjis (manlik) (af) 'leer' (de) 'Heer'; kuni (onsydig) (af) 'geslag' (de) 'Geschlecht' (nl) 'kunne' (da) 'køn' (no) 'kjønn' (sv) 'könn';
2. langlettergrepige hairdeis (manlik) (af) 'herder' (de) 'Hirte'; reiki (onsydig) (af) 'ryk' (de) 'Reich':

	manlik harjis, hairdeis				onsydig kuni, reiki
	Enkelvoud		Meervoud		Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	harjis	hairdeis	harjos	hairdjos	kuni	reiki	kunja	reikja
Genitief	harjis	hairdeis	harje	hairdje	kunjis	reikjis	kunje	reikje
Datief	harja	hairdja	harjam	hairdjam	kunja	reikja	kunjam	reikjam
Akkusatief	hari	hairdi	harjans	hairdjans	kuni	reiki	kunja	reikja
Vokatief	hari	hairdi

u̯a-stamme

Die u̯a-stamme word weens hul besondere klankvorming eweneens van die suiwer a-stamme onderskei. Die kortlettergrepige u̯a-stamme het in die nominatief-enkelvoud die klankvorm (manlik) -us, (onsydig) -u; die langlettergrepiges het weer die klankvorm (manlik) -ws, (onsydig) -w.

Paradigma van die manlike en onsydige u̯a-stamme: þius* (manlik) 'dienaar, kneg', waurstw (onsydig) 'werk':

• Kortlettergrepige naamwoorde (met kort klinker)

	þius, waurstw
	Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	þius	waurstw	þiwos	waurstwa
Genitief	þiwis	waurstwis	þiwe	waurstwe
Datief	þiwa	waurstwa	þiwam	waurstwam
Akkusatief	þiu	waurstw	þiwans	waurstwa
Vokatief	þiu

• Die woord nominatief-enkelvoud aiws* '(lewens)tyd, ewigheid' wissel in die verbuiging tussen a- en i-stamme: genitief-enkelvoud aiwis, datief-enkelvoud aiwa, akkusatief-enkelvoud aiw : datief-meervoud aiwam (7 bewysplekke), akkusatief-meervoud aiwins (Matthéüs 6:13: unte þeina ist þiudangardi jah mahts jah wulþus in aiwins. amen.).

ō-stamme (vroulik)

Die Gotiese ō-stamme, wat slegs die vroulike vorme insluit, sit die Oergermaanse ō-stamme en uiteindelik die Oerindogermaanse eh₂-stamme voort. Wat in die Oerindogermaanse taal nog 'n geringe agtervoegselklinkerwisseling (Suffixablaut) uitmaak, speel in die Oergermaanse taal reeds geen rol meer nie. Daar word tussen die suiwer ō-stamme, die u̯ō-stamme en die i̯ō-stamme onderskei. Die u̯ō- en die kortlettergrepige i̯ō-stamme toon geen afwyking van die suiwer ō-stamme nie en kan daarom onder dieselfde hofie behandel word. Andersins word hulle by die langlettergrepige i̯ō-stamme ingedeel.

Suiwer ō-, u̯ō- en kortlettergrepige i̯ō-stamme

Paradigma van die vroulike ō-, u̯ō- en kortlettergrepige i̯ō-stamme:

1. Suiwer ō-stamme: giba ((af) 'gawe', 'geskenk' (de) 'Gabe'),
2. u̯ō-stamme: triggwa ((af) 'getrouheid', 'verbond' (de) 'Treue'),
3. i̯ō-stamme: sunja ((af) 'waarheid' (de) 'Wahrheit').

	giba, triggwa, sunja
	Enkelvoud			Meervoud
Nominatief	giba	triggwa	sunja	gibos	triggwos	sunjos
Genitief	gibos	triggwos	sunjos	gibo	triggwo	sunjo
Datief	gibai	triggwai	sunjai	gibom	triggwom	sunjom
Akkusatief	giba	triggwa	sunja	gibos	triggwos	sunjos

Langlettergrepige i̯ō-stamme

In hierdie klas hoort die woorde met 'n langer wortellettergreep en dié waarby die agtervoegsel-*i̯ō in die derde lettergreep staan, soos – van binne Gotiese perspektief hier as onreëlmatig beskou – ook mawi 'meisie' en þiwi 'maagd'. Paradigma: bandi 'boei, band', mawi 'mesie':

	bandi, mawi
	Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	bandi	mawi	bandjos	maujos
Genitief	bandjos	maujos	bandjo	maujo
Datief	bandja	maujai	bandjom	maujom
Akkusatief	bandja	mauja	bandjos	maujos

• Die langlettergrepige Gotiese i̯ō-stamme sit 'n Oerindogermaanse bou voort met:

1. in die nominatief en akkusatief-enkelvoud die agtervoegsel in die nultrap-vorm *-ih₂,
2. in die ander naamvalle in die voltrap-vorm *-i̯eh₂.

U-stam (alle woordgeslagte)

Die U-stam onderskei hom in 'n hoë mate van die ander twee sterk stamme. Hy het nie, soos vermoed word, 'n *Ju-stam en ook geen Wu-stam nie. Verder is daar net twee onsydige naamwoorde bekend wat tot die U-stam hoort, naamlik *Faíhu ((af) vermoë, mag, besittings, rykdom (soos geld, goedere, beeste); (de) Vermögen) en *Paíru(stekel) (volgens onderskeie tekste ook *qaíru). Waarskynlik ook *Leiþu (vrugtewyn).

	Sunus, –jus seun (manlik)				Handus, –us hand (vroulik)				Faihu, ?? goed, rykdom, besittings (onsydig)
	Enkelvoud		Meervoud		Enkelvoud		Meervoud		Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	Sunus/Sunáus	–us/aus	Sunjus	–jus	Handus	–us	Handus	–us	Faihu	–u	Onbekend
Genitief	Sunjus	–jus	Suniwe	–iwe	Handus	–us	Handiwe	–iwe	Faihaus	-aus	Onbekend
Datief	Sunau	–au	Sunum	–um	Handau	–au	Handum	–um	Faiháu	–	Onbekend
Akkusatief	Sunu/Sunau	–u	Sununs	–uns	Handu	–u	Handuns	–uns	Faíhu	–u	Onbekend
Vokatief	Sunu/Sunau	–u/au			Handu	-u			Onbekend

Swak selfstandige naamwoorde

Swak manlike/onsydige An-stam

	Guma, -ns man (manlik)				Hairto, -ns hart (onsydig)
	Enkelvoud		Meervoud		Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	Guma	-	Gumans	-ans	Haírto	–	Haírtana	–ana
Genitief	Gumins	–ins	Gumane	–ane	Haírtins	–ins	Haírtane	–ane
Datief	Gumin	–in	Gumam	–am	Haírtin	–in	Haírtam	–am
Akkusatief	Guman	–n	Gumans	–ans	Haírto	–	Haírtona	–ona
Vokatief	Guma	–			Haírto

Swak vroulike On-stam

	tuggo, –ns tong (vroulik)
	Enkelvoud		Meervoud
Nominatief	Tuggo [tuːŋgɔ] of [tʊŋgoː]	–	Tuggons	–ons
Genitief	Tuggons	–ons	Tuggono	–ono
Datief	Tuggon	–on	Tuggom	–om
Akkusatief	Tuggon	–on	Tuggons	–ons

Werkwoorde

Swak en sterk werkwoorde

Soos by alle Germaanse tale word die werkwoorde in swak en sterk werkwoorde verdeel.

Byna alle Gotiese werkwoorde word volgens die Oerindogermaanse beginsel by die sogenaamde "tematiese" vervoeging verbuig; dit beteken daar word 'n sogenaamde temaklinker tussen die wortel en die vervoegingsagtervoegsel (Flexionssuffix) ingevoeg. Wat by die Indogermaanse rekonstrueerde temaklinker *e und *o is, het by die Goties tot i en u verder ontwikkel. Die ander atematiese vervoeginge, wat by die agtervoegsel direk aan die wortel gevoeg word, bestaan by Goties nog slegs by die werkwoord wisan (af) wees (de) „sein“, asook by enkele klasse van die swak vervoegende werkwoorde (so bv. bly die werkwoord salbôn ((af) salf / (de) salben) se stam salbô- steeds onveranderd; daar word ook geen temaklinker ingevoeg soos bv. by baíran (sien onder) nie). Die atematiese werkwoord wisan toon in die aanwysende onvoltooide teenwoordige tyd (Präsens) soos in alle Indogermaanse tale baie onreëlmatighede op grond van die veranderinge (wisselings) van die normale (voltrap) en nultrap:

Aanwysende onvoltooide teenwoordige tyd (Präsens Indikativ): ik im, þu is, is ist; wis si(j)um, jus si(j)uþ, eis sind

Soos by alle Germaanse tale is daar twee groepe werkwoorde wat onderskeidelik as "sterk" en "swak" gekenmerk word. Swak werkwoorde word in die Voltooide teenwoordige tyd (Präteritum) vervoeg deur die agtervoegsel -da/-ta, die sterk werkwoorde deur die ablaut (die verandering van die stamklinker by werkwoorde):

swak: salbôn – salbôda – salbôdedun – salboþs, „salf – ek/hy het gesalf – hulle het gesalf – gesalf“

sterk: qiman – qam – qemun – qumans, „kom – ek/hy het gekom – hulle het gekom – gekom“

Argaïsmes

Goties het enkele taalfossiele uit die Oerindogermaanse tyd behou:

1. twee tweevoude (ons twee, ons al twee, ons beide / julle twee, julle al twee, julle beide)
2. 'n sintetiese (medium) lydende vorm in die Onvoltooide teenwoordige tyd (Präsens):

Aanwysende tweevoud (Dual Indikativ):

baíros „ons twee dra“, sôkjôs „ons albei soek“

báirats „julle twee dra“, sôkjats „julle albei soek“

Optatiewe* tweevoud (Dual Optativ): (Om 'n 1) vervulbare wens of 2) om 'n moontlikheid met betrekking tot die toekoms uit te druk; met of sonder wenswoorde)

baíraiwa „ons albei sou dra“, salbôwa „ons albei sou salf“

baíraits „julle twee dra“, salbôts „julle twee salf“

Gebiedende tweevoud (Dual Imperativ)

baírats! „julle twee moet dra!“, salbôts! „julle twee moet salf!“

Onvoltooide verlede tyd (Dual Präteritum):

Indikativ: bêru, bêruts / salbôdêdu, salbôdêduts

Optativ: bêrweiwa, bereits / salbôdeiwa, salbôdeits

Aanwysende lydende vorm (Passiv Indikativ):

1ste en 3de persoons enkelvoud: baírada / salbôda „wees gedra / gesalf“

2de persoons enkelvoud: baíraza / salbôza „wees gedra / gesalf“

in die hele meervoud: baíranda / salbônda „wees gedra / gesalf“

Optatiewe lydende vorm (Passiv Optativ):

1ste en 3de persoons enkelvoud: baíraidau / habaidau „sou gedra word / gehad“

2de persoons enkelvoud: baíraidau / habaizau „(jy) sou gedra word / gehad“

in die hele meervoud: baíraindau / habaindau „(julle/hulle) sou gedra word / gehad“

Opmerking: Die ek-vorm word in die passief deur die 3de persoon enkelvoud gevul. In die meervoud kry die 3de persoon die ons- en hulle-vorm. In die volgende tabel sal daar nie verder uitvoeriger op die twee- en meervoud ingegaan word nie

Sterk werkwoorde

Klas I (a/b) (ei-ai-i/ai-i/ai)

Onbepaalde wyse		greipan
Onvoltooide teenwoordige tyd deelwoord (Partizip Präsens)		greipands
Voltooide teenwoordige tyd deelwoord (Partizip Perfekt)		gripans
		Enkelvoud
		Eerste persoon	Tweede persoon	Derde persoon
		ik	þu	is/si/ita
Bedrywend	Teenwoordige tyd	greipa	greipis	greipiþ
	Verlede tyd	gráip	gráipt	gráip
Optatief	Teenwoordige tyd	greipau	greipais	greipai
	Verlede tyd	gripjau	gripeis	gripi
Lydend	Aanwysend	greipada	greipaza	greipada
	Optatief	greipaidau	greipaizau	greipaidau
Gebiedend		—	greip	greipadau
		Tweevoud
		Eerste persoon	Tweede persoon
		wit	jut
Bedrywend	Teenwoordige tyd	greipôs	greipats	—
	Verlede tyd	gripu	griputs	—
Optatief	Teenwoordige tyd	greipaiwa	greipaits	—
	Verlede tyd	gripeiwa	gripeits	—
Lydend	Aanwysend	greipanda	greipanda	—
	Optatief	greipaindau	greipaindau	—
Gebiedend		—	greipats	—
		Meervoud
		Eerste persoon	Tweede persoon	Derde persoon
		weis	jus	eis/ija/ijos
Bedrywend	Teenwoordige tyd	greipam	greipiþ	greipand
	Verlede tyd	gripum	gripuþ	gripun
Optatief	Teenwoordige tyd	greipaima	greipaiþ	greipaina
	Verlede tyd	gripeima	gripeiþ	gripeina
Lydend	Aanwysend	greipanda	greipanda	greipanda
	Optatief	greipaindau	greipaindau	greipaindau
Gebiedend		greipam	greipiþ	greipandau

Bronne

• Bethge, R.: Gotisch. In: Dieter, F.: Laut- und Formenlehre der altgermanischen Dialekte. Leipzig 1898–1900. (S. 21–35: Vokalismus; S. 193–214: Konsonantismus; S. 391–408: Konjugation; S. 568–602: Deklination).
• Binnig, W.: Gotisches Elementarbuch. 5., völlig neubearb. Aufl. der früheren Darstellung v. H. Hempel. Berlin [u. a.] 1999.
• Braune, W., Heidermanns, Fr.: Gotische Grammatik mit Lesestücken und Wörterverzeichnis. 20. Auflage. Tübingen 2004.
• Hutterer, C.J.: Die germanischen Sprachen. Ihre Geschichte in Grundzügen. 4. erg. Auflage. Wiesbaden 2008.
• Jellinek, M.H.: Geschichte der gotischen Sprache. 3., verb. und verm. Aufl.. Berlin [u. a.] 1926.
• Kieckers, E.: Handbuch der vergleichenden gotischen Grammatik. München 1928.
• Kluge, F.: Die Elemente des Gotischen. Eine erste Einführung in die deutsche Sprachwissenschaft. 3., verb. und verm. Aufl. Strassburg 1911.
• Krahe, H.: Historische Laut- und Formenlehre des Gotischen. Zugleich eine Einführung in die germanische Sprachwissenschaft. 2. Aufl., bearb. v. E. Seebold. Heidelberg 1967.
• Krause, W.: Handbuch des Gotischen. 3., neubearb. Aufl. München 1968.
• Mossé, F.: Manuel de la langue gotique. nouvelle éd. Paris 1956.
• Rauch, I.: The Gothic language. Grammar, genetic provenance and typology, readings. New York [u. a.] 2003.
• Streitberg, W.: Gotisches Elementarbuch. 5. und 6. neubearb. Aufl. Heidelberg 1920.
• Wright, J.: Grammar of the Gothic language and the gospel of St. Mark, selections from the other gospels and the second epistle to timothy with notes and glossary. Oxford [u. a.] 1997 [= Nachdruck von 1910].

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal.