George Edward Moore

George Edward Moore, bekend as G.E. Moore (Londen, 4 November 1873 - Cambridge, 24 Oktober 1958), was 'n invloedryke Engelse filosoof, wat later hoogleraar word aan die universiteit van Cambridge. Hy was, saam met Bertrand Russell, Ludwig Wittgenstein, en (voor hom) Gottlob Frege, een van die grondleggers van die analitiese filosofie.

George Edward Moore
Gebore	(1873-11-04)4 November 1873 Upper Norwood, Londen, Engeland
Oorlede	24 Oktober 1958 (op 84) Cambridge, Engeland
Nasionaliteit	Verenigde Koninkryk
Vakgebied	Etiek, epistemologie, taalfilosofie
Alma mater	Trinity College, Cambridge (BA, 1896)
Bekend vir	Naturalistiese misleiding, Moore se paradoks, Paradoks van analise, Oop-vraag-argument, "Hier is een hand"
Beïnvloed deur	Gottlob Frege, John McTaggart, Bertrand Russell, Henry Sidgwick, Leonard Woolf, James Ward, George Stout
Invloed op	Bertrand Russell, Ludwig Wittgenstein, W. D. Ross, J. L. Austin, John Maynard Keynes, Max Black, Susan Stebbing, R. B. Braithwaite

Moore geniet bekendheid weens sy verdediging van die etiese nie-naturalisme, sy beklemtooning van die gesonde verstand in die filosofiese diskoers, en deur die na hom genoemde Paradoks van Moore. Hy word bewonder deur ander filosowe en deur die Bloomsburygroep, maar is (in teenstelling met sy vriend en kollega Russell) minder bekend buite die akademiese wêreld. Moore se essays getuig van 'n duidelike en omsigtige skryfstyl, en 'n metodiese en geduldige aanpak van filosofiese probleme.

Sy bekendste werke is die Principia Ethica waarin hy die term "naturalistiese dwaling" (naturalistic fallacy) bekendstel en sy essays The Refutation of Idealism, A Defence of Common Sense, en A Proof of the External World.

Filosofie

Moore staan krities teenoor die filosofie omdat volgens hom dit geen vooruitgang maak nie. Hierdie gebrek staan in skrille kontras met die vordering in die natuurwetenskappe sedert die Renaissance. Hy loof gereeld die analitiese redenering vermoeë van Thales van Milete, 'n vroeë-Griekse filosoof. Moore is veral beindruk met sy analise van die betekenis van die term "landskap-argitektuur". Moore meen dat Thales se redeneerkuns 'n seldsaame voorbeeld was van filosofiese ondersoek met praktiese gevolge. Hy was daarnaas ook 'n belangrike kritikus van die Britse idealisme, waarmee hy self breek, en daarna die analitiese metode as alternatief help ontwikkel.

Skeptisisme

Hy is veral bekend vanweë sy felle stryd teen enige vorm van skeptisisme. Sy eie filosofie kan getipeer word as 'n gesonde verstand filosofie. Die filosoof Ernest Gellner stel dan ook datː "Descartes het op 'n tyd 'n filosofiese tradisie begin wat poog om alles te betwyfel. Moore begin ‘n ander deur ferm te weier om enigiets te betwyfel. [...] Moore weier om gesonde verstand by die deur te los saam met sy sambreel wanneer hy filosofie aanpak." Moore reageer veral sterk teen die skeptisisme wat die bestaan van 'n buitewêreld betwyfel soos die stelling dat ons nie verseker kan weet of daar hoegenaamd 'n buitewêreld sou bestaan nie. In wese bestaan sy standpunt uit twee argumente. Een is direk gerig aan Bertrand Russell, wat 'n soort van skeptisisme vooropstel. Moore stel egter dat mens hierby vier aannames moet doen:

1. Ek kan hierdie dinge nie dadelik ken nie (bv. die buitewêreld).
2. Hulle volg nie logies en noodwendig uit iets anders waarmee ek onmiddellik vertroud is nie.
3. My kennis (dit volg uit (1) en (2)) moet gebaseer wees op 'n analogie bewys of 'n vorm van induksie.
4. Die kennis wat op hierdie manier geskep word, is nie sekere kennis nie.

Daar word egter geargumenteer dat daar geen rede is om te stel dat hierdie vier aannames meer waarskynlik is as aannames soos "hierdie potlood bestaan nie" of "jy is 'n bewuste wese". Hy skryf:

" Ek kan nie help om te antwoord nie. Dit lyk vir my meer seker dat ek weet dat dit 'n potlood is en dat jy bewus is, as wat enige een van hierdie vier aannames waar is, laat staan al vier. [...] Ek dink nie dit is rasioneel om so seker te wees van enige van hierdie vier proposisies nie as een van die proposisies waarvolgens ek weet dat dit 'n potlood is."

Die bekendste argument is egter die tweede. Hier probeer hy om die kennis van die buitewêreld te demonstreer deur te verwys na sekere futiliteite waarvan ons so seker is dat hulle bestaan, en dus moet mens die bestaan van 'n buitewêreld erken. Hy skryf:

“Ek kan nou bewys dat daar twee menslike hande bestaan. Hoe? Deur my twee hande op te hou en te sê, as ek 'n gebaar met die regterhand maak, "Hier is een hand," en voeg by, soos ek nog 'n gebaar met die linkerhand maak, "en hier is 'n ander." En deur dit te doen, bewys ek daarmee ipso facto die bestaan van eksterne goed, julle kan almal sien dat ek dit in verskeie maniere doen; daar is geen nodigheid vir meer voorbeelde nie.”

Etiek

Een van die belangrikste werke van Moore was sy in 1903 gepubliseerde Principia Ethica. Moore se argument vir die nie-defineerbaarheid van die "goeie" en stel hiermee die konsep "naturalistiese dwaling" (naturalistic fallacy) bekend. Dit word ook genoem die oop vraag argument en is volgens Moore 'n drogredenasie wanneer 'n filosoof die konsep van "die goeie" probeer fundeer in 'n "natuurlike" konsep soos genot of graad van beskaafdheid.

Teorieë wat hieronder val is byvoorbeeld die utilitarisme van Jeremy Bentham of die sosiale darwinisme van Herbert Spencer. Volgens Moore is sulke herdefinieerings van "die goeie" foutief omdat mens dan nog steeds kan vra of die sake (soos genot of beskawing) wel baie goed is. Hierdie vrae bly volgens Moore oop vir bespreking, terwyl as genot of beskawing werklik so goed is, sou dit triviale vrae wees om te beantwoord.

Taalfilosofie

Moore word ook onthou vir die aandag wat hy vestig op die besonderse teenstrydigheid teenwoordig in die uitering van 'n sin soos; "Dit reën, maar ek glo dit nie." Dit is 'n raaisel wat nou algemeen bekend staan as Moore se paradoks. Terwyl dit tog op 'n bepaalde manier as onsinnig voorkom: dit is nie duidelik hoe mens kan glo dat dit reën, én tegelykertyd oortuig kan wees van die teendeel van hierdie stelling. Tog blyk dit ook nie ‘n logiese teenstrydigheid te wees nie, tussen "Dit reën" en "Ek glo nie dit reën nie." Dit is so omdat die eerste stelling oor die weer is en die tweede oor 'n person se geloof oor die weer en dit is dus logies moontlik dat dit mag reën self as die person nie glo dit reën nie. Hierdie paradoks het ook die werk van Ludwig Wittgenstein geinspireer. Hy het die paradoks beskou as die mees invloedryke filosofiese insig van Moore.

Werke

• 1899 The Nature of Judgment
• 1903 Principia Ethica
• 1903 Review of Franz Brentano's The Origin of the Knowledge of Right and Wrong
• 1903 The Refutation of Idealism
• 1912 Ethics

Nota

• Hierdie artikel is vertaal uit die Nederlandse Wikipedia