|
[[Lêer:CubeLitre.svg|duimnael|200px|Die liter is 'n maateenheid van [[volume]] wat gelyk aan 'n [[kubus]] met kante van 10 [[Meter|cm]]]]Die '''liter''' is 'n maateenheid wat gelyk is aan 1 dm<sup>3</sup> (een kubieke desimeter, waar een desimeter gelyk is aan 10 cm). Dit is ook gelyk aan 1 000 cm<sup>3</sup> of 10<sup>-3</sup> m<sup>3</sup>. Die liter is 'n eenheid wat in die [[SI-stelsel|Internasionale Stelsel van Eenhede]] gebruik word. Die naam "liter" is afgelei van die pre-[[Franse Rewolusie|Rewolusionêre]] Franse eenheid, die ''litron''. Die CGPMIn beveel1793 aan datwas die naam "liter" nie gebruik word omdeur die resultate[[Franse vanRewolusie|Franse hoë-akkuraatheidRewolusionêre]] volumematesregering aanas te gee1 000 cm<sup>3</sup> niegedefinieer. EenTerselfdertyd redeis virdie hierdie[[kilogram]] besluitgedefinieer isas datdie enigegewig SI-eenhedevan se1 000 cm<sup>3</sup> nameby 'ndie een-tot-een[[vriespunt]] ooreenkomsvan moetys.<ref hêname=18germ_3>{{cite metweb die|url=http://www.metrodiff.org/cmsms/index.php?page=18_germinal_an_3 gelykstaande|title=Décret dimensiesrelatif wataux watpoids inet termeaux vanmesures. die18 SI-basiseenhedegerminal uitgedrukan word;3 i.e.(7 'navril SI1795) |trans-naamtitle=Besluit virrakende 'nmate eenheiden vangewigte: volume18 souGerminal naJaar dieIII kubieke(7 meterApril moes1795) verwys.|publisher=Association UniekMétrodiff in|work=Le diesysteme SImetrique isdecimal die|access-date=7 literFebruarie twee2011 simbole|language=Frans toegeken|archive-url=https://web.archive.org/web/20180624010402/http://www.metrodiff.org/cmsms/index.php?page=18_germinal_an_3 die|archive-date=24 kleinletterJunie asook2018 die|url-status=live hoofletter|df=dmy-all}}</ref> RomeinseIn letter1799 [[L]]is —die d.i.''Kilogramme "l"des enArchives'' "L"vervaardig. DieDit kleinletterwas wordgebaseer algemeenop gebruik,1 000 cm<sup>3</sup> tensywater daarby 'nsy risikogrootste bestaan datdigtheid, dit metwil diesê numeriese4 °C.<ref>''[http://www.sizes.com/units/kilogram.htm "1"History verwarof southe kon word.kilogram]''</ref>
[[Lêer:Masskrug.jpg|duimnael|links|[[Maß]]krüge ''(1-liter bierbeker)'' gedurende die 2006 [[Oktoberfest]] in Duitsland]]
Die liter is in die verlede anders gedefinieer. In [[1901]] het die Derde Conférence Générale des Poids et Mesures (CGPM; Frans, "Algemene Konferensie oor Gewigte en Mates") dit vasgestel as die volume wat deur 1 kg suiwer water beslaan word teen die temperatuur by die stof se maksimum digtheid (ongeveer 4 °C) en by een atmosferiese druk. Die huidige definisie, wat uiteindelik op die definisie van die [[meter]] gebaseer is, is in [[1964]] aanvaar. Die liter soos dit vroeër gedefinieer is, sou dieselfde volume as 1,000028 hedendaagse liters opneem. Moderne metroloë skryf die verskil toe aan die foutiewe gebruik van 'n kilogramstandaard wat ongeveer 28 mg swaarder was as die internasionale kilogramprototipe.
Die CGPM beveel aan dat die naam "liter" nie gebruik word om die resultate van hoë-akkuraatheid volumemates aan te gee nie. Een rede vir hierdie besluit is dat enige SI-eenhede se name 'n een-tot-een ooreenkoms moet hê met die gelykstaande dimensies wat in terme van die SI-basiseenhede uitgedruk word; i.e. 'n SI-naam vir 'n eenheid van volume sou na die kubieke meter moes verwys. Uniek in die SI is die liter twee simbole toegeken: die kleinletter asook die hoofletter Romeinse letter [[L]] — d.i. "l" en "L". Die kleinletter word algemeen gebruik, tensy daar 'n risiko bestaan dat dit met die numeriese "1" verwar sou kon word.
Die liter is in die verlede anders gedefinieer. In [[1901]] het die Derde ''Conférence Générale des Poids et Mesures'' ([[CGPM]]; Frans, "Algemene Konferensie oor Gewigte en Mates") dit vasgestel as die volume wat deur 1 kg suiwer water beslaan word teen die temperatuur by die stof se maksimum digtheid (ongeveer 4 °C) en by een atmosferiese druk.
==Bronne==
*"Litre", Microsoft(R) ''Encarta(R) 99-Ensiklopedie''. (c) 1993-1998 Microsoft-korporasie. Alle regte voorbehou.
Die huidige definisie, wat in [[1964]] aanvaar was, is dieselfde as die oorspronklike definisie: die liter is in presiese verhouding met die [[meter]] gedefinieer en is sinoniem met die [[kubieke desimeter]], d.i. 1 liter is presies 1 dm<sup>3</sup>.<ref>{{cite web|url=http://ts.nist.gov/WeightsAndMeasures/Publications/appxc.cfm#4e |title=NIST, 2000 |publisher=Ts.nist.gov |accessdate=2012-04-26 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111210164956/http://ts.nist.gov/weightsandmeasures/publications/appxc.cfm |archivedate=10 December 2011 |df= }}</ref>
[[Kategorie:Maateenhede]]
Die liter soos dit in 1901 gedefinieer is, sou dieselfde volume as 1,000028 hedendaagse liters opneem. Moderne metroloë skryf die verskil toe aan die foutiewe gebruik van 'n kilogramstandaard wat ongeveer 28 mg swaarder was as die internasionale kilogramprototipe.
[[als:Liter]]
[[an:Litro]]
== Bronne ==
[[ar:لتر]]
* "Litre", Microsoft(R) ''[[Encarta]](R) 99-Ensiklopedie''. (c) 1993–1998 Microsoft-korporasie. Alle regte voorbehou.
[[arz:ليتر]]
[[ast:Llitru]]
== Verwysings ==
[[az:Litr]]
{{Verwysings}}
[[ba:Литр]]
[[bat-smg:Lėtros]]
== Eksterne skakels ==
[[be:Літр]]
{{Commons-kategorie inlyn|Litre}}
[[be-x-old:Літар]]
[[bg:Литър]]
{{Normdata}}
[[bn:লিটার]]
[[Kategorie:Maateenhede]]
[[bo:སྤྱི་ཧྲན།]]
[[br:Litr]]
[[bs:Litar]]
[[ca:Litre]]
[[cs:Litr]]
[[cv:Литр]]
[[cy:Litr]]
[[da:Liter]]
[[de:Liter]]
[[el:Λίτρο]]
[[en:Litre]]
[[eo:Litro]]
[[es:Litro]]
[[et:Liiter]]
[[eu:Litro]]
[[fa:لیتر]]
[[fi:Litra]]
[[fr:Litre]]
[[fur:Litri]]
[[fy:Liter]]
[[gan:公升]]
[[gl:Litro]]
[[he:ליטר]]
[[hi:लीटर]]
[[hr:Litra]]
[[hu:Liter]]
[[ia:Litro]]
[[id:Liter]]
[[io:Litro]]
[[is:Lítri]]
[[it:Litro]]
[[ja:リットル]]
[[ka:ლიტრი]]
[[kk:Литр]]
[[kn:ಲೀಟರ್]]
[[ko:리터]]
[[krc:Литр]]
[[ku:Litir]]
[[la:Litrum]]
[[lb:Liter]]
[[li:Liter]]
[[lmo:Lìter]]
[[lt:Litras]]
[[lv:Litrs]]
[[mk:Литар]]
[[ml:ലിറ്റർ]]
[[mn:Литр]]
[[mr:लीटर]]
[[ms:Liter]]
[[my:လီတာ]]
[[new:लिटर]]
[[nl:Liter]]
[[nn:Liter]]
[[no:Liter]]
[[oc:Litre]]
[[pl:Litr]]
[[pnb:لٹر]]
[[pt:Litro]]
[[ro:Litru]]
[[roa-tara:Litre]]
[[ru:Литр]]
[[scn:Litru]]
[[sco:Litre]]
[[sh:Litar]]
[[simple:Litre]]
[[sk:Liter]]
[[sl:Liter]]
[[sq:Litri]]
[[sr:Литар]]
[[su:Léter]]
[[sv:Liter]]
[[sw:Lita]]
[[ta:லிட்டர்]]
[[te:లీటరు]]
[[th:ลิตร]]
[[tl:Litro]]
[[tr:Litre]]
[[tt:Литр]]
[[uk:Літр]]
[[vi:Lít]]
[[war:Litro]]
[[zh:公升]]
[[zh-min-nan:Li̍p]]
[[zh-yue:公升]]
| 