Woordspeling: Verskil tussen weergawes
Geskrapte inhoud Bygevoegde inhoud
k proeflees |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (4 wysigings tussenin deur 3 gebruikers nie gewys nie) | |||
Lyn 9:
Woordspelings kan op verskillende maniere geklassifiseer word:
Die homofone woordspeling, 'n algemene soort, gebruik woordpare wat dieselfde klink ([[Homofoon|homofone]]) maar nie sinonieme is nie. Walter Redfern het hierdie soort toegelig met hierdie stelling: "Om 'n woordspeling te maak is om homonome as [[sinoniem]]e te behandel."<ref>''Puns'', Blackwell, London, 1984</ref> Byvoorbeeld, in George Carlin se frase, "Atheism is a non-prophet institution", word die woord ''[[Profesie|prophet]]'' in die plek geplaas van sy homofoon ''[[wiktionary:Profit|profit]]'', wat die algemene frase "[[Organisasie sonder winsoogmerk|non-profit institution]]" verander. Net so berus die grappie, "Question: Why do we still have troops in Germany? Answer: To keep the [[Warskouverdrag|Russians]] in Czech" op die gehoordubbelsinnigheid van die homofone ''[[wiktionary:check|check]]'' en ''[[wiktionary:Czech|Czech]]''. Woordspelings is dikwels nie strenggesproke homofonies nie, maar 'n spel met woorde van eenderse, maar nie identiese nie, klanke soos in die voorbeeld van die ''Pinky and the Brain-''strokiesprentreeks'':'' "I think so, Brain, but if we give peas a chance, won't the lima beans feel left out?" wat speel met die eenderse – maar nie identiese – klank van ''peas'' en ''peace'' in die anti-oorlogslagspreuk "Give Peace a Chance".<ref>''[[wikiquote:Pinky and the Brain|Sien die aanhaling op Wikiquote]]''[https://en.wikiquote.org/wiki/Pinky and the Brain]{{Dooie skakel|date=Augustus 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>
'n Homografiese woordspeling gebruik woorde wat dieselfde gespel word ([[Homograaf|homograwe]]), maar verskillende betekenisse en klanke het. Vanweë hul aard berus hulle meer op sig as gehoor, in teenstelling met homofone woordspelings. Hulle staan ook bekend as ''heteronomiese woordspelings''. Voorbeelde waar die woordspelingwoorde gewoonlik in twee verskillende dele van 'n paragraaf voorkom, berus dikwels op 'n ongewone sinskonstruksie, soos in die grappie: "When asked to explain his large number of children, the pig answered simply: 'The wild oats of my sow gave us many piglets.' " 'n Voorbeeld wat homofone en homografiese woordspelings kombineer, is Douglas Adams se sin: "You can tune a guitar, but you can't tuna fish. Unless of course, you play bass." Die sin gebruik die homofone eienskappe van ''tune a'' en ''tuna'', asook die homografiese woordspeling op ''bass'', waar die dubbelsinnigheid verkry word deur die identiese spelling van /ˈbeɪs/ ('n [[Baskitaar|snaarinstrument]]), en /ˈbæs/ ('n soort vis).
Lyn 17:
'n Saamgestelde woordspeling is 'n stelling wat twee of meer woordspelings bevat. 'n Ingewikkelde stelling van Richard Whately sluit byvoorbeeld vier woordspelings in: "Why can a man never starve in the [[Sahara|Great Desert]]? Because he can eat the sand which is there. But what brought the sandwiches there? Why, Noah sent Ham, and his descendants mustered and bred."<ref>Tartakovsky, Joseph (28 Maart 2009).</ref> Hierdie woordspeling gebruik ''sand which is there/sandwiches there'', ''Ham/ham'', ''mustered/mustard'' en ''bred/bread''. Net so koppel die frase "piano is not my forte" twee betekenisse van die woorde ''forte'' en ''piano'', een vir die dinamiek-tekens in musiek en die tweede vir die letterlike betekenis van die sin. Saamgestelde woordspelings kan ook twee frases wat 'n woord deel saamvoeg. Byvoorbeeld, "Where do [[Wiskundige|mathematicians]] go on weekends? To a Möbius strip club!" maak 'n woordspeling op ''Möbius strip'' en ''strip club''.
[[Lêer:148FS USAF emblem.png|duimnael|148ste Vegtereskader se embleem, 'n visuele woordspeling.]]
'n Rekursiewe woordspeling is een waar die tweede aspek van 'n woordspeling berus op die begrip van 'n element in die eerste een. Byvoorbeeld, die stelling "[[Pi|π]] is only half a pie." (π-boë is 180 [[Graad (meetkunde)|grade]], of 'n halwe sirkel, en 'n "pie" is 'n volledige [[sirkel]]). Nog 'n voorbeeld is "Infinity is not in finity", wat beteken "infinity" is nie in 'n "[[Eindige versameling|finite]]"-reeks. Nog 'n voorbeeld is "a Freudian slip is when you say one thing but mean your mother."<ref name=":0">[http://www.tnellen.com/cybereng/lit_terms/puns.html "PUNS"].</ref> Laastens is daar "[[Immanuel Kant|Immanuel]] doesn't pun, he Kant" deur [[Oscar Wilde]].
Visuele woordspelings word soms gebruik in logos, embleme, insignia en ander grafiese simbole, waarin een of meer van die aspoekte van die woordspeling vervang word in die prent. In Europese heraldiek word hierdie tegniek "canting arms" genoem. Visuele en ander woordspelings kom ook algemeen voor in Nederlandse gewelstene, asook in party spotprente, soos in ''Lost Consonants'' en ''The Far Side''. Nog 'n soort visuele woordspeling kom voor in tale wat nie-fonetiese skrif gebruik. In Chinees kan 'n woordspeling gegrond wees op geskrewe karakters met 'n eenderse vorm, al is daar geen fonetiese ooreenkoms tussen die woorde waarmee die woordspeling gemaak word nie. <ref>Attardo, Salvatore.</ref> Mark Elvin beskryf hoe hierdie "eienaardige Chinese vorm van visuele woordspeling behels dat geskrewe karakters met objekte vergelyk word".<ref>Mark Elvin [https://books.google.com/books?id=o-dQeGeuQNAC&pg=PA113&lpg=PA113&dq= "The Spectrum of Accessibility : Types of Humor in ''The Destinies of the Flowers in the Mirror''"], bl. 113.</ref>
Lyn 34:
Woordspelings word dikwels gebruik in die titels van komiese parodieë. 'n Parodie van 'n populêre liedjie, fliek, ens, kan 'n titel kry wat skimp op die titel van die werk waarvan die parodie gemaak word, deur van die woorde te vervang met ander wat eenders lyk of klink. Universiteite se a cappella-groepe kry dikwels hul name na aanleiding van musikale woordspelings om aanhangers te lok met pogings tot humor. So 'n titel kan onmiddellik kommunikeer dat dit wat volg 'n parodie is en ook wat die werk is waarvan die parodie gemaak is, wat 'n inleidende verduideliking oorbodig maak.
In 2014 is die eerste Britse Woordspelingkampioenskap gehou by die Leicester-komediefees, aangebied deur Lee Nelson. Die wenner was Darren Walsh. Die kompetisie het die reël "My computer's got a Miley Virus. It's stopped twerking" ingesluit.<ref>Mercury, Leicester (14 Februarie 2014).</ref> Walsh het daarna deelgeneem aan die O. Henry-Woordspelingkampioenskap in [[Austin, Texas]].<ref>[http://www.comedy-festival.co.uk/newact/index.phpnewact.php?nav_id=96&level=1 "Dave's Leicester Comedy Festival"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160425231909/http://www.comedy-festival.co.uk/newact/index.phpnewact.php?nav_id=96&level=1 |date=25 April 2016 }}.</ref> In 2015 was Leo Kearse die Britse woordspelingkampioen.<ref>[http://www.leokearse.co.uk/ "Leo Kearse"].</ref>
=== Letterkunde ===
Lyn 53:
=== Ontwerp ===
Soos ander vorme van woordspeling word paronomasia soms gebruik vir sy eienskappe om aandag te trek of vir sy mnemoniese (geheue-) kwaliteite. Dit kom dus dikwels voor in titels en die name van plekke, karakters en organisasies, en in reklame en slagspreuke.<ref name="Adslogans">[http://www.adslogans.co.uk/ans/creslo01.html "The Art and Science of the Advertising Slogan"].</ref><ref>{{Cite web |url=http://leo.aichi-u.ac.jp/~goken/bulletin/pdfs/No16/03AbassF.pdf |title=argiefkopie |access-date=12 Oktober 2016 |archive-date=22 Julie 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722071237/http://leo.aichi-u.ac.jp/~goken/bulletin/pdfs/No16/03AbassF.pdf |url-status=dead }}</ref>
Baie restaurant- en winkelname gebruik woordspelings: [[Kain en Abel|Cane & Able]] Mobility Healthcare, Sam & Ella's Chicken Palace, Tiecoon Tie Shop, Planet of the Grapes Wine and Spirits,<ref name="best">Collins, Michelle (6 Junie 2008).</ref> Curl Up and Dye Hair Salon, asook vir boeke soos ''Pies and Prejudice'', strokiesboeke (''YU+ME: dream'') en flieks (''Good Will Hunting''). Die [[Japan]]se [[anime]] ''Speed Racer'' se oorspronklike titel, ''Mach GoGoGo!'' verwys na die Engelse woord self, die Japannese woord vir vyf (die Mach 5 se motornommer), en die naam van die program se hoofkarakter, Go Mifune. DIt is ook 'n voorbeeld van 'n veeltalige woordspeling, waarvoor die volle begrip 'n kennis van meer as een taal van die kyker vereis.
Lyn 59:
Die name van fiksiekarakters bevat ook dikwels woordspelings, soos Ash Ketchum en Goku ("Kakarrot"), die protagoniste van onderskeidelik die videospeletjiereeks ''[[Pokémon]]'' en die [[manga]]-reeks ''[[Dragon Ball]]'', waarvan albei franchises daarvoor bekend is dat die name van baie van hul karakters 'n tweede betekenis het. 'n Herhalende motief in die ''Austin Powers-''flieks is dat baie van die name woordspelings is wat na manlike geslagsdele verwys. In die wetenskapfiksietelevisiereeks ''[[Star Trek]]'' word "B-4" gebruik as een van vier androïd-modelle wat "voor" die androïde Data, 'n hoofkarakter, gemaak is.
Die paralelle vervolg ''The Lion King 1½'' is bemark met die uitdrukking: "You haven't seen the 1/2 of it!". Wyborowa Vodka gebruik die slagspreuk "Enjoyed for centuries straight", terwyl Northern Telecom "Technology the world calls on" gebruik.<ref name="Adslogans"
Op 1 Junie 2015 het die BBC Radio 4-program ''You and Yours'' 'n insetsel gehad met die titel "Puntastic Shop Titles". Die inskrywings het 'n Chinese wegneemeteplek in die dorpie Ayr gehad met die naam "[[Uluru|Ayr’s Wok]]", 'n kebabwinkel in Ierland genaamd "Abra Kebabra" en 'n boomkundige in Dudley met die naam "Special Branch." Die weninskrywing van die kompetisie, wat deur Lee Nelson gekies is, was 'n droogskoonmaker in Fulham en Chelsea met die naam "Starchy and Starchy".<ref>[http://www.bbc.co.uk/programmes/b05wq1bq "Financial Abuse, Ikea Complaints, Damart Marketing, You and Yours – BBC Radio 4"].</ref>
Lyn 74:
== Geskiedenis ==
Woordspelings het in antieke [[Antieke Egipte|Egipte]] voorgekom, waar hulle baie gebruik is in die ontwikkeling van mites en die interpretasie van drome.<ref>[https://books.google.com/books?id=8Op3RD28z_4C&pg=PA68&dq=%22ancient+egypt%22+pun+language&hl=en&ei=Mc5zTZ37OtK4tweAhITuDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=puns&f=false Magic in ancient Egypt by Geraldine Pinch] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160506161943/https://books.google.com/books?id=8Op3RD28z_4C&pg=PA68&dq=%22ancient+egypt%22+pun+language&hl=en&ei=Mc5zTZ37OtK4tweAhITuDg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=puns&f=false |date= 6 Mei 2016 }} University of Texas Press, 1995, 191 bladsye, bl. 68</ref>
In [[Volksrepubliek China|China]] het Shen Dao (om en by [[300 v.C.]]) die woorde "shi", wat "mag" beteken, en "shi", wat "posisie" beteken, gebruik om te sê dat 'n koning mag het vanweë sy posisie as koning.<ref>[https://books.google.com/books?id=zIjGVfU_sAgC&pg=PA181&dq=%22ancient+china%22+puns+language&hl=en&ei=I89zTdStFZKTtwfztNioCw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&sqi=2&ved=0CEMQ6AEwAQ#v=onepage&q&f=false Three ways of thought in ancient China by Arthur Waley] Stanford University Press, 1982 – 216 bladsye, bl. 81</ref>
Lyn 85:
In [[Tamil]] is "Sledai" die woord wat woordspeling beteken waar 'n woord twee verskillende betekenisse het. Dit word ook as 'n poësiestyl in antieke Tamil-letterkunde geklassifiseer. Net so is "Sleva" die ooreenstemmende woord in die [[Telugu|Teloegoe]]-taal, en is een van talle poësiestyle in die Teloegoe-letterkunde.
== Verwysings ==▼
{{Verwysings}}▼
== Bronne ==
Line 96 ⟶ 93:
* Smyth, Herbert Weir (1920). ''Greek Grammar''. Cambridge: Harvard University Press.
* Tartakovsky, Joseph (28 Maart 2009). [http://www.nytimes.com/2009/03/28/opinion/28Tartakovsky.html "Pun for the Ages"].
▲== Verwysings ==
▲{{Verwysings|3}}
== Verdere leesstof ==
Lyn 102:
== Eksterne skakels ==
* [http://www.heteronym.com/there_s_a_sewer_in_the_sewer_m.htm There's a Sewer in the Sewer: a primer for heteronymphiles]
{{Commons-kategorie inlyn|Puns}}
{{Normdata}}
[[Kategorie:Humor]]
[[Kategorie:Stylfigure]]
| |||