რიკარდო ჯაკონი
| რიკარდო ჯაკონი | |
| იტალ. Riccardo Giacconi | |
 | |
| დაბადებაშ თარიღი: | |
|---|---|
| დაბადებაშ აბანი: | |
| ღურაშ თარიღი: |
ქირსეთუთა 9, 2018 (87 წანერი) |
| ღურაშ აბანი: | |
| მენოღალობა: | |
| ომენცარე სფერო: | |
| სამუშაშ აბანი : | |
| ალმა-მატერი: | |
| ჯილდოეფი დო პრემიეფი: |
ელიოტ კრესონიშ მენდალი (1980) |
რიკარდო ჯაკონი (იტალ. Riccardo Giacconi; დ. 6 გჷმათუთა, 1931, გენუა, იტალიაშ ომაფე — ღ. 9 ქირსეთუთა, 2018, სან-დიეგო, კალიფორნია, ააშ) — იტალიარი-ამერიკალი ასტროფიზიკოსი, ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატი ფიზიკაშ დარგის 2002 წანას, რენტგენული ასტრონომიაშ ართ-ართი დუმარსხუაფალი.
ბიოგრაფია
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]რიკარდო ჯაკონიქ დებადჷ 1931 წანაშ 6 გჷმათუთას, იტალიაშ ნოღა გენუას. გურაფულენდჷ ფიზიკას მილანიშ უნივერსიტეტის, უკულ ფულბრაიტიშ სტიპენდიათ გურაფა გაგინძორჷ ამერიკას, ინდიანაშ უნივერსიტეტის, სოდეთ ასტროფიზიკას გურაფულენდჷ ამერიკალი პროფესორიშ რ. ტომპსონიშ ხემანჯღვერობათ. რიკარდო ჯაკონიშ მენცარულ რკვიებეფქ ასტროფიზიკაშ გოვითარაფაშა დიდი თია მიშეღჷ. რენტგენული რადიაცია ნამუთ კოსმოსის წჷმიქიმინჷ, დიხაუჩაშ ატმოსფეროს დინუ. ჸათეშ გურშენ საჭირო რდჷ კოსმოსის ბაზირებული ტელესკოპეფი, რენტგენული ასტრონომიაშ დაგურაფალო. ჸათე მისიათ 1950-1960-1970-იან წანეფს კოსმოსიშა გოტებულქ იჸუ შხვადოშხვა დეტექტორეფქ, ტელესკოპეფქ დო სატელიტეფქ. 1970 წანას კოსმოსიშა გოუტეს მაართა ორბიტული რენტგენულ-რადიაციული სატელიტი Uhuru. Uhuru-ქ ორბიტაშა გიშელჷ 1970 წანაშ 12 ქირსეთუთას. რიკარდო ჯაკონი ოკათუდჷ HEAO-2-შ პროექტის ხოლო. HEAO-2 ტელესკოპიქ ორბიტაშა გიშელჷ 1978 წანაშ გერგობათუთას დო ოპერირებადი რდჷ 1981 წანაშ 26 პირელიშა. ტელესკოპიქ მიოგორუ ანთასობათ რადიაციულ წყუს. ართ-ართი უდიდაში პროექტი ნამუსჷთ ჯაკონი ოკათუდჷ, რდჷ ტელესკოპი ჩანდრა. ჩანდრას შეულებჷ წოხოლიან ტელესკოპეფიშე ოშიშა ომოს სუსტი რენტგენული რადიაციაშ წყუეფიშ მეგორაფა. ჩანდრა ასე ხოლო ოპერირებადი რე. ტელესკოპი გიშარჩქინელი ინდოარი ასტროფიზიკოსიშ, ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატიშ, სუბრაჰმანიან ჩანდრასეკარიშ ჯოხონობაშ რე. რიკარდო ჯაკონის შხვადოშხვა ბორჯის უკებუდჷ შხვადოშხვა პოზიციეფი: 1981-1993 წანეფს რდჷ კოსმოსური ტელესკოპეფიშ მენცარობაშ ინსტიტუტიშ დირექტორი, 1993-1999 წანეფს მუშენდჷ ევროპაშ ობჟათეშ ობსერვატორიაშ გენერალურ-დირექტორო. 1999-2004 წანეფს ჯაკონი რდჷ მენცარული რკვიებეფიშ კორპორაციაშ Associated Universities, Inc.-იშ პრეზიდენტი. 1982-1997 წანეფს ჯაკონი რდჷ ჯონ ჰოპკინსიშ უნივერსიტეტიშ ფიზიკაშ დო ასტრონომიაშ პროფესორი, 1998 წანაშე ღურაშახ რდჷ ჰოპკინსიშ უნივერსიტეტიშ მარკვიალი პროფესორი. 2002 წანას ჯაკონის გინოჩეს ნობელიშ პრემია, მენცარული რკვიებეფიშ გეშა, ნამუქჷთ შელებუ კოსმოსური რენტგენული რადიაციაშ წყუეფიშ ძირაფა. ჯაკონიქ პრემია მიპალუ იაპონარი ფიზიკოსი მასატოსი კოსიბა დო ამერიკალი მენცარი რეიმონდ დეივისიწკჷმა ართო. 1966 წანას ჯაკონის გინოჩეს ჰელენ უორნერიშ პრემია ასტროფიზიკას, 1981 წანას - ბრიუსიშ მენდალი, ჰენრი ნორის რასელიშ ლექციაშ პრემია დო დენი ჰაინემანიშ პრემია. 1987 წანას რიკარდო ჯაკონიქ მიპალუ ვოლფიშ პრემია ფიზიკას დო 2003 წანას ამერიკაშ ართ-ართი პრესტიჟული ჯილდო მენცარობაშ ერუანული მენდალი. რიკარდო ჯაკონიშ ჯოხონობაშ რე ართ-ართი ასტეროიდი.
ჯილდოეფი დო პრემიეფი
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- 1966: ჰელენ უორნერიშ პრემია
- 1971: რენტგენიშ პრემია ასტროფიზიკას
- 1971: NASA-შ მენდალი
- 1975: რიხტმაიერიშ მემორიალური პრემია
- 1980: ელიოტ კრესონიშ მენდალი
- 1981: ბრიუსიშ მენდალი
- 1981: ჰენრი ნორის რასელიშ ლექცია
- 1981: ჰაინემანიშ პრემია
- 1982: ასტრონომიაშ ომაფე ჯარალუაშ ორქოშ მენდალი
- 1987: ვოლფიშ პრემია ფიზიკას
- 2000: მარსელ გროსმანიშ პრემია
- 2002: ნობელიშ პრემია ფიზიკას
- 2003: მენცარობაშ ერუანული მენდალი
- 2004: კარლ შვარცალდიშ მენდალი
- 2012: კარლ სეიგანიშ მემორიალური პრემია
ლიტერატურა
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- Rosati, Piero (25 January 2019) „Retrospective: Riccardo Giacconi (1931-2018)“ (en). Science 363 (6425). DOI:10.1126/science.aaw5309. PMID 30679362.
რესურსეფი ინტერნეტის
[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]- ხასჷლეფი, ნამუეფჷთ გჷმირინუანა დუბლიკატ არგუმენტეფს თანგეფიშ გიშაძახებაშო
- დუნაბადი 1931
- დუნაბადი 6 გჷმათუთა
- ნაღურა 2018
- ნაღურა 9 ქირსეთუთა
- ღურელი კათა
- იტალიარეფი
- იტალიარი ამერიკალეფი
- იტალიარი ასტროფიზიკოსეფი
- ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატეფი
- იტალიარი ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატეფი
- ამერიკალი ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატეფი
- ნობელიშ პრემიაშ ლაურეატეფი ფიზიკას
- ხასჷლეფი PMID-შ ჯადური რსხილეფით