‫فصل دوم‬

‫به نمایش گذاشتن ارقام‬

‫‪Presentation of Data‬‬

‫ارقام واعداد که اکثرآ در نتیجه تحقیقات و یا سروی نظر به اندازه ها و‬ ‫‪‬‬

‫یا مشخصات مشا هدات یا پدیده ها مورد تحقیق بدست میاید‪ ،‬بنام ارقام‬
‫خام یاد میشود که معموآل در و برهم و فاقد معنی معین میباشند‪.‬‬
‫برای آنکه ارقام خام مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته بتواند‪ ،‬آنها را‬ ‫‪‬‬
‫به اشکال مختلف ارایه و به نمایش گذشتانده میتوانیم‪.‬اما در اینجا به سه‬
‫شکل عمده ذیل ترتیب وبه نمایش گذاشته میشود ‪:‬‬
‫به ترتیب صعودی یا نزولی‪Ascending or Descending‬‬ ‫‪.1‬‬
‫به شکل گرافیکی و یا دیاگرام (اشکال هندسی)‪Graphs and Diagrams‬‬ ‫‪.2‬‬
‫به شکل جدول پخش دفعات‪Frequency distribution‬‬ ‫‪.3‬‬
 ‫به نمایش گذاشتن ارقام‪...‬‬
‫ترتیب ارقام خام بشکل‪:‬‬
‫‪ .1‬صعودی (رو به تزئید) ‪ - ascending order‬ازکوچکترین مشاهده‬
‫بطرف بزرگترین مشاهده‪ ،‬بنام ترتیب صعودی یاد شده‪ ،‬مانند‬
‫( ‪)57،59،60،63،68‬و بر عکس آن؛‬
‫‪ .2‬نزولی(روبه تنزیل) ‪descending order-‬از بزرگترین بطرف‬
‫کوچکترین بنام ترتیب نزولی یاد میگردد‪.‬مثل (‪)68،63،60،59،57‬‬
‫‪ ‬از ترتیبات فوق به آسانی فهمیده شده میتواند که بزرگترین وکوچکترین‬
‫رقم چند است و یا هم ارزش وسطی چند میباشد‪.‬‬
‫‪ ‬اشکال هندسی (انواع گراف ها)کورس مبادی اقتصاد زراعتی تدریس‬
‫گردیده و دراینجا مورد بحث قرارداده نمیشود‪.‬‬
‫‪ ‬ترتیب ویا نمایش دادن ارقام به شکل جدول پخش دفعات‪frequency‬‬
‫‪distribution‬‬
 ‫فصل دوم‬
‫جدول پخش دفعات‬
‫‪Frequency Distribution‬‬
‫طبق_ه بن_دی ارق_ام ی_اقراردادن مش_اهدات وی_ا اف_راد م_ورد مطالع_ه ب_ه ص_نف ه_ا و ی_ا گ_روپ ه_ای‬ ‫‪‬‬
‫مش_ابه نظ_ر ب_ه مشخص_ات مش_ترک ش_ان در ج_دول پخش ی_ا توزی_ع دفع_ات‪ -‬این طبق_ه بن_دی ارق_ام‬
‫بش_کل ج_دول در احص_ائیه بن_ام ج_دول پخش دفع_ات ی_اد میش_ود‪ .‬این گروپه_ا وی_ا ص_نف ه_ا اکن_ون‬
‫متحولهای احصائیوی را میسازند‪.‬‬
‫‪ΕΎ‬‬ ‫‪όϓ‬‬
‫‪Ω‬‬ ‫‪Ύ‬‬‫̳‪Ϭ̡ϭή‬‬
‫‪ϪΘ‬‬‫‪Α‬‬‫‪Ω‬‬ ‫‪΍ΪόΗ‬‬ ‫‪Ω‬‬‫‪΍ΪόΗ‬‬
‫‪ϡΪϨ̵̳ Ύ‬‬
‫‪ϫ‬‬ ‫‪Ε΍ήθΣ‬‬
‫‪ΕΎ‬‬
‫‪όϓ‬‬‫‪Ω Ύ‬‬ ‫‪ϫϒϨλ‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪̵ Ύ‬‬
‫‪ϫϪΘ‬‬
‫‪ΑΩ΍ ΪόΗ‬‬ ‫‪Ω΍ΪόΗ‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪1‬‬ ‫̳‪ϡΪϨ‬‬ ‫‪Ε΍ήθΣ‬‬
‫‪75‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪0 -2‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪125‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪325‬‬ ‫‪3–5‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪6-8‬‬
‫‪75‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪626‬‬ ‫‪ωϮϤΠϣ‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪625‬‬ ‫‪ωϮϤΠϣ‬‬
 ‫مشخصات جدول پخش دفعات‬
‫‪ ‬دفعات هرصنف ‪ :Frequency of Class‬تعداد مشاهدات مربوط به صنف‬
‫‪ ‬حدود صنفی ‪ :Class limits‬ارقام که در شروع و ختم یک صنف قرار داده‬
‫میشوند ‪ .‬مانند ‪ 0‬و ‪ 3 ،2‬و ‪ 6 ، 5‬و ‪8‬‬
‫‪ ‬سرحدات صنفی‪ : Class boundaries‬هر صنف دارای دو سرحد میباشد؛‬
‫‪ -1‬سرحد باالئی ‪ -2‬سرحد پائینی‬
‫‪ -‬سرحد صنفی از طریق گرفتن اوسط حد باالیی یک صنف و حد پایین صنف ما بعد‬
‫و یا بر عکس صورت میگیرد‪ .‬مانند‪ 0.5 - = 2/ 0+1-:‬و‪ = 2 / 3+2 2.5‬و‬
‫‪5.5=6/2+5‬‬
‫‪ ‬عرض صنفی ‪ :Class interval‬عبارت از فرق بین سرحد باالئی وسرحد پائینی‬
‫هر صنف‪ ،‬یا فرق حدود باالئی و پایانی و یا وسط های صنفی صنوف متواتر‪.‬مثال‬
‫̶ ‪4 3=1‬‬ ‫‪3=0 ̶3 3=2.5 ̶ ) ̶0.5( ‬‬
‫‪3= 4 ̶7‬‬ ‫‪3=2 ̶53= 5.5 ̶ 2.5 ‬‬
‫‪3=5 ̶83 =8.5 ̶ 5.5 ‬‬
‫‪ ‬وسط صنفی ‪Class midpoint: /2=43+5 , 2=1 /0+2 /2=4 , 6+8‬‬
‫مراحل اساسی طبقه بندی ارقام به شکل جدول پخش دفعات‬

‫تعین کردن تعداد صنوف ارقام از طریق‬ ‫‪.1‬‬

‫فورمول)‪K=1+3.3 log (n‬‬
‫تعین فاصله عمومی ارقام یا ‪-Range‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪ C.I‬یا‬ ‫تعین عرض یا فاصله صنفی ‪Range/K‬‬ ‫‪‬‬

‫فاصله عمومی ≤ عرض صنفی ‪ x‬تعداد صنوف‬

‫خط کردن و یا نشانی کرد ن تعداد مشاهدات متعلق به هر صنف‬ ‫‪‬‬

‫حساب کردن تعداد مشاهدات متعلق به هر صنف به شکل اعداد که‬ ‫‪‬‬
‫بنام دفعات یا ‪ Frequency‬یاد میگردد‬
‫کوشش شود تا صنوف یا صنف باز که یک حد ان نا معلوم باشد‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫وجود نداشته باشد‪ .‬اما این امر در بعضی موارد شاید الزمی باشد‪.‬‬
‫حدود صنفی صنوف متواتر باید تکرار نشود‪ ،‬زیرا در عملیه های‬ ‫‪‬‬
‫بعدی شک وتردید را بوجود میاورد‪.‬‬
 ‫مراحل اساسی طبقه بندی ارقام به شکل جدول پخش دفعات‪...‬‬

‫‪ .2‬تعین فاصله ارقام یا مشاهدات ‪ Range= L – S‬بدون در نظر‬

‫گرفتن فورمول‬
‫تعین همزمان فاصله صنفی و تعداد صنوف که با هم ضرب شده و مساوی یا‬ ‫‪‬‬
‫بزرگتراز فاصله عمومی یا ‪ Range‬شود‪.‬‬
‫فاصله عمومی ≤ عرض صنفی ‪ x‬تعداد صنوف‬
‫نکات مهم در مورد فاصله یا عرض صنفی ‪: C.I‬‬ ‫‪‬‬
‫در تمام صنوف یکسان و مساوی باشد‬ ‫‪‬‬

‫طوری تعین شود که کسری نبوده و اوسط صنفی با مشاهدات یا ارقام حقیقی مطابقت داشته‬ ‫‪‬‬
‫باشد‪.‬‬
‫سعی بعمل آید تا رقم طاق انتخاب گردد‪ .‬زیرا اگر جفت باشد‪ ،‬وسط صنفی کسری یا‬ ‫‪‬‬
‫اعشاریه دار آمده و محاسبات بعدی مشکلتر میشود‪.‬‬
‫جدول ذیل دارای مشاهدات ‪ 80‬مشاهده جو می باشد که بشکل نمونه از یک‬
‫مزرعه گرفته شده است‬

‫‪80‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪80‬‬

‫‪84‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪91‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪78‬‬
‫‪71‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪73‬‬
‫‪72‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪86‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪74‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪86‬‬ ‫‪68‬‬
‫‪93‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪75‬‬
‫‪91‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪97‬‬ ‫‪91‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪81‬‬
‫‪74‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪77‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪89‬‬ ‫‪63‬‬
‫‪63‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪75‬‬
‫مراحل اساسی طبقه بندی ارقام یامشاهدات ‪ 80‬نمونه جو ‪...‬‬
‫‪K=1+3.3log(80)=7‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ )=64=35-99‬فاصله عمومی ارقام( ‪Range‬‬

‫عرض صنفی=‪x‬‬
‫فاصله عمومی ≤ عرض صنفی ‪ x‬تعداد صنوف‬
‫‪7x X= 64‬‬
‫‪7 x 9= 63‬‬
‫پس‪7x10= 70‬‬
‫خط کردن تعداد مشاهدات (‪)Tally‬مربوط به هر صنف (در جدول‬ ‫‪‬‬
‫معیاری پحش دفعات نشان داده نمیشود)‬
‫حساب یا شمار کردن و ثبت تعداد مشاهدات مربوط به هر صنف‬ ‫‪‬‬
 ‫ نمونه جو‬80 ‫طبقه بندی ارقام‬
‫صنف ها‬ ‫خط شماری‬ ‫دفعات‬
(‫)گرام‬ tally frequency
30-39 I 1
40-49 II 2
50-59 III 3
60-69 III IIII IIII 13
70-79 IIII IIII IIII IIII IIII 24
80-89 II IIII IIII IIII IIII 22
90-99 IIII IIII IIII 15

‫مجموع‬ 80
‫نمرات مضمون احصائیه گروپ ‪ 31‬پوهنځی زراعت‪ ،‬سال ‪1389‬‬

‫‪Group‬‬ ‫‪Frequency‬‬
‫‪0-9‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪10 - 19‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪20 - 29‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪30 - 39‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪40 - 49‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪50 - 59‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪60 - 69‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪70 - 79‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪80 - 89‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪90 – 99‬‬ ‫‪1‬‬

‫مجموع‬ ‫‪27‬‬
 Histogram

6
5
Frequency

4
3
2
1
0
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Score
 ‫پخش دفعات تجمعی‪ ،‬نسبی ‪ ،‬فیصدی و فیصدی تجمعی‬
‫( ‪ 80‬نمونه جو)‬
‫صنف ها‬ ‫دفعات‬ ‫تجمعی زیاتر از تجمعی کمتر‬ ‫نسبی‬ ‫فیصدی‬ ‫فیصدی‬
‫)گرام(‬ ‫‪F‬‬ ‫از‬ ‫تجمعی‬
‫‪30-39‬‬ ‫‪1‬‬ ‫یا بزرگتر= ‪ 30 80‬کمتر از‪0 =30‬‬ ‫‪0.0125‬‬ ‫‪1.25‬‬ ‫‪1.25‬‬
‫‪40-49‬‬ ‫‪2‬‬ ‫یا بزرگتر=‪ 40 79‬کمتر از ‪1 =40‬‬ ‫‪0.0250‬‬ ‫‪2.25‬‬ ‫‪3.75‬‬
‫‪50-59‬‬ ‫‪3‬‬ ‫یا بزرگتر=‪ 50 77‬کمتر از ‪3 = 50‬‬ ‫‪0.0375‬‬ ‫‪3.75‬‬ ‫‪7.50‬‬
‫یا بزرگتر=‪ 60 74‬کمتر از ‪6 = 60‬‬
‫‪60-69‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪0.1625‬‬ ‫‪16.25‬‬ ‫‪23.75‬‬
‫یا بزرگتر= ‪ 70 61‬کمتراز ‪19 = 70‬‬
‫‪70-79‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪0.3000‬‬ ‫‪30.00‬‬ ‫‪53.75‬‬
‫یا بزرگتر= ‪ 80 37‬کمتر از‪43 =80‬‬
‫‪80-89‬‬ ‫‪22‬‬ ‫یا بزرگتر=‪ 90 15‬کمتر از ‪65 =90‬‬
‫‪0.2750‬‬ ‫‪27.50‬‬ ‫‪81.25‬‬
‫‪90-99‬‬ ‫‪15‬‬ ‫یا بزرگتر=‪ 100 0‬کمتراز ‪80=100‬‬ ‫‪0.1875‬‬ ‫‪18.75‬‬ ‫‪100.0‬‬

‫مجموع‬ ‫‪80‬‬
‫نمرات مضمون احصائیه صنف سوم پوهنځی زراعت‪،‬سال ‪1389‬‬

‫‪Class interval‬‬ ‫‪Frequency‬‬

‫‪20-30‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪30-40‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪40-50‬‬ ‫‪13‬‬

‫‪50-60‬‬ ‫‪25‬‬

‫‪60-70‬‬ ‫‪32‬‬

‫‪70-80‬‬ ‫‪19‬‬

‫‪80-90‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪90-100‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Total‬‬ ‫‪110‬‬
 ‫پخش دفعات تجمعی‬
‫نمرات مضمون احصائیه صنف سوم پوهنځی زراعت‬

‫‪Class limit‬‬ ‫‪Frequency‬‬ ‫‪Less than‬‬ ‫‪More than‬‬

‫‪Ogive‬‬ ‫‪Ogive‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪110‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪106‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪87‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪62‬‬
‫‪70‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪30‬‬
‫‪80‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪90‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪107‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪0‬‬
 ‫گراف )‪ (ogives‬پخش دفات تجمعی‬
‫نمرات مضمون احصائیه صنف سوم پوهنځی زراعت‬