‫اصول طراحی کامپایلر‬

‫دانشگاه آزاد اسالمی واحد بوشهر‬

‫رشته مهندسی کامپیوتر‪ -‬نرم افزار‬

‫تهیه کننده‪ :‬محمد اسفندیاری‬

‫‪1‬‬
 ‫شناسنامه منبع‬

‫عنوان منبع‪ :‬کامپايلرها‬

‫مترجم‪ :‬دلداري‬
‫انتشارات‪ :‬باغاني (خراسان)‬
‫منبع اصلي‪:‬‬
‫‪Compilers:‬‬
‫‪Principles, Techniques, and Tools‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪2‬‬

‫تقسیم بندی نمرات‬
‫‪ 10‬نمره پروژه‬
‫‪ 7‬نمره پایان ترم‬
‫‪ 3‬نمره حضور‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪3‬‬

 ‫جايگاه درس در رشته کامپيوتر‬
‫‪ ‬ضرورت اين درس‪:‬‬
‫◦ ضرورت نياز به زبانهای سطح باال‬
‫◦ ضرورت ترجمه برنامه های نوشته شده با زبان سطح باال به برنامه به‬
‫زبان ماشين‬
‫◦ تنوع زبانهای برنامه نويسی سطح باال‬
‫‪ ‬دروس پيش نياز‪ :‬نظريه زبانها و ماشين‪ ،‬طراحی و پياده سازی زبانها‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪4‬‬

 ‫تعريف كامپايلر‬

‫‪ -1‬ترجمه برنامه از زبان مبدا به برنامه معادل دز زبان مياني‬

‫مانند اسمبلي‬

‫‪ -2‬گزارش وجود خطاهارا در برنامه مبدا به كاربر‪.‬‬

‫برنامه مبدأ‬ ‫کامپايلر‬ ‫برنامه مقصد‬

‫پيغام خطا‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪5‬‬

 ‫مراحل کامپایل‬
)Lexical Analysis( ‫تحليل واژه اي‬ .1
) Syntax Analysis ( ‫تحليل نحوي‬ .2
) Semantic Analysis ( ‫تحليل معنايي‬ .3
) Intermediate Code Generation ( ‫توليد كد بينابيني‬ .4
) Code Optimization ( ‫بهينه سازي كد‬ .5

) Code Generation ( ‫توليد كد نهايي‬ .6

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 6

 ‫ای‬
‫واژهای‬
‫تحليلواژه‬
‫تحليل‬

‫نحوي‬
‫تحليلنحوي‬
‫تحليل‬

‫معنايي‬
‫تحليلمعنايي‬
‫تحليل‬

‫خطا‬
‫كنندهخطا‬
‫ادارهكننده‬ ‫مياني‬ ‫نماد‬
‫جدولنماد‬
‫مديرجدول‬
‫مدير‬
‫اداره‬ ‫كدمياني‬
‫توليدكد‬
‫توليد‬

‫كد‬
‫سازكد‬
‫بهينهساز‬
‫بهينه‬

‫نهايي‬
‫كدنهايي‬
‫توليدكد‬
‫توليد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪7‬‬

 ‫تحلیل واژه ای‬
‫‪‬خواندن کارکتر به کارکتر‪ Y‬برنامه ورودی‬
‫‪‬تشخیص نشانه ها (‪)Token‬‬
‫◦ کلمات کلیدی(‪)Keywords‬‬
‫‪ ‬رزرو شده‬
‫‪ ‬روزرو نشده مانند ‪PL/1‬‬
‫عملگرها(‪)Operators‬‬ ‫◦‬
‫جداکننده ها(‪)Delimeters‬‬ ‫◦‬
‫ثابت ها(‪)literals‬‬ ‫◦‬
‫شناسه ها(‪)Identifiers‬‬ ‫◦‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪8‬‬

 ‫تحلیل نحوی‬
‫‪‬بر‪Y‬رسی برنامه از نظر خطاهای نحوی‬

‫‪‬ایجاد درخت نحو با استفاده از‪ Y‬نشانه های تولید شده در‬
‫مرحله قبل‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪9‬‬

 ‫تحلیل معنایی‬

‫بررسي برنامه مبدا براي يافتن خطاهاي معنايي‬

‫جمع آوري اطالعات مربوط به نوع داده ها‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪10‬‬

 ‫تولید کد میانی‬

‫خواندن برنامه ورودي‬

‫تبديل به برنامه اي در زبان مياني مانند اسمبلي‬

‫برای انتخاب زبان میانی باـید موارد زیررا در نظر داشت‪:‬‬

‫• تولید کد زبان میانی ساده باشد‬
‫• بهینه سازی آن ساده باشد‬
‫• ترجمه آن به زبان مقصد بهراحتی انجام شود‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪11‬‬

 ‫بهینه ساز کد‬

‫بهينه كردن كد مياني ( حذف متغيرهاي مياني غير ضروري)‬

‫سرعت بخشيدن به توليد كد نهايي‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪12‬‬

 ‫تولید کد نهایی‬

‫تبديل كد مياني بهينه به كد جابجاپذير يا اسمبلي‬

‫تعيين مكانهاي حافظه براي متغيرهاي برنامه‬

‫انتساب متغيرها به ثبات هاي ماشين‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪13‬‬

 ‫مدیر جدول نمادها‬
‫‪ ‬تعریف‬
‫ساختمان داده ای شامل رکورد برای شناسه و صفات آن مانند‪:‬‬
‫آدرس حافظه اختصاص داده شده به شناسه‬ ‫◦‬
‫نوع آن‬ ‫◦‬
‫محل تعریف ان‬ ‫◦‬
‫نام‬ ‫◦‬
‫تعداد ارگومان های رویه‬ ‫◦‬
‫‪...‬‬ ‫◦‬

‫‪ ‬هدف‬
‫فراهم کردن شناسایی سریع رکورد شناسه به منظور ذخیره و بازیابی‬
‫صفات آن‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪14‬‬

 ‫اداره کننده خطا‬
‫‪‬هنگامی که در هر مرحله خطایی رخ دهد این بخش فراخوانی‬
‫میشود‬
‫‪‬می بایستی به گونه ای عمل کند تا در فرآیند کامپایل تعداد‬
‫خطاهای بیشتری را کشف کند(با اولین خطا کار کامپایل‬
‫متوقف نشود)‬
‫‪‬بیشتر در پارسر و اسکنر خطاها کشف می شود‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪15‬‬

Front-end and Back-end
Front-End
)Lexical Analysis( ‫تحليل واژه اي‬ ◦
) Syntax Analysis ( ‫تحليل نحوي‬ ◦
) Semantic Analysis ( ‫تحليل معنايي‬ ◦
) Intermediate Code Generation ( ‫يد كد بينابيني‬Y‫تول‬ ◦
‫بخشی از تولید کد میانی که به زبان مقصد وابسته است‬ ◦
Back-End 
) Code Optimization ( ‫◦ بهينه سازي كد‬
) Code Generation ( ‫◦ توليد كد نهايي‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 16

 ‫مثال از مراحل کامپایل‬
‫تحليل گر لغوي‬ ‫وي‬
Area:= Pos + Rate * 50 ‫نح‬
‫گر‬
id1:= id2+ id3 * 50 ‫يل‬
‫حل‬
‫ت‬
tem1:=into
tem1:=intoreal
real50
50
tem2:=id3 * tem1 := :=
tem2:=id3 * tem1 ‫توليد كد مياني‬
tem3:=
tem3:=id2
id2++tem2
tem2
Id1:= tem3 + ‫تحليل معنايي‬ +
Id1:= tem3 id1 id1
‫بهينه ساز‬ id2 * *
id2
tem1:= ‫يي‬ Into real
tem1:=id3
id3**50.0
50.0 ‫ها‬ ‫دن‬ id3 id3
Id1:= id2 + tem1
Id1:= id2 + tem1 ‫دك‬ 50
‫ولي‬ 50
‫ت‬

Mov
Mov id,
id,R2
R2 Mov id2 , R1
Mul
Mul 50.0, ,R2
50.0 R2 Add R2, R1
Mov R1, id1
Mov R1, id1

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 17

 ‫تحلیل واژه ای‬
‫‪‬نخستین مرحله کامپایل‬
‫‪‬نام واحدی از کامپایلر که وظیفه تحلیل واژه ای را بر عهده‬
‫دارد اسکنر است‬
‫‪‬میان رشته ورودی و تحلیل نحوی یا پارسر قرار دارد‬
‫‪‬وظیفه‪:‬‬
‫با خواندن کارکترها توکن ها را تشخیص دهد ‪ .‬برای پارسر‬
‫ارسال کند‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪18‬‬

‫رابطه اسکنر و پارسر‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪19‬‬

 ‫مثال‬
‫‪A:=B+C‬‬
‫توکن های زیر شناسایی می شود‪:‬‬
‫<‪>id, Addr A‬‬ ‫‪.1‬‬
‫<‪>.ass. , Op‬‬ ‫‪.2‬‬
‫<‪>id, Addr B‬‬ ‫‪.3‬‬
‫<‪>.add , Op‬‬ ‫‪.4‬‬
‫<‪>id, Addr C‬‬ ‫‪.5‬‬

‫‪Lookahead‬‬ ‫به آخرین توکن شناسایی شده عالمت پیش بینی یا‬
‫‪ Symbol‬گفته می شود‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪20‬‬

 ‫الگو و واژه‬
‫‪‬الگو‪ :‬به فرم کلی که یک توکن می تواند داشته باشد‬
‫‪‬واژه‪ :‬دنباله ای از نویسه ها که تشکیل یک توکن می دهد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪21‬‬

 ‫چالش های اسکنر‬
‫‪‬جهت تشخیص توکن‪ ،‬اسکنر می بایستی چند کارکتر بعد را‬
‫بخواند مانند >=‬
‫‪‬در زبان هایی که فضای خالی نادیده گرفته می شود(به جز در‬
‫رشته های کارکتری) مانند فرترن‬
‫‪◦ Do 5 I=1.25‬‬
‫‪◦ Do 5 I=1,25‬‬
‫‪PL/1‬‬ ‫‪‬در زبان هایی که کلمات کلیدی رزرو شده نیستند مانند‬
‫;‪IF Then THEN Then=Else; ELSE Else=Then‬‬
‫تشخیص نهایی بر عهده پارسر می باشد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪22‬‬

 ‫خطاهای واژه ای‬
‫‪‬انواع خطاهای محدودی توسط اسکنر کشف می شود‬
‫))‪◦ Fi(x==f(x‬‬
‫‪‬اگر اسکنر توکن شناسایی شده را معتبر نداند اداره کننده خطا‬
‫را فراخوانی می کند‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪23‬‬

‫روش های تصحیح خطا در فاز تحلیل واژه ای‬
‫‪Panic Mode ‬‬
‫◦ حذف کارکتر از رشته ورودی تا شناسایی یک توکن معتبر‬
‫‪‬حذف یک کارکتر غیر مجاز(تبدیل =‪ :$‬به =‪):‬‬
‫‪‬وارد کردن یک کارکتر گم شده(تبدیل ‪ :‬به =‪):‬‬
‫‪‬تعویض کردن یک کارکتر غلط با یک کارکتر درست‬
‫(تبدیل ‪ ::‬به =‪):‬‬
‫‪‬جابه جا کردن دو کارکتر مجاز (تبدیل ‪ =:‬به =‪):‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪24‬‬

 ‫دیاگرام انتقال‬
‫‪‬یک گراف جهت دار هر گره آن معرف یک وضعیت‪ ،‬یکی از‬
‫وضعی‪Y‬ت ه‪Y‬ا ب‪Y‬ه عنوان وضعی‪Y‬ت شروع‪ ،‬ی‪Y‬ک ی‪Y‬ا چن‪Y‬د ت‪Y‬ا از انه‪Y‬ا به‬
‫عنوان وضعی‪Y‬ت خاتمه‪ .‬برچس‪Y‬ب های‪Y‬ی بر روی لب‪Y‬ه ه‪Y‬ا قرار می‬
‫گیرن‪Y‬د ک‪Y‬ه شرط عبور از ی‪Y‬ک وضعی‪Y‬ت ب‪Y‬ه وضعی‪Y‬ت دیگر را‬
‫بیان می کنند‪.‬‬

‫‪‬هر دیاگرام انتقال معرف یک زبان و برای مشخص کردن‬

‫اینکه آیا یک رشته متعلق به زبان مورد نظر است یا خیر‬

‫‪‬مورد استفاده ‪ :‬جهت پیاده سازی یک اسکنر‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪25‬‬

 ‫مثال‬
‫‪‬دیاگرام انتقال زیر با عبارت منظم زیر یکسان است‬
‫‪(a|b)* abb‬‬
‫و هر دو بیانگر رشته های متشکل شده از ‪ a‬و ‪ b‬که به ‪abb‬‬
‫ختم می شوند می باشد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪26‬‬

 ‫دیاگرام غیر قطعی‬
‫‪‬دیاگرامی که یکی از دو مشخصه زیر را داشته باشد غیر‬
‫قطعی است‪:‬‬
‫◦ لبه های خارج شده از بعضی از وضعیت های ان برچسب مشابه‬
‫داشته باشد‪.‬‬
‫◦ لبه هایی از ان دارای برچسب ‪ €‬باشد یعنیبدون توجه به ورودی می‬
‫توان تغییر وضعیت داد‪.‬‬
‫‪:‬دیاگرام اسالید قبل غیر قطعی است نمونه قطعی آن عبارتند از‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪27‬‬

‫تحلیل نحوی(‪)Syntax Analysis‬‬
‫‪‬وظیفه‪:‬‬
‫بر‪Y‬رسی متعلق بودن یک جمله به یک گرامر‪Y‬‬
‫‪‬روش‪:‬‬
‫◦ روش های باال به پایین(‪)Top-Down‬‬
‫‪ ‬ایجاد درخت تجزیه از باال به پایین‬
‫◦ روش های پایین به باال(‪)Bottom-Up‬‬
‫‪ ‬ایجاد درخت تجزیه از پایین به باال‬
‫در هر روش جهت حرکت از چپ به راست و در هر مرحله‬
‫‪.‬تنها یک توکن بررسی می شود‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪28‬‬

 ‫مثال‬
1,2: E E+T|T
3,4: T T*F|F
5,6: F(E)|id
Stmt: id+id

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 29

 ‫روش های باال به پایین‬
‫‪‬روش پایینگرد(‪)Recursive Descent‬‬
‫‪‬روش )‪LL(1‬‬
‫◦ اولین ‪ L‬حرکت از سمت چپ‬
‫◦ دومین ‪ L‬یعنی چپ ترین بسط (‪)Left Most Derivation‬‬
‫◦ عدد ‪ 1‬یعنی در هر قدم از تجزیه فقط یک توکن‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪30‬‬

 ‫روش های پایین به باال‬
‫‪‬روش تقدم عملگر(‪)operator Precedence‬‬
‫‪‬روش تقدم ساده(‪)Simple precedence‬‬
‫‪‬روش )‪LR(1‬‬
‫◦ )‪SLR(1‬‬
‫◦ )‪LALR(1‬‬
‫◦ )‪CLR(1‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪31‬‬

 ‫عمل پیجویی(‪)Back Tracking‬‬
‫‪S cAd‬‬
‫‪A ab|a‬‬
‫‪Stmt: cad‬‬

‫‪ .1‬بهتر است پارسرها به گونه ای پیاده سازی شوند که نیازی به پیجویی نداشته باشند‬
‫‪ .2‬پارسرهایی که عملیات عقبگردرا انجام نمی دهند پارسرهای پیشگو می گویند‪.‬‬
‫‪ .3‬روش کار پارسرها به صورت حریصانه می باشد یعنی با دریافت هر توکن تا جایی که ممکن است‬
‫رخترا بسط می دهند و هنگامی که ممکن نشد توکن بعدیرا درخواست می کنند‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪32‬‬

‫مثال از مراحل ایجاد درخت در روش باال به پایین‬
‫‪Type → Simple‬‬
‫‪| ↑ id‬‬
‫‪| array [ Simple ] of Type‬‬
‫‪Simple → integer‬‬
‫‪| char‬‬
‫‪| num dot dot num‬‬

‫در گره ‪ n‬با غیر پایانه ‪ A‬یکی از قواعد گرامر که ‪ A‬در سمت چپ آن قرار دارد را‬ ‫‪.1‬‬
‫انتخاب کرده و سمت راست این قاعده را به عنوان فرزندا‪Y‬ن گره ‪ n‬در درخت پارس‬
‫قرار میدهیم‪.‬‬
‫گره بعدی را که از آنجا یک زیر درخت دیگر باید ایجاد شود را پیدا می کنیم‬ ‫‪.2‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪33‬‬

 ‫ادامه مثال‬
Stmt: array [ num dot dot num ] of integer

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 34

 ‫تجزیه پایینگرد‬
‫‪‬پیشگو‬
‫‪‬باال به پایین‬
‫‪‬مجموعه ای از رویه ها رشته ورودی را مورد‬
‫پردازش انجام میدهند که وظایف زیر را دارند‪:‬‬
‫◦ تصمیم گیری در مورد انتخاب قاعده گرامر‬
‫◦ استفاده از قاعده انتخاب شده‬
‫‪‬هر رویه به ازای هر غیر پایانه‬
‫‪‬رویه ای به نام ‪ match‬جهت تطبیق توکن های‬
‫ورودی و پایانه های درخت تجزیه‬
‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪35‬‬
 ‫مثال از تجزیه پایینگرد‬
Procedure match ( t : token );
begin
if Lookahead = t Then
Lookahead := nexttoken
else Error
end;
Procedure Simple ;
begin
if Lookahead = integer Then match ( integer )
else if Lookahead = char Then match ( char )
else if Lookahead = num Then begin
match ( num ) ; match ( dot dot ) ; match ( num )
end
else Error
end ;

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 36

 ‫ادامه مثال‬
Procedure Type ;
begin
if Lookahead is in {integer,char,num} Then Simple
else if Lookahead = array then begin
match ( array ) ;
match ( ' [ ' ) ;
Simple ;
match ( ' ] ' ) ;
match (of) ;
Type
end
else if Lookahead = ' ↑ ' Then Begin
match ( ' ↑ ' ) ;
match( ' id ' )
end
else Error
end ;

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 37

 ‫تابع ‪First‬‬
‫‪‬جهت انتخاب قاعده در پارسر‪Y‬های پیشگو‬
‫‪‬تعریف)‪:First(α‬‬
‫مجموعه ای از پایانه ها که در سمت چپ ترین قسمت از‬
‫‪.‬قرار میگیرد ‪ α‬رشته تولید شده از رشته‬
‫} *)‪First(α) = {a | α ═› aβ , a Є T , β Є (N U T‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪38‬‬

 ‫مثال‬
G1:
S → cAd
A → ab | a

First(cAd) = {c}
First(S) = {c}
First(A) = {a}

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 39

 ‫مثال‬
Type Y‫امر‬Y‫برای گر‬
First(Simple) = {integer,char,num}
First(↑ id) = {↑}
First(array[Simple] of Type) = {array}
First(Type) = {↑,array,integer,char,num}

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 40

 ‫نکته‬
‫‪‬در‪Y‬صورتی پارسر‪Y‬های پیشگو در‪Y‬ست عمل می کنند که‬
‫شرط زیر‪ Y‬برقرار باشد‪:‬‬
‫اگر‪:‬‬
‫‪A→α‬‬
‫‪A→β‬‬
‫‪:‬آنگاه‬
‫‪First(α) ∩ First(β) = ф‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪41‬‬

 ‫قاعده اپسیلون(‪)A → ε‬‬
‫هر‪Y‬گاه در گرامر قاعده اپسیلون وجود داشت پارسر‪Y‬‬
‫پایینگر‪Y‬د از ان به عنوان قاعده پیش فرض استفاده می‬
‫کند‪.‬‬
‫‪ST → begin STS end‬‬
‫‪STS → STL| ε‬‬
‫‪STL → a‬‬
‫‪stmt: begin end‬‬

‫چون ‪ end‬جز )‪ First(STS‬نیست از قاعده ‪ STS → ε‬استفاده می شود‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪42‬‬

‫مشکل چپ گردی(‪)Left Recursion‬‬
‫‪‬گرامر چپ گرد‪:‬‬
‫اگر غیرپایانه سمت چپ یک قاعده به عنوان اولین عالمت‬
‫‪:‬سمت راست آن قاعده ظاهر شود به عبارت دیگر‬

‫‪A → Aα‬‬
‫ر‪Y‬وش های پارس باال به پایین ر‪Y‬ا نمی توان بر‪Y‬ای‬
‫گرامرهای چپ گرد استفاده کرد‪.‬‬
‫دلیل؟(تمرین)‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪43‬‬

 ‫انواع چپ گردی‬
‫‪‬چپ گردی آشکارا (‪Immediate Left‬‬
‫‪)Recursion‬‬
‫‪A → Aα | β‬‬
‫‪‬چپ گردی ضمنی(‪)Implicit Left Recursion‬‬
‫‪S → Aa | b‬‬
‫‪A → Ac | Sd‬‬
‫در ‪ S‬ضمنی و در ‪ A‬آشکارا دلیل‪:‬‬
‫‪S ═› Aa ═› Sda‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪44‬‬

 ‫حذف چپ گردی آشکارا‬
‫گرامر زیر ر‪Y‬ا در نظر بگیرید‪:‬‬
‫‪A → Aα1 | Aα2 | … | Aαm | β1 | β2 | … | βn‬‬
‫در قواعد فوق فرض بر این است که‪:‬‬
‫‪ .1‬هیچ ‪ βi‬نباید با ‪ A‬شروع شود‬
‫‪ .2‬هیچ ‪αi‬نباید ‪ ε‬باشد‬

‫گرامر حاصل‪:‬‬
‫'‪A → β1A' | β2A' | … | βnA‬‬
‫‪A' → α1A' | α2A' | … | αmA' | ε‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪45‬‬

 ‫حذف چپ گردی ضمنی‬
‫برای این کار الگوریتم ورودی می بایستی شرایط زیر را دارا‬
‫باشند‪:‬‬
‫‪ .1‬هیچ قاعده ‪ ε‬نداشته باشد‬
‫‪ .2‬دور وجود نداشته باشد یعنی‪:‬‬
‫‪For i := 1 to n do begin‬‬
‫‪For j := 1 to i-1 do begin‬‬
‫بجاي هر ‪ Ai → Ajγ‬قواعد ‪ Ai → δ1γ | δ2γ | … | δkγ‬را قرار دهيد كه‬
‫در آن ‪ Aj → δ1 | δ2 | … | δk‬قواعد فعلي ‪ Aj‬هستند‬
‫‪end‬‬
‫حال چپ گردي آشكار قواعد ‪ Ai‬را حذف كنيد‬
‫‪end‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪46‬‬

 ‫مثال‬
‫‪S → Aa | b‬‬
‫‪A → Ac | Sd‬‬
‫از روی قاعده ‪ A → Sd‬داریم‬
‫‪A → Aad | bd‬‬
‫حال چپ گرد اشکارای ‪ A‬را حذف می کنیم‬
‫'‪A → bdA‬‬
‫‪A' → cA' | adA' | ε‬‬
‫گرامر نتیجه به صورت زیر خواهد بود‬
‫‪S → Aa | b‬‬
‫'‪A → bdA‬‬
‫‪A' → cA' | adA' | ε‬‬
‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪47‬‬
 ‫فاکتورگیری از چپ(‪)Left Factoring‬‬
‫‪ ‬مورد استف‪Y‬اده جهت پیاده سازی پارسرهای پیشگو‬
‫‪ ‬زمانی که دو قاعده داشته باشیم که به صورت زیر باشند‪:‬‬
‫‪A → αβ1‬‬
‫‪A → αβ2‬‬
‫پس از ف‪Y‬اکتورگیری‪ Y‬قواعد جدید به صورت زیر خواهند شد‪:‬‬
‫'‪A → αA‬‬
‫‪A' → β1 | β2‬‬
‫روش کلی‪:‬‬
‫‪A → αβ1 | αβ2 | … | αβm | δ1 | δ2 | … | δn‬‬
‫پس از فاکتورگیری‪:Y‬‬
‫‪A → αA' | δ1 | δ2 | … | δn‬‬
‫‪A' → β1 | β2 | … | βm‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪48‬‬

 ‫مثال‬
‫‪S→iEtS‬‬
‫‪S→iEtSeS|a‬‬
‫‪E→b‬‬

‫پس از فاکتورگیری‪:‬‬

‫‪S → i E t S S' | a‬‬

‫‪S' → e S | ε‬‬
‫‪E→b‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪49‬‬

 ‫تجزیه پیشگویانه غیر بازگشتی‬
‫‪‬در این روش از‪ Y‬موارد زیر جهت پارس استفاده می‬
‫شود‪:‬‬
‫◦ انباره (‪)Parse Stack‬‬
‫◦ جدول تجزیه (‪)Parsing Table‬‬
‫◦ بافر ورودی که در انتهای آن عالمت ‪ $‬افزوده شده باشد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪50‬‬

 ‫ساختار جدول پارس‬
‫این جدول یک ارایه دوبعدی به صور‪Y‬ت ]‪ M[A,a‬می‬
‫باشد که در آن ‪ A‬یک غیر پایانه و ‪ a‬یک پایانه و‬
‫عالمت ‪ $‬می باشد و مقدار‪ Y‬بعضی از خانه ها شمار‪Y‬ه‬
‫یک قاعده می باشد‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪51‬‬

 ‫نحوه عملکرد‬
‫اگر ‪ $=X=a‬باشد پارسر پایان موفقیت آمیز را اعالم می کند‬ ‫‪.1‬‬
‫اگ‪Y‬ر ‪ $><X=a‬باش‪Y‬د پارس‪Y‬ر ‪ X‬را از انباره حذف و توکن بعدی‬ ‫‪.2‬‬
‫را م‪Y‬ی خواند‪ .‬اگ‪Y‬ر ‪ X‬پایان‪Y‬ه باشدو ب‪Y‬ا ‪ a‬مطابق‪Y‬ت نکن‪Y‬د یک‬
‫خطای نحوی رخ داده است‪.‬‬
‫اگ‪Y‬ر ‪ X‬ی‪Y‬ک غی‪Y‬ر پایان‪Y‬ه باش‪Y‬د ب‪Y‬ه خان‪Y‬ه ]‪ M[X,a‬مراجع‪Y‬ه م‪Y‬ی کند‬ ‫‪.3‬‬
‫ک‪Y‬ه در آ‪Y‬ن ی‪Y‬ا شماره ی‪Y‬ک قاعده ب‪Y‬ا فرمت ‪ AABC‬قرار داردو‬
‫ی‪Y‬ا خالی‪ .‬در ص‪Y‬ورت اول پارس‪Y‬ر ‪ X‬را از انباره حذف و به‬
‫جای آ‪Y‬ن ‪ ABC‬را ب‪Y‬ه گون‪Y‬ه ای ب‪Y‬ه انباره اضاف‪Y‬ه م‪Y‬ی کن‪Y‬د که ‪A‬‬
‫در باال باش‪Y‬د و در ص‪Y‬ورتی ک‪Y‬ه خال‪Y‬ی باش‪Y‬د یک خطای نحوی‬
‫رخ داده است‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪52‬‬

 ‫پیشنیازها جهت پر کردن جدول پارس‬
‫‪‬تابع ‪First‬‬
‫سمت چپ ترین عالمت رشته های بدست آمده از آن‬
‫عالمت‬
‫‪‬تابع ‪Follow‬‬
‫اولین چیزی که بعد از ان عالمت می آید‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪53‬‬

 ‫الگوریتم بدست آوردن ‪First‬‬
‫}‪First(X)={X‬‬ ‫اگر ‪ X‬یک پایانه باشد در آنصورت‬ ‫‪.1‬‬

‫)‪First(X‬‬ ‫اگر قاعده ای بصورت ‪ Xε‬در گرامر باشد ‪ ε‬را به‬ ‫‪.2‬‬
‫اضافه می کنیم‪.‬‬

‫اگر قاعده ای به فرم ‪ X → y1y2 … yk‬در گرامر موجود باشد‬ ‫‪.3‬‬

‫ابتدا ‪ First(y1) – ε‬را به )‪ First(X‬اضافه می کنیم‪ .‬در صورتی‬
‫که بتوان با اشتقاق ‪ y1‬به ‪ ε‬رسید آنگاه ‪ First(y2) – ε‬را به‬
‫)‪ First(X‬می افزاییم و این عمل را تا آخر تکرار می کنیم‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪54‬‬

 ‫مثال‬
A → aB
B → Cb | d
C→ε|c

First(A) = {a}
First(B) = { c,b,d }
First(C) = {ε , c }

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 55

 ‫الگوریتم بدست اوردن ‪Follow‬‬
‫‪ $‬را در )‪ Follow(S‬قرارمی دهیم (‪ S‬عالمت شروع گرامر)‬ ‫‪.1‬‬

‫اگر قاعده ای بصورت ‪ X → αAβ‬داشته باشیم هرچه در‬ ‫‪.2‬‬

‫)‪ First(β‬به جز ‪ ε‬را به )‪ Follow(A‬اضافه می کنیم‪.‬‬

‫‪X → αAβ‬‬ ‫اگر قاعده ای بفرم ‪ X → αA‬داشته باشیم و یا اینکه‬ ‫‪.3‬‬

‫به نحوی که با اشتقاق ‪ β‬به ‪ ε‬برسیم هر چه در )‪Follow(X‬‬
‫قرار دارد را به )‪ Follow(A‬اضافه می کنیم‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪56‬‬

 ‫مثال‬
1 E → T E‘
2 – 3 E' → + T E' | ε
4 T → F T'
5 – 6 T' → * F T' | ε
7 – 8 F → ( E ) | id

Follow ‫مجموعه های‬ First ‫مجموعه های‬

Follow(E) = { ) , $ } First(E) = { ( , id }
Follow(T) = { + , ) , $ } First(T) = { ( , id }
Follow(F) = { * , + , $ , ) } First(F) = { ( , id }
Follow(E') = { ) , $ } First(E') = { ε , + }
Follow(T') = { + , ) , $ } First(T') = { ε , * }

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 57

 ‫الگوریتم تشکیل جدول پارس‬
‫برای هر قاعده به صورت ‪ A → α‬در گرامر قدم های ‪2‬و ‪3‬‬ ‫‪.1‬‬
‫را انجام دهید‪.‬‬
‫برای هر پایانه ‪ a‬در )‪ ،First(α‬شماره قاعده ‪ A → α‬را به‬ ‫‪.2‬‬
‫خانه ]‪ M[A,a‬اضافه می کنیم‪.‬‬
‫اگر ‪ ε‬در )‪ First(α‬وجود داشت شماره قاعده ‪ A → α‬را به‬ ‫‪.3‬‬
‫خانه های ]‪ M[A,b‬برای هر ‪ b‬جز )‪ Follow(A‬قرار‬
‫میدهیم‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪58‬‬

 ‫مثال‬
‫جدول پارس گرامر‪ Y‬قبل به صورت زیر است‪:‬‬

‫‪Id‬‬ ‫‪+‬‬ ‫*‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫‪$‬‬

‫‪E‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪’E‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪T‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪’T‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪F‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪59‬‬

‫مثال از نحوه پارس کردن ‪id+id*id‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪60‬‬

 ‫گرامرهای )‪LL(1‬‬
‫اگر در‪ Y‬جدول پارس در یک خانه بیش از یک شمار‪Y‬ه‬
‫قرار گرفت آن گرامر )‪ LL(1‬نمی باشد‪.‬‬
‫برای مثال‪:‬‬
‫‪1 – 2 S → i E t S S' | a‬‬
‫‪3 – 4 S' → e S | ε‬‬
‫‪5E→b‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪61‬‬

 ‫الگوریتم بررسی کردن )‪ LL(1‬بودن‬
‫گرامر‬
‫‪A → α | β:‬‬ ‫اگر قاعده ای داشته باشیم به صور‪Y‬ت‬
‫‪First(β) ∩ First(α) = ф‬‬ ‫‪.1‬‬

‫حداکثر یکی از ر‪Y‬شته های ‪ α‬و ‪ β‬رشته ‪ ε‬را تولید‬ ‫‪.2‬‬

‫کند‪.‬‬
‫اگر ‪ >=ε α‬در آن صورت ‪First(β) ∩ Follow(A) = ф‬‬ ‫‪.3‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪62‬‬

 1 ‫مثال‬
1 E → T E'
2 – 3 E' → + T E' | ε
4 T → F T'
5 – 6 T' → * F T' | ε
7 – 8 F → ( E ) | id
 First(+TE') = { + } , First(ε) = { ε } , { ε } ∩ { + } = ф
 First(+TE') = { + } , Follow(E') = { $,) } , { + } ∩ { $,) } = ф

 First(*FT') = { * } , First(ε) = { ε } , { ε } ∩ { * } = ф
 First(*FT') = { * } , Follow(T') = { $,),+ } , { * } ∩ { $,),+ } = ф

 First((E)) = { ( } , First(id) = { id } , { ( } ∩ { id } = ф

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 63

 ‫مثال ‪2‬‬
‫‪S → i e t S S' | a‬‬
‫‪S' → e S | ε‬‬
‫‪E→b‬‬

‫‪First(eS) = { e } , Follow(S') = { e,$ } , { e,$ } ∩ { e } ≠ ф‬‬

‫گرامر هایی که چپ گردی داشته باشند )‪ LL(1‬نمی باشد‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪64‬‬

‫)‪LL(1‬‬ ‫روش های اصالح خطای نحوی در‬
‫در )‪ LL(1‬در یکی از دو صور‪Y‬ت زیر خطا ر‪Y‬خ می‬
‫دهد‪:‬‬
‫‪ .1‬خانه ]‪M[A,a‬خالی باشد‬
‫‪ .2‬توکن رشته ور‪Y‬ودی با باالی پشته هم خوانی نداشته‬
‫باشد‪.‬‬

‫روش حل مسئله‪:‬‬
‫ر‪Y‬وش ‪Panic Mode‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪65‬‬

 ‫روش ساخت جدول در روش اصالح خطای‬
‫‪ Panic Mode‬در تحلیل نحوی )‪LL(1‬‬

‫‪‬ایجاد مجموعه ای به نام ‪Synchronizing‬‬

‫◦ نحوه انتخاب می بایستی به صورتی باشد تا تداد توکن های‬
‫کمتری از رشته ورودی حذف شود‬
‫‪ ‬استفاده از توابع ‪ First‬و ‪Follow‬‬
‫‪‬قرار دادن حرف ‪ S‬در جدول پارس برای هر عنصر‪Y‬‬
‫از مجموعه ‪Synchronizing‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪66‬‬

‫روش پارس کردن رشته ورودی با استفاده از ‪Panic‬‬
‫‪ Mode‬در )‪LL(1‬‬
‫اگر پارسر خانه ]‪ M[A,a‬را خالی ببیند عالمت ‪a‬‬ ‫‪.1‬‬
‫را در ور‪Y‬ودی نادیده می گیرد‪.‬‬
‫اگر در محل خانه ]‪ M[A,a‬حرف ‪ S‬ببیند غیر پایانه‬ ‫‪.2‬‬
‫باالی پشته حذف می کند‬
‫مشروط بر اینکه تنها غیر پایانه موجود در پشته نباشد‬ ‫◦‬
‫اگر پایانه باالی انبار‪Y‬ه با ورودی جاری تطبیق نکند‬ ‫‪.3‬‬
‫پایانه باالی انباره حذف‪ Y‬می شود‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪67‬‬

 ‫مثال‬
1 E → T E'
2 – 3 E' → + T E' | ε
4 T → F T‘
5 – 6 T' → * F T' | ε
7 – 8 F → ( E ) | id
‫ تشکیل داده است‬Follow ‫ را مجموعه‬Synchronizing ‫مجموعه‬

Id + * ( ) $
E 1 1 S S
E` 2 3 3
T 4 S 4 S S
T` 6 5 6 6
F 8 S S 7 S S

‫اصول طراحی کامپایلر‬ 68

 ‫تجزیه پایین به باال‬
‫‪‬یکی از ر‪Y‬وش های معر‪Y‬وف این تجزیه ر‪Y‬وش انتقال‪-‬‬
‫کاهش می باشد‪.‬‬
‫◦ عکس روش باال به پایین است‪ .‬یعنی درخت تجزیه از برگ‬
‫ها آغاز می شود‪.‬‬
‫‪1 S → aABe‬‬
‫‪2 – 3 A → Abc | b‬‬
‫‪4B→d‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪69‬‬

‫چالش های موجود در پارسر های پایین به باال‬
‫‪ .1‬کدام زیر رشته به عنوان دستگیره در نظر گرفته شود‬
‫‪ .2‬کدام قاعده جهت عملیات کاهش انتخاب شود‬
‫تعاریف مهم‪:‬‬
‫‪‬عبارت (‪:)Phrase‬‬
‫◦ زیر جمله است که توسط یک غیر پایانه تولید شده باشد‬
‫‪‬عبارت ساده (‪:)Simple Phrase‬‬
‫◦ عبارتی است که تنها با یک قدم به وجود بیابد‬
‫‪‬دستگیره (‪:)Handle‬‬
‫◦ عبارت ساده ای است که در جهت عکس یک بسط راست تولید شده‬
‫باشد‪(.‬سمت راست دستگیره هیچ غیر ترمینالی وجود ندارد)‬
‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪70‬‬
 ‫مثال از گرامر گنگ‬
‫‪1 – 4 E → E + E | E * E | ( E ) | id‬‬
‫‪Stmt: id + id * id‬‬
‫برای پارس گرامرهای گنگ چند مسیر موجود است‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪71‬‬

 ‫الگوریتم تجزیه انتقال‪ -‬کاهش با استفاده از انباره‬
‫به انتهای جمله ورودی و انباره عالمت ‪ $‬می شود‬ ‫‪.1‬‬
‫آنقدر عملیات انتقال و کاهش را تکرار می کنیم تا به خطا بر بخوریم و یا‬ ‫‪.2‬‬
‫تنها المان موجود در انباره ‪ $‬باشد و به پایان جمله ورودی رسیده باشیم‬

‫‪ .1‬عملیات انتقال(‪:)Shift‬‬
‫عالئم ورودی را به انباره اضافه میکنیم‪ .‬تا زمانی که دستگیره در باالی انباره‬
‫تشخیص داده شود‬
‫‪ .2‬عملیات کاهش(‪:)Reduce‬‬
‫دستگیره در باالی انباره را حذف و به جای آن غیر پایانه سمت چپ قاعده مربوطه‬
‫را قرار می دهیم‬
‫‪ .3‬قبول ورودی(‪)Accept‬‬
‫‪ .4‬تشخیص خطا(‪)Error‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪72‬‬

 ‫مثال‬
‫‪1 – 4 E → E + E | E * E | ( E ) | id‬‬
‫‪Stmt: id + id * id‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪73‬‬

‫انواع تداخل در تجزیه انتقال‪ -‬کاهش‬
‫‪‬تداخل انتقال‪ -‬کاهش(‪:)Shift/Reduce Conflict‬‬
‫پارسر هم بتواند عمل انتقال را انجام دهد و هم کاهش‬
‫‪‬تداخل کاهش‪ -‬کاهش (‪)Reduce/Reduce Conflict‬‬
‫بیش از یک قاعده جهت کاهش وجود داشته باشد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪74‬‬

 ‫مثال از تداخل انتقال‪-‬کاهش‬
‫‪Stmt → if expr then Stmt‬‬
‫‪| if expr then Stmt else Stmt‬‬
‫‪| other‬‬
‫فرض کنی‪Y‬د ب‪Y‬ه توک‪Y‬ن ‪ else‬رس‪Y‬یده ای‪Y‬م حال تجزی‪Y‬ه گ‪Y‬ر ب‪Y‬ا توج‪Y‬ه به‬
‫اینکه در انباره عبارت ‪ if expr then Stmt‬وجود دارد م‪Y‬ی توان‪Y‬د عمل‬
‫کاه‪Y‬ش را انجام دهد‪ .‬همچنی‪Y‬ن م‪Y‬ی توان‪Y‬د انتقال را انجام داده و بعد‬
‫از کامل شدن از قاعده دوم عمل کاهش را انجام دهد‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪75‬‬

 ‫مثال از تداخل کاهش‪-‬کاهش‬
‫‪1 – 2 Stmt → id ( Parameter-list ) | Expr := Expr‬‬
‫‪3 – 4 Parameter-list → Parameter-list , Parameter‬‬
‫‪| Parameter‬‬
‫‪5 Parameter → id‬‬
‫‪6 – 7 Expr → id ( Expr-list ) | id‬‬
‫‪8 – 9 Expr-list → Expr-list , Expr | Expr‬‬
‫قاعده شماره ‪ 1‬برای فراخوانی متد و قاعده شماره ‪ 6‬برای مراجعه به آرایه است‪.‬‬
‫رشته ورودی )‪ A(i,j‬را در نظر بگیرید‪ .‬اسکنر آن را )‪ id(id,id‬می بیند‪.‬‬
‫حال فرض کنید عبارت ‪ id(id‬در باالی انباره است‪ .‬در این خالت می توان از دو‬
‫قاعده ‪ 5‬و ‪ 7‬جهت کاهش انجام داد‪.‬‬
‫در اینجا می بایستی به نوع ‪ A‬مراجعه کرد که آیا رویه است یا آرایه و قاعده‬
‫درست را انتخاب کرد‪.‬‬

‫اصول طراحی کامپایلر‬ ‫‪76‬‬